Alþýðublaðið - 03.07.1928, Blaðsíða 2

a
A'L±> íöUBiiAÐlÐ
j&S,i»Ý®IJBLAI»II$ j
| kemur út á hverjum virkum degi. i
| Algfreiösla í Alpýðuhúsinu við |
| Hverfisgötu 8 opin frá kl. 9 árci.
3 til ki. 7 síðd.
t Ski'Sfptofa á sama staö opin kl. [
3 9*’j—10’ s árd. og ki. 8 — 9 síðd. t
| Shsiar: 988 (afgreiðslan) og 2394 ►
j (skrifstoían). {
j Verðiag; Askriftarverö kr. 1,50 á í
3 mánuði. Auglýsingarverðkr.0,15 {
3 hver mm. eindállca. í
J Prentemiðja: Alpýðuprentsmiðjan {
j (í sama húsi, simi 1294). |
Ihaldið ðð maKnúðarmáliB.
Á hverjum dregi birtast greinar
í íhaldsblöðunum, sem eiga að
sýna íólkinu, hvílík landsplága
hún sé, núverandi landsstjórn. En
oftast fer pað svo, að íhaldið
skýtur yfdr markið. Blöðin ham-
ast á stjórninni fyrir ýmislégt,
er pau telja miður vera í fari
hennar, en svo óheppilega vill til
stundum, að pau hitta ópyrmilega
íhaldið um leið.
Nokkrum sinnum hefir Mgbl.
minst á ríkisstjórnina í sambandi
við mannúðarmálin. Þykist nú
blaðið vera verndarvættur sjúkra
og þjáðra, og yfirleitt allra, er
hjálpar og samúðar þurfa við.
Er ekká laust við, að sumir haf:i
fundið til ónotalegrar velgju, er
þeir lásu þessar greinar. Hræsnin
og Ltilmenskan er svo áberandi,
að ölium er ljóst, hvað bak við
býr. Og þeir, sem þekkja sögu
íhaldsins og afskifti þess af öll-
um mannúðarmálum, undrast
hræsni og ósvífni „Morgunblaðs-
in&“.
Það kemur úr allra hörðustu
átt, þegar Morgunblaðið, málgagn
peningavalds og mannúðarleysis,
er að brigsla Framsóknarflokkn-
um um illa framkomu í nxannúð-
armálunum. Raunar er Framsókn-
arflokkurinn mjög sekur um
það, að varna umbó$um á fá-
tækralöggjöfinni, og fyrir and-
spyrnu sína gegn ýmsum sjálf-
sögðum réttlætís- og jafnréttis-
málum, en það situr illa á íhaid-
dnu, að naga liryggjarliði Fram-
sófcnar af þeirn sökum, því það
er öllum vitanlegt, að íhaldsflokk-
urinn, öll blöð hans og allir smal-
ar hans, hafa um langan tíma haft
forystuna á hendi í því að spyrna
gegn öllum umbótum á þjóðfé-
laginu. Og .engin stjórn'hefir verið
jafn öfug og rarigsnúin í öllum
mannúðar- og réttlætismálum og
einmitt ihaldsstjórnin.
Það er b-ezt fyrir hrafnana a'ð
vera ekki að kroppa augpn hver
úr öðrum.
Margrethe Brock Nielsen,
danzmær við konunglega leik-
húsið í Kaupmannahöfn, heldur
•sýningu á listdanzi í næstu viku,
shr. auglýsingu í blaðinu í dag.
Aðgöngumiðar fá,st nú strax í
Hljóðfærahúsinu og biá Katrínu
Viðar.
MemtaisiáL
Undan farnar vikur hefir virzt
bera á Övenjulega miklum áhuga
fyrir mentamálum og uppeldis-
málum í málgögnum íhalds-
manna. Ber þar þö nokkuð nýira
við, því að fram að þessu hafa
(haldsmenn hér eiins og erlendis
hirt lítið um þau mál. Væri vel,
ef þetta væri vottur um varanleg
’sinnaskifti.
En til þess að geta gert sér
grein fyrir, hVersu mikil heilindi
muni fylgja þessum nýtilkomna
áhuga, er rétt að rifja upp fyrri
afskifti íhaldsmanna af þessum
málum.
Ihaldið og „hærri mentunin*1.
Þar eru helztu afrekin þessi:
1. Jón Þorláksson, form. íhalds-
flokksins, kom fyrir nokkrum
árum með þá uppástungu, að
leggja algerlega niður norrænu-
og heimspeki-deild háskó'ans.
Átti þetta að vera -sparnaðarheita
fyrir kjósendur, en þegar J. Þ.
sá, að mönnum óaði við að bíta
á agnið, þá snéri hann við blað-
inu, og sýndi það í verkinu með
því að stofna nýtt embætti við
deildina handa tryggum flokks-
manni sínum.
2. Mikil gremja kom í ljós hjá
sama manni o. fl. í flokknum yfir
því að núverandi ke'mslumálaráð-
herra lét gera umbætur á húsnæði
Mentaskólanis. Virtust þeir kunna
því illa, að þrifnaður var aukinn
þar og Komið-á fullkominni loft-
ræstingu, svo að nú þurfa nem-
endur ekki að, sitja 6 stundir í
sömu svækjunni, heldur er hægt
að endurnýja loftið í stofunum
þrisvar í hverri kenslustund.
3. Fræg eru afskifti Valtýs
fjóluræktarstjóra af Akureyrar-
skólamálinu. Meðan íhaldsmenm
sátu að völdum hafði hann sér-
stakt leyfi yfirhoðara sinna til
þess að látast vera með menta-
skóla á Akureyri, og til þess að
skrifa um það, í þvi skyni að
reyna að hafa Norðlinga góða,
þótt bæði hann og aðrir vissu að
íhaldið stóð sem einn máður gegn
málinu. En þegar núveramdi
kenslumálaráðherra hafði komið
þessu „áhugamáli“ Valtýs í fram-
kvæmd, þá galt Valtýr að sjálf-
sögðu hýshændum sínum leyfið
með því að skamma ráðherrann.
4. Lo.ks hefir íhaldið innleitt
svo há skólagjöld við alla lands-
skólana hér í ReylpaVíik, að þeir
megia heita lokaðir fyrir öllum
fátækari hluta bæjarbúa. Til. þess
að sýnast fyrir kjósendum hafa
íhaldsþingmenn Reykvíkimga
fengið leyfi flokksins til þess að
greiía atlrv. með jafnaðarmiönm-
um móti skólagjöldum, af pví ad
vi>ssa var fyrfr, ad pau ijrou sain-
pykt prátt fyrir pdð.
Af þessu má marka stefnu i-
haldsins um hina svo nefndu æðr.i
rnentun, og hún er þessi:
Mentunin á helzt ekki að vera
nema handa þeim útvöldu, þ. e.
þeim, sem auraráðin hafa.
En fari samt svo, að einhverjir
úr „lægri stéttunum", sem þeir
svo nefna, reyni að brjötast til
menta, þá er um að gera að halda
ineníastofDununum í því horfi, að
þær Verði sem öruggust vígi kyr-
stööu og afturhalds. Þá er frem-
ur von um, að hægt sé að draga
úr þeirri hættu, að menn úr al-
þýðustétt, sem gengið hafa menta-
veginn, ’ gerist á eftir brautryðj-
endur og forvígismeiin stétlar
sinnar.
Hér hefir nú svo farið, vegna
Aiorts á alþýðlegum mentastofn-
unum, að fyrir þá sök haifa
fleiri sött til hærri skólannai.
Og þá er þörfin, frá íhaldssjónar-
iniði séð, enn þá brýnni að búa
svo um hnútama, að þeir, sem
þaðan koma, verði nægilega ó-
sjálfstæðif tii þess, að hægt sé
að fá þá til að ganga á mália hjá
auðvaldinu og vinina þar þau innr
anhússverk (shr. „vininukotn!ur“ í-
haldsins,) sem auðborgararnir
sjálfir kunna ekki skil á.
Fyrir því er amast við um-
bötum á menatstofmmum, amast
við allri nýbreytni í námi og
námsefni, vanræktar þær náms-
greinar, sem helst vekja menn
tíl umhugsunar og hjálpa þeim
til að vera andlega lifandi menin,
og meira að segja kennarar rekn-
ir frá Btarfi eingöngu vegn'a
stjórnmálasikoBana sinina, eins og
dæmi eru til.
Þannig er afstaða íhaldsins til
hinnar svonelndu æðri mentunar.
Viðhorf þess til alþýðumentun-
arinnar verður gert að utntals-
efni í mæsta kafla.
(Meira.)
Úi* MveradSlíam.
Urn daginn heimsóttu miig ó-
þiægilegir næturgestir. Þeir kliifiu
yfir girðingunia, sem er um-
hverfis túnblettinn, tröðkuðu á
grasinu og voru síðan ósvífnir
Iþiegar kvartað var .við þá yfir
framferði þeirra. Einn af þess-
um næturgestum skrifaði grein
gegn áisökunum mínum, er hirt-
ust í „Morgunblaðinu“, og birt-
ist grein hams í Alþýðublaðinu 19.
júní. Kallar höf. sig „Einn af sjö“.
Þieiss eini hefði getað sparað
sér vörn sínia, því að hann sér
sér ekki fært annað en játa, að
rétt sé, að hann hafi 'klifið- yfir
girðinguna. Hamn afsakar sig að
iéins nneð því, að ef hanm hefði
ekki klifið yfir girðinguna, hefði
hann orðið áð taka á sig krók .
til að komast að hvernum.
Krökurinn er um 80—90 skref,
isvo að afsökun hans ætti ekk'i
að réttlæta óhæfilegar aðfarir
hans. Enn fremur afsakar hainin
sig með því, að þarna sé fills
ekkert tún, heldur að eins a'f-
girtur, gróðrarLtill blettur. Þessi
„einm af sjö“ ber ekki skym á
það, sem hann er að dæma um.
Ég hefi ræktað bletíinn mjög
rækilega, en það er ekki mín)
isök, þó að þurkarnir, sem nú
hafa Istaðið á níundu viku, dragi
úr gróðrinum og sólin sviði gras-
'ið því nær niður að rótum. Mér
finst að minsta kosti, að þurk-
urinn valdi svo miklu tjóni, að
náttfarar þurfi ekki að bæta á
það með ósvífnu atferli.
/Ég mundi ekld hafa svarað
þœsum ,einum af sjö“, ef hann
hefði ekki flaggað með því, að
ég væri útlendigur, og viljað með
því gefa í iskyn, að ég hefði eng-
an rétt til að kvarta. Hann befir
ekki svo mikla dáð- í sér, að
hann þori að setja nafnið sitt
undir greinima, svo að það er
ekki Iwm vegna að ég svara,
heldur vegna þeirra af lesendum
hlaðsins, sem eru sannsýnir og
réttlátir í hugsun og láta ekki
þjóðernisríg hans blekkja sig. Ég
hefi fengið jarðnæðið og hverinm
leigðan til 30 ára og hefi, með-
an ég uppfylli sett skilyrði, full-
an rétt til þess að afgirða hver-
inn. En pó hefi ég aldrei neitafð
og mun afdrfíi neita þeim um að
,sjá hverinn, er þess æskja. Þeir
megþ. bara ekki klífa yfir girð-
inguna, heldur fara heim að hús-
inu. Bæði á nöttu og dégi erum
við, ég og kona mfn, reiðuhúim
til að ,sýna gestum það, sem
þarna er að sjá, og án þess að
kreíjast svo mikils sem þakklæt-
is' fyrir. En við viljum ekki, að
gestir skoði sig þarna um ám
þess, að annaðhvort okkar sé í
fylgd með þeim, og alloft hefir
það komið fyrir, að við höfum
farið upp úr rúniinu um miðjai
nætur og sýnt gestum það, sem
sjónarvert er þarna — og án
þess að kvarta með einu orði
yfir ómæðinu, sem okkur hefir
verið gert.
Þá er spurning sú, er grsinar-
höf. beinir til ríkisstjórímariinmaír
um það, hvort útlendingur hafi1
rétt til o. s. frv. Sú spurni;ng er
að eins móðgun við mig og ber
einungis vott um lubbalegan og
illkynjaðan hugsumarhátt. Ég
stuinda atvinnu mína með sama
rétti og þúsundir íslendinga
stunda sina atvimnu í Danmörku.
Ef ég hefði bolað einhverjum Is-
•lendingi burt af jarðmæði hams,
þá hefðu ef til vill verið skiljan-
leg hin hæðilegu orð greimarhöf.
um mig sem útlemding. En jörð-
in, isem ég er nú að yrkja, hefir
verið ónotuð í þúisumdir ára, og
þegar -ég nú rækía hana, vinw.
ég istarf, sem hefir varanlegt
gildi löngu eftir að mímar hendur
eru orðnar örþrota.
Látið þess vegna hjá líða að
reypa að vekja hatur gegn frarn-
andi manmi í þeim tilgangi að
breiða yfir eigin áýirðinigafráVIeðt
því að vinma starf mitt svo vel
og dyggilega sem mér er unt,
reyni ég eftir megmi að votta
íslenzku þjóðinni þiakklæti rnitt
fyrir þá gestrismi, sem hún hsfijr