Alþýðublaðið - 06.07.1928, Side 2

2
ÉLP VÐUBliAÐIÐ
i ALÞÝDUBLAÐIÐ |
■ kemur út á hverjum virkum degi.
; Afgreiðsla i Alpýðuhúsinu við J
' Hverfisgötu 8 opin frá kl. 9 árrt. j
i til kl. 7 síðd.
; Skrifstofa á sama stað opin kt. í
: 91/, —101/, árd. og,kl. 8 — 9 siðd. i
• Simar: 988 (afgreiðslan) og 2391 ►
J (skrifstofan). í
i Verðlag: Áskríftaiverð kr. 1,50 á j
: mánuði. Auglýsingarverðkr.0,15 {
hver mm. eindálka.
: Prentsmiðja: Alþýðuprentsmi&jan !
(i sama húsi, simi 1294).
4 k

MentamáL
Framhaldsmentun Reykvíkinga.
1 Reykjavík býr nú nálega
fjórði hluti Jandsmanna. Ætla
TXiættij að. eitthvað hefði verið
gert frá hálfu hins opinbera til
pess að sjá svo stórum hluta
þjóðarinnar fyrir sæmilegri fram-
haldsmentun til viðbótar venju-
lega. barngfræðslu. En sárlítið
hefir orðið úr því fram að þessu.
I tveimur efstu bekkjum barna-
skóians ér ófermdum börnum að
vísu kent ofurlítið umfram það,
sem heimtað er í fræðslulögumim
til fuilnaðarprófs. En þess njóita
að eins tiltöluiega fá börn, því
að meginþorri þeirra tekur fulln-
aðarpróf og fermist upp úr 5.
og 6. bekk.
Bezti tíminn fyrir unglilnga til
þess að læTa eitthvað, er að gagni
mætti koma síðar í lífinu, er oft-
ast nær fyrstu árin eftir ferm-
inguna. Bæði er það, að siíkt nám
verður svo sem framhald af
barnafræðslunni, og svo er: störf-
um reykvíkiskra unnglinga á þeim
aldri .svo háttað, að oftast er litlu
niður slökt, þqtt einum eða tveim-
ur vetrurn væri varið til náras.
En fyrir unglínga á þeim aidri’
er ekki í mörg hús að Venda.
Einn kvöldskóli er til, rekinn af
einstökum irianni, en styrktur >niá-
nasarléga úr ríkissjóði og bæjar-
sjóði. Það er alt og sumt, sem
hið opinbera hefir gert fyrir al-
mcnna framhaldsfræðslu handa
fjórða hluta þjóðarinnar. Þeir
únglingar, sem hafa viljað fá eitt-
,hvað irteira að vita en barnaskól-
inn veitti, hafa orðið að sæta
dýrri stundakenslu eða kaúpa sig
inn á stutt og tiltölulega dýr'
námskeið.
Umbótavinir hafa löngu séð, að
þetta ástand var ófært. Vetur-
inn 1926 var þó fyrst að nokkru
ráði farið að ræða málið. Þá kom
Jón Ófc-igsson ýfirkennari fram
með hugmyndina um Samskóla
Reykjavíkur. Var tilætlumn sú, að
koma upp ‘ unglingaskóla fyrir
Reykjavík og setja iðnskóla, verzl-
unarskóla og vélstjóraskóla í
samband við h'inn. Átti að reisa
byggingar á einum síað yfir alla
iþessa skóla og hafa sameigin-
legia stjórn yfir þeirn. Þetta var
eð nokkru leyti sniðið , eftir
skóla einum, er J. Öf. kyntist í
Niirnberg í Þýzkalandi. Frum-
Reykjavíkurbær virkjar Sogið!
7 i III iii'-h
Á bæjarstjórnarfnndl i gær voru sampyktar tillogur, sem
jafnhliða yfirlýsinaum fulltrúa íhaldsins í raíraaimsntióm,
fela i sér ákvðrðun, um tafarlausa virkjuu Sogsins.
Á bæjarstjórnarfundinum í gær
voru eftir langar umræður sam-
þyktar þær tillögur rafmagns-
stjórnar, sem getið var í blaðinu
•í gær. Enda þótt jalnaðarnienn
teldu sig ekki geta felt sig að
fullu við órðalag þsirra, þá sættu
þeir sig þó við þær eftir að Pét-
ur Halldórsson og Þórður Sveins-
son, sem báðir eru fulltrúar í-
haldsins í rafmagnsstjórn, höfðu
lýst því yfir, að þeir teldu virkj-,
un Sogsins einu heppilegu leið-
ina til að útvega bænum nóg
og ódýrt rafmagn, og að þeir
myndu viuina að því að bærinn
réðist í slíka virkjun tafariaust.
Eftir þessa yfirlýsingu lýsti Sig-
urður Jónasson, sem hafði ósk-
að þess, að í tillögunni skyldi
væntanleg lántaka bundin við
virkjun Sogsins, því yfir, að hann
gæti falliið frá þeirri kröfu, úr
þvi yfirlýstur vilji meiri hluta raf-
magnsstjórnar lægi fyrir um það,
að nú þégar yrði hafíist handa
um virkjun Sogsins. Voru tillög-
urnar síðan samþyktar með sam-
hljóða atkvæðum.
Frá umræðunum verður' nánar
ságt í blaðinu á morgun.
drættir voru gerðir að skóiahúsi
og vinnustofum handa þessum
skólum og lauslega áætlað að það
myndi kosta 870 þús. kr.
Frumvarp um þetta efni var
'lagt fyrir alþingi 1927. Var þar
gert ráð fyrir að ríkissjóður legði
fram a/s stofnkostnaðar, bæjar-
sjóður Reykjavíkur a/b og lóð, iðn-
aðarmeun Vu> og verzlunarmenn Vio.
Bæjarstjórnin hér hafði fallist á
þassi skilyröi fyrir sitt leyti. Iðn-
aðarmenn höfðu lofað að leggja
fram 60 þús. kr. og verzlunar-
menn lofuðu að „gera sitt ítrasta
til þess á sínum tíma, að afla með
samskotum meðal kaupsýslu-
manna þe,ss fjár," sem þeim var
ætlað að leggja fram.
Þetta frumv. gekk ekki fram,
og mun aðallega tvent hafa vald-
jð.
í fyrsta lagi sáu þröngsýnir
sveitaþingmenin ofsjónum yfir því,
að leggja stórfé, á þeirra mæli-
‘kvarða, í skólabyggingu og skóla-
(hald í Reykjavík. Þeir eru margir
svo gerðir, að þeir mæna blóð-
Ugum augum á eftir hverri krónu,
sem fer til Reykjavíkur úr ríkis-
sjóði, og þó hvað helzt, ef það
á að fara í slíkan óþ!arf|a sem
skólar eru í þeirra augum. Það
hefði eflaust, eins og dæmiti
sanna, gengið betur að fá sam-
þykta fjárveitingu, ef hún hefði
átt að ganga til þess að borga
og gefa eftir skyldugjöld ein-
hverra togaraféiaga eða greiða á-
byrgð fyrir þau í íislandsbanka.
Ilin ástæðan var sú, að þietta
áttu að eins að Vera beimildar-
lög. Það var meira að segja á-
kveðið í frv., að ékkert mátti
gera fyrr en allir aðilar voru
orðnir ásáttir um kjörin og höfðu
lagt fram att það fé, sém þeim '
bar eftir frv. Ef nokkur hund-
ruð króna vantaði, t. d. af sam-
tskotafé kaupsýslumannanna, þá
mátti ekki byrja. Og það er fúll-
yrt, að sumir af þeirn, sem þótt-
ust vera með málinu, hafi að.
eins greití því aikv. í því trausi,
að ekkert yrði úr neinum fram-
kvæmdum í bráð.
Þetta nægði ekki þeim, sem í
raun og veru höfðu áhuga á máf-
inu. Ungmennaiskólinn var aðal-
atriðið í isamskólamálinu. Og
hann mátti ekki bíða eftir þvi,
að hægt væri að reiisa ný hus
handa hinum skólunum um leið.
Hinir skólarnir 3, sem í skóla-
samsteypunni áttu að vera, eru
til. Ungmennaskóilann vantar ai-
veg, en á honurn er allra brýn-
ust þörf.
Þess vegna ákvað þingið í vet-
ur sem leið að reyna aðra leiið,
sem leitt getur að svipuðu marki.
Það er sú leið, að stofna strax
ungmenniaskólann, því að það
þolir enga bið. Skólinn verðnr
að víisu fyrst í stað að notast
við leigt húsnæði. En vonandi
verður þess ekki langt að bíða,
að hægt verði að reiisa hús
handa honum. Bæjaristjórnin ex
eflaust jafnfús og áður, og hæg-
ara mun reynast að fá þingmenn
til að samþykkja að leggja fé
til að byggja yfir skóla, sem far-
ið er að starfrækja, heldur en
að byggja yfir væntanlcgan skóla.
Og með þessu móti er hægt að
skifta kostnaðinum á fleiri ár.
Það er hægt að byrja á að byggja
yflr u.ngmennaskólann, en haga
byggingunini isvo, að alt af megi
bæta við. Svo þegar iðnaðarmenn
og verziunarmenin vilja ráðaist í
að bæta húsakynni sinna skóla
og leggjia fram isinn h.luta kostn-
aðarins, þá má bæta þeiim skól-
um við og svo áfram eftir -því,
sem -reynslan sýnir, að heppileg-
a-st er.
Með þessu móti vinst tvent
Fyrst það, að hægt er strax í
vetur að bæta dálítið úr hinni
miklu vöntun á almennum fraim-
haldsskóla í bænum, og hitt, að
hægt verður að byggja upp
myndarlega f ra mbúða rs to fn un
með 'smærri framlögum í einu
en gert var ráð fyrir 1927. Og
.það er bæði líklegra til þess að
fá framgang og auðveldara fyrir
þá, isem féð leggja fram.
Með þ.essu vann þingið í vetur
þarft verk þessum bæ. Þótt sam-
skólafrv. hefði verið samþ. 1927,
hefðu eflaust liðið mörg ár enn,
þar til hægt væri að byrja kenslu
í þeim iskólanum í samsteypunni,
sem mest lá á. En hvert ár, sem
svo leið, hefði verið stór skaði
fyrir alþýðumentun í bænum.
InnSend tsdindl.
Austan úr sveitum
Minni-Borg í Grímisnesí,
FB., 5. júlí.
Byggingu Laugarvatnsskólans
mlðar vel áfram. Er búið að
steypa kjallarann og byrjað á
hæðinn-i. Vinna 18 manns að
steypu og trésmíði við bygging- ,
una og auk þess allmargir við
flutning á efn-i, möl, sandi o. s.
frv. Ráðgert er, að byggingin
verði fullgerð í haust, enda á
iskólinn að taka til starfa 1. nóv.
Afleitt útlit með grasvöxt. Má
segja, að hér og í Biskupstungum
hafi grijður staðiö í stað síðan í
maílok, en þá var g-ott spreítu-
útlit. Er ekki viðlit að byrja slátt
hér um slóðir fyrr en eftir hálf-
an mánuð og þó víða ekki þá,
nema grasveður komi. I Laug-
ardalnum rigndi talisvert í fyrra
dag. Með nýyrkju lítur afar-ilia
út, bæði sáðsléttur og þaksléttur.
Útjörð afar-illa sprottin. Eru
menm að vona, að þ.ei/r geti fengið
slægjur í Flóanum. Þar er vel1
sprottið, þar sem vatn náðist upp,
sem mun hafa verið nóg víðast.
Frá Siglufirði.
Síglufirði, FB., 5. júlí.
E/s „Ólafur Bjarnason" og E/s
„Pétursey" komu hingað í dag
með 900 mál síldar, fóru inn í
Erossanes að losa, því hér varð
ekkert samkomulag um verð.
Enn fremur kom m's „Erna“
með 200 mál; losar hér. Annars
hafa engin skip sett síld á land
hér. Síldveiði mest á Húnaflóa
og Eyjafirði.
Þorskafli fremur tregur. Ágæt-
is tíð.
Frá Norðurlandi.
Akureyri, FB., 5. júlí.
Stórstúkuþiingið s-ett hér í dag
kl. 1. Séra Árni Sigurðsson frí-
klrkjuprestur predikaði í kiirkj-
unni. Um 130 fulltrúar komnir
til þings, en von á Austfirðiingum
í nótt með Lagarfossi.
Kennaraþing stóð hér frá laug-
ard-egi til þriðjudags. Um 50 full-
trúar úr öllum landisfjórðungum
sóttu þingið. Þó var að eins ein-n
úr Austfirðingafjórðun gi.
. Prestastef-nan hófst í dag á Hól-i
um í Hjaltadal.
Bifreið kom hingað nýlega frá,' 1
Borgarnesi. Þrír menn í bílnum.
Var 20 tíma á ferðinni, auk
hvílda. Bíistjóri Þorkell Teitsson.
Nýtt blað, „Norð'ingur", ér ^irvð