Vísir - 20.01.1938, Blaðsíða 2

V 1 S I R
VtSIR
DAGBLAÐ
Útgefandi:
BLAÐAÚTGÁFAN
VÍSIR H.F.
Ritstjóri: Páll Steingrímsson.
Skrifstofa
og afgreiðsla
Austurstræti 12.
S í m a r:
Afgreiðsla 3400
Ritstjórn 4578
Auglýsingastjóri 2834
Prentsmiðjan 4578
Verð 2 krónur á mánuði.
Lausasala 10 aurar.
Félagsprentsmiðjan.
Flokkur í
rústum.
|) ÓTT hinum gætnari Al-
r þýðufloklcsmönnum, þyki
nú orðið þröngt fyrir dyrum,
þá mun þeim flestum ljóst, að
þar verður nú liver að vera sem
hann er staddur, þvi að ekki
verður að sinni aftur tekið það
ógæfuspor, sem flokkurinn hef-
ir stigið, með samfylkingu
sinni við kommúnista. „Her-
leiðing“ Alþýðuflokksins undir
forustu Héðins Valdimarsson-
ar, Iilýtur að valda varanlegum
straumhvörfum í stjórmnálum
liér á landi naístu árin. Allar
líkur benda til þess, að Al-
þýðuflokkurinn muni liðast í
sundur og hverfa úr sögunni,
og að í hans stað komi komm-
únistiskur byltingaflokkur,
fjandsamlegur allri þjóðlegri
þróun, fullur erlendum öfgum,
stjórnað af mönnum, sem taka
l'yrirskipanir sínar frá böðlin-
um í Moskva og telja sig ekki
eiga neitt föðurland. Þessir
menn eru að reyna að telja ís-
lenskri alþýðu trú um, að þeir
beri hennar liag fyrir brjósti,
og herjist fyrir hennar réttind-
um, þó að takmark þeirra sé
það eitt, að jafna við jörðu nú-
verandi þjóðfélagsskipun, í
þeix-ri trú, að þeir séu að út-
breiða fagnaðarerindi bolsi-
vismans. Allur þeirra liávaði á
opinberum vettvangi, er fimb-
ulfamb og sálarsjúkur ofstopi
manna, sem aldrei geta orðið
neinuin að raunverulegu gagni,
síst þegar á reynir,
Ef sú óliamingja ætti eftir
að henda þetta land, að þessir
menn kæmust lxér til valda,
mundu öll þeirra fögru loforð
reynast svik, vandlæting þeirra
verða að hræsni og lýðskrum
þeirra breytast í harðstjórn og
ofsóknir. Þeir niundu, eins og
þegar hefir sýnt sig með Al-
þýðuflokkinn, verða ófærir að
stjórna og engu vandamáli
vaxnir. Manndómsleysi þeirra
mundi þá verða jafn áberandi
eins og stóryrði þeirra og lof-
orð eru nú óskammfeilin.
Vegna ósigurs síns við al-
ingiskosninamar, hefir nú Al-
þýðuflokkurinn Ieitað trausts
og aðstoðar kommúnistanna,
þessara fjandmanna þjóðlegrar
þróunar, heilbrigðrar starfsemi
og efnalegra frámfara í land-
inu. Með sameiningunni hefir
Alþýðuflokkurinn yfirgefið
sína fyrri stefnu og verður nú
að fara að tileinka sér ný boð-
orð í nýju umhverfi. Flokkur-
inn, eins og hann hefir stai’fað
undanfarin ár, er ekki lengur
til. Hann er í rústum. En
kommúnistarnir fyllast nú
fjörvi hins deyjandi Alþýðu-
flokks. Og það munu þeir reyna
sem nú treysta liandleiðslu Héð-
ins Valdimarssonar, að margt
mun fara öðruvísi en þeir hafa
húist við. Þeir skyldi ekki vera
of vongóðir um sigur samfylk-
ingarinnar. Hver sem ætlar sér
að lifa á þeirri von mun deyja
fastandi.
ERLEND VÍÐSJA:
SJÁLFSTÆÐISBARÁTTAN í
NÝLENDUM FRAKKA
1 AFRÍKU.
ÞaS var um skeiS reynt aö
halda því leyndu í Frakklandi, aö
sjálfstæðisbaráttan var mjög a'ö
færast í aukana í löndum Frakka
í Noröur-Afríku, Tunis, Algier og
Marokko. En þegar óeirðir fóru
að brjótast út síöastliði'ö haust í
þessum löndum var Ijóst, aö grípa
þurfti til víðtækra ráöstafana, til
þess aö koma í veg fyrir, að fram-
hakl yrði á, og brátt varö það á
allra vitorði, hvert stefndi í þess-
um löndum. Frakkneska stjórnin
hafði ekki gefið þessu þann gaum
sem skyldi, en er hún sá hver
hætta var á ferðum fékk Sarraut
að kalla einræðisvald til þess a'ö
gera þær ráðstafanir, sem hann
taldi nauðsynlegar, til eflingar
innanlandsfriðinum í þessum
löndum' og til samræmingar land-
vörnurn þeirra allra.
Sisley Huddleston, amerískur
blaðamaður, sem hefir kynt sér
þessi mál, segir, að það sé engum
vafa bundiö, að ítalir með sína
stórveldisdrauma bíði þess að
frakknesku nýlendurnar í Norður-
Afríku geri tilraun til þess að losa
sig úr þeim tengslum, sem þær eru
í við Frakkland. Þegar Musso-
lini hafi auglýst sig sem verndara
og vin Araba hafi hann verið að
vinna að því að veikja áhrif Breta
í ýmsum löndum þeirra og Fralcka
í Noröur-Afríku, með því að egna
Araba upp gegn þeim. Og alveg
vafalaust er það talið, að ítalir
hafa hlaðið að eklum óánægjunn-
ar hvarvetna í þeim löndum, sem
Arabar eru fjölmennir, og búa við
stjórn Breta eða Frakka, en ein
gagnráöstöfunin gegn þessari bar-
áttu ítala er sem kunnugt er það,
aS iBretar hafa byrjað a-S útvarpa
fregnum og öSrum tilkynningum á
stuttbylgjum til arabiskra hlust-
enda um heim allan, á þeirra eigin
máli. En fleira en það, sem hér
befir verið minst á, hefir komið til
greina, og ekki síst hefir það haft
sín áhrif i Tunis, að Egiptar hafa
fengið sjálfstæði sitt. Destour-
flokkurinn, sem berst fyrir sjálf-
stæði Tunis var lengi vel klofinn
og áhrifalítill, en honum hefir auk-
ist nrjög fylgi og framfarirnar,
sem Tunisbúar eiga Frökkum að
þakka, nýir skólar, aukin rnentun
o. s. frv. hefir vakiS fjölda marga
til baráttu fyrir því, að Tunis
verSi sjálfstætt. Flokkurinn telur
sér stuðning í afstöSu Mussolini
— og í því, aS ítalir hafa ávalt
allmikinn her á næstu grösum —
í Lybiu. í Tunis eru fjölda marg-
ir ítalir búsettir. Bæði í Tunis og
Algier hafa undirróSursmenn aliS
á því, aS óeining væri svo mikil
í frakknesku stjórninni, aS engin
von væri um samkomulag. En í
Algier eru það kommúnistar, sem
hafa haft sig rnest í frammi í und-
irróSursstarfinu. Frakkar hafa
ekki getaS sint málefnum þessara
landa sinna sem skyldi og at-
vinnuleysi er þar víða mikiS og þá
er þar sem annarsstaSar er svo er
ástatt, sömu sögu aS segja, aS óá-
nægjan leiSir af sér ýmiskonar
vandræði. Frakkar hafa nú gert
sér ljóst, aS þeir verða að sinna
málefnum nýlendna sinna betur en
þeir hafa geft, og jafnframt
Fimm átta hæða hás lðgð í rústir, en
400 menn biðn bana i Barcelona i gær.
Oguplegar loftárásir
á Barcelona og
Valencia.
EINKASKEYTI TIL VÍSIS.
London í morgun.
Samkvæmt opinberri tilkynningu biðu um 400
menn bana í loftárásum uppreistarmanna á Barcelona í
gær, en 1200 særðust. í árásinni tóku þátt 6 gríðarstórar
árásarflugvélar uppreistarmanna. Er þetta ógurlegasta
loftárás, sem gerð hefir verið á nokkura borg á Spáni
síðan er styrjöldin hófst. Um 200 lík hafa fundist í
rústunum. — Fimm 8 hæða hús voru jöfnuð við jörðu.
Mikil skelfing var ríkjandi í þeim hlutum borgarinnar,
sem urðu fyrir árásunum, einkanlega þar sem kviknaði
í út frá íkveikjusprengjum og hús hrundu.
Um leið og loftárásirnar voru gerðar hóf stórskota-
lið Francos 90 mínútna skothríð á Madrid.
Er talið, að Franco hafi með þessu verið að hefna
ófaranna við Teruel.
United Press.
Lodon, í morgun. FÚ.
Fréttaritari Reuters, sem staddur var í borginni er árásin átti
sér stað, segir, að ein sprengikúla, sem kom niður á fjölfarna
götu í miðri borginni, hafi á svipstundu breytt alfaravegi sem
var iðandi af lífi, í auðn, þar sem ekkert heyrðist nema stunur
deyjandi manna, en brot úr bifreiðum og kerrum lágu um alt,
og dauðir hestar innanum kerrubrotin. Sex sprengiflugvélar
tóku þátt í árásinni, en hún var gerð á miðja borgina.
Valencia varð fyrir þremur loftárásum í gær, tveimur
snemrna um morguninn, en einni síðar um dagjnn. Engar fregn-
ir hafa ennþá borist um tjón það, sem þessar árásir hafa valdið,
en gert er ráð fyrir, að manntjón hafi oi*ðið mikið.
Gagnáhlaup við Teruel.
London í gær, FÚ.
Spanska stjórnin tilkynnir í
dag, að hersveitir hennar liafi
gert álilaup noi'ðan við Teruel
og tekið aftur þær stöðvar sem
uppreistai-menn náðu á sitt vald
í gær með skyndiáhlaupi. í til-
kynningu uppreistarmanna seg-
ir, að stjórnarlierinn liafi gert
tilraun til gagnárásar, en hún
liafi algerlega mistekist. Flug-
vélar heggja aðila hafa haft sig
mjög í frammi á Teruel-víg-
stöðvunum í dag. Stjórnin segir
að tvær flugvélar liafi verið
skotnar niður fyrir uppreistar-
mönnum og sjálf hafi hún tap-
að tveimur flugvélum.
400.000 manns flutt frá Madrid.
Kalundhorg, í gær. FÚ.
Þessa dagana er unnið að því
af miklu kappi í Madrid að
flytja á brott úr borginni alla þá
borgara sem ekki taka beinan
þátt í vörn borgarinnar. Er
þetta gert bæði til þess að létta
á matvælafluningnum til borg-
arinnar og eins til þess að koma
stjórna þar af meiri myndugleik
cn áöúr, og Sarraut mun þegar
hafa sannfært menn um það í
börnum, gamalmennum, kon-
um og öðrurn þeim er ekki geta
oi’ðið að liði í vörninni úr allri
liætlu. Tilskipun um þetta var
gefin út af liálfu stjórnarinnar
5. janúar og á hrottflutningnum
að vera lokið um 5. febrúar, eru
það um 400 þúsund manns, sem
þannig á að ftytja á brott og sjá
fyrir öðrum sama stað. í til-
skipuninni segir, að þeir sem
geri tih-aun lil þess að óhlýðnast
þessum fyrirmælum skuli flutt-
ir á lxurtu með valdi. Samgögnu-
málaráðuneytið leggur til öll
farartæki og- hefir skipulagt
brottflutninginn. Aðeins dyra-
verðir og gæslumenn húsa eru
undanþegnir þessum fyrirmæl-
um og eiga þeir að vera lög-
reglunni til aðstoðar við það að
hafa umsjón með húsum og
eignum manna. Þetta verk er
nú í fullum gangi og er búist við
að því verði að mestu lokið á
tilsettum tíma. Ráðstafanir hafa
einnig verið gerðar til að flytja
á hrott 4—5000 úlendinga sem
dveljast við sendisveitirnar i
Madrid.
löndum þessum, að Frakkar ætli
að halda fastara í taumana en að
undanförnu.
FAROUIÍ KONUNGUR.
FARIDA ZULFIKAR.
Faronk konungur og
heitme; Iians gefin
samao.
London, í morgun.
rá Kario er símað að Far-
ouk konungur gangi í dag
að eiga hina 17 áragömlu heit-
mey sína, Farida Zulfikar. Brúð-
kaupið fer fram í Koubbeh-
höllinni. Samkvæmt sið Mú-
hameðstrúarmanna verður
brúðurin ekki viðstödd þegar
hjónabandssáttmálinn er undir-
skrifaður. Götur Kairoborgar
eru mjög skreyttar og mann-
fjöldi fyllir þær, þ. á m. eyði-
merkurbúar á hestum og úlföld-
um. Giftingarathöfnin er merki
þess, að hátíðahöld, er standa í
fjóra daga, eigi að hefjast.
Verða þau haldin um gervalt
Egiptaland og háum sem lágum
boðin þátttaka í þeim. Farida
Zulfikar er dóttir dómara í
hæstarétti Egipta.
United Press.
„HreingerninganT í
Rússlandl ekki lokið
London, í gær. FÚ.
Á miðnætti í nólt sem leið var
útvarpað tilskipun frá mið-
stjórn kommúnistaflokksins um
öll Sovétríkin, þess efnis að taka
skyldi til athugunar áfrýjunar-
beiðnir allra þeirra sem reknir
hafa vei'ið úr kommúnista-
flokknum og áfrýjað liafa máli
sínu, en þeir skifta þúsundum.
Einnig var skipað svo fyrir að
hinir brottviknu skyldu aftur
teknir í vinnu fyrir 15. febrúar
n. k. Loks var sagt að brottvikn-
ingar í stórum stíl skyldu ekki
eiga sér slað fraxnvegis.
Frh. á 4. bl.s
London, 1 morgun. FÚ.
HÚSRANNSÓKNIR í SHANGHAI.
Lögreglan í alþjóðahverfinu í Shanghai og lögreglan í franska
borgarhlutanum gerðu i gær húsrannsóknir á allmörgum stöð-
um, í þvi skyni að liafa upp á kínverskum ofbeldismönnum, er
gert hafa árásir á Japani innan horgarinnar undanfarnar vik-
ur. Alls tók lögreglan 98 Kínverja, sem grunaðir voru um að
hafa framið slík ofheldisvei'k, en 9 þeirra voru síðar látnir
lausir. Komið hefir i ljós að innan alþjóðahverfisins starfar
skipulagður ofbeldisflokkur Kínvei'ja, og samanburður iá fingra-
förum sumra þeirra sem handteknir voru í gær, og skrá lög-
reglunnar yfir fingraför glæpamanna sýnir, að í þessum of-
beldisflokki eru nokkrir alræmdir glæpamenn.
i
SMÁSKÆRUHERNAÐUR.
Japönum stafar einnig nokkur hætta af kínverskum hersveit-
um, sem ennþá halda sig á bak við herlínur Japana í gi'end við
Slianghai. Vestan við Shanghai eru sagðir vera um 7000 kin-
vei’skir liermenn undir vopnum og eiga Japanir einatt í smá-
skærum við þá. —
Síra
Gísli Einarsson
fyrrum prestur í Hvammi og,
Stafholti og prófastur í Mýra-
prófastsdæmi, er átti'æður í
dag, f. 20. janúar 1858. Hann er
Skagfirðingur að ætt og upp-
ruiia, dóttursonur Gísla hins.
fróða Konráðssonar og her nafn
hans.
CVV
Síra Gísli vígðist að Hvammí
í Norðurárdal þritugur að aldri,
vorið 1888. Hann þjónaði
Hvammsprestakalli um 23 ára
skeið, eða til vordaga 1911, en
fluttist þá að Stafliolti, erpresta-
köllin liöfðu verið sameinuð.
Eftir það þjónaði liann hinu
stórum aukna og víðlenda Siaf-
holtsprestakalli í 24 ár, en lét af
embætti voi'ið 1935 og liafði þá
vei'ið þjónandi prestur í 47 ár.
Prófastur var hann allmörg síð-
ustu ár sín í Stafliolti. Hann
fluttist úr prestakallinu siðast-
liðið vor og á nú heima í Borg-
arnesi.
Þegar síra G. E. fluttist að
Hvammi voru þar öll bæjai'liús
að falli komin og ekki lift í þeim
sakir leka og kulda. Hann réðst
þá þegar í stórfeldar húsabygg-
ingar — með ærnum kostnaði
og af miklum dugnaði. Reisti
timburhús á staðnum, all-mynd-
arlegt, og þótti það i mikið ráð-
ist á þeii’ri tíð af eignalausum
manni. — Þá mátti heita veg-
laust með öllu úr Borgai'nesi
upp í Norðurárdal og rríá geta
nærri, hvílíkum ei'fiðleikum það
hefir vex’ið bundið, að flylja
trjávið og annað efni til húsa-
gerðar Iangar leiðir, er svo hag-
aði til. Það varð fangaráð prests,
að flytja allan efnivið .til bygg-
ingarinnar vatnaléið (um Hvít-
á og Noi’ðurá) svo langt sem
lcomist varð, eða alt að Sól-
lieimatungu, en þaðan var ekki
um annað að ræða en flutning á
hestum (klalckaflutning og
drögur). En alt hlessaðist þetta
og gekk vonum hetur. Og bráð-
lega gat að líta reisulegt timbur-
hús í Hvammi, þar senx áður
höfðu verið moldai'kofar einir,
hrörlegir og að falli komnir.
—o—
Síra Gísli Einarsson hefir ver-
ið einn hinna kyrlátu emhættis-
manna, óhlutdeilinn og friðsam-
ur, ráðhollur og greiðvikinn, en
þungur fyrir og lialdið fast á
sínu, ef honum hefir þótt á sig
liallað. Embætti sitt hefir hann
rækt af stakri alúð og sam-
viskusemi. Yinsæll mun liann
hafa verið af sóknarböi’num
sínum og öðrum þeim, er náin
kynni hafa af honurn liaft.
IJeimili þeirra pi'estshjónanna í
Hvammi og síðar Stafholti, sira
Gisla og hinnar ágætu og mikil-
hæfu konu hans, frú Vigdísar
Pálsdótlur (d. 1932) hefir lengi
verið rómað fyrir einstakan
höfðingsskap, gestrisni og alúð
við alla, jafnt æðri sem lægri.
í dag situr hinn aldurhnigni
kennimaður meðal bai’na sinna,
barna-harna og annara vina,
senx heiðra hann á þessum