Alþýðublaðið - 05.07.1928, Blaðsíða 2
2
*tSfe?ÐUBUAÐIÐ
Í4LÞÝÐUBLADIÍ j
kemur út á hverjum virkum degi. !
Aígreiösla í Alpýðuhúsinu við ;
Hverfisgötu 8 opin frA kl. 9 árd. t
tli kt. 7 siód. J
Skritstofa á sama staö opin ki. [
(M 10!-S árd. og'ki.i'8 — 9 síðd. t
aianar: 988 (afgreiðslap) og 2394 ►
iskrifstotan). [
MUðgi Askriftatverð kr. 1,§0 ii t
mánuði. Auglýsingarverðkr.0,15 [
hver mm. eindálka. [
Prentsmiðja: Alpýðuprentsmiðjan |
(í sama húsi, simi 1294). [
. k
Maimúðaraiálin og
Morgunblaðið.
Það er að eins eitt orð, er
táknað getur fullkomlega síðustu
skrif M o r gu nbi ab s p eðann a, —
orðið hræsni.
Blaðið veður kolsvartan reyk
ókvæðisorðanna og slettir til Al-
þýðublaðsins hræsniskendum ill-
yrðum. Það ber sér á brjóst og
grætur n>ú alt í einu yfir eymd
mannanma. Nú eru ritstjórarnir alt
í einu farnir að brópa fyrir munin
Jóns Þorlákssonar: „Komið til
mín allir þér, sem erfiði og þunga
eruð hlaðnir." Nú skrifa þeir um
ihaldið eins og það sé og hafi
alt áf verið hjálparhella fátækra
og athvarf smælingjanna í þjóð-
félaginu. — 'Nþ rá.ðast þeir gegn
Alþýðublaðinu og jafnaöarmönn-
um fyrir það, að þeir hafi ekki
verið nógu róttækir í mannúðar-
kröfum sínum! Nú láta þeir svo
sem íhaldinu sé orðið ant um
alþýðufræðslu, heilbrigði og rétt-
iæti.
Mgbl.-ritstjórarnir vila, að það,
sem þeir eru nú að skrifa um
mannúðarmál, er skrifað af
hræsni. Valdagirni Jóns Þorláks-
sonar, metorðagirni Ólafs Thors
og peningafíkn Magnúsar Guð-
mundssonar ýta ritstjórunum út í
þetta liræsnisforæði,
En þeim þýðir ekki einu silnni
að vera að hræsna. Það er sæmd-
armeára fyrir þá áð koma til dyr-
anna eins og þeir eru klæddir og
viðurkenna, að þeir eru og hafa
verið andstæðir alþýÖumentun,
fjandsamlegir endurskoðun fá-
tækralaganna, mótfallnir rýmkun
kosningárréttar o. s. frv.
Á undanförnum 7 þingum hafa
fulltrúar Alþýðuflokksins borið
fram frumvörp um að brayta fá-
fátæÁralögunum í mannúðlegra
horf. Ihaldsmenn hafa í fyrstunni
láfið líklega til fyllgis við frum-
vörpin, en þegar til kastanna hef-
ir komið, hafa allar íhaldskruml-
urnar verið réttar upp gegn end-
urbótum.
Á undanförnum tveimur þing-
um hafa jafnaðarmenn borið fram
frumvarp um að skyldutryggirig
væri lögleidd á fatnaði sjómanna.
Irialdið heíir alt staðið gegn því,
Hið sjálfsagða frumvarp um að
veita 21 árs gömlu fólki kosn-
ingarrétt heíir íhal'Jið drepið ein-
um rómi. Þar hafa þau , rram-
sóknin“ og íhaldið runnið sam-
an í eiinn dilk.
Pétur Ottesen og fleiri íhalds-
menn börðust fyrir því, að
fræðslunefndum í héruðum yrði
veitt sjálfræði um alia barna-
fræðslu. Var meining þeirra með
því að skerða alþýðufræðsluna og
gera börn sveitanna að ómentuð-
um og þægum þrælandi lýð.
Það er vitanlegt um Jón Þor-
láksson, að hann vann að þvi
öllum árum að þrengja kosti fá-
tækra manna í sambandi við
berklavarnaiögin.
Hver var það, er varði Sacgo-
og Vanzstti-hneykslið í fyrra sum-
ar ?
Hver er það, sem alt af hefir
ibarist gegn öllum umbótum íá
verandi þjóðskipulagi?
Hver er það, sem alt af berst
gegn því, að kjör hinnar fátæk-
ustu stéttar batni?
Hver er það, sem með starfsemi
sinni varnar því, að húsnæði hér
í bænum sé bætt? —
Allir vita, að það er Mgbl., í-
haldsstjórnin og Ihaldsflokkurinn,
sem eru sek um þetta og ótal
aðrar syndir. Og yfirklór ritstjóra
Mgbl. gerir að eins ilt verra, því
að svo illar sem rangsleitnin og
harðúðin eru, þegar þær koma til
dyranna í sinni réttu mynd. þá
eru þær þó enn þá verri, þeg-
ar þær draga yfir sig skinhelg-
isskikkjuna.
Nýjasta bók G. Bern.
Shaw.
I hvert sinn, sem von er á
nýrri bók eftir stórskáldið brezka,
George Bemard Shaw, bíða allir
bókmentavinir með eftirvæntingu
og óþreyju. Þeir vita að í hverri
bók Shaws er að finna frumleg-
ar og stórsnjallar hugsanir,
bundnar formi snilli og orðkyng-
is.
Nú hefir hinn aldni skáldjöfur
gefið út nýja bók, .sem þegar
hefir vakið mikla athygli. Heitir
hún „Leiðarvísir um jafnaðar-
stefnu og auðvald, fyrir gáfaðar
konur“ (The Inteliegent Woman’s
Guide to Socialism and Capir
talism).
Það er kunnara en frá þurfi
að segja, að Shaw er ákveðinn
jafnaðarmaður. I flestum skáld-
ritum hans verður vart þeirrar
skoðunar. Að eins hefir sumum
þótt það óvíst, hvort hann hallað-
ist frekar að skyndibyltingarað-
ferð eða byltingarþróun lýðræð-
isins. En þó að það sé víst, að
Shaw fylgir ákveðinn síðar-
nefndu leiðinni, þá héfir hann
samt ekki hikað við að verja af
miklum móði og 'andríki braut-
ryðjendur skyndibyltingarstefin-
unnar, eins og t. d. Lenin, þegar
á þá hefir verið ráðist af fávís-
um og illkvittnum oddborgurum.
Shaw hefir áður skrifað nokkur
smárit um jafnaðarstafnuna, öða
einstaka þætti hennar, og eru
sum þeirra, að viturra manna
dómi, með því albezta, sem uim
stefnuna hefir veriö ritað, og hafa
unnið henni mikið fylgi meðal skyin-
samra manna og hugsandi. .En í
þessari bók sinnii gerir Shaw skýra
grein fyrir því, hvers vegna hann
sé jafnaðarmaður qg hvaða erindi
jafnaðarstefnan eigi í mannheim.
Bók þessi hin nýja mun lítt
hafa komið hingað til lands enn
þá, en í brezkum blöðum er
|m5ikið um h’ana rætt og skýrt frá
efni -hennar og anda. Munu rit-
dómar flestir á eina lund, hverja
skoðun sem höfundar þeirra ann-
ars hajfa á stjórnmálum, segja, að
bókin sé rituð af snilli og anda-
gift.- Fer hér á 'eftir lauslegur
útdráttur úr ummælum eins af
merkustu biöðum Bretlands um
bók þessa:
í bók sinni gefur Shaw skýr svör
og ákveðin við því, hvers vegna
hann sé jafnaðarmaður og hvers
vegna allar skynsamar konur og
menn eigi að vera jafnabarmemn.
Svar Shaw má tákna með einu
orði, — með orðinu jafnréUf.
Hann er jafnaðarmaður vegna
þess, að hann álítur að misrétt-
ið sé þjóðarböl, og að jafnréttið
eigi að setja pfar öllu í fjárhags-
legum og andlegum efnum.
Á meðan að einstakir menn eða
stéttir eru misrétti beittir, sé illa
séð fyrir heill þjóðféiagsins.
Þjóðfélagshagsmunum er illa far-
ið í ríkjandi þjóðskipulagi, sér-
staklega vegna þess, Bð misrétti
í fjárhagsefnum skiftir þjóðunum
í ólíkar stéttir, er veitir annari
stéttinni mörg og mikil hagræði
og fríðindi, en útilokar um leið
hina stéttina frá gæðum og göfgi
lífsins.
Þessl stéttaskifting leiðir af sér
margs konar böl. Hún hefir í
för með sér heimilisógæfu og
hjónabandshneyksli. Stéttagrein-
ingin meinar níu af hverjum tiu
börnum tækifæra til andlegs
þroska og fullkomnunar og eyðw
neggur afl og efni hinnar upprenn-
andi kynslóðar.
Stéttamismunurinn eyðileggur
orku og andlegt atgjörfi og
meinar mannkyninu að framleiða
nægilegt af nauðsynjavörum,
▼egna þess að fjölda fólks er
varnað þess sökum féleysis að
geta veitt sér þær vörur og þau
gæði, sem nauðsynleg mega telj-
ast hverjum manni. Misréttið í
lífskjörum mannanna og fjárhags-
legri afkomu þeirra er undirrót
þjóðfélagshörmunganna.
Shaw ræðst ákveðinn og ó-
trauður gegn öllu misrétli, og
heldur þvi ákveðið fram, að tii-
lögur manna um það, að ákveða
tekjur eftir hælileikum og alorku
séu einskis nýtar.
Pað er ekki hægt áð vega hæfi-
leikána á vogarskál. í hinu marg-
þætta og fjölgreinda atvinnulífi er
eigi unt að segja hve mikið hver
og einn lgggur. af mörkum af
atorku og afli.
Ef komist er að þeirri niður-
stöðu, að núverandi greining
auðæfanna og teknanna sé órétt-
lát, er ekki hægt að ræða um
aðrar umbætur en jafnrétti í fjár-
hagsmálefnum. Og jafnréttið hef-
ir þann störfelda kost í för með
sér, að þáð afnemur stétlagrein-
inguna og gerir þjóðfélagið að
samstarfsheild jafn rétthárra ein-
stáklinga.
Shaw sér skipulag jafnaðar-
stefnunnar í fjarska. Hann vOl
láta það náigast jafnt og þétt,
stig af stigi, knúið fram af þing-
ræðisvaldi verkalýðsins og á frið-
samlegan hátt — nsma því að
eins, að auðvaldssinnar verji hiin
ranglátu forréttindi s:n með valdi,
þá verði einnig að brjóta þá möt-
spyrnu á bak aftur með valdi.
I bók sinni ræöir Shaw mikið
um fjárhagsmáléfni og kemur þar
skýrt í ljós hin mikla aðdáun
hans á Karl Marx og kenningum
hans. Hver setning er þar annari
snjaílari, vizka vafin í orðsnild
og andríki.
Bókin er all-löng, útgáfan vönd-
u(ð og dýr. Sennilega verður
skamt að bíða annarar útgáfu, er
verður þá ódýrari. Bókin kostar
15 enska skildinga og myndi því
vera seld hér í bókhlöðum á 18
krónur. Vonandi verður hún höfð
hér á boðstólum bráðlega. Munu
þá þeir, sem ensku lesa og þekkja
til orðsnildar Shaw og rithæfi-
leika, keppast um að kaupa bók-
ina.
St J. St.
Meðferðin á íslenzk-
um málurum.
Sýningarhneykslið.
Skrif danskra miðlungsmanna-
I.
Islenzk málaralist er ung, en
samt hefir það sýnt sig, að all-
márgir Islendingar cru gæddir
góðum málarahæfileikum. Fyrir
þessa menn hefir ekki mikið ver-
ið gert. Þeir hafa ekki einu sinni
fehgið að mála altaristöflur í is-
lenzkar kirkjur. Flestar þeirra
hafa verið sóttar tií Danmerkur,
danskir miðlungsmenn látnir mála
þær.
Það mun hafa glatt marga, er
það fréttist, að halda ætti sýningu
á íslenzkum málverkum erle-ndis.
Þó þótti sumum það allviðsjár-:
vert, að erlendur, óvalinn blaöa-
maður sæi um sýninguna. En
mörgum mun hafa fundist það
nokkur trygging, að Matthías
Þórðarson þjóðmenjavörður fór
til Danmerkur og skyldi vera þar
eins konar fulltrúi íslenzkrar
menningar.
’ Þegar til Danmerkur kemur,
segir þ©ssi fulltrúi íslenzkrar
menningar, að íslenzkum málur-
um sé stór ánægja að þVí, að
danskir menn velji úr myndum