Vísir - 28.09.1931, Qupperneq 2

VlSIR
Ml)) Mannm i Olseini ((
Með e.s. „Goðafoss“ fengum við aftur:
L A U K í 25 kg. kössum,
APPELSÍNUR og EPLI.
Símskeyti
—o—
Fjárkreppan.
Gullinnlausn seðla hætt í Noregi
og Svíþjóð.
London 27. sept.
United Press. FB.
Stokkhólmi: Káuphallarstjórn-
111 hefir ákve'Sið að loka kauphöll-
inni óákveðinn tíma.
Berlín: ÁkveSið hefir verið að
kauphöllin verði ekki opin á mánu-
dag. Alveg óákveðiö hvenær hún
verður opnuð af nýju.
Stokkhólmi 28. sept.
United Press, FB.
Svíar hafa horfið frá g'ullinn-
lausn, fyrst um sinn til 30. nóv.
Síðar: Forvextir hafa verið
'nækkaöir um 2% í 8%.
Samkv. skeyti frá fréttaritara
FB. í Kaupm.höfn hefir gullforöi
ríkisbanka SvíþjóÖar minkað um
100 miljónir s. 1. viku.
Oslo 28. sept.
United Press. FB.
Á ráðuneytisfundi var ákveðið
að hverfa tun stundarsakir frá
gtillinnlausn. ennfremur að banna
útflutning á gulli. Forvextir hækk-
aðir um 2% í 8%.
Kaupm.höfn 28. sept,
United Press. FB.
Ríkisstjórnin kenutr saman á
fund kl. 9 árd., í dag' til þess að
íhuga og ræða horfttrnar í sam-
bandi við það, að Norðmenn og
Svíar h'afa horfið frá gullinnlattsn.
Sparnaðartilrannir
í Þjskalandi.
—o—
Fjárþröng liefir verið svo
mikil í Þýskalandi siðustu mán-
uði, að ríkisstjórnin liefir not-
að heimild þá, seni henni er
gefin i stjórnarskrá rikisins, til
að gefa út náliðungartilskipanir
sem í raun og veru fá lyðræðis-
stjórninni og liverri ríkisstjórn
og borgarstjórn innan þýska
lýðveldisins einræði i fjárinál-
um.
Hagur livers ríkis og ein-
stakra borga ltefir farið lirið-
versnandi í sumar, og fyrirsjá-
anlegt, að ekki verði ráðin bót
á því, nema með miklum sparn-
aði, þvi að landsmenn rísa ekki
undir þeim sköttum, sem á ]>á
eru lagðir.
Allar tilraunir til sparnaðar,
sem gerðar hafa verið hingað
til, hafa strandað á ósamkomu-
lági flokkanna. Þvi er það, að
nú er sjálfstjórn í fjármálum
tekin af þeim borgarstjórnum
og ríkisstjórnum, sem þjóðin
hefir kjörið, og haft liafa lyki-
ana að peningaskápunum, og
fengin í hendur einræðismönn-
um, sem eiga að reyna að ráða
bót á vandræðunum, hver í sín-
um verkahring.
En nú er um það rætt og rit-
að, livemig þetta megi takast,
og margir telja, að fyrsta ráðið
hljóti að verða að brjóta á bak
aftur liinn afar fjölmenna flokk
opinberra starfsmanna, sem ris-
ið liefir upp í Þýskalandi, síðan
lýðveldið komst á fót. Opinber-
ir starfsmenn eru alt of marg-
ir, og bæði ríki og borgir hafa
keppst um að stofna ný em-
bætti, og alt til þessa virðist
enginn máttur hafa megnað að
stöðva þetta æði. Nú verður það
verkefni einræðismannanna að
gera það, en jafnframt verður
nauðsynlegt að gera stjórnar-
störfin fábrotnari, bæði í ein-
stökum ríkjum og' borgum.
Búist er við, að allmikið fé
muni sparast við fækkun þess-
ara opinberu starfsmanna, en í
öðru lagi er búist við, að mjög:
verði dregið úr útgjöldum til
kenslumála. Þó að ömurlegt sé
að hugsa til þess að þurfa að
svifta æskulýðinn réttinum til
þess að leita sér svo víðtækrar
mentunar sem verða má, þá cr
á það bent á Iiinn bógmn, að út-
gjöld til kenslumála sé orðin
afar þungbær. Síðan lýðveldið
var stofnað, hel'ir feykilega
mikil umbót orðið i skólamál-
um, en kostnaður við þau liefir
einnig aukist gíl'urlega, og tala
atvinnuleysingja hefir jáfn-
framt aukist um mörg hund'ruð
þúsund manna, og Iiefir það
verið forráðamönnum þjóðar-
innar mikið áhyggjuefni.
Sparnaðar-umboðsmaður rík-
isins hefir nú ráðgert að draga
mjög' úr útgjöldum lil kenslu-
mála, og er talið Iikl'egt, að
nokkurum milliskólunr vcrði
þess vegna lokað.
En hitt er annað mál, hvern-
ig þjóðin muni taka þessum
ráðstöfunum. — Hvernig unir
þjóðin því, eftir 13 ára lýðveld-
isstjórn, að einræðismenn taki
völdin í sínar hendur, og taki
um stundarsakir af þjóðinni
hin helgustu réttindi hennar?
Þvi er erfitt að svara, en þýsk-
ur sljórnmálamaður komst ný-
lega svo að orði um það efni:
Pdkið er i nauðum stalt. Ef
þjóðin á að hjargast, verður að
gera það án ])css að spyrja lcyf-
is um það áður. Og jietta mún
þýska þjóðin skilja, og hún
mun leggja fram alla sína orku
til þess að þvi takmarki verði
náð. Það er eg sannfærður um.
Islandsmynd Lofts
og Stefán Thorarensen.
—o—
Til eru þeir menn, seni þykir
; næg-ja ,ein, að koniast í blaðadeil-
ur og fylla dálka blaðanna ávalt
ír.eð óþarfa og innihaldslausri
orðamælgi, og vil eg helst ekki
vera talinn meö ]>eini enda |)ótt eg
í þetta skit'ti telji það. ekki ómaks-
ins vert að greiða herra Stefáni
Thorarensen lyfsala fyrir þá góðu
auglýsingu fyrir kvikmynd minni
sem ])ér óafvitandi geriö mér
greiða með —- þar sem eg' á við
skrif yðar í Vísi í gær (sunnudag),
Jslandsmynd Lofts/-
•Herra Stefán Thorarensen ! All-
ur almenningur kemst ekki hjá því
að sjá í hvaða tilgangi gein yðar
er skrifuð. Ef yður er eins ant um
þessa kvikmynd. eins og sjá má
af skrifi yðar, þá hefðuð þér átt
að tala við mig viðvikjandi henni,
en i staðinn fvrir ])a'ð, eruð ])ér að
reyna að læða inn í myndina fölskit
kastljósi. sem auövitað á ekki' að
bæta hana, heldur öfugt.
I hvaða tilgangi umrædd grein
er skrifuð er augljóst. Þér eruð
eigandi, eða réttara sagt méðeig-
andi i „Efnagerð Reykjavíkur“ og
„Olgerðinn Þór,“ en hvorugt þess-
ara fyrirtækja er svut í fyrstu sýn-
ingunni.
Tíl þess að fara ekki lengra út
f þetta efni. vil eg nú skýra fvrir
yður, hvers vegna ])essi kvikmynd
jei" tíl orðin.
Þér gætið þess aö Mórgmiblaðið
kallí þessa inynd „Islandsmynd
Lofts“. Eg-man ekki, og hefi ekki
. Aforgmiblaði'ð hjá mér til þess að
gá að hvort þér hafið rétt fyrir
yður. en þ<ý5 er að ininnsta kosti
'eins og eg' hefi hugsað mér að
rnætti kalla hana i sambandi við
kvíkmyndina „ísland í lifandi
myndum,“ ]>ví þessi mvnd er beint
áframhald af þeirri mynd. Að þessi
mynd er tekin. sem eg kalla „ís-
ienskan iðnað“ er engin tilviljun,
eða gróöabrall frá minni hálfu eða
iönfyrirtækja þeirra, sem sýnd eru
í þessari kvikmynd, heldur beint
áframhald af „ísland ,í lifandi
myndum.“
[>egar sú kvikmynd hafði gert
sftt gagai bæði utanlands og innan,
datt niér í hug að halda áfram á
likan hátt, þá byrjaði eg á því að
sýna ísl. iðnað og fyrirtæki sem
mestmegnis verðúr innanhúss, og
. eftir að eg hafði ráðfært mig við
nokkra góða óvilhalla menn. valdi
eg', og keni til að velja. þau iðn-
íyrirtæki sem almennt eru álitin
þess verð, að vera gott sýnishorn
af íslenskum iðnaði. En ]>ar með
má ekki skilja svo að önnur fyrir-
tæki og iðngreinar eigi ekki sinn
íulla rétt.
Herra Stefán Thorarensen —
setjum svo, aö eg' hefði myndaö
3 efnagerðir, 2 kaffibrenslur, 2 öl-
gerðir og 3 sætindaverksmiðjur.
Fíver mynd'i vilja horfa á sltka
kvikmvnd
Blöðin Fálkinn, Morgtmhl. og
Vísir höföu hugmynd trm að eg
væri að taka umtalaða kvikmynd.
Vildi eg ekki láta hennar getið
fyr en eg væri viss um aö hún yrði
mér og landinu til sóma, en ]>rátt
fyrir að umrædd kvikm'ynd hefir
hlotið góð ummæli. ])á leyfið þér
yður að bölfæra ]>essa kvikmynd.
sem þér sjálfur ekki hafið séð.
Loftur Guðmundssort.
Sir Hail Caiae.
—o—
Með Sir Ilall Caine, sem lést
i fyrstu viku septembermánað-
ar, er fallinn í valinn rithöf-
undur, sem áttí óvanalegum
vinsældum að fagna um ger-
valt Bretaveldi. Enda þótt þvi
færi fjarrí, að hann væri mik-
ið skáld, þá var hann einlæg-
ur í sinni köllun, og honum var
einkar lagið að slá á víðkvæma
strengi í hjörtum almennings.
\roni þessar orsakír tíl þess,
að hækur hans voni afar mík-
ið lesnar. Aðeíns hækttr
tveggja eða þriggja samtiðar-
rithöfunda voru meira lesnar.
Thomas Henrv Hall var
fæddur i Cheshire 1853. \rar
farðir lians Manarhúi, en móð-
ir lians ensk. Hanir hætti sköla-
námi 14 ára gamall og ætlaði
að stunda húsgerðarlist, en
hráðlega íor ltann að gefa sig
að bókmentunum, og hann' fór
að skrifa þegar á unglingsaldri.
Hlotnaðist honum snemma vin-
átta skáldsins Dante Gahriel
Rosetti og varð liontun mikill
stuðningur að henni. Fyrstu
tvær skáldsögur Sir Ilall Cáihe
]>áru liontim euga frægð í garð,
en þríðja saga hans, „The
Deemster“, er ef til vill hesta
saga hans. Með henni lagði liann
grundvöllinn að ritfrægð sihni.
Sala og lestur á bókum lians
jóksl mjög frá því hún kom út.
Sögur lians eru ekki margar, en,
þær eru flestar langar, og hann
lagði mikla vinnu í þær. Flest-
ar sögur lians gerast á Mön. —
Seinustu árin vann hann að æfi-
sögu Krists og hafði liann ekki
lokið því verki, er hann lést. —
Gagnrýnendur eru ekki þeirrar
skoðunar, að Sir Hall’ Caine
verði nokkuru sinni talinn með-
al mestu skálda Breta, né að
áhrif lians sem rithöfundar séu
mjög mikil, en hækur lians
liafa vafalaust stytt mörgum
stundir, því að talið er, að tiu
miljón eintök af hókum lians
Iiafi verið seld. — (Úr blaða-
tilk. Bretasljórnar. FB.).
Dánarfregn.
Á laugardagskveld' andáðist að
heimili sínu hér í bænum ekkjan
Þorbjörg Nikulásdóttif, 87 ára að
aldri. Hún var ekkja: JÖns heitins
Brynjólfssonar, en hami' andáðist
hér í bænum áriö 1920. Þau lijón-
in fluttust hingað árið 1.907 ásamt
börnum sínum. Þorbjörg heitin
hefir dvalið hér í bænum: á Lauga-
veg 6n og verið bl'iiid síiðiustu 4
árin. Hún fylgdist ætíð vel með
öllu seni gerðíst, var glöð og hress
í anda, sístarfandi og ánægð fram
á síðustu stundu, enda munu allir
þeir sem kyntust henni, minnast
hennar með hlýjum hug. L.
Veðrið í morgun.
Hiti í Reykjavík 11 st., ísafirði
13, Akureyri 14. Seyðisfir'ði 15,
Vestmannaeyjum 10, Stykkíshólmi
11, Blönduósí 12. Raufarhöfn 9.
Hólum í Homafir'ði xi, (skeyti
vantar frá Gríndavík, Angmagsalik,
Hjaltlandi, Týnemouth). Færeyjum
10, Julianehaab 5, Jan Mayen 2,
Kaujimannahöfn 9 st. — Mestur
hití hér i gær 13 st„ minstur 10
st. Úrkoma 6 mm. Sólskin 0,8 klst.
— Lægð yfir Grænlandshafi, á
hrejriíngti norðaustur eftir. •—-
Horfivr: SuÖvestnrland, Faxaflói,
Brei'Saf jörSnr. Vestfírðir: Suðvest-
an lcaldí.. Skúrir. NorÖurland::
Snnnan cða suðvestan gola. Smá-
skúrir vestan til. Norðausturland,
Austfirðir: Suðvestan kaldi. Úr-
komulaust. Suðáusturland: Suð-
vestan gola. Rigning öðru hverju.
Áttræður
er á Jtnorgun merkisbóndinn
Gísli' Einarsson, fýrr hóndi í
Bitrn i Flóa, nú til heimilis hjá
döftur sinni, frú Margrétu á
Hæli í Gnúpverjalxreppi.
65 ára
er i dag Stefaniá Stefánsdóttir
I.augaveg 40 B.
Trúlofun.
Nýlega hafá o])inberað' trúiofun
sina ungfrú Ingibjörg E. Vil-
lijálinsdóttir og Matthías Waage
verkstjóri hjá Sánitas.
Silfurbrúðkaupsdag
eiga á morgun frú Vigdís Sæ-
mundsdóttir og Stefán Guðna-
son; Frakkastíg 10.
E.s. ísland
kom í gær frá útiöiidúni'. Meðal
farþega voru. Tryggvi fbrsætis-
ráðherra Þórhallsson og frú. frú
Þórdís Claessen, Björgúl'fitr Olafs-
son læknif, Þorvaldúr Pálsson'
keknir, Ásbjörn Öláfsson (kom
frá Vesturheimi, eftir nær fjögra
ára vertvþar).
SjómannakveSja.
27. sept.. FB.
Fárnir til Englands. Vellíðaix:
allra. Kærar kveðjúr:
Skipshöfnin á Kárlsefni,
Prófessor Jolívet
heldúr þriðjá fýrirlestur sin-rt
íyrif Alliánce Erancaise í kveld kl.
6 i fýrsttv kensliistof'u Háskólans,
um „Knock 011 le triomphe de la
inéde;cine“ eftir Jules Romains.
Leikrit þetta vakti' geysi mikía at-
hygli, er þáð var sýnt í París i
fyrsta sihnE,
Dronning Alexanárine
kom til Kaupmannahafnar í
morgtm kl'. 8',
Barna og nnglinga
gúmmístígvé
Stört úrvai. Lágt verð.
Hvannbergsliræður,
E.s. „Godafoss4*
kom með það, sem okkur vant-
aði. — Nú eru allar deildir full-
ar af nýjum vörum. —
Úrvalið er gott.
Verðið lágt.
Fyrst og síðast í
Maraldarbúð.
i
%