Vísir - 25.04.1936, Blaðsíða 2

VISIR
ftalir bafa tekiö Dagga
Bnhr.
25 flugvélar vörpuðu 12 smálestum af sprengikúlum
á borgina. — Búist er við, að Saza Beneh falli í hend-
ur ítala bráðlega.
Sfmanjósnirnar.
„ÚFSkuFðinum um njósn-
irnar44 lialdið leyndum I
London, 25. apríl.
Samkvæmt ítölskum heim-
ildum, sem telja verður áreiðan-
legar, hafa ítalir nú tekið Dagga
Buhr. Var borgin tekin eftir að
stórkostleg loftárás hafði verið
gerð á liana. Flugu 25 árásar-
flugvélar fram og aftur yfir
borginni og vörpuðu niður um
12 smálestum af sprengikulum.
Búist er við, að ítalir táki Sasa
Beneh mjög bmðlega. (
(United Press. — FB.).
London, 25. apríl.
Fregnir frá Varsjá herma, að
ríkisstjórnin hafi gripið til öfl-
ugra varúðarráðstafana til þess
að koma í veg fyrir gengis-
brask. Ráðstafanirnar voru á-
kveðnar eftir að fjáfbrallsmenn
urðu valdir að því að til órétt-
London, 25. april.
Fregnir frá Cairo herma, að
Fuad Egiptalandskonung'ur sé
alvarlega veikur og vafamál
talið, að hann lifi af veikindin.
Samkvæmt skýrslu nm líðan
hans segir, að hann hafi maga-
sár og vegna innvoríis blæðing-
Atvinnulífs-
bati í Noregi.
Oslo 24. apríl.
Samkvæmt skýrslum 15. ap-
ríl frá vinnumiðlunarskrifstof-
um hins opinbera hefir atvinnu-
leysingjum fækkað að veruleg-
um mun á tímabilinu 15. mars
til 15. apríl og er það í raun-
inni i fyrsta skifti um mörg ár,
sem um verulegan atvinnubata
virðist vera að ræða. Atvinnu-
leysingjar voru 37.756 talsins
15. april, en 39.999 þ. 15. mars
og nemur fækkun atvinnuleys-
ingjanna um 5% en miðað við
sama tíma í fyrra 9%. — Hvid-
s ten, atvinnuleysismálafulltrúi,
segir um þetta í Aftenposten,
að þessi fækkun atvinnuleys-
ingjanna sé mjög athyglisverð,
því að frá árinu 1930 þar til nú
liafi atvinnuleysingjum ávalt
fjölgað í apríl. Yæntanlega sé
sú breyting, sem nú verður vart
upphaf góðra tíma og merki
þess, að atvinnulifsástandið ætli
nú að fara að batna í Noregi,
eins og víðast annarsstaðar. —
(NRP—FB).
Fngii* kven-
ppestar í
Noregi.
Oslo 24. apríl.
Lögþingið feldi í gær með 20
ítalir 100 km. norðvestur af
Addis Abeba. Abessinski hers-
höfðinginn Mangacha gefst upp.
Oslo 24. apríl.
Samkvæmt skeytum frá A-
bessiniu eru italskar hersveitir
nú staddar 100 km. norðvestur
af Addis Abeba. Einn af her-
foringjum Haile Selassie, keis-
ara, Mangacha, hefir gefist upp
og gengið ítölum á vald. (NRP
mætrar gengishækkunar dollars
kom á pólskum peningamark-
aði. Margir fjárbrallsmannanna
verða sendir í fangabúðir og
verða þeir hafðir þar í haldi um
skeið.
(United Press. — FB.).
ar sé horfurnar nú alvarlegri en
áður og fari máttur lians þverr-
andi.
(United Press. — FB.).
Samkvæmt FÚ-fregn frá Ber-
lín í morgun, er Fuad konung-
ur látinn.
atkvæðum gegn 18 Iagaákvæði
það, sem náð hafði samþykki
Óðalsþingsins, um aðgöngurétt
kvenna til prestsembætta, sem
allra annara embætta. Hafði
Óðalsþingið samþykt breyting-
una með miklum atkvæðamun.
í lögþinginu greiddu alþýðu-
flokksþingmennirnir og Ander-
sen-Rysst atkvæði með breyt-
ingunni. Við umræðurnar lýsti
Lie dómsmálaráðherra yfir því
fyrir hönd ríkisstjórnarinnar,
að enginn söfnuður yrði knúð-
ur til þess að hafa kvenprest
gegn vilja sínum. Frumvarpið
gengur nú til Öðalsþingsins á
ný. (NRP—FB).
Sænska ríkis-
stjórnin og
Háskóli
íslands.
Ríkisstjómin sænska hefir
veitt 4000 kr. til þess, að
sænskur háskólanemandi
geti stundað nám við Há-
skóla íslands.
Stokkliólmi, 25. apríl. — FB.
Sænska rikisstjómin hefir
samþykt að veita 4000 krónur
til þess að einn sænskur há-
skólanemandi geti stundað nám
við Háskóla íslands.
Helge Wedin.
Ádeilum stjömarandstæðinga
á Alþingi út af símanjósnunum,
var af hálfu ráðherranna svarað
með því, að slíkar njósnir hefðu
aldrei verið framkvæmdar,
nema samkvæmt „úrskurði“
lögreglustjóra. — Nú liefir ver-
ið gerð krafa um það, að þessir
úrskurðir yrðu birtir, en því er
þverneitað! ,
I gær var þess farið á leit við
lögreglustjóra, að hann léti
blöðunum í té afrit af þessum
úrskurðum, en hann neitaði.
Var þá leitað aðstoðar dóms-
málaráðherrans til þess að fá
þessi afrit, en hann .afsagði
með öllu að verða við þeim til-
mælum.
En hvað er það þá, sem verið
er að fela?
Ráðherrarnir lýstu því yfir
á dögunum, að þeir teldu, að
slíkar njósnir mætti ekki fram-
kvæma, nema rökstuddur grun-
ur lægi á því, að símann ætti að
nota í glæpsamlegum tilgangi.
En skyldu nú ekki vera tölu-
verðir örðugleikar á, að færa
rök fyrir því, að úrskurðurinn
um njósnirnar í sambandi við
bifreiðaverkfallið hafi verið
bygður á rökstuddum grun um
það, að jjeir aðilar, sem þá voru
látnir sæta þessari meðferð,
hefðu með liöndum ráðagerðir
um glæpsamlegar athafnir? Er
það þess vegna, að neitað er um
að birta þann úrskurð? — Eða
var enginn úrskurður kveðinn
upp í það sinn,;
Meðan sá úrskurður verður
ekki birtur, mun allur almenn-
ingur Iiafa það fyrir satt, að
hann hafi ekki átt við nein rök
að styðjast, en verið þvingaður
fram af pólitískum ástæðum.
Hvar eru takmörkin?
Menn spyrja um það, hvar
takmörkin séu milli þess, hve-
nær megi og hvenær megi ekki
nota eða misnota símann á
þann hátt, sem gert hefir verið.
Ráðherrarnir sögðu að visu í
öðru orðinu, að það mætti ekki,
nema fyrir lægi rökstuddur
grunur um glæpsamlegar fyrir-
ætlanir af hálfu þeirra manna,
sem njósnunum ætti að beita.
En í hinu orðinu töldu þeir, að
það ætti að vera algerlega á
valdi lögreglunnar að kveða á
um það, hvenær gripið skyldi
til slíkra ráðstafana!
Það er þannig augljóst, að
símanotendur geta aldrei verið
óhultir um það, að ekki sé legið
á hleri, eftir opinberri fyrirskip-
un, þegar þeir tala í síma. Og
það er einnig augljóst, að því
eru heldur engin takmörk sett,
hvernig elta megi einstaka
menn og stofnanir með njósn-
um uin einkastarfsemi þeirra.
En slíkt ástand er gersamlega
óþolandi, og það er óhjákvæmi-
legt að gripa í taumana.
Hvað taka nú símanotendur
til bragðs?
Símanotendur hafa eins og
Talsamband opnað milli Noregs
og Austurríkis.
Oslo 24. apríl.
Að afloknum nokkurra daga
tilraunasamtölum hefir verið
opnað talsamband milli Noregs
og Austurríkis. Þegar talsam-
bandið var tekið til notkunar
skiftust þeir á kveðjuorðum og
heillaóskum Madsen verslunar-
ráðherra og austurríski versl-
unarráðherrann. (NRP—FB).
kunnugt er, félagsskap með sér.
Sá félagsskapur var stofnaður
í þeim tilgangi að vernda sam-
eiginlega hagsmuni allra síma-
notenda í landinu. Nú hefir, eins
og sjá má á öðrum stað hér í
blaðinu, stjórn þess félags boð-
að til almenns fundár simanot-
enda í Nýja Bíó á morgun kl. 3,
til þess að ræða þetta mál. Er
þess að vænta, að fundur þessi
verði f jölsóttur og að mál þetta
verði þar tekið föstum tökum.
Það er enginn vafi á þvi, að
menn eru alment á einu rnáli
um það, algerlega án tillits til
flokksafstöðu, að stjórnarvöldin
séu komin út á alvarlega glap-
stigu i þessu máli. — Og inönn-
um er það Ijóst, að ef ekki verði
tekið alvarlega í taumana, þá
geti verið hætta á enn frekari
og víðtækari misbeitingu af
svipuðu tagi.
Þegar byrjað er á þeim leik,
að hlera samtöl manna í tal-
sírna, undir ýmiskonar yfir-
skini, og jafnvel af pólitískum
ástæðum, getur enginn um það
sagt, hvenær kemur að þvi, að
hafin verði allsherjar skoðun á
símskeytum og bréfum. —
Slikan ósóma verður að kveða
niður þegar í upphafi.
Enginn Ornggnr.
Skrílræði stjórnarvaldanna
birtist nokkurnveginn nakið og
grímulaust í sambandi við síma-
njósnirnar. Sé lilutaðeigandi
stjórnarvöld um það spurð,
hvernig liann hljóði liinn frægi
úrskurður lögreglustjóra um að
lilerað skuli, þá er því engu
svarað, eða með einhverri vit-
leysu út i loftið. Það er farið
með það eins og mannsmorð,
hvernig það plagg sé orðað, sem
fyrirskipar njósnir. Enginn má
fá neitt um það að vita, á hverj-
um sökum reistur sé úrskurð-
ur yfirvaldanna um það, að
svikist skuli að símnotöndum
og hlerað eftir viðræðum þeirra
í síma! Það er eins og rauðu
mennirnir álíta alla, sím-
liotendur réttlausa og að með
þá megi fara að vild! Þá varði
ekkert um það, þó að á þá sé
ráðist úr. launsátri og skúma-
skotum. Þeir eigi bara að þegja
og þakka fyrir, að ekki sé farið
_enn þá ver með þá!
Eins og nú er komið, er eng-
inn símanotandi öruggur um
það, að ekki sé hlustað á það
sem liann segir í síma. Menn
skyldi varast að trúa einu orði
af því, sem stjórnarmenn segja
um þessi efni. Þeir segjast vera
hættir að hlera, hættir að
njósna. En hver trúir slíku?
Það er ekkert vit að trúa neinu,
sem þessir menn segja. Öryggi
símnotenda er að engu orðið.
Þeir geta átt á hættu, að alt af
sé á þá hlustað, er þeir nota
símann. Og hvers virði er sím-
inn, þegar svo er komið? Hvað
gerir fundurinn á morgun —
fundur símanotanda? Ætla
menn að sætta sig við einhver
Ioforð um það, að „þetta skuli
ekki koma fyrir aftur“? Sum-
um þykir það líklegast. Það er
engu líkara en deyfðin og sinnu-
leysið eigi sér engin takmörk.
S.
Traustið á
simanum.
Ilt er til þess að vita, að
njósnir skuli hafa verið reknar
á símanum. Við símanotendur
liöfum treyst því, að ekki væri
hægt að hlusta á það sem við
röbbum í símann, við kunn-
ingja og aðra. Það boð mun og
liafa verið látið útganga á sín-
um tíma, að ekki væri hægt að
hlusta á hinni sjálfvirku stöð.
Þessu treystum við.
Ennúervitað og játað.að upp
hafi verið komið njósnarstöð
þarna í símahúsinu. Hvernig
get eg nú vitað nema eg sé tal-
inn grunsöm persóna og að
nauðsynlegt þyki, að höfð sé
gát á því, sem eg segi við kunn-
ingja mína í síma? Og svona
getur hver og einn hugsað. Það
getur oft staðið svo á, að mað-
ur kæri sig ekki um, að óvið-
komandi fólk hlusti á það sem
maður talar, þó að það sé eng-
um til meins og eigi ekkert
skylt við landráð eða stórglæpi.
En meinlaus bílstjóraverkföll
og þess konar „óguðlegt" at-
hæfi skoðar vist símastjórn
og rikisstjórn ganga land-
ráðum næst og öðrurn stór-
glæpum, eftir þvi sem nú er
komið á daginn. Og þó voru
bílstjórarnir ekki að gera ann-
að en það, sem þeir höfðu rétt
til. Þeir voru að reyna að verj-
ast því, að kaupið þeirra lækk-
aði stórkostlega með hækkuð-
um bensínskatti. Það var nú
þeirra synd. Og svo er farið að
hlera alt í kring um þá, eins
og þeir sé stórhættulegir menn,
sem búi yfir einhverjum ótta-
legum glæpum. —
Og nú er aftur farið að hlera
eftir því, hvað þessir sömu bíl-
stjórar tali í síma. — Ætli það
geti verið, að nú sé reynt að
koma fram hefndum gegn
þeim, af því að Héðni hafði
komið illa að verða að lækka
bensínið ofurlítið. Sumir eru
svo illgjarnir að ímynda sér
það. Og enginn þykist vita til
þess, að lilustað hafi verið á
liana „ömmu“, blessaða kerl-
inguna! Hún er ekki heldur f á-
tækur bílstjóri, sem engan á að.
Nei, „amma“ gamla er sóma-
kona og skiftir sér ekkert af
bensínverði. — Nóg um hana,
blessunina, að sinni. —
En svo að eg snúi mér að
þessu með traustið á símanum,
þá er eg hálfhræddur um, að
það þverri alveg, þegar upp
er komið, að þar sé rekin
njósnarstarfsemi. Og hvað hefir
félag símnotenda hugsað sér að
gera? — Er það kannske ekki
til lengur? Síminn verður að fá
sitt fulla traust aftur, hvað sem
öðru líður. Um það ættu allir
að geta orðið á einu máh. Á
slíku menningartæki má eng-
inn skuggi hvila.
Símnotandi.
Leyniskjölum stolið frá norsk-
um þingmanni.
Oslo 24. apríl.
Nokkurum leyniskjölum hef-
ir verið stolið úr skrifborðs-
skúffu Johans Svendsens stór-
þingmanns. Var skúffa hans í
lierbergi social-nefndarinnar i
Stórþingsbyggingunni opnuð
með fölskum lykli í páskavik-
unni, að þvi er ætlað er. Vekur
mál þetta allmikla athygli. —
(NRP—FB).
Næturlæknir
er í nótt Halldór Stefánsson,
Lækjargötu 4. Sími 2234. v—
Næturvörður i Reykjavíkur
apóteki og Lyfjabúðimxi Ið-
unni.
—FB).
Fj ápbrallsmenn
í tangabúðum,
Pólska stjórnin sendir gróðabrallsmenn í fangabúðir.
Hafði brall þeirra leitt til truflunar á peningamark-
aði landsins. ,
Fnad EgiftalamlskonDngnr
liggur tyrir daaðanum.
Vegna innvortisblæðingar eru horfurnar taldar mjög
alvarlegar. ,
Sj ómenska og
sjávapstörf.
Síra Jón Thorarensen, prest-
ur í Hruna, er þegar orðinn að
góðu kunnur um land alt fyrir
þjóðsagnasöfnun sína. Sagna-
safn lians, Rauðskinna, hefir
hlotið miklar og verðugar vin-
sældir lijá öllum þeim, er þess-
konar fróðleik unna, enda eru
sögurnar í Rauðskinnu flestar
góðar að efni og sumar með þvi
besta sem út hefir komið liér á
landi af þvi tagi. Frásögnin er
og þannig að öllum jafnaði, að
ekki verður að fundið og marg-
ar sögurnar eru beinlínis prýði-.
lega sagðar. Er þess að vænta,
að enn komi út mörg hefti af
Rauðskinnu, jafn góð þeim, sem
áður ern komin.
Nú hefir þessi ungi og efni-
legi sveitaklerkur tekið sér fyr-
ir hendur, að safna í eina heild
öllu því, er að sjávarstörfum
lýtur og sjómensku hér á landi,
og þó einkum frá síðari tímum.
Kveðst hann hafa hugsað sér,
að vinna að söfnmi þessari
næstu árin, eftir því sem tími
vinnist til frá öðrum störfum.
— Væntir sira Jón þess, að und-
irtektir manna verði góðar,
enda mjög æskilegt að svo reyn-
ist, því að þarna er hafið þjóð-
nýtt starf, sem óvíst er að aðrir
sinni í bráð. (
Verði undirtektir manna góð-
ar og fái síra J. Th. þær upplýs-
ingar, er hann óskar eftir, mun
safn hans um þessi efni koma
út í bókarformi áður en mjög
langur timi líður. — Hann hef-
ir nú prentað boðsbréf og sent
um land alt og er þar gerð
grein fyrir því, hverskonar upp-
lýsingar hann telur sér nauðsyn-
legaslar. Hann óskar þess, að
allar upplýsingar verði sem ná-
kvæmastar og áreiðanlegastár.
Og „ef þér styðjist við frásagnir
annara“, segir hann, „bið eg
yður að láta þess jafnan getið,
hverjir þeir lieimildarmenn
eru, og jafnframt talca það
fram, hvað er sérstaklega frá
yður sjálfum. Um allar frá-
sagnir og lýsingar er nauðsyn-
legt, að geta sem oftast vitnað
til einstakra atburða og manna.
Allar frásagnir frá verstöðvum
og úr lífi sjómanna yfirleitt,
eru mér og mjög kærkomnar“.
Því næst telur síra Jón Th.
upp allmörg atriði, er liann óski
sérstaklega upplýsinga um, en
ekki eru tök á, að gera nán-
ari grein fyrir því hér. Þess má
þó geta, að hann skiftir væntan-
legu efni í kafla, sem hér segir:
Vetrarvertíð. Vorvertíð. Sum-
arróðrar. Haustvertíð. Skipin.
Veiðarfærin. Beitan. Veðráttan
og sjávarlagið. Róðrar. Sjó-
hrakningar. Einstakir minnis-
stæðir róðrar. Fiskurinn. Að-
gerðin og verkunin. Þjóðtrú,
siðir, venjur og fyrirboðar
tengdir sjósókn og sjávarsíðu.
Engi vafi er á þvi, að hér er
gott starf hafið. Ætti menn að
bregðast vel við og láta síra Jóni
í té upplýsingar þær, er liann
telur sér nauðsynlegar, til þess
að verkinu verði hrundið i
framkvæmd.
Tímarit iðnaðarmanna
2. hefti þ. á. er nýlega komið
út. Flytur langa ritgerð um
„Skipulagsmál iðnaðarmanna“
eftir H. H. Eiríksson. Ársæll
Árnason skrifar um Jón Hall-
dórsson trésmíðameistara, sem
kjörinn hefir verið heiðursfé-
lagi „Iðnaðarmannafél. Reykja-
vikur“. Þá er grein um „Iðn-
skóla Akureyrar 30 ára“ og
margt fleira. ,