Vísir - 28.04.1936, Blaðsíða 2

VlSIR
Qöhring fær einræðisvald
i hendur til þess að ráða fram úr hráefnamálum
Þjóðverja og til þess að ráðstafa erlendum gjald-
miðli til hráefnakaupa. Hlutverk hans er samvinna
milli allra, sem hafa þessi mál með höndum.
Hleranirnar.
Svívirding sem
aldrei gleymist.
London í morgun. FB.
Samkvæmt símfregnum frá
Berlín snemma í morgun hefir
þýska stjórnin gert nýjar og
víðtækar ráðstafanir vegna hrá-
efna- og gjaldeyrismála, að því
er erlendan gjaldmiðil snerlir.
Það, sem raunverulega hefir
gerst, segja símfregnirnar, er
það, að Hitler ríkisleiðtogi hef-
London 28. aríl.
Fregnir frá Cairo herma, að
Fuad Egiptalandskonungi sé
ekki líf hugað. Fer máttur hans
stöðugt þverrandi og var hann
að missa meðvitund, er síðast
Metaxas-
stjópnin
gpíska
fékk traustsyfirlýsingu í
þinginu í gær. —
London 28. apríl.
Fregnir frá Aþenuborg
herma, að rikisstjórn sú, sem
nýlega var mynduð hafi fengið
traustsyfirlýsingu samþykta i
þinginu. Forsætisráðherra liinn-
ar nýju stjórnar er Metaxas. —
(United Press—FB).
Frá Alþingf
í gær.
Efri deild.
M. a. var á dagskrá:
Frv. til I. um bráðabirgða-
breyting nokkurra laga. 3. umr.
Breytingartillaga frá M. Jóns-
syni var samþykt og frv. þann-
ig breytt samþ. og endursent til
neðri deildar.
Frv. til I. um garðyrkjuskóla
ríkisins. 1. umr. Frv. er komið
frá neðri deild og var því vísað
til 2. uimv- og landbúnaðar-
nefndar.
Nokkur mál voru tekin út af
dagskrá.
Neðri deild.
Frv. til 1. um kenslu í vél-
fræði. 3. umr. Frv. samþ. sem
lög frá Alþingi.
Frv. til 1. um breyting á 1. um
bæjargjöld í Vestmannaeyjum.
2. umr. Sökum þess að flutn-
ingsmaður var ekki við í deild-
inni var umr. frestað.
Frv. til 1. um breyt. á I. um
viðauka við lög um Landsbanka
íslands. 1, umr. Frá fjárhags-
nefnd. Frv. þetta er flutt eftir
beiðni f jármálaráðherra og
stjórnar Landsbankans, og er
um framl. á undanþágu frá
sept. 1936 til sept. 1941. Málinu
var vísað til 2. umr.
Frv. til jarðræktarlaga. — 1.
umr. Flm. Jörundur Brynjólfs-
son. — Frv. þetta er mikill laga-
bálkur, i 8 köflum og 60 gr.
og langri greinargerð og skýrsl-
um eða 53 bls. alls. Kaflarnir
eru þessir:
I. Um stjórn ræktunarmála.
II. Um slyrk til jarðræktar og
húsabóta. III. Um Félagsrækt.
IV. Um verkafærakaupasjóð.
ir fengið Göliring í hendur ein-
ræðisvald viðvíkjandi hráefn-
um og erlendum gjaldmiðli,
sem Þjóðverjar hafa yfir að
ráða. í opinberri tilkynningu
um þetta segir, að hlutverk
Göhrings sé að koma á betri
samvinnu um þessi mál milli
allra þeirra, sem hafa þau með
höndum. (United Press—FB).
fréttist. — Farouk ríkiserfingi,
sem dvalist hefir við nám á
Englandi, er í þann veginn að
leggja af stað áleiðis til Egipta-
lands, að líkindum loftleiðis. —
(United Press—FB).
V. Um vélasjóð. VI. Um bú-
ferlaflutning. VII. Um erfða-
leigulönd. VIII. Almenn ákvæði.
Flutningsmaður hélt alllanga
framsöguræðu og mælti með
frv., en Pétur Ottesen, Jón Sig-
urðsson og Jón Pálmason tættu
sundur orðagjálfur mannsins,
og sýndu fram á, að frv. væri
árás á Búnaðarfélag íslands.
Þeir gátu þess og að frv. mundi
hafa með leynd verið útbýtt
meðal stjórnarflokksmanna
löngu áður en því var útbýtt í
þinginu, en stjórnarandstæðing-
ar liefðu ekki getað fengið að
sjá það, þrátt fyrir itrekaðar til-
raunir.
Frv. til 1. um jarðakaup rík-
isins. 3. umr. Um það urðu all-
miklar umræður, sérstaklega
um till. frá minni liluta land-
húnaðarnefndar. Til máls tóku
Jón Pálmason, Páll Zópliónías-
son, Pétur Ottesen og Sig.
Kristjánsson. Umræðu var lok-
ið, en atkv.gr. ekki reynd.
1
Ný þingmál.
Frv. til I. um breyt. á I. um
alþýðutryggingar. Flm. Thor
Thors.
Tillaga til þingsályktunar um
skipun nefndar samkvæmt 34.
gr. stjórnarskrárinnar til að
rannsaka, að hve miklu leyti
símaleynd hefir verið rofin.
Flm.: Jakob Möller, Pétur
Halldórsson, Sigurður Krist-
jánsson, Garðar Þorsteinsson.
„Neðri deild Alþingis ályktar
að skipa 5 manna1 nefnd, kosna
með lilutfallskosningu, til að
rannsaka, að hve miklu leyti
og í hverju augnamiði síma-
leynd hefir verið rofin, og að
hverra tilhlutun. Nefndin hefir
vald til að heimta skýrslur,
munnlegar og bréflegar, hæði af
embættismönnum og einstök-
um mönnum, samkvæmt 34. gr.
stjórnarskrárinnar“.
Oslo, 27. apríl.
Köber-málið.
Sven Arndtzen málflytjandi
hefir verið skipaður verjandi
frú Köber. (NRP. — FB.).
Oslo, 27. apríl.
Liitzow Holm látinn.
Liiízow prófastur, fyrrum
stórþingsmaður fyrir Finn-
mörk, er látinn. (NRP—FB).
Hræsnarar afhjúpaðir.
Forkólfar stjórnarflokkanna
hafa klifað á því mörg undan-
farin ár, að þeir væri liinir einu
og sönnu unnendur lýðræðis-
ins i þessu landi. Oft og mörg-
um sinnum hafa þeir lofað því,
með mörgum og stórum orð-
um, að verja lýðræðið og vernda
það fyrir öllum hættum.
Mörgum hefir verið það ljóst,
að forkólfarnir voru hér að
leika hlutverk Fariseans —
hræsnarans, sem þóttist vera
betri en aðrir menn. — Og sið-
asta hneykslið, símahleranin,
hefir sannfært flesta Reykvík-
inga um það, að forkólfarnir
eru mestu og verstu fjandmenn
lýðræðisins í þessu landi. Þeir
taka sér til fyrirmyndar hina
örgustu einræðisböðla og fara
jafnvel fram úr „meisturun-
um.“
í öllum lýðræðislöndum er
þeirri reglu stranglega fylgt, að
vernda friðhelgi heimilisins og
þar með friðhelgi símans. í ein-
ræðislöndunum er gagnstæðri
reglu fylgt. Þar vita menn með
vissu, að það er hættulegt að
tala um það í síma, sem ætlast
er til að ekki fari liátt.
íslensk stjórnarvöld hafa í
raun réttri hagað sér ver en ein-
ræðisstjórnir telja sæmilegt.
Þau hafa komið aftan að mönn-
um. Þau hafa fullyrt, að ekki
væri hægt að hlera í sima, en
hafa samt sem áður látið standa
á lileri — sennilega um langt
skeið.
„En fátt er svo með öllu ilt,
að ekki boði nokkuð gott“.
Hræsnarar þessir liafa nú ver-
ið afhjúpaðir. Svikarárnir hafa
verið dregnir fram í dagsljósið.
— Þéir standa nú berstrípaðir
fyrir augum alls almennings.
II.
Staðið á hleri.
Það hefir jafnan verið talinn
lubbaskapur og einstök ó-
menska að standa á hleri. Þeir
menn, sem lagt hafa það í vana
sinn, liafa ávalt bakað sér and-
stygð manna og fyrirlitningu.
Ríkisstjórnin hefir nú lagst
svo lágt, að standa á hleri eða
láta standa á hleri við síma bæj-
arbúa. Hún hefir með þvi skip-
að sér í flokk forvitinna og
ósiðaðra lítilmenna. Hún liefir
gert sig að einskonar „Hjáhnari
tudda“.
III.
Eftir hverju var hlerað.
Ríkisstjórnin hefir haldið þvi
fram, að bílstjóraverkfallið og
leynivínsalan hafi verið og sé
svo alvarleg brot, að nauðsyn-
legt Iiafi verið að hlera í símann
þeirra vegna. ,
Slík fullyrðing er frámuna-
leg vitleysa og fjarstæða.
Bilstjóraverkfallið var á eng-
an hátt alvarlegra en önnur
verkföll, sem hér hafa verið
háð, nema síður sé. Það var
meira að segja friðsamara en
flest eða öll önnur verkföll.
Hvergi votlaði fyrir æsingum
né neinskonar óróa.
Leynivínsalan gaf engu meiri
ályllu til hlerunar. Henni er að
vísu engin bót mælandi. Hún er
í eðli sinu ósæmilegur verknað-
ur. En Iiún er þó ekki svo al-
varleg, að nokkurt vit geti ver-
ið í þvi, að rjúfa örvggi símans
hennar vegna, enda er ekki
hægt, eins og öllum má ljóst
vera, að sanna hana með lilerun,
en ólíkt meiri möguleikar að fá
hana sannaða á annan hátt.
Ríkisstjórnin selur vín til kl.
7 á kvöldin. Leynisalarnir
lcaupa vín af ríkisstjórninni og
selja það eftir kl. 7. Og stjórn-
inni liefir vafalaust verið kunn
ugt um það lengi.
Leynisalarnir kváðu ekki
fara né hafa farið neitt leynt
með vínkaup sin i Áfengisversl-
uninni. Þeir kaupa vínflöskur í
tuga og jafnvel hundraða tali.
Lögreglan hlýtur að kannast
við þessa menn, alla eða flesta,
sem nokkuð kveður að. Hún
getur því sett vörð um hús
þeirra, veitt þeimeftirföro.s.frv.
Með því móti hefði hún getað
fengið miklu meiri sannanir á
liendur þeim, heldur en með
því, að standa á hleri við sím-
ann. ,
Það er því alveg augljóst, að
hvorki bílstjóraverkfallið né
leynisalan hefir getað gefið til-
efni til hlerana. Það er vafalaust
eitthvað annað, sem gefið hefir
tilefni til þessaósæmilegaverkn-
aðar. Eitthvað, sem stjórnin vill
fela og þarf að fela. — Hún
neitar að nefna þau símanúm-
er sem hleruð hafa verið. —
Hvers vegna?
Hér ber alt að einum brunni.
AHar líkur benda i eina og
sömu átt: að bílstjóraverkfallið
og leynisalan, séu notuð sem
skálkaskjól, til þess að hylja, að
víðtæk njósnarstarfsemi hafi
farið fram við símann, þar sem
njósnað hafi verið um orð og
athafnir stjórnarandstæðinga
og meðflokksmanna ríkis-
stjórnarinnar, ekki til þess að
upplýsa afbrot, heldur í póli-
tískum tilgangi.
STRÍÐIÐ.
Oslo, 27. apríl.
Italir hef ja nýja sókn í áttina til
Addis Abeba. Mishepnist hún
verða þeir að bíða með frekari
sóknir suður á bóginn uns rign-
ingatímabilið er buið.
Badoglio marskálkur liefir
bjTjað nýja sókn i áttina til
Addis Abeba. í herflutningalest-
um, sem Iagðar eru af síað frá
Dessie, eru 30 brynvarðar bif-
reiðir og 100 flutningabifreiðir.
Samkvæmt símskeyti til Dag-
bladet gera ítalir sér nú Ijóst,
að þeir geta búist við að verða
að heyja margar grimmilegar
orustur áður en þeir nái Addis
Abeba á sitt vald. Mishepnist
sókn sú, sem nú er hafin, verða
Italir sennilega að fresta frekari
tilraunum til að sækja suður á
bóginn þar til næsta rigninga-
tímabil er um garð gengið. —
(NRP. — FB.).
Oslo, 27. apríl.
SOS-merki frá norsku skipi
með 31 manns áhöfn.
E.s. Ivanhoe frá Oslo hefir
sent frá sér SOS-merki. Skipið
er stalt á Atlantshafi (51 gr. 30
mín nl. I. og 53 gr. 4 min. vl.
br.) með brotið stýri. Á skipinu
er 31 manns áhöfn, þar af 7
Norðmenn, lúnir Kinvcrjar.
Pólska eimskipið Pilsudski er á
leið til hjálpar Ivanhoe. (NRP.
— FB.). —
Síra
Jóhann Þorkelsson
f. dómkirkjuprestur
á 85 ára afmæli i dag. Eftir ára-
tölunni að dæma er hann gam-
all maður. En ungur er hann í
anda, og bjartsýni og lífsgleði
ekki minni en hjá mörgum
æskumönnum. Fögur sál hans
er ávalt ung.
Síra Jóhann hætti opinheru
prestsstarfi fyrir 12 árum.
Ilafði liann þá gegnt erfiðu
starfi í 47 ár, og af þeim tíma
var hann dómkirkjuprestur í
Reykjavilc í 34 ár.
Hahn er hættur að flytja
prédikanir, en er þó í raun og
veru altaf að prédika, því að
Iionum er eðlilegt að tala um
sín helgustu og hjartfólgnustu
mál. Þess vegna hefir hann ekki
hætt sínu prestsstarfi. Hann er
altaf prestur, og kirkjan er hans
annað heimili. Þar er hann á
hverjum sunnudegi. En á hverj-
um degi er hann sjálfur mjög
skýr prédikun, á hverjum degi
ber hann hinum helgustu sann-
indum vitni með dagfari sinu.
Oft hefir síra Jóhann í starfi
sínu vitnað í þessi alkunnu orð:
„Gleðjist ávalt í Drotni. Ljúf-
lyndi yðar verði kunnugt öllum
mönnum." En þessi orð sannast
á honum sjálfum. Altaf glaður
og ljúflyndi hans öllum kunn-
ugt. Eg veit ekki til þess, að
hann eigi nokkurn óvin, alla
heyri eg tala um hann á einn
veg. Síra Jóhanni er hvort-
tveggja jafneðlilegt, að sam-
gleðjast og hugga. Ánægður og
þakklátur maður, sem kannast
við, að honum líði vel. Hjá lion-
um heyra menn ekki möglun-
aryrði. Eg heyrði hann einu
sinni segja: „Mér hefir lilotnast
svo mikil heill, að eg vil ekki
sldfta á kjörum mínum við
nokkurn mann.“ Þannig hugs-
ar hann og talar enn í dag. Fyr-
ir nokkru sagði liann við mig:
„Ef eg væri 20 ára, þá veit eg,
livað eg mundi gera. Eg skyldi
verða prestur.“
Það eru um 60 ár liðin frá
þvi hann varð prestur, og það
starf var unnið með alúð og
samviskusemi hins trúaða
manns. Og enn er hann prestur
í hinum besta skilningi þess
orðs, sjálfur glaður og bros-
andi villi hann vekja gleði lijá
öðrum, vill enn i dag vera sam-
verkamaður að gleði annara.
Hann sækir ekki um lausn frá
þessu starfi. í þessum skilningi
verður hann aldrei uppgjafa-
prestur.
Síra Jóhann telur sig ham-
ingjusaman mann og víst er
það, að hann á góða elli.
Því láni á hann að fagna, að
honum er ekki gleymt í ellinni,
hinum elskulega föður, tengda-
föður og afa. Honum er ekki
gleymt hér heima og ekki
gleymt i Danmörku, þar sem
börn hans og tengdasonur bíða
hans á hverju ári. Hér hýr
liann við liamingju á kæru
heimili sínu, og í f jarlægu landi
hefir hann á undanförnum ár-
um átt styrkjandi endurhress-
ingarstundir á hinum ágætustu
heimHum, svo að hann á kveld-
tíma æfinnar bæði hér og þar
hefir fagnað birtu vakandi um-
hyggju.
Margir eru þeir, sem i dag
hugsa hlýlega til gamla prests-
ins, fjöldamargir, sem senda
síra Jóhanni þá afmæhsósk, að
hann megi, það sem eftir er
æfikvöldsins, njóta farsældar
og friðar í fögru aftanskini.
Bj. J.
Fuad konungur
medvitundarlaus.
Farouk ríkiserfingi býst til heimferðar þegar í stað.
Páll
ísólfsson
hefir orgelhljómleika í kveld í
fríkirkjunni. Það eru fagnaðar-
tiðindi öllum þeim mörgu, sem
lcunna að meta orgelið, þetta
dásamlegasta hljóðfæri sem til
er, og meistarlega meðferð göf-
ugustu tónsmíða á það hljóð-
færi. Þeim þykir öllum of langt
síðan Páll hefir haft opinbera
orgelhl j ómleika.
Það eru nú liðin 20 ár siðan
Páll ísólfsson liélt liér sína
fyrstu kirkjuhljómleika á
gamla dómkirkjuorgelið. Og í
10 ár hefir Páll gegnt jafnhliða
sínum fjölbreyttu tónlistar-
störfum organistastarfi við fri-
kirkjuna hér. Það er því um
afmælisminning þessa vinsæla
listamanns að ræða.
Hugurinn lítur 20 ár til baka.
Þá. brá Páll sér heim hingað
sunnan úr löndum í sumarleyfi
sinu. Hann kom frá námi sínu
suður í Leipzig kornungur og
fullur af áhuga fyrir sinni göf-
ugu listgrein og túlkun liennar.
Hann fylti kirkjuna tónaregni
Bachs og Regers og annara
æðstu snillinga í ríki tónlistar-
innar. Hann seiddi áheyrendur
sina inn í nýjan heim, þvi að
slík orgelmúsik var ókunn hér
aður öllum almenningi. Og
þetta hefir hann gert hvað eft-
ir annað siðan í tuttugu ár. Eg
veit, að frá þesum tíma og síð-
an, um 20 ára skeið, hefir Páll
ísólfsson átt sem listamaður
sína staðföstu vini og aðdáend-
ur, sem aldrei liafa setið sig úr
færi, þegar þeim bauðst að
hlusta á hann. Og um 10 ár af
þessum tíma hefir hann haft til
afnota hið ágæta orgel fríkirkj-
unnar, og verið allan þann tíma
jafnframt organisti við guðs-
þjónusturnar í þeirri. kirkju.
Og sérstaka ástæðu hefi eg til
að þakka honum, ekki aðeins
fyrir fjölmargar, ógleymanleg-
ar unaðarslundir á hljómleik-
um hans, heldur og 10 ára stöð-
ugt samstarf í kirkjunni.
ÖIl Reykjavík þeltkir Pál Is-
ólfsson af margvíslegum og
mikilsverðum störfufn lians í
þágu og þarfir íslenskrar tón-
listar, fyrst og fremst við Tón-
listaskólann, útvarpið o. m. m.
fl. I útvarpinu hafa heyrst við
og við orgelhljómleikar, hæði
frá fríkirkjunni og eins frá hinu
ágæta nýja orgeli dómkirkj-
unnar. En lengi hafa bæjarbúar
verið án þeirrar ánægju að
koma saman i kirkju á orgel-
hljómleik hjá Páli, og lialda
þar hátíð saman.
Þegar liann þvi nú býður oss
Reykvíkingum i kirkju til þess
að lilusta á sig eftir það langa
hlé sem orðið hefir á opinber-
um kirkjuhljómleikum hans,
hygg eg, að vér verðum mörg,
sem liugsum um 20 ára mikils-
vert menningarstarf hans í
þágu hinnar æðstu listgreinar,
og sýnum honum, að við vilj-
um þakka honum hjartanlega
fyrir það alt.
Og mér finst nú gott tækifæri
til að sýna þetta þakklæti með
því að fjölmenna við hljómleik-
ana, sem liann heldur í kveld.
Á. S.
Oslo, 27. april.
Mesta seglskip heims strandar
og brotnar í spón.
Iierzogin Gecilie, fjófmastr-
að seglskip finskt, stærsla segl-
skip i heimi, strandaði í niða-
þoku á Salcombe i Devonshire.
Skipið var að koma frá Áslraliu
og er talið víst, að það brotni í
spón. Skipið liafði unnið kapp-
siglinguna milli kornflutninga-
skipanna stóru frá Ástralíu í
áttunda sinn. (NRP. — FB.).