Vísir - 06.01.1938, Blaðsíða 2

V 1SI R
VtSIR
DAGBLAÐ
Útgefandi:
BLAÐAÚTGÁFAN
VÍSIR HJ'.
Ritstjóri: Páll Steingrímsson.
Skrifstofa
og afgreiðsla
Austurstræti 12.
S í m a r:
Afgreiðsla 3400
Ritstjórn 4578
Auglýsingastjóri 2834
Prentsmiðjan 4578
Verð 2 krónur á mánuði.
Lausasala 10 aurar.
Félagsprentsmiðjan.
Sundrung
eða eining.
JJ ÖPŒ) barátta er háð um það
U þessa dagana í Alþýðu-
flokknum, hvort floltkurinn
eigi að ganga til hæjarstjórnar-
kosninganna liér i hænum einn
og óstuddur eða í „samfylk-
ingu“ við kommúnista. Svo
hörð eru átökin um þetta, að
það hriktir í öllum máttarvið-
um flokksins, og engar líkur
virðast til þess, að liann fái
staðist þau lieill og óskiftur.
Fyrir úrslit hæjarstjórnar-
kosninganna í Reykjavík varðar
það engu, livort kommúnistar
og socialistar hafa sameiginleg-
an framboðslista í kjöri, eða
sinn listann hvorir. Þeir geta
engar vonir gert sér um sigur
í þeim kosningum, hvorki sam-
einaðir né sundraðir. Og bar-
átta sú sem nú er háð innan Al-
þýðuflokksins, miðar heldur
ekki að því, að auka sigurvonir
flokksins nú eða gengi hans,
fyrr eða síðar. Hún er háð um
völdin í flokknum en ekki völd-
in í bænum.
Alþýðuflokkurinn beið ósigur
í alþingiskosningunum í sumar.
Herfilegasta ósigur sinn beið
hann hér í Reykjavík. Og siá ó-
sigur hans var fyrst og fremst
ósigur Héðins Valdimarssonar,
en að öðru leyti afleiðing af
undirlægjuhætti flokksins í
samhúðinni við Framsóknar-
flokkinn og jöfnum höndum ó-
sjálfstæði lians gagnvart kröf-
um og kenningum kommún-
ista,
Héðni Valdimarssyni varð
það ljóst eftir þingkosningarn-
ar, að veg sinum og völdum
innan Alþýðuflokksins mundi
hætta búin. Stafaði sú hætta
ekki hvað sist af undirróðri
kommúnista, sem mjög var
beint gegn honum, sifeldum
dylgjum þeirra um „auðvalds-
hagsmunina“ og „hringa“-vald-
ið innan Alþýðuflokksins o. s.
frv. Gegn þessum undirróðri
snérist H. V. þannig, að hann
tók upp baráttuna fyrir „sam-
einingu“ flokkanna, mjög á
móti vilja annara leiðtoga Al-
þýðuflokksins, en bersýnilega í
]>ví skyni að „reyna að bjarga
sinni pólitísku framtið", eins og
Iilað kommúnista orðaði það,
áður en þvi skildist hve „þægt
verk“ Héðinn var að vinna
kommúnistum með þessu. En
þetta hafa þeir nú látið sér
skiljast, enda felt niður alt hjal
um auðvaldshagsmunina í Al-
þýðufloklcnum og hringavaldið.
Héðinn beið ósigur á auka-
bingi Alþýðusambandsins í
haust. Á því þingi var „sam-
fylkingunni“ hafnað með öllum
greiddum atkvæðum, einnig at-
kvæði Héðins Valdimarssonar!
En jafnharðan hefur hann sam-
fylkingarbaráttuna á ný, og nú
virðist hann ætla að bera sigur
úr býtum.
Á fundi fulltrúaráðs verka-
lýðsfélaganna í fyrrakvöld var
samþykt með litlum atkvæða-
mun að leita samkomulags við
kommúnista um sameiginlegan
lista fyrir Alþýðuflokkinn og
kommúnistaflokkinn i bæjar-
s t j órnarkosningunum.
Það er ekki minst á þessa
samþykt fulltrúaráðsins i AI-
þýðublaðinu í gær, ekki með
einu orði, og hefir blaðinu þó
að sjálfsögðu verið kunnugt um
hana. En þó að samkomulags-
ins verði „leitað“, þá er það að
vísu ekki komið á. En ef lil vill
ná þó kommúnistar þeim til-
gangi sínum að sundra Alþýðu-
flokknum.
ERLEND VÍÐSJÁ:
Útvarp og áfengi.
í allmörgum löndum hefir þatS
vakið óánægju, aS útvarp hefir
veri’ö notiö til þess aö flytja aug-
lýsingar, er beint eöa óbeint hvetja
menn til þess aö neyta áfengis, a‘ö-
allega áfengs öls. Hefir átSur verið
vikiö a'ö því í greinum hér í blaö-
inu, hverja gremju þaö vakti, er
amerískar útvarpsstöövar fluttu
auglýsingar frá ölgerðarhúsunum
um hversu hollur bjór væri og
hversu skynsamlegt þaö væri a'iS
drekka bjór daglega. Jafnvel börn-
unum var bjórinn talinn hollur.
Til hvers, spurðu meim, var að
fræða æskulýðinn i skólum lands-
ins, um skaðsemi áfengisins, ef
þannig var útvarpað ? Leiddi
þetta til öflugra samtaka gegn
slikri misnotkun útvarpsins. Svip-
að hefir orðið uppi á teningn-
um í Bretlandi. Ölbruggunarhúsin,
sem þar eins og vestra, verja æ
meira fé til auglýsinga, hafa teygt
anga sína inn í B.B.C. (stöðvar
breska útvarpsfélagsins), og leiddi
óbein auglýsingastarfsemi þeirra
til þess, að kunnir bindindisfröm-
uðir mótmæltu harðlega, að út-
varpið væri notað á þennan hátt.
Merkt amerískt blað skýrir frá
því, að mótmælin hafi borið þann
árangur, að stjórn B.iB.C. muni
gæta þess framvegis, að áfengis-
undirróður verði ekki til þess að
spilla hinu góða áliti breska út-
varpsins.
„Oss þykir ákaflega Ieitt",
sagði einn af yfirmönnum B.B.C.
í viðtali við hið ameríska blað, um
þetta efni, „að til þess skyldi koma
að menn fyndi sig knúða til mót-
mæla af þessum ástæðum. Vér
höfum aflað oss álits fyrir ríka á-
byrgðartilfinningu og fyrir að
hafa gætt þess vandlega, að halda
skildi heiðurs vors hreinum. Og
þess munum vér gæta framvegis,
sem hingað til“.
Leikurum, sem koma fram í
breska útvarpinu, hefir verið
bannað að líkja eftir drukknum
mönnum o. s. frv. og ennfremur
hefir verið bannað, að taka til
flutnings neitt, sem getur talist
a.uglýsing um áfenga drykki.
dvanaleg tvilirafsilBi
London 5. jan. FÚ.
í Ástralíu hafa fæöst tvíburar
og er annar þeirra fæddur á ár-
inu 1937, en hinn árið 1938.
Anna'ð barnið fæddist laust fyr-
ir miðnætti á gamlárskvöld, en
liitt í gær, eða fimm dögum síð-
EINKASKEYTI TIL VÍSIS.
London í morgun.
Fregn frá Konstanza hermir, að tundurspillirinn
Regina Maria hafi verið dreginn þangað all-
mikið laskaður. Michael krónprins í Rúm-
eníu var farþegi á tundurspillinum, sem lenti í hinu
mesta fárviðri.
Tundurspillirinn var á leið til
Aþenuborgar með Michael
krónprins, sem fer þangað til
þess að taka þátt í hinu kon-
unglega brúðkaupi, er þar
verður haldið á næstunni. Tveir
tundurspillar drógu Regina
Maria til Konstanza, en er
þangað kom liélt krónprinsinn
áfram á járnbrautarlest til
Aþenuborgar.
Samkvæmt opinberri tilkynn-
ingu meiddist Michael krón-
prins ekki, en um tíma leit svo
út, sem skipið mundi farast.
Ofviðrið var svo mikið, að skip-
ið stórskemdist ofanþilja og all-
ir björgunarbátarnir brotnuðu.
Loftskeytaútbúnaður skipsins
bilaði og sjó skolaði niður í vél-
arrúmið, svo að sloknaði undir
kötlunum.
United Press.
Skeytaeftirlit Japana í
Shanghai.
EINKASKEYTI TIL VÍSIS.
London í morgun.
0
Imorgun var öllum kínverskum starfsmönnum við
símafélögin í Shanghai sagt upp, en Japanir tóku
við stöðum þeirra. Þá seitu þeir og ritskoðunar-
menn á skrifstofur félaganna. Japanir tilkynti félögunum,
að ritskoðunarmennirnir myndi allir verða látnir liafa að-
eins eina sameiginlega skrifstofu til umráða, og um þá skrif-
stofu yrði skeyti allra félaganna að fara. 1 tilkynningu, sem
þeir gáfu út í morgun, segja þeir að ritskoðunin sé enn
ekki hafin.
United Press.
London í morgun. FÚ.
Síðan að Japanir tóku að sér
yfirstjórn á ritsímastöðvunum
í Slianghai hafa engar fréttir
borist um vörn Kínverja, hvorki
á svæðinu umhverfis Shangliai
né annarsstaðar í Kína. Það síð-
asta sem fréttist var það, að
Kínverjar hefðu eyðilagt sex
japanskar flugvélar með árás-
inni sem þeir gerðu á flugvöll
Japana í Wu-hu.
Útgjöld l»kka um
ÍOO milj. sterlings-
punda.
London 5. jan. FÚ.
Roosevelt Bandaríkjaforseti
lagði boðskap sinn um fjárlög-
in fram í fulltrúadeild Banda-
ríkjaþings í dag. Áætluð út-
gjöld eru 100 miljónum ster-
lingspunda lægri en í fyrra.
Ráðgert er að verja minna fé
en í fyrra til opinberra verka,
en meira til þess að koma i veg
íyrir tjón af völdum flóða. Til
landvarna er ráðgert að verja
11 miljónuin sterlingspunda
meira en í fyrra, og verður
framlag það, sem gert er ráð
fyrir á fjárlögunum í þessu
skyni, ef til vill aulcið siðar.
Síldvefdap
NGfdmaima.
Sildveiðar Norðmanna ganga
nú svo vel, að afli er sá besti,
sem verið hefir árum saman.
Yerð á Þýskalandsmarkaðinum
er 10 krónur fyrir hektolitra,
en á öðrum mörkuðum 12 kr.
Talsvert af síldinni er selt ísað
til Póllands. (FÚ).
Bretar taka svari GjS-
inga í Bfimeoíi.
London 5. jan. FÚ.
Breski sendiherrann i Rú-
meniu hefir verið beðinn af
breska utanríkismálaráðuneyt-
inu að fara á fund rúmensku
stjórnarinnar og minna liana
vinsamlega á að Bretar telji sig
samábyrga Rúmenum og fleiri
þjóðum gagnvart minni liluta
þjóðflokkum samkvæmt samn-
ingi þar að lútandi, sem gerður
var árið 1919. Samkvæmt þess-
um samningi skuldbundu Rú-
menar sig ásamt nokkrum öðr-
um þjóðum, til þess að virða
réttindi þjóðernis-minnihluta,
trúarbragða-minnihluta, eða
þess minnihluta sem talar sér-
staka tungu. Þar á meðal eru
réttindi til þess að hafa sér-
skóla og til þess að nota tungu-
mál minnildutans á stjórnmála-
legum vettvangi. Þessi ráðstöf-
un bresku stjórnarinnar stend-
ur í sambandi við ráðstafanir
þær sem hin nýja stjóm í Rú-
meníu hefir gert gagnvart Gyð-
ingum.
Sendiherra Frakka á Buka-
rest hefir fengið samskonar til-
mæli frá sinni stjórn og hefir
komið þeim á framfæri við rik-
isstjórnina.
„POPULAIRE“
RÆÐST Á RÚMENSKU
STJÓRNINA.
Franka blaðið „Populaire“,
blað Leon Blums, birtir dag-
lega árásargreinar á hina nýju
stjórn í Rúmeniu, þar sem hún
er meðal annars harðlega sök-
uð um Gyðingaofsóknir. Blað-
ið hvetur til þess, að tekið sé
upp viðskiftabann við Rúmen-
íu meðan stjórn Goga sitji þar
að völdum.
London 5. jan. FÚ.
Egipski þjóðernisflokkurinn,
Wafdistar hefir klofnað, með
þvi að þingforsetinn, Ahmed
Mahe, hefir myndað nýjan
þjóðernisflokk, en þingforsetan-
um var vikið úr flolcki Nahas
Pasha í fyrradag, eftir háreisti
það sem varð i þinginu, þegar
Nalias Pasha ætlaði að taka til
máls. Hin nýja flokksstjórn
hefir gefið út yfirlýsingu, þar
sem ráðist er á flokksstjórn
Nahas Pasha og hann sakaður
um að hafa horfið frá grund-
vallarliugsjónum flokksins.
Hin gamla flokksstjóm undir
forystu Nalias Pasha hélt fund
í gærkveldi og ákvað að kalla
saman þing Wafdista innan
skamms og hefja pólitíska liðs-
söfnun í landinu.
Líflátsdðmar og
ðairðir f Pale-
stlaa.
London 5. jan. FÚ.
í Palestinu var Beduini frá
Trans-Jordaniu dæmdur til
dauða fyrir herrétti. Hingað til
hafa tveir af þeim sem dæmdir
liafa verið til dauða, verið lif-
látnir, en aðrir liafa fengið
dómi sínum breytt.
Tveir Gyðingar hafa í dag
hlotið alvarleg skotsár. Annar
þeirra varð fyrir árás þar sem
hann var að vinna, en liinn varð
fyrir skoti, er árás var gerð á
almenningsvagn á leiðinni til
Jerúsalem frá Jaffa.
Termlborg er ofi I hfiod-
nm stjðrnarhersims.
Fólkið varð hungurmorða í
seinasta vígi uppreistarmanna.
London í morgun. FÚ.
Stjómin á Spáni tilkynnir að
hún liafi hrakið leyfar uppreist-
arhersins úr síðasta vigi upp-
reistarmanna innan Teruel, en
það voru skrifstofur héraðs-
stjórans. Þeir hermenn sem
uppi stóðu flýðu ofan í neðan-
jarðargöng borgarinnar, er nú
verið að leita þar að flótta-
mönnum. Þegar stjórnarlier-
mennirnir gengu inn í skrif-
stofur liéraðsstjórans kom í
ljós, að allmargar konur og
börn höfðu haldist þarna við á-
samt hermönnunum, og liðið
mjög verulegan skort. Hafði
sumt af þessu fólki orðið liung-
urmorða, en það sem var á Iífi
var þegar flutt í sjúkrahús. Einu
matvælin sem fundust í bygg-
ingunni var lítið eitt af baunum
og liafði þessum mat verið deilt
meðal þeirra sem þarna voru
króaðir inni.
Um bardagana í grend við
borgina berast engar fréttir
ennþá eru þar miklir kuldar. í
frétt frá St. Jean de Luz er
sagt að stjórnin sendi liðsauka
til Teruel.
Berlín 6. jan. FÚ.
Sagt er að Prieto, hermála-
Próf. dr. Halldór
Hermannsson
sextugur.
Það var mikið, liapp, þegav
prófessor Fiske, hinn mikli vel-
gerðamaður þjóðar vorrar, tók
Halldór Hermannsson i þjón-
ustu sína og fól lionum síðan á
hendur hið íslenska bókasafn
sitt við Cornell háskólann eftir
sinn dag. Þar kom réttur maður
á réttan stað. Halldór fékk
þarna til umönnunar eitt hið
ágætasta bókasafn um alt sem
ísland snertir og hefir síðan
liaft augu á hverjum fingri hvar
sem eitthvert rit kom út, er eitt-
livað kom íslandi við, og náð
þvi samstundis í safn sitt. Er
auðsætt, hve mikilsvert það er
fyrir oss, að svo fullkomið
bókasafn er nú til afnota öllum
þeim, er íslensk fræði stunda
vestan bafs. En hitt er þó rnest
um vert, að þetta safn hefir í
liöndum próf. Halldórs Her-
mannssonar orðið eins konar
ljósvarpa íslenslcrar bókfræði
út um allan heim, en það hefir
það orðið með bókfræðiritum
þeim, er Halldór hefir samið
og safnið gefið út. Er þar fyrst
að telja bókaskrá safnsins
sjálfs: Catalogue of the Ice-
landic Collection beqneathed by
Willard Fiske, Ithaca, New
York 1914. Hún er 755 bls. og
nær til 1912. Það ár voru í safn-
inu 10200 bindi og eru þau öll
í skránni nema um 500, sem
voru um rúnir, en um þau gaf
próf. H. H. út sérstaka skrá
1917. 1927 kom svo út viðauki
við bókaskrá safnsins fyrir ár-
in 1913—26, og er hún 284 bls.
Sýnir það, hve geysiört safnið
vex. Þá er liið mikla safn
Islandica. 1. hindi þess kom út
1908 og eru bindin nú orðin 25.
1 þessu merkilega safni hafa
birst bókaslcrár yfir íslendinga-
sögurnar, fornaldarsögurnar,
Noregskonungasögur, Yínlands-
ferðirnar, fornlögin, Eddurnar,
og eru þar ekki að eins taldar
útgáfur og þýðingar, lieldur og
það, sem um bækurnar hefir
verið ritað í bókum og tímarit-
um, og er auðsætt, hve geysi-
legur verkaléttir það er hverj-
um manni, sem fæst við eitt-
livað af þessum efnum, að geta
þannig á augabragði séð, hvað
taka þarf til greina. Þá eru
bókaskrárnar um íslenskar
bækur á 16. og 17. öld ekki síð-
ur þarfar. Önnur bindi ritsins
eru jTirlitsverk um íslenska
tungu, fornbókmentirnar, hand-
ritin, landabréfin, tímarit og
blöð til 1874, Vínlandsferðirnar,
eða útgáfur, svo sem íslendinga-
bókar, eða lítt kunnra handrita,
eða rita um einslalca menn, svo
sem Eggert Ólafsson, Joseph
Banlcs, Sæmund Sigfússon og
Oddverja, að ógleymdu ri|itiu
um íslenska nútíðarhiií'imla
(1913), sem mörgum ljBir
komið vel. í formálum og ifn-
göngum þessara rita fær höf-
udurinn oft ástæðu til að gera
grein fyrir aðaleinkennum bólc-
menta vórra og sögu þeirra
um leið og hann sýnir stöðu
ritsins í þeim. Alt, sem hann
skrifár, ber vott um mestu
vandvirkni og heilbrigt mat.
Með ritum sínum hefir pró-
fessor Halldór Hermannsson
unnið þjóð sinni hið rnesta
þarfaverlc. Hann liefir jafn-
framt sem kennari í íslenskum
— ' ,w»- ' i ■ ! f
ráðherra Spánar, liafi nýlega
látið þá ósk í ljós, að Fraklc-
land færi að veita stjórninni
virlca aðstoð vegna styrjaldar-
innar, en léli sér ekki nægja
eintóma samúð og fögur orð.