Vísir - 14.01.1938, Síða 2

VÍSIR
rraklmeska stjóriún
segir af sér.
Jafnaðarmeim neitudu henni
um stnðning í geugismálinu,
en raunverulega voru þad til~
raunir Chautemps til þess að
koma á vinnufriði, sem feldu
stjórn hans.
Alþýðufylkingin rofin.
EINIÍA SIŒYTI TIL VÍSIS.
London í morgun.
Chautemps, forsætisráðherra Frakklands, hefir
beðist lausnar fyrir sig og ráðuneyti sitt. Gerðist þetta
í þingfundarlok í nótt, um kl. 4, en þá höf ðu socialistar
lýst yfir, að þeir gæti ekki greitt atkvæði með trausts-
yfirlýsingu, sem Chautemps krafðist, vegna stefnu
stjórnarinnar í gengismálinu.
Lebrun ríkisforseti byrjar viðræður við leiðtoga
fiokkanna þegar í dag árdegis. Gerir hann sér vonir
um, að myndun nýrrar stjórnar verði lokið í kvöld. —
VÍSIR
DAGBLAÐ
Útgefandi:
BLAÐAÚTGÁFAN
VÍSIR H.F.
Ritstjóri: Páll Steingrímsson.
Skrifstofa 1 m
) Austurstræti 12.
og afgreiðsla |
Símar:
Afgrciðsla 3400
Ritstjórn 4578
Auglýsingastjóri 2834
Prentsmiðjan 4578
Verð 2 krónur á mánuði.
Lausasala 10 aurar.
Félagsprentsmiðjan.
Þung verður
sú ganga.
A ldrei hefir nokkur megandi
“ sljórnmálamaSur hér á
landi, gert flokki sínum slíkan
bjarnargreiða, sem Héðinn
Valdimarsson hefir gert Al-
þýðuflokknum með sameining-
unni við kommúnista. Flokkur-
inn er í fullkomnu „hernaðar-
ástandi“. Bestu menn iians hafa
rótgróna andúð á kommúnist-
um og öllum þeirra kenningum
og eru sannfærðir um að Al-
þýðuflokknum stafi vansæmd
og ógæfa af sámstarfi og sam-
neyti við kommúnistana. Þessir
menn lialda nú að sér liöndum
og taka ekki þátt í baráttunni
sem er hafin og gera mun út
um hver örlög Alþýðuflokksins
verða næstu ár. í dag er ekki
lýðræðissinnaður verkamanna-
flokkur til á íslandi. Sú ósam-
stæða heild, sem stendur að A-
listanum, er pólitískur bastarð-
ur, áður óþektur i íslenskum
stjórnmálum, hyltingarsinnað-
ur aðili, háður erlendu valdi.
Ekki er líklegt að Alþýðu-
flokkurinn muni hera gæfu til
fyrst um sinn að losa sig undan
valdi kommúnista og þræða þá
götu sem bestu menn lians telja
farsælasta. Þessir menn eru nú
í svipinn valdalausir og verða
að horfa á það, án þess að geta
nokkuð spyrnt á móti, að
margra ára starf þeirra sé að
engu gert. Eina von þeirra til
þess að flokkurinn komist úr
faðmlögum kommúnista — er
su, að samfylkingin bíði algeran
ósigur. Að eins á rústum sam-
fylkingarinnar getur Alþýðu-
flokkurinn fundið aftur sína
réttu stefnuskrá og sameinað
kraftana til áframhaldandi frið-
samlegrar lýðræðisstarfsemi.
Það má kallast sérstök kald-
hæðni örlaganna, að framiiðar-
gengi flokksins skuli vera háð
því, að sem mestan ósigur híði
sá listi, sem hann að nafninu til
styður. Því stærri sem ósigurinn
verður, því fyr losnar flokkur-
inn við þann kommúnistiska
sótthita, sem þjáð hefir hann
undanfarið og nú ógnar tilveru
hans.
Mikið liafa þeir jafnaðar-
mennirnir að þakka Héðni
Valdimarssyni fyrir að leita
fóstbræðralags við „þrælinn
Melkólf“. Þeir tímar eru nú
liðnir er þrællinn mælti það
jafnan „að sæll þættist hann ef
Oddkell ætti hann“. Nú er hann
orðinn húsbóndinn á heimilinu.
Því verður nú ekki lengur Ieynt
hvernig högum er háttað, því
að ilt er úlfshárin að gylla.
Þung verður mörgum jafnað-
armanninum gangan að kjör-
borðinu 30. janúar, þvi að jafn-
aðarmcnnirir geta því að eins
sigrað að samfylkingin falli.
Ivomi liún sterk úl úr kosning-
unum er engin von um að hér
verði nokkur lýðræðissinnaður
jafnaðarmannaflokkur starf-
andi næstu ár. Eigi Alþýðu-
flokkurinn að standa verður
samfylkingin að falla. Verði
svo, mun flokkurinn losna við
tvenn vandræði í senn, komm-
únistana og Héðinn.
ERLEND VÍÐSJÁ:
Italir og
Albanía.
ítalir hafa sem kunnugt er beitt
sér fyrir ýmsum framkvæmdum í
Albaniu og hefir því veri‘5 haldi‘5
fram, aö þær hafi veri'S þannig
skipulag'Sar í upphafi, a'ö ítölum
mætti mikill hagur að veröa, ef til
styrjaldar kæmi á Balkanskagan-
um, og þeir veitti Albönum liö.
Áriö 1925 var myndað félag í því
skyni, aö stofna til ýmislegra
verklegra framkvæmda í Albaniu.
Stóöu ítalir að stofnun félags
þessa, er nefnist Svea, og hefir tíu
ára skýrsla um starfsemi þess ný-
lega veriö birt. Félagið hóf þó ekki
starfsemi sína í hinu litla ríki
Zogs konungs fyrr en 1926, er ít-
' alir veittu Albönum 70 milj. gull-
franka lán. Til ársloka 1935 hefir
félagið, sem fékk þetta fé til um-
ráöa, notað 55.900.000 gullfranka
til framkvæmda þeirra, sem það
hefir haft með höndum í Albaniu.
Verk þau, sem unnin hafa verið,
virðast hafa verið unnin til þess
að efla viðskifti og atvinnuvegi
Albana, en þeim hefir verið hagað
svo, að ítölum væri mikil þæg-
indi að, ef þeir þyrfti að veita
Albönum hernaðarlega aðstoð.
Svea hefir haft með höndum að-
allega að byggja brýr, leggja vegi
og bæta hafnir, aðallega höfnina
í Durazzo. Ennfremur hafa verið
gerðir skipaskurðir og stíflugarð-
ar, hermannaskálar reistir, sjúkra-
hús og fangelsi. Mest fé hefir ver-
ið lagt frarn til vegagerða, enda
níátti Albania heita vegalaust
land. Kostnaður við vegalagning-
arnar hefir orðið mikið meiri en
áætlað var. 33.700.000 gullfrankar
liafa verið notaðir til vegagerð-
anna. Liggja nú sæmilegir vegir
milli helstu borga landsins. Vegur
var lagður af ítölskum verka-
mönnum, frá Durazzo og Alessio
við Adriahaf til landamæra Jugo-
slaviu við Dibra og Ocrida-vatn,
en þaðan liggur járnbraut til Usk-
ub í Jugoslaviu. Samgöngurnar
með ströndum fram hafa verið
mjög bættar. Alls hafa ítalir bygt
1100 brýr í Albaniu árin 1925—
T935. Þjóðveg er í ráði að leggja
suður með öllum landamærum
Jugoslaviu og Albaniu. Mikil á-
hersla er lögð á hinar stórkost-
legu hafnarbætur í Durazzo, þar
sem nú er lægi fyrir stærstu her-
skip (vafalaust ætluð ítölskum
herskipum). Hafnarbæturnar hafa
kostað 9.500.000 gullfranka. Af 11
milj. gullfranka, sem fóru til opin-
berra bygginga, gekk þj til her-
mannaskála og sjúkrahúsa. —• 69
af hverjum hundrað verkamönn-
um, sem unnu að þessu öllu, voru
ítalir. Á fjárlögum Allianíu nú eru
útgjöld áætluð 2Ó milj. gullfr., en
tekjurnar aðeins um 19 milj. gull-
fr. Tekjuhallinn, 6,5 milj. gullfr.,
en hann er greiddur af ítölum. Það
eru ítalir, sem borga reikningana,
og raunverulega ráða öllu í Alban-
iu. Þeir taka við yo% af útflutn-
ingsvöi-unum og Albanir flytja inn
einn fjórða af þeim vörum, sem
þeirverða að kaupafráÖörumlþjóð-
um, frá ítölum. Það eru ítalir, sem
halda öllu gangandi i Albaniu,
Ýmsar getgátur eru þegar
komnar fram um það, hvernig
bin nýja stjórn verði skipuð. I
fyrsta lagi er gert ráð fyrir þvi,
að Lebrun athugi hvort social-
istar geti myndað stjórn, í öðru
lagi, ef það mishepnaðist, að
Baladier verði falið að mynda
samsteypustjórn með höfuð-
stuðningi frá miðflokkunum, í
þriðja lagi, að Herriot myndi
vinstriflokka stjórn með stuðn-
ingi kommúnisía, í fjórða lagi,
að mynduð verði þjóðstjórn, af
miðflokkunum og vinstriflokk-
um og loks, að mynduð verði
stjórn, sem allir róttækir flokk-
ar standa að, undir forystu Sar-
raut.
LEON BLUM
leiðtogi socialista, sem Lebrun
ríkisforseti muri að líkindum
snúa sér til, með beiðni um, að
bann reyni að mynda stjórn.
segir amerískt blað, sem um þetta
skrifar. Albanir virðast ekki enn
geta komist áfram upp á eigin
spýtur, og mikil óvissa er um
framtíð landsins. Hún veltur fyrst
og fremst á framtíð Italíu. Fari
svo, að ítalir t. d. fengi svo miklu
að sinna annarsstaðar, að þeir
gæti ekki sint Albönum, gæti hæg-
lega farið svo, að þeir mistu aftur
tögl og hagldir þar — því að hin-
um Balkanþjóðunum er illa við af-
skifti ítala af málefnum Albana
— og Albanar eru engan veginn
ánægðir sjálfir, nema Zog kon-
ungur og þeir, sem honum fylgja.
En hann á sér andstæðinga marga
í landinu víða.
Chautemps sagði af sér, er
kommúnistar höfðu ráðist
heiftarlega á hann, fyrir ó-
vinsamlega framkomu gagn-
vart verkamönnum. Svaraði
Chautemps þá: „Ef þið viljið
vera lausir allra mála stend-
ur ekki á mér að fallast á
það“.
Skildu menn þessi ummæli
svo, sem Alþýðusamfylkingin
væri rofim Þá ákváðu socialist-
ar, að greiða ekki atkvæði með
Chautempsstjórninni.
United Press.
í FÚ.-fregn í morgun segir
svo: Jafnaðarmenn og komm-
únistar vildú fylgja þeirri
stefnu, að koma i veg fyrir
gengishrun. Chautemps var því
mótfallinn og hélt því fram, að
með þvi að ráða gengi frankans
væri stjórnin að hrjóla í bág við
þriggja velda samninginn um
gjaldeyrismál, en einungis á
þann hátt væri unt að tryggja
frið.
Hin raunverulega orsölc til
þess að stjórnin sagði af sér er
þó ekki þessi ágreiningur milli
flokkanna, lieldur afstaða at-
vinnurekenda til vinnulöggjaf-
arfrumvárps Chautemps, eða
öllu heldur til tilrauna þeirra
sem Chautemps hefir gert und-
anfarið til þess að koma á
vinnufriði. Þeir neituðu að
sækja ráðstefnu á þriðjudaginn
var, er Chautemps liafði boðað
lil, og liófust þá þegar gífurleg
spákaup með frankann á kaup-
höllinni í París og ollu þegar
gengisliruni. En við að reyna að
hefta gengishrunið, notaði
franska stjórnin mest allan
gengisjöfnunarsjóð sinn og ef
lengra liefði verið gengið á
þeirri braut, þá hefði þurft að
laka fé úr Frakklandsbanka og
liefði það mælst illa fyrir.
Þegar þingfundur kom sam-
an í gærkveldi til þess að ræða
gengismálin samkvæmt beiðni
Chautemps forsætisráðlierra,
flutti forsætisráðherrann ræðu,
en henni var fremur illa tekið.
Var þá fundarhlé til þess að
socialistar og kommúnistar
SARRAUT.
gæti borið sig saman. Að því
loknu tilkyntu jafnaðarmenn,
að ráðlierrar þeirra mundu
segja sig úr flokknum ef Chau-
temps liéldi slefnu sinni til
slreitu. — Þá sagði Chau-
temps, að hann leysti þá
frá öllum skuldhindingum
um stuðning sem eingöngu væri
veittur í því skyni að rjúfa ekki
fylkinguna. Atkvæðagreiðslan
gekk á móti stjórninni, og að
loknum þingfundi sagði liún af
sér.
FJÁRHAGUR KlNA.
Kung forsætsráðherra, en
hann var áður fjármálaráð-
herra, sagði í dag, að kínverska
stjórnin myndi geta að fullu
mætt skuldbindingum sínum
um greiðslu vaxta á erlendum
lánum. Hann sagði að á fyrstu
7 mánuðum ársins 1937 hefðu
telcjur ríkisins farið langt fram
úr þvi sem áður hefði þekst, og
að þrátt fyrir styrjöldina hefðu
lekjurnar á síðastliðnu ári farið
fram úr tekjunum fyrir árið
1936.
Yarðarféiagstnidir
í Nýja Bíi.
Landsmálafélagið Vörður
heldur fund i Nýja Bió á sunnu-
daginn kemur og verður þar
rætt um bæjarstjórnarkosning-
arnar.
Bjarni Benediktsson, Pétur
Halldórsson, Guðmundur Ás-
björnsson, Jakob Möller, Guð-
mundur Eiríksson, Valtýr Stef-
ánsson og Ólafur Thors laka til
máls á fundinum.
Fundurinn hefst kl. 1,45 e. h.
Allir sjálfstæðismenn eru
velkomnir á fundinn meðan
húsrúm leyfir. x
Skákþlngið.
3. umferð var tefld í gærkveldi.
Úrslit urðu í meistarafl.: Haf-
steinn Gíslason 1 — Benedikt Jó-
hannsson o, Einar Þorvaldsson 1
— Áki Pétursson o, Sturla Pét-
urson og Guðm, Ólafss. biðskák.
— I 1. fl.: Oli Valdemarss. % —1
Vígl. Möller %, Ingim. Guðm. 1]
— Kristján Sylv. o, Árni Knud-
sen 1 — Vigfús Ólafsson o, Sig.
Lárusson 1 — Hösk. Jóh. o, Jón
B. Helgas. 1 — Magnús Jónass.
o, Jón Guðm. og Guðm. S. Guðm.
biðskák. — 2 fl.A.: Sæm. Ólafss.
1 — Anton Sigurðss. o, Karl
Gíslas. % — Þórir Tryggvas. :1/2,
Stef. Þ. Guðm. 1 — Bolli Thor-
oddsen o, Ársæll Júlíuss. 1 —
Ingim. Eyjólfss. o, Þorst. Gísla-
son — Guðjón B. Baldv. biðskák.
— 2. fl. B.: Þorst. Jóh. 1 —<
Þorl. Þorgr. o, Ein. Ein. 1 —•
Daði Þork. o, Björn (Björnss. I
— Sig. Jóh. o, E. Blómquist 1 —
Ingi Guðm. o, Sæm. Kristj. 1 —
Jóhannes Halld. o. — 2. fi.C.T
Kristínus Arndal 1 — Ól. Ein. o,
Guðm. Guðm. 1 — Gestur Pálss.
o, Óskar Lár. 1 — Gísli Finnss. O,
Guðj. Jónss. 1 — Ottó Guðj. o,
Egill Sig. 1 — Aðalst. Halld. o.
— í kvöld verður tefld 4. umferð
í 1. fl. og biðskákir í öðrum flokk-
Hinn nýi sendiherra Kína í
Sovét-Rússlandi kom til Am-
sterdam í dag með flugvél.
Hann er sonur Sun Yet Sen,
Iiins fyrsta forseta kínverska
lýðveldisins. Sendiherrar Kína í
París og Haag fóru til móts víð
hann í Amsterdam. Það er sagt
að liann eigi að leggja fyrir
Sovétstjórnina tillögur um að-
stoð Sovét-Rússlands við Kína
gegn Japönum.
Framh. ERLENDRA FRÉTTA
er á 3. bls*
um.
KínveFjar tóku Tsining aft-
uf med skyndliálilaupi*
London, i morgun. — FÚ.
Fregn frá Kína hermir að snemma i morgun liafi kinverski
lierinn gert skyndiáhlaup á Tsining og tekið liana á ný. Hinn
kínverski her var staddur vestanmegin skipaskurðarins „Grand
Canal“, en skurðinn lagði og skipaði þá ldnverski hershöfðing-
inn öllu liði sínu að gera áhlaup. Ef þessi frétt reynist söhn, þá
hefir Tsining fallið Kínverjum og Japönum i liendur sitt á hvað
fjórum sinnum á síðastliðnum fimm dögum.
Hersveitir Japana sem sækja að norðan og sunnan í áttina
til Suchow, eru að eins 150 mílur livor frá annari og er tilgang-
ur þeirra að koma i veg fyrir að Kinverjar geti hörfað vestur
á bóginn.
Hershöfðingi Japana i Sliangliai sagði i gær að öll útlensk
skip yrðu að fá leyfi Japana til þess að sigla upp eða niður eftir
Yangtse-fljóti. Daginn áður hafði breska stjórnin lagt áherslu
á, að liún teldi bresk skip liafa tvimælalausan rétt til þess að
sigla eftir Yangtse-fljóti livora leið sem væri.