Alþýðublaðið - 19.07.1928, Blaðsíða 2

2
ALÞÝÐUBLAÐIÐ
ÍALÞÝÐUBLAÐIÐ j
J kemur út á hverjum virkum degi. t
< Afgreiðsla i Alpýðuhúsinu við
5 Hveriisgðtu 8 opin irA kl. 9 árd. >
J til kl. 7 síðd.
í Skrifstofa á sama stað opin kl. |
j 91/,— 10‘íj árd. og kl. 8 —9 síðd. t
í Simar: 988 (afgreiöslan) og 2314 t
J (skrifstofan). i
♦ Verðlag: Áskriftarverð kr. 1,50 á t
J mánuði. Auglýsingarverðkr.0,15 i
< hver mm. eindálka. >
J Prentsmiðja: Alpýðuprentsmiðjan ý
< 0 sama hiísi Kimi 12941. >
„MorgunMaðlð4(
og norsfci verka-
mannætSlokkorinii.
„Morgenavisen" heitir blað, sem
er gefið út í Björgvin. Pað
fylgir eindregið stefnu hægri
manna, en er J>ó síður en svo
aðalblað peirra í Björgvin. Aðal-
blað hægrimanna par er „Bergens
Aftenblad". Að pví standa allir
hinir mentaðri menn flokksins, og
tií þess ex tekið tillit í stjórn-
málum. En að „Morgenavisen“
standa peir hægrimenn, sem eru
hreinn og beinn pendngaskríll,
braskarar, ioddarar og annar slík-
ur lýður. Það blað fyllir dálka
sína með gxeinum um alls kon-
ar hneyksli, sem gerast hingað og
þangað um(heim. Pá er þa'ð vant-
ar slíkt efni, lætur það búa það
til, greinir, sem eru lygi frá upp-
hafi til enda.
í Osló er blað það, sem er á
borð við „Morgenavi'Sen", í dag-
legu tali kallað „Sværta“. Slík
saurblöð eru í ölilum stærri borg-
um víðsvegar um heim.
„Morgunblaðið" hér í Reykjavík
hefir víst fundið andlegan skyld-
leika með sér og Björgvinjar-
nafna sínum. Það flutti í fyrra-
dag saurgrein um verkamanna-
flokkimi norska, þýdda úr „Mor-
genavisen". Er sagt, að greinin
sé eftir konu, sem á sínum tima
hafi verið mjög áhrifamikil inn-
an verkamannaflokksins norska.
Auðvitað er nafn konunnar eltki
nefnt!
„Morgenavisen“ kemst að þeirri
niðurstöðu, að hagur verka-
manna í Noregi sé nú svo, að
eymd, fátækt og vesaldómur píni
þá.. Petta er hverju orði sannara.
en orsakirnar til þessa eru þær,
að brasklýður landsins; „Morgun-
blaðs"-lýðurinn, hefir komið öllu
i kalda kol. Á stríðsárunum voru
alls konar glæframönnum fengn-
ar stórar fúlgur af fé bankanna.
Þessir menn lifðu svo óhófssömu
lífi, að sldkt mun í minmum haft
kynslóð eftir k>mslóð í Noregi.
Þeir byrjuðu af fullu ábyrgðar-
og fyrirhyggju-Ieysi á alls konar
fyTírtækjum. Launin, sem þeir
buðu, voru há, fólkið flyktisí að
hinum nýju iðjuverum, burt frá
fyrri störfum sínum — burt frá
jarðyrkju, handiðn o. s. frv. En
Verðið á öllum verzlunarvcrum og
öðru því, er verkamenm þurftu
að kaupa, varð ærið hátt. Laun-
in urðu því að eins eyðslufé.
Eftir nokkra mánuði — eða í
hæsta lagi trö þrjú Ss — hrundu
flest þessara fyrirtækja. Og fólk-
ið sat eftir atvinnulaust, bank-
arnir félausir, ríkið í fjárkreppu.
Þá voru aðrir, sem keyptu fyrir
stórfé erlenda mynt. Á því töp-
uðust hundruð milljóna. Og hver
greiðir hallann? Hinn vinnandi
lýður. Hver geldur allra fjár-
glæfranna V Verkamemm og smá-
bændur fyrst og fremst. En þeir
sleppa flestir án ábyrgðar, sem
hafa leikið sér að fé þjóðarinn-
ar — og eins hinir, sem trúað var
fyrjr meðferð fjárins og fengu
glæfralýðnum það í hendur.
Öllum þeim, er báru í brjósti
nokkra ábyrgðartilfinningu, of-
bauð skipulagsleysið, ábyrgðar-
leysið og afskiíta- og hirðu-leysi
hinna pólitísku valdhafa. Og þeim
ofbauð og hitt, hve sárlega verka-
lýðurinn var leikinn, hve sárlega
gamalmenni, konur og börn guldu
óhófs braskaralýðsins og aðgerða-
leysis valdhafanna. Það var bein
afleiðing af stjórnleysinu, að mik-
ill hluti verkamannaflokksins
hneigðist að byitingu. Margir for-
ingjar verkamanna örvæntu um,
að umbætur gætu komið að gagni,
þar sem alt var jafn rotið og í
Noregi. Og eins og hetjur hafa
foringjarniT barist fyrir hagsmun-
um verkalýðsins. Ár eftir ár haJfa
flestir þeirra setið í fangelsi mán-
uðum saman — og tekið, í hvert
•sinn og þeir hafa sloppið út, tiil ó-
spiltra málanna um starfsemi í
þágu verkalýðsins, án þess að
taka minsta tillit til eigin þæg-
inda eða hagsmuna. Og ósér-
plægni þeirra og dugnaður er við-
urkendur um allan Noreg — hjá
öllum heiðarlegum mönnum allra
fiokka.
Þessir foringjar eru langflestir
fyrverandi verkamenn. T. d. var
Nygaardsvold verkamaður, ein-
hver mest virti, en um leið harð-
vítugasti maðux flokksins. Margir
eru og mentamenn, djarfir,
framsæknir og ósérplægnir
hyllendur fagurra og gagnlegra
hugsjória.
Um hríð var flokkurinn klofinn,
en klofningurinn varð þess vald-
andi, að mörgum þótti lítið vinn-
ast og óvænlega horfa. Fjölda
alþýðunranna félst hugur, og
launasamtök verkalýðsins liðu við
ósamlyndið og deilurnar á stjóm-
málasviðinu. Varð það og úr í
fyrra, að tveir stærstu klofning-
arnir komu sér saman um að
samcinast. Síðan hefir fyigi
fiokksins aukist og margfaldast
og hann unnið hinn glæsilegasta
sigur við kosningar til Stó-rþjngs-
ins .
En íhaldið*) hefir ekkiVeriðiðju-
laust um að tryggja sig gegn
verkalýðnum. Það hefir séð
skömm sína, séð, að þjóðin mundi
*) Hér eru allir burgeisaflokka nir
kallaðir einu nafni íliald.
missa trú á dugnað þess og
stjórnsemi, þar eð það hafði setið
aö völdum öll stríðsárin og síð-
an öll eymdarárin. Það vissi, sem
er, að jafnaðarmönnum varð ekki
kent um neitt, sem aflaga fór.
Það vissi, að það hafði sóað fé
almennings úr bönkum og sjóð-
um, að það hafði hleypt ríkinu í
óbotnandi skuldir, að það hafði
látið ábyrgðarlausa „spekúlanta“
leika eftir vild að f jöreggi. þjóð-
arinnar, gefið stjómlausum brösk-
urum upp geysilegar fjárhæðir og
lánað þeim fé tii að braska á ný.
Það vissi, að það hafði fleygt
milljónum úr ríkissjóði í hend-
ur einhverrar himnar ófyrirleitn-
ustu bankastjórnar, sem sögur
fara af, og látið hana sama sem
fleygja þeim í sjóinn.
Ait þetta vissu íhaldsflokkarnir,
. — og þeir vissu, að sigur verka-
lýðsins var nálægur. Á næsta
þingi á undan síðustu kosningum
samþyktu þeir hin alTæmdu tugt-
húslög, til þess að stemma stigu
fyrir því, að verkamönnum gætu
komið að haldi samtökin. Sam-
kvæmt tugthúslögunum úrskurð-
ar íhaidið verkföll hættuleg þjóð-
inni, setur kauptaxta og skipar
verkamönnum að vinma. Ef þeir
gera það ekki, eru þeir óalandi
og óferjandi um öll bjargráð.
Ekki má veita þeim fátækrastyrk,
ekki mega sjúkrasamlögiim styrkja
dauðveikar fjöiskyldur þeirra,
ekki má nágranni verkamanns
stinga að sárhungruðu barni hans
brauðmola eða tíeyrin'gi, án þess
að sæta háum sektum. Hungur-
svipan er látin ríða á verkamönin-
um, og þeir, sem taka brauð
þeirra frá munninum á þeim og
börinum þeirra, eru verndaðir af
ríkisvaldiinu. Ef verkamenn bægja
vérkfallsbrjótum frá vinnu, þá er
herinn sendur af stað, vélbyssun-
um .byssustinigjunum, rifflunum
beint að hungruðum verkalýðnum.
Nú heyja verkamenn hina ægi-
legustu deilu við ríkisvaldið, er
óspart beitir á þá hungursvip-
unni. Og hafa þá foringjar verka-
manna hlíft sér?
Nei, og aftur nei. Þeir hafa
fyrstir manna hafist handa til
hjáipar verkamannunum og til
mótmæia og verið dæmdir til að
greiða háar sektir.
Þá er verkamannastjóm var
mynduð í vetur í Noregi, leizt
íhaldinu ekki á blikuna. Og í-
haldsfiokkarnir, eftir kröfu auð-
valdsins, fluttu vantraust á stjórn-
ina. Og svo ókunnuglega sem það
kann að koma fyrir sjónir íhalds-
rnanna hér, sem hafa hangið við
völd, þó' að eitt eftir aninað af
stefhumálUm þeirra hafi verið
fel.t ,þá vék verkamanniastjóTnin
þegar frá völdum'. Hún þokaði
ekki frá stefnu sinni um eiina
hársbreidd tii að halda völdun-
um. Norskir verkamannaforingjar
eru ólíkir íslenzkum íhaldsforinigj-
um um alia hluti. Ihaldið hér er
líka á hröðu undanhaidi, eins og
flokksbræður þess í Noregi, en
verkamannafiokkurlnn norski sæk-
ir fram til sigurs eios og skoðana-
bræður hans á Islandi.
ÖIl sú eymd, er nú kvelur
verkalýðinn í Noregi, er, edns og
sýnt hefir verið frarn á, af völd-
um ihaldsins. Það hefir stjómað
iagasetningunni, það hefir stjóm-
að peningamálum ríkisins og al-
þjóðar. Og stjórnarsaga þess er
mjög hliðstæð sögu íhaldsins ís-
lenzka.
En það er ekki von, að Mgbl.-
ritstjóramir þekki þessi mál,
úr því að einin helzti maður í-
haldisflokksins íslenzka lcann ekki
iskdl á foringja norska bændaí-
haldsins, Melbye stórbónda, en
isegir hann ■ í Mgbl. í fyrra dag
vera einin af ráðberrunumi í ístjórn
Mowinkcels!
Til dæmiis um andlegan skyld-
leika Mgbl. og „Morgenaviisen“'
iskal það að lokuim sagt, að Mgbl.
er auglýst í „Morgenaívisen" og
„Morgenavjsen" í „Mgbl.“ En það
er „Mgbl.“ meira virt hér en
„Morgenaviisen“ í Noxegi, að það
er stundum virt svars, en „Mor-
genavisen" undalntekningarlitið
látin algerlega afsikiftalaus af
andistæðingablöðunum. Ætti það
að vera sæmilega skýr vottur
um gildisleysi blaðsins.
Khöfn, FB„ 17. júií.
Sviar ætla að láta fara fram
rannsókn út af dauða Malm-
grens.
Frá Stokkhólmi er símað: Ek-
man forsætisráðherra hefir tilkynt,
að sænska stjórnin hafi i huga að
gera ráðstafanir til þess að stofna
til opinberrar rannsóknar viðvíkj-
andi dauða Malmgrens. Búast blöð-
in við því, að stjórnin í Svíþjóð-
ætli að semja við stjórnina í Nor-
egi um málið.
Krassin enn þá heilladrjúgmv
Frá Moskvu er símað: Krassire
hefir bjargað rússneska flugmann-
inum Sjuknovski og félögum hans.
Ætlar isbrjóturinn nú til Advent
Bay til þess að birgja sig upp af;
kolum, en fer að þvi búnu að leita'
að loftskipsflokknum og Amund-
sen.
Frakklandsstjórn felst á tillögur.
Kelloggs.
Frá París er simað: Stjórnin í
Frakklandi hefir sent Bandarikja-
stjórninni svar viðvíkjandi ófriðar-
bannstillögum Kelloggs. Felst
Frakklandsstjórn á tillögurnar.
Járnbrautarslys.
Frá Berlin er símað: Tvær járn-
brautarlestir hafa rekist á utan við
Múnchen. Tiu menn biðu baaa,
en þrettán meiddust.
Khöfn, FB.| 18. júlí.
Forsetinn i Mexico myrtur.
Frá Mexico City er símað;