Alþýðublaðið - 16.06.1928, Qupperneq 2

«
ALÞVÐUBLAÐIÐ
Afskifti ,9Morgunblaðsinsu
af islenzkum stjérnmálum.
„Mgbl.“ brigslar Borgbjerg ritstjóra, formaani daaska
hlnta logjafnaðarnefndarinnar nua, að hann vinni að
pví að spilla sambúð pjéðanna og nm „seilingu til
áhrifa á íslenzk stjérmál.
Þnð er alkunna, að ihaldið danska barðist mjög eindregið gegn því, áð við islendingar
fengjum viðurkent sjálfstæði okkar áiið 1918. Hitt Vita og allir, að einmitt jafnaðarmannafIokk-
urinn danski beitti sér þá fyrirmálstað okkar í Danmörku og vann mest að því, að sambands-
laganefndin þar var skipuð. Svo mögnuð var óvild íhaldsims danska — andlegra fóstbræðra
„Morgunb!aðs“-liðsins, þar á meðal eigenda blaðsins í Danmörku, — að það skipaði engan í
nefndina þá og tók heldur ekki sæti í lögjafnaðamefndinmá næstu 8 ár.
Borgbjerg ritstjóri var I sambandslaganefndinni af hálfu jafnaðarmannaflokksins danska og
iéði málstað okkar þar beztan stuðning að dómi íslenzku sjálf stæðismannanna í nefndinni, enda
er það í fullu samræmi við stefnu jafnaðarmanna.
tfj 1 gær ræðst „Morgunbláðið “ með gífuryrðum á þennan mann, brigslar honum um, að hann
misskilji hlutverk sitt í nefndinnii oig að framkoma hans hér sé „líkleg leið til sundmngar og
ósamlyndis milli þjóðanna“. Enn fremur lætur blaðið, sem þvi þyki það „merkilegt ', að ísfemzk-
ir jafnaðarmenn skuli leyfa honum, ritstjóra stærsta jafnaðarmannablaðs1 á Norðurlöndum, að
koma á þingi Alþýðuflokksinis.
Þegar ritstjóri Alþýðublað sims hafði lesið þenna furðulega samisetning „Moigunblaðsins",
snéri hann sér til Borgbjargs ritstjóra og bað hann að segja álit sitt um samsetninginn. Borg-
bjerg varð fúslega við þeim tilmælum og mælti á þessa Leið:
Ummæli liorfsiilerffs*
Greinin í „Morgunblað:inu“ er
ósvikið sýnishom af auðvalds-
ga'spri, nákvæmlega sams konar
orðagjólfur og auðvald annara
landa notar, þegar rökin eru
þrotin. Annaðhvort er greinarhöf-
undur gersamlega ófróður um ai-
þjóðasamstarf og samband jafn-
aðarmanna eða hann gerir sér
upp fáfræði um þessi efni.
íslenzkir jafnaðarmemn halda
sambandsþing sitt. Ég er jafn-
aðarmaður. Ég er staddur hér
í bænum. Þeir bjóða mér að koma
á þingið og ávarpa flokksbræður
mína hér. Ég þigg boðið, er við-
staddur þingsetninjguna og flyt
þar ræðu.
Og „Morgunbiaðið" lætur sem
það undrist þetta!
Ég er jafnaðarmaður. Hvar sem
ég fer, í hvaða landi, sem ég er,
hverra erinda, sem ág fer, tel
ég mig hafa rétt til að tala, tek
ég mér leyfi til að tala um á-
hugamál mín við alla þá, sem
óska þess, sem vilja hlýða á mig.
Enginn hefir ieyft sér að vé-
fengja þenna rétt minn — fyr
en „Morgunb!aðið“ nú.
Dansk i jaf naðarmanwaflokkur-
inn býður ávalt eriendurn jafn-
aðarmannaflokkum að ssnda
menn á þingin, sem hann heldur.
Slíkt hið sama gera jafnaðar-
tnannaflokkar allra landa, Ein-
mitt þessa dagana heldur sænski
jafnaðarmannaílokkur.km þing í
Stokkhólmi. Dan-skir jafnaðar-
menn eru boðnir þangað, og vaia-
formaður danska jafnáðármairina-
flokksins hélt ræðu við þing-
setninguna, eins og ég v,ð þing-
setningu Alþýðusamban.clsins hér.
Ég hefi mætt fyrir hönd dönsku
sfjórnarinnar á fulltrúaíundum
í>jóðabandalagsins í Giejnif í Sivisís.
Samtímis hefi óg haldið ræður á
fundum svissmeskna jafnaðar-
manna, og sVissnesku jafnaðar-
mannablöðin hafa birt viðtöl við
mig og ræður, sem ég hefi haldið.
Hver alþýðuflokkur innan Al-
þjóðasambands verkamanna og
jafnaðarmanna (II. Intemationale)
er fullkomlega sjálfráður og ó-
háður því um sín ininri mál.
Gagnkvæm hjálp og styrkur til
ko'Sininga, blaðafyrirtækja, útgáfu-
starfsiemi eða í deilum við at-
vinnurekendur hafa engín áhrif á
stjómmálastarfsemi flokkanna í
hinum einstöku löndum.
„Morgunblaðið“ þegir vandlega
um þau ummæli mín, að danskir
verkamenn hafi íengið styrk frá
stéttarbræðrum sinum í öðrum
löndum, t. d. yfir eina miiljón
króna meðan verkbamnið mifcla
stóð yfir. Þrátt fyrir þessa geysi
miklu hjálp, voru þeir auðvitað
látnir algerlega sjálfráðir um það,
hvenær og hvernig þeir bundu
enda á deiluna.
í þeim löndum ,sem lengst em
á veg komin, lögbjóða verklýðs-
félögin beinlíni'S gagnkvæman
styrk og stuðning í vinnudeilum.
„Morgumblaðlð" rangfærir orð
mín algerlega. Ég hefi ekki neitt
um það sagt, að það gleddi mig
að „auðvaldið" væri hér ,skamt
á veg komið“, ekki „glaðst yfir
því, hve fátækir íslendingar eru“.
Ég hefi þvert á móti sagt, að
störatvinnurekstur, auðvald, hafi
myndast hér á Islandi, alveg á
sama hátt Oig auðvaldið mynd-
aðist í Danmörku fyrir 50 ár-
,um og í Englandi fyrir yfir 100
árum 'Síðan, En ég sagðist gleðj-
a'st yfir því, að alþýðusamtökin,
jafnaðarstefnan virtist hér á Is-
Iandi, eins og í Danmörku, hafa
myndast, fest rætur, samtímis
auðvaldinu, en ekki áratuigum
síðar, eins og í Englandi, þar
sem auðvaldið í heilan manns-
aldur fékk að leika lausum hala,
gat óhindrað sogið merg og blóö
úr verkalýðnum. f Englandi var
vinnutíminn lengdur upp í 15—16
stundir á dag. Launin lækkuð scVo,
að verkalýðurmn svalt, þrátt fyr-
ír þenna langa vinnutíma. Kon-
umar voru þrælkaðar í verk-
smiðjum. Fjögra ára börn send
[niður í kiolanámurnar, látin draga
þar hlaðna vagna gegn um þröng
og myrk námugöng. — „Morg-
unblaðið“ getur lesið lýsingar á
þessu ástandi í opinberum skýrsl-
nm frá þessum tímum um iðn-
aðinn brezka og verksmiðjurnar.
— Heimilin voru eyðilöigð með
öllu og alþýðan var að sökkva í
fiorað eymdar, lasta og siðspill-c
ingar. Lífskjörin eyðilögðu hana
andlega, ilíkamlega og siðferði-
lega. Það var ekki fyr en sam-
tök alþýðu, verklýðsfélögin og
stjómmálasamtökin, voru orðin
all-öflug, að það lánaðist að
stöðva þessa ægi!egu rányrkju
mannlegrar orku. En eyðitegg-
.inigin var svo stórkostleg, að
annar mannsaldur leið, önnur
kynslóð dó út, áður en verka-
lýðurmn hafði nokkurn veginn
náð sér aftur.
Hjá þessum hörmungum kom-
urnst við í Danmörku, og ég
kvaðst vona, að íslendingar gætu
komist hjá þeim líka; einmitt
vegna þess, að mér virtist jafnað-
arstsfnan, verkalýðissamtökin, hafa
fest hér rætur samtímis auðvald-
inu. Það gladdi mig.
„MorgunblaðiÖ“ segir, að keeatta
sé á þ.vi, að ánangurinn af sjélf-
stæðisbaráttu íslendinga vertti ak
engu gerður, vegna „áhrifia, senu
danskir stjórnmálamenn“ (þ. e.
jafnaðaxmenn) „kaupi sér á to-
lenzk stjórnmár.
Nei. — Við jafnaðarmenn kaiip-
um ekki stjómmálaáhrif. Við óák-
um ekki að drotna yfir öðruna
þjóðum. Við fylgjum ekki yfi*-
drotnunarstefnu herveldanna og
auðvaldsins. Þvert á móti. Af-
þjóðasamband verkamanna og
jafnaðarmanna (II. Intemationale)
vinnur að því, að hver þjóð haíS
fult frelsi og sjálfstæði. Islenzk-
ir og danskir jafnaðarmenn ean*
hvorir tveggja í þessu alþjóÖB-
'Sambandi.
Hugmyndin um alþjóðasamstaif
er ekki gagnstæð hugmyndinni
um sérstakt þjóðemi. Alþjóðleg-
ur v er ekki hið sama og óþjóó-
legur. Þvert á móti. Þjóðasamtðfc
byggjast á því, að til séu sjálf-
stæðar, sérstakar, þjóðarheildir.
Þjóðræknin er einmitt undirstaða
alþjóðasamtaka, eins og Jean Jau^
rés svo oft hefir sagt.
Ég er ekki, eins og „Morgun-
blaðið" gefur í skyn, andstæð*
ingur þeirra manna, sem elskai
sjálfstæðið. Þvert á móti. Ég
vann einmitt með þeim árið 1918,
þegar „Morgunblaðið", sem þá
var heimastjómarmál'gagn, lét ó-<
gert að berjast fyrir sjálfstæði
íslands.
Árangurinn af samvinnu minni
og annara danskra nefindarmanna
við íslenzku sjálfstæðismennina
varð — þrátt fyrir fastheldnii
„Morgunblaðsins“ við dönsk yf-
irráð — sjálfstæði íslands.
Innlend tíHindi.
Keflavik, FB., 15. júní.
Enginn afli vegna beituleysis.
Bátar hafa verið á sjó margar
nætur til þess að veiða síld til.
beitu, en ekkert fengið.
Fimm bátaT farnir norður, þrír
þeirra komnir þangað. Fengu þeir
30—40 skpd. eftir fyrsta túr.
Sláttux byrjaður hér. Einn mað*-
ur heyjaði 35 hesta.
Akranesi, FB., 15. júní.
Bátar hættir fyrix alllöngu. Ó-
ákveðiö hve maxgir faxa á síld-
veiðar, sennilega fiærri en vant
er. — Túna&láttur víða byrjaðúr.
Víða búið að slá og hirða Iítit
tún.
Akureyri, FB., 15. júní..
í dag útskrifuðust þessir fimm
stúdentar úr Akureyxarskóla:
Haukux Þorleifsson, Gunnar Jö-
hannesson, Baldur Steingrímssou,
Guðmundur Benediktsson og
Bragi Steingrímsson. Haukur fékk
I. einkunn, hinix II.
Benedikt Einarsson, hxeppstjöri
á Hálsi, er nýlátinn á spítalammt
hér.
Carl Schiöth kaupmaðux lézt i
'dag í Hrísey.