Vísir - 15.01.1938, Blaðsíða 3

YÍSIR
Socialistar neyta allra bragða
tii þess að stöðva
togaraútgerðina.
Þ©If þopðu samt ekki að
stöðva Arlnbj öpn liersi
með valdi.
DINS og kunmijgt er hefir
Sjómannafélagið auglýst
nýjan kauptaxta fyrir ís- og
saltfisksveiðar er gekk í gildi
um áramótin.
Má enginn sjómaður láta skrá
isig á sldp fyrir lægra kaup, en
togaraeigendur hafa hinsvegar
ekki enn gengið að kröfum sjó-
mannafélagsins, og er þvi ljóst
að verkfall muni verða er skip-
in koma til lands og skrásett
verður á þau á ný.
Togararnir eru nú úti á ís-
fisksveiðum og reyna að nota
eftir föngum þann batnandi
markað, sem er i Englandi í
jánúar.
En Alþýðublaðið þyrstir í, að
broddum socialista megi takast
að stöðva skipin og nota þá
-stöðvun til æsinga í bæjar-
stjórnarkosningunum. Því er
það, að Alþýðublaðið í gær birt-
ir grein um að Arinbjörn hersir,
einn af togurum Kveldúlfs hafi
„stolist“ úr höfn, án þess að
gefa socialistum tækifæri á að
hindra sjómennina í að, fara út
á veiðar á ný.
Arinbjörn kom snemma dags
þann 11. þ. m. með hrotna
vindu hingað inn og lét fara
fram viðgerð á skemdunum.
Til þess að afli sá, sem skip-
ið fékk í ferðinni yrði ekki ó-
nýtur, var liann settur yfir i
Snorra goða, og að lokinni við-
gerð daginn eftir að slcipið kom
inn lét það úr höfn aftur.
Skipið tók dálítið af ís til við-
hótar, sjómennirnir kusu til
hæjarstjórnar og síðan var
veiðiferðinni haldið áfram.
Samkvæmt venju bar ekki
skylda til að skrá að nýju á
Arinbjörn hersir, þótt hann
kæmi hingað inn vegna bil-
unar, þar sem litið er svo á,
að um samhangandi ferð sé
að ræða, þótt þetta óhapp
með vindubrotið kæmi inn í
milli.
Og því fer fjarri að skipið
liafi „stolist“ úr höfninni.
Öllum yfirvöldum, sem hlut
eiga að máli mun hafa verið
kunnugt um alla málavexti, og
var svo litið á að engin skrán-
ingarslcylda væri fyrir heridi.
Fór Kjartan Thors nýlega f.
li. togaraeigenda á fund lög-
reglustjóra og spurði hann
livort eigi yrði fylgt sömu
venju og áður við lögskráningu
um áramót. Lögreglustjóri vildi
kynna sér þetta mál frekara, og
er hann hafði það gert, tjáði
hann K. T., að hann hefði skýrt
rétt frá um venjuna, en vildi
þó bera málið undir ráðherra,
þar eð Sjómannafél. krafðist
Lreytinga á venjunni. Óskaði
lögreglustj. þá eftir úrskurði
atvinnumálaráðharra um þetta
mál, og gat þess, að liann mundi
ekki breyta fyrri venju, nema
að fyrirskipan ráðherra. En
engin slík fyrirskipan hefir
komið frá atvinnumálaráðh.
Broddum social. og kommún-
ista var ennfr. fullkunnugt um
ferðir togarans. Þeim var kunn-
ugt um að járnsmiðir voru að
vinna að aðgerð á togaranum
og ennfremur höfðu þeir sína
fulltrúa við, þegar sjómennirn-
ir kusu til bæjarstjómar, en
þeir hefðu naumast farið að
kjósa, ef ætlunin hefði verið að
leggja skipinu upp inni á
Skerjafirði.
í Mönnum eins og Sigurði Ól-
afssyni, gjaldkera Sjómannafé-
lagsins, sem hefir það embætti,
- að snuðra ofan í öllu við höfn-
; ina, var fullkunnugt um ferðir
togarans, og svo mun hafa ver-
| ið um aðra forystumenn félags-
? ins.
En sannleikurinn í málitiu
5 er sá, að sjómennirnir vildu
| sjálfir fyrir hvern mun fara
■ út á veiðar og kærðu sig alls
j ekki um að lenda í hringiðu
verkfalls og upphlaupa. Móti
; þessum eindregna vilja sjó-
mannanna treystust brodd-
arnir ekki til að rísa, enda
þótt þá blóðlapgi til að stofna
til vandræða fyrir togurun-
um, sem nú eru að veiðum.
Síðan á að hreiða yfir hinn
sanna kjarna málsins með þvi
að láta líta svo út, sem togar-
inn liafi „stolist“ úr höfn.
Blaðið talar ennfremur um
að sjómennirnir verði látnir
gefa „skýrslu“ út af þessu.
Sú skýrsla, ef einhver verð-
ur, mun ekki verða á annan
veg en þann, að sjómennirn-
ir hafi fyrir hvern mun vilj-
1 að hafa atvinnuna áfram og
i ekkert kært sig um að verða
i skákpeð í verkfallsleik so-
. cialista.
! En hugurinn til útgerðarinn-
; ar sést Ijóslega hjá socialistum.
j Það er þeim mestur þyrnir
í i augum, að skipin slculi á erf-
iðum tima reyna að halda uppi
f veiðum og draga með þvi björg
i í hú landsmanna. Socialist-
ar eru þvi sárreiðastir, að ekki
skuli með ólögum hafa verið
unt að stöðva einn togarann,
vegna þess, að bæði útgerðar-
mennirnir og sjómennirnir
vildu halda áfram að veiða.
Á slíkum atburðum sem
þessum sést hinn sanni hug-
ur socialista í velferðarmál-
um alþýðunnar. Þeir hugsa
mest um að nota þau mál til
að skapa deilur sér til fram-
dráttar, en minna um atvinn-
una sem er í veðL
Slíka menn kýs enginn mað-
ur, sem vill vinna. Þeir eru
féndur atvinnunnar, þvi á
vínnuskorti og vinnudeilum lifa
þeir.
Háöldruð kona látin.
Stykkishólmi, 14. jan. FÚ.
1 gærdag lést í Stykkishólmi
frú Jólianna Ivarsdóttir sem áð-
ur hjó i Rúffseyjum á Breiðar-
firði.
Hún var fædd á Melum á
Skarðsströnd hinn 9. febrúar
1841 og skorti þvi um mánuð til
að ná 97 ára aldri. Áður en hún
fluttist til Stykkishólms liafði
hún aðeins dvalið á tveimur
bæjum í Skarðsstrandarlireppi,
Melum og Rúffseyjum.
Skákmét
N oi’dlendinga,
Fimta umferð á Skákþingi
Norðlendinga var tefld síðastlið-
ið miðvikudagskvöld. Úrslit
urðu þau i 1. flokki A, að Guð-
mundur Arnlaugsson vann
Hjálmar Theódórsson, Jón Ingi-
marsson vann Anton Sölvason,
Júlíus Bogason vann Jóhann
Snorrason og biðskák varð milli
Eiðs Jónssonar og Óla Her-
mannssonar. Þá lauk hiðskák
Eiðs Jónssonar og Jóhanns
Snorrasonar og vann Jóhann.
1 fyrsta flokki B, vann Krist-
ján Theódórsson Arnljót Ólafs-
son, Sigmundur Jónsson vann
Unnslein Stefánsson og jafn-
tefli gerðu Haukur Snorrason og
Guðbjartur Vigfússon.
Sjötta umferð á Skákþingi
Norðlendinga var tefld í gær-
kvöldi. — 1 fyrsta flokki A,
vann Jón Ingimundarson Óla
Hermannsson, Hjálmar Theó-
dórsson vann Eið Jónsson og
Jóhann Snorrason vann Anton
Sölvason. Jafntefli varð milli
Júlíusar Bogasonar og Guð-
mundar Arnlaugssonar. Bið-
skák Óla Hermannssonar og
Eiðs Jónssonar varð jafnlefli.
— I fyrsta flokki B, vann Guð-
mundur Eiðsson Kristján Theó-
dórsson, Ilaukur Snorrason
vann Arnljót Ólafsson og Guð-
bjartur Vigfússon vann Sig-
mund Jónsson. —
Hæstur í 1. flokki A, eru
Guðmundur Arnlaugsson með
51/2 vinning af sex skákum og í
fyrsta flokki B, Guðbjartur Vig-
fússon með 4M.) vinning af fimm
skákum.
Sjöunda umferð verður tefld
í kvöld og sú siðasta á morgun
og hefst þá keppni milli fjög-
urra manna, eða tveggja efstu
manna í livorum flokki A. og B.
um efstu sætin.
FÚ.
ERLENDAR FRÉTTIR.
Frh. af 2. bls.
Skipulagning iðnaðar- og
atvinnumála.
London 15. jan. FÚ.
Roosevelt forseti átti i gær
fund með fulltrúum fésýslu-
stofnana og verldýðssamtak-
anna. Jolin Lewis, formaður
róttæka verkamannasambands-
ins, sagði að loknum fundinum,
að þeir sem tekið hefðu þátt i
lionum, hefðu sannfærst um
uauðsyn þess að skipuleggja
iðnað og atvinnumál.
Roosevelt forseti hefir tilkynt
áð öll einkafyrirtæki, sem reki
starfsemi í þágu þess opinbera
(holding companies), verði að
vera leyst upp og segist hann
ekki eingöngu eiga við strætis-
xagnafélög. Til þess séu nokkr-
ar leiðir, segir forsetinn, en ekki
liefir liann sagt liverja leiðina
hann ætli að velja.
Akranesi, 14. jan. FÚ.
Útgerð frá Akranesi.
Frá Akranesi ætla 23 bátar
að stunda fiskveiðar á vetrar-
vertíðinni, og eru þeir síðustu
að búast á veiðar. — Margir
hátanna réru i gær og var afli
tregur. Mestur afli á bát var
6000 kg. I dag réru 5 bátar. —
Frú Ingileif Símonardóttís*,
Bakkastig 4, andaðist í gærmorgun, 86 ára. Jarðarförin,
sem væntanlega fer fram að Hjalla i Ölfusi, verður auglýst
síðar.
Jón Pálsson.
Bréf frá
Vínarborg.
í desember 1937.
Á fjárhagsáætlun Vínarhorg-
ar er gert ráð fyrir útgjöldum,
er nemi 403 milj. schillinga.
Tekjur eru áætlaðar 396 jnilj.
sch., en þær sjö miljónir, er á
vantar, eru að nokkuru lcyti til
frá fyrra ári, eða verða teknar
að láni.
Til verklegra framkvæinda
verður varið 50.6 milj. scli., en
launagreiðslur starfsmanna
nema 146 milj. sch. Framlagið
til að örfa ferðamannastraum-
inn er hækkað um 120 þús. upp
í 670 þús. scli. Því miður fer tala
þeirra er verða að þiggja at-
vinnuleysisstyrk síhækkandi, en
jafnframt fer barnsfæðingum
fækkandi. Hið síðarnefnda hefir
i för með sér að skólabörnum
fækkar í horginni. Hafa þvi
ýmsir skólar verið lagðir niður
og þeim breytt i íbúðarhús.
Stór liður á útgjaldahlið á-
ætlunarinnar er fjárveitingin til
byggingar markaðsskála fyrir
ávaxta-, grænmetis- og blóma-
sölu. Samtals eiga markaðsskál-
arnir að kosta fullgerðir 300
milj. sch.
Atvinnubótafénu er að mestu
leyti varið til bygginga og gatna-
gerðar. Heilar húsaraðir hafa
verið rifnar niður, en í þeirra
stað bygð ný og heilsusamlegri
ibúðarhús og götur breilckaðar
að mun.
Þ. 23 nóv. síðastliðinn áttu
austurrísku járnbrautirnar 100
ára afmæli og liyggjast þær að
breyta mjög rekstri sínum á
þessu ári, m. a. í því tilliti að
geta veitt enn fleiri mönnum at-
vinnu. Er ætlunin að fara að
nota eingöngu rafmagn sem
orkugjafa, bæði til að nota það
vatnsmagn, sem þegar er virkj-
að og ýta undir frekari virkjan-
ir. Þá yrði það og rnikill sparn-
aður á erlendum gjaldeyri, ef
ekki þyrfti að flytja inn nein
kol til járnbrautanna. Auk þess
liefja járnhrautirnar samvinnu
við rikið til að auka ferða-
mannastrauminn til landsins.
Fá allir erlendir ferðamenn, er
þangað koma í vetur alt að
40% afslátt af fargjöldum sín-
um. Er og i ráði að gefa inn-
lendum ferðamönnum einhvern
afslátt. Á síðasta ári voru næt-
urgistingar útlendinga i Aust-
urríki 20 miljónir að tölu.
Við Argentinienstrasse í Vín-
arhorg er verið að reisa stór-
byggingu, sem ætluð er útvarp-
inu auslurríska. Þegar þessi
bygging verður fullgerð, á
liausti komanda, verður þar
fullkomnasti útvarpssalur i Ev-
rópu. Kostnaðurinn við þessa
byggingu er svo mikill að orðið
hefir að grípa til þess örþrifa-
ráðs, að hækka afnotagjöldin.
Vakti það mikla óánægju um
alt Austurríki og urðu mikil
blaðaskrif út af því.
Líffærafræðingurinn, Dr.
Pick, hefir smíðað „smásjá“,
þar sem hægt er að athuga lif-
andi menn og stækkar hún 700
sinnum. Við tekninska háskól-
ann hefir verið stofnað nýtt
prófessorsembætti fyrir flugvís-
indi. Hinn þekti flugmálasér-
fræðingur og frömuður dr. Leo
Kirste liefir verið ráðinn í þetta
embætti.
Fyrir skemstu hélt dr. Picc-
ard, háloftaflugmaðurinn
heimsfrægi, hér nýlega fyrir-
lestur og sagði þá, að liann
myndi hefja næsta flug sitt hér
i Austurríki.
C-listinn
er listi sjálfstæðismanna í Rvík.
Skákþingið.
BiSskákir voru tefldar í gær. —
1 meistaraflokki vann Steingr. Guð-
mundsson Guðm. Ólafsson, Einar
Þorvaldsson Steingr. Guðmundsson
og Guðm. Ólafsson vann Sturlu
Pétursson. 1 2. flokki: Gestur Páls-
son vann Gísla Finnsson, Kr. Arn-
dal vann GiíÖin. Guðmundsson, og
Þorst. Gíslason og Guðjón B. Bald-
vinsson gerðu jafntefli. — 4. umf.
var tefld í 1. flokki: Kristján Sylv-
eríusson 1—Víglundur Möller o,
Jón B. Helgason. —-Sig. Lárus-
son y2, Vigfús Ólafssoni—Hösk.
Jóhannesson o, Ingim. Guðm. 1—-
Árni B. Knudsen o, Óli Valdemars-
son 1—Jón Guðmundsson o, Guðm.
S. Guðmundsson 1—Magnús Jón-
asson o. —4. umferð (og 5. í 1.
flokki) verður tefld á morgun kl. 1.
Mjölkursamlagið
og Reykjavík.
í Morgunblaðinu 12. þ. m.
eru talin upp nokkur mál, og
þar með sýnt fram á, að rauðu
flokkarnir liafa lagt Reykjavik
í einelti. Þó er ekki í þessari
upptalningu minst á mjólkur-
skipulagið. Manni verður á að
lialda, að þetta stafi af því, að
hlaðið telji þetta mál svo lítíls-
verl fyrir Reykjavik, að það taki
ekki að minnast á það. Þetta er
þó hygt á miklum misskilningi.
Mj óllcurframleiðsla Reykvik-
inga var mikill þáttur í atvinnu-
lifi bæjarbúa, þar eð borgarar
bæjarins framleiddu þriðja
hluta allrar þeirrar mjólkur,
sem var neytt sem reglulegrar
nýmjólkur (óunnin mjólk) í
hænum, eða um 2.000.000 lítra
og nemur það að uphæð kr.
800.000. Þessi mikla upphæð
valt svo í viðskiftum bæjarins
til eflingar atvinnulífinu í hæn-
um. Hvaðan var nú þetta fjár-
magn tekið? Af óræktuðu landi
bæjarins, sem var móamýrar,
melar og grjótholt. Framtaks-
samir menn höfðu lagt fé og
krafta í að rækta þetta óarð-
bæra land, og það hafði vitan-
lega orðið kostnaðarsamt; svo
mikið fé liggur í þessurn lönd-
um, sem eru rétt að segja ný-
ræktuð og því litið af því fé,
sem hefir verið lagt í ræktun-
ina, komið til baka.
Reykvískir mjólkurframleið-
endur hafa orðið að búa sér til
jarðirnar úr rnjög óaðgengilegu
efni (landið), en aðrir framleið-
endur liafa tekið við ræktuðum
jörðum og fá mikinn heyskap
og alla heit af landi, sem
mannshöndin liefir ekki snert
við að rækta. Reykjavik þarf á
mikilli nýmjólk að lialda, i
minsta lagi 6—7 miljónum lítra
á óri. Bærinn á land útfrá sér,
sem verður eftir því aðgengi-
legra til ræktunar, sem lengra
kemur frá bænum; á eg þar við
jarðirnar Breiðholt, Elliðavatn,
Ártún og Árbæ. Væri nú alt
þetta Iand orðið ræktað, eins og
löndin næst bænum, mætti
sjálfsagt framleiða á því alla þá
mjólk, sem bærinn þarf að nota.
Það er því ekki svo lítið fram-
tíðarspursmál, að ekki sé lok-
að fyrir þróun þessa atvínnu-
reksturs.
Mjólkurskipulagið er að
tvennu leyti árás ó hagsmuni
bæjarbúa. í fyrsta lagi að þvi
Við bœjaiþilin
Við bæjarþilin er biðin góð
um bjartar sumarnætur,
er lind í túni sinn yrkir óð
og eyrarrós döggum grætur,
og lífsþyrst vaxtarþrá hjalar
hljóð
við hlakkandi bjarkarætur. . .
En — lastaðu ei fuglinn, sem
flýgur hátt
og fjarlægðarblámann þráir,
sem svífur djarfur í sólarótt
og syngur — elskar og dáir
geimdjúpið voldugt vítt og
blátt.
Þeir vængjuðu eru — of fáir. . *
Gretar Fells.
leyti, að það sviftir framleið-
endur frelsi til beinna og ó-
háðra viðskifta við neytendur
og sviftir þá fullum fjórða
liluta tekna þeirra, sem þeir áð-
ur hafa notið, og liefir það vit-
anlega í för með sér, að hefta
alla framþróun og koma þeim
flestum fjárhagslega á kné. I
öðru lagi sviftir skipulagið neyt-
endur þeirri aðstöðu að geta
fengið nýja og óskemda ný-
mjólk, sem að margra dómi
getur varðað líf og heilsu
manna, einkum á þetta við um
ungbörnin.
Fyrir harðfylgi fárra manna,
tókst að fó mjólkurlögin svo
úr garði gerð, að framleiðendur
gátu fengið undanþágu til að
selja beint til neytenda, en
þeirri undanþágu fylgja afar-
kostir, er gera flesta fráhverfa
því ráði. Með þvi að þá verður
að greiða verðjöfnunargjald og
mjólkurmagnið úr hverri kú er
reiknað til skatts miklu hærra
en það í raun og veru er. Fáein-
ir menn hafa þó haldið þessari
leið og þannig bætt úr bágmd-
um nokkurra neytenda, og er
það meira að þakka sjálfstæðis-
þrá og þrautseigju þessara
manna, en að efni leyfi slíkt og
er eg ekki viss um að það sé
metið að verðleikum af þvi
fólk fylgist ekki með örðugleik-
um framleiðendanna. Nú rná
vænta þess af þeim breytingum,
sem verið er að gera á mjólkur-
lögunum og ganga i gildi næstu
daga, að verðjöfnunargjaldið
verði hækkað svo mikið, að
] ekki geti komið til mála að
framleiðendur standist slíkf.
í uppliafi voru margir van-
trúaðir á að mjólkurskipulagið-
yrði til mikilla bóta og virðist
reynslan benda til, að þeir liafa
liaft rétt fyrir sér. Hin ósvifna
árás á liagsmuni Reykvildnga,
hæði neytenda og framleiðenda,
verður ekki réttlætt með því, að
þetta hafi varðað alþjóðar heill.
Má þvi til stuðnings henda á
það, að i Danmörku liefir sams-
konar mjólkurskipulag horið
þann árangur, að í stærri horg-
um er neyslumjólk seld á 40
aura líterinn, en framleiðendur
fá 10 aura fyrir líter í sinn hlut,
og í Noregi eru lilutföllin svip-
uð.
Eftir að nú á að jafna verðið
til framleiðenda hvar sem þeir
eru á verðjöfnunarsvæðinu, er
viðbúið að í sama horfið sæki
hér. í Danmörku eru fjölmenn-
ar og ríkar borgir og vinsluvar-
an úr mjólkinni er metin sú