Vísir - 21.01.1938, Blaðsíða 2

•a a
VlSIR
TtSIR
DAGBLAÐ
Útgefandi:
BLAÐAÚTGÁFAN
VÍSIR H.F.
Ritstjóri: Páll Steingrímsson.
Skrifstofa !
og afgreiðsla |
Austurstræti 12.
8 f m a r:
Afgreiðsla 3400
Ritstjórn 4578
Auglýsingastjóri 2834
Prentsmiðjan 4578
Verð 2 krónur á mánuði.
Lausasala 10 aurar.
Félagsprentsmiðjan,
Neyðar-
úrræðið.
JLÞÝÐAN í NEYГ, er
” “ fyrirsögn á grein, eftir
Jónas Jónsson, sem birtist í
dagblaöi Tímamanna í fyrra-
dag. I grein þessari er sagt frá
því, hvernig Tímaliðið hafi bor-
ið Alþýðuflokkinn á höndum
sér frá fyrstu tíð og gert hans
málstað að sínum, meðan liann
var „minni máttar“. En greinar-
höfundi þykir flokkurinn, undir
forystu Héðins Valdimarsson-
ar, hafa launað Framsóknar-
flokknum illa ofeldið og þó
einkum greinarhöfundinum
sjálfum.
Jónasi Jónssyni er það yfir-
leitt gefið, að liann kann vel að
meta það, sem hann þykist hafa
vel gert. Og einkanlega verður
lionum tíðrætt um það þessa
dagana, live stórtækur hann
hafi verið á velgerðirnar í garð
„alþýðunnar“ í Reykjavík, og
raunar Reykvíkinga yfirleitt.
Hann minnir á það i grein
þessari, að hann hafi stult sjó-
mennina í lifrar-deilunum 1916
og lijálpað þeim sama árið til
þess að koma manni á þing. Og
ótöluleg eru afreksverk hans í
þágu Reykjavilcur.
Hver hefir komið upp gagn-
fræðaskóla hér í hænum? Hver
hefir komið upp verkamanna-
bústöðunum? Hver hefir komið
upp samvinnubyggingum ? Hver
hefir komið upp sundhöllinni?
Hver hefir trygt „snjólausan“
veg til Suðurlandsins? — „Það
er Framsóknarflokkurinn. Það
er eg“, segir Jónas.
Eftirhermuleikarar liér i
bænum hafa lært þessa þulu
utanað, til þess að skemta bæj-
arbúum með. En ef einstök at-
riði liennar eru krufin til mergj-
ar, þá fer mönnum að skiljast,
hvers vegna liún er höfð að
liáði og spotti.
Hvers vegna kom Jónas upp
„gagnfræðaskóla" í Reykjavík?
Reykvíkingar liöfðu haft ótak-
markaðan aðgang að gagn-
fræðadeild Mentaskólans. Jón-
as sá ofsjónum yfir því, að
ungmenni bæjarins fengu að
njóta þar kenslu á kostnað rík-
issjóðs. Þess vegna var það eitt-
hvert fyrsía verk hans, eftir að
hann varð ráðlierra á árunum,
að takmarka aðgang að skólan-
um. Gagnfræðaskólinn, sem
stofnaður var til að bæta úr
þessu, er miklu lélegri skóli, og
Reykjavík er látin bera meiri-
hluta kostnaðarins af rekstri
hans.
Af byggingarmálum bæjar-
ins liefir Jónas og Framsóknar-
flokkurinn haft þau afskifti, að
róa að því öllum árum, að lán
til liúsabygginga í bænum, úr
veðdeild Landsbankans, yrði
látin sitja á hakanum fyrir öðr-
um lánveitingum. En þegar ekki
tókst að fá því til leiðar komið,
lét flokkurinn „hinda enda“ á
allar lántökur erlendis til kaupa
á veðdeildarbréfum, og síðan
hefir ekki verið unt að fá í'vrsta
veðréttarlán út á liúseignir í
hænum nema með 20—30% af-
föllum. Þegar svo var komið,
sá Framsóknarflokkurinn sér
þó ekki annað fært, vegna
aðslöðu handamanna sinna,
socialista, en að bæta nokkuð
úr ástandinu, með verkamanna-
búsLöðum og samvinnuhygg-
ingunum. Brátt rak þó að því-
að ráðamönnum flokksins þótti
nóg um þær byggingar, og voru
þá hannaðar lántökur til þeirra
erlendis. Er nú með öllu „hund-
inn endi“ á samvinnuhygging-
arnar í bráð, og ekki armað
sýnna en svo verði einnig um
verkamannabústaðina. — Saga
Sundhallarinnar er öllum kunn.
Það voru íþróttamenn bæjarins,
sem frumkvæði áttu að lienni.
Framsóknarflokkurinn og Jón-
as unnu sér það eitt „til ágætis‘\
i sambandi við liana, að svikjast
um að greiða umsamið tillag til
hennar úr ríkissjóði. Og „snjó-
lausi“ vegurinn er nú ekki
komimi enn, og allvafasamt,
hve snjólaus hann verður. Um
hann er það eitt víst, að hann
verður miklu lengri en sá vegur,
sem fyrir var.
Og ef það er svo, að alþýðan
í Reykjavík sé „í neyð“, þá er
þaö mjög fyrir tilverknáð Fram-
sólcnarflokksins, sem með að-
stoð socialista liefir, á undan-
förnum árum, íþyngt hænum á
alla vegu, aukið dýrtiðina með
síhækkandi tollum, rýrt gjald-
þol skattþegnanna til bæjar-
þarfa, með beinum sköttum til
ríkissjóðs og velt yfir á hæjar-
sjóð mikluin þunga af fátækra-
framfæri annara sveitarfélaga.
—• Og það er vissulega neyðar-
úrræði, að leita til Framsóknar-
flokksins eða Jónasar Jónssonar
til þess að bæta úr þessari neyð.
ERLEND VÍÐSJÁ:
ÁGENGNISSTEFNA JAPANA.
1 desembermánuði síðastliSnum
komu sérfræðingar frá ýmsum
þjóSum saman á ársfund hinnar
svo kölluSu Alheimsmálastofnun-
ar (Institute of World Affairs).
MeSal annara mála voru þau mál,
er Kína varSa, rædd á fundinum.
Dr. Chih Meng frá New York,
forseti China Institute í Banda-
ríkjunum, sagSi þar í ræSu, sem
hann hélt, aS frá 7. júlí—24. nóv.
s.l. hefSi Japanir lagt uridir sig
320.623 ferh.m. af kínversku landi
og væri íbúatala þess 54 miljónir,
eSa um % hluti allrar kínversku
þjóSarinnar. Ef einnig er taliS
landsvæSi þaS hiS rnikla, sem Jap-
anir lögSu undir sig á meginlandi
Asíu 1931—1933, hafa þeir hertek-
iS lönd, sem eru 870.000 ferhyrn-
ingsmílur enskar og búa á þessu
svæSi öllu um 87 miljónir Kín-
verja. Dr. Meng sagSi, aS afleiS-
ingar ágengni Japana í garS Kín-
verja hefSi m. a. orSiS þær, aS
utanríkisverslun Kínverja hefSi
minkaS stórkostlega, en helming-
ur flutningakerfis landsins og iSn-
aSarfyrirtækja væri nú í höndum
Japana, en 70 af hverjum 100 æSri
mentastofnunum kínverskum væri
nú lamaSar eSa hættar störfum
vegna styrjaldarinnar. En styrj-
öldin kallaSi haim „hina hörmu-
legustu óformlegu styrjöld", sem
sögur fara af. Dr. Meng taldi af-
Harðvítug barátta hafin yegn
kommúnistum f Portugal.
Forsprakkar þeirra handteknir og kom-
múnista prentsmiðjum lokað.
U ppreistarmönnum
veitir betur viö Teruel.
EINICASIŒYTI TIL VÍSIS.
London í morgun.
Harðir bardagar geisa nú við Teruel og miðar
uppreistarmönnum áfram hægt og bítandi.
Þeir hafa tekið hæðina E1 Muleton, en það er
mikilvægur staður frá hernaðarlegu sjónarmiði. í gær
var háð æðisgengin loftorusta yfir Teruel. Meira en
hundrað flugvélar tóku þátt í bardaganum. — Segir
stjórnin að flugvélar hennar hafi skotið niður tíu af
uppreistarmanna-flugvélunum, en kveðst sjálf hafa
mist f jórar.
SJÖ BRESKIR SJÓMENN BÍÐA BANA í LOFTÁRÁS.
í Barcelona hefir verið gefin út opinber tilkynning
um það, að sjö skipverjar af breska skipinu „Thorp-
ness“ hafi verið drepnir í loftárás á Tarragona í gær.
Sjö aðrir skipverjar særðust, sumir mjög alvarlega.
Urðu þeir allir fyrir sömu sprengjunni. Féll hún rétt
við Thorpness og olli miklu tjóni á skipinu.
United Press.
KÍNVERSKUR HER HEFIR UMKRINGT WUHU.
LÖGLEYSISÁSTAND I SHANGHAI.
í fréttum frá Kina er sagt, að kínverskur lier liafi nú um-
kringt Wu-liu, en Japanir tóku þá horg' skömmu eftir að Nan-
king féll þeim í hendur. Einnig er sagt, að kínverskur her sæki
fram norður á bóginn meðfram járnhrautinni til Nanldng.
Breski yfirforinginn í Shangliai hefir bannað hreskum þegn-
um að fara einir að kveldi til eða næturlagi inn i þann liluta
horgarinnar, sem Japanir gæta, vegna lögleysisástandsins sem
þar ríki.
Hlé hefir orðið á orustum við Lung-lii járnbrautina, milli
Tientsin og Nanking, vegna kulda og illviðris.
EINKASKEYTI TIL VÍSIS.
London í morgun.
Lissabonfregnir herma,
að meðlimir miðstjórnar
kommúnistaflokksins í
Portúgal hafi verið hand-
teknir; ennfremur helstu
forsprakkar kommúnista-
félaganna í Oporto. Einn
þeirra komst þó undan á
flótta.
Handtökurnar fóru fram
að afstaðinni skyndihús-
rannsókn, sem gerð var á
skrifstofum kommúnista
og prentsmiðjum og hefir
þeim nú verið lokað og Öll
skjöl og prentað mál, er
fanst, gert upptækt. Blaða-
útgáfa kommúnista hafði
að vísu verið bönnuð, en
kommúnistar prentuðu
blöð sín í leyniprentsmiðj-
um, og er þeirra kunnast
blaðið Avante. — Auk ým-
issa skjala fundust upp-
drættir, sem benda til, að
kommúnistar hafi áformað
að gera byltingu.
Sókn stjórnarvaldanna á
hendur kommúnistum hef-
ir verið mjög aukin í seinni
tíð. —
United Press.
BANDARÍKJASTJÓRN
STÖÐVAR ÚTFLUTNING Á
HELIUMGASI.
Bandaríkjastjórn liefír
stöðvað útflutning á helium-
gasi i bili, eða þar til hún aflar
sér nýrra birgða. Það er sagt, að
stjórnin sé að semja við einka-
fyrirtæki um lcaup á helium-
gaslindum. Þýskt skip bíður í
ameríslcri liöfn eftir helium-
gasfarmi, sem það átti að flytja
til Þýskalands, og nota átti í
hið nýja Zeppelin-loftfar, sem
þar er verið að smiða.
leiöingar þess, aS Japanir lögöu
út í þaS, aö leggja Mansjúríu und-
ir sig hafa orSið þær, aS skuldir,
sem hvíla á japönskum bújörSum
hafi komist upp í 5.000.000.000
yen, verkalaun hafi lækkaS um
20% miSaS viS 1931, en algeng-
ustu nauSsynjar hækkaS í verSi
um 25%. — Dr. Meng neitaöi því
algerlega, aS landrán Japana á
meginlandinu yrSi þeim aS því
gagni, sem þeir hefSi haldiS fram,
aS því er fólksþrengslin heima
fyrir snertir. Benti hann á, aS á
Fonnosa eftir 42 ára yfirráS, í
SuSur-Mansjúríu eftir 32 ára og
í Koreu eftir 27 ára yfirráS, væri
fjöldi japanskra Iandriema í þess-
um löndum aSeins örlítiS meiri en
nemur hinni árlegu aukningu
þjóSarinnar á síöari árum. Dr.
Meng sagSi, aS Kínverjar mundu
halda áfram styrj öldinni, þar til
Japanir neyddist til þess aS hætta
henni — en aS því hlyti aS reka,
því aS fjárhagsins vegna gæti
Japanir ekki haldiS áfram styrj-
öldinni nema takmarkaSan tíma.
Mdtspyrna gegn tillög-
nm socialistastjórnar-
innar norskn.
Osló, 20. jan.
Tillögur ríkisstjórnarinnar
um ágóðaskatt, sem lagður
verður á hlutafélög, hefir vakið
mikla mótspyrnu kaupsýslu- og
útgerðarmanna. Vilhelmsen út-
gerðarmaður hefir skrifað
þingnefndinni, sem hefir málið
til meðferðar, og varar við af-
leiðingunum, ef tillögurnar yrði
samþyktar. Telur liann, að þær
muni hitna mjög þungt á fyrir-
tækjum, sem áruni saman hafi
með fyrirhyggju og dugnaði (
komið sér á tryggan grundvöll. i
— Bæjarstjórnin i Bergen hefir I
einróma ákveðið að benda j
nefndinni á, hverjar hinar fjár- |
hagslegu afleiðingar frumvarps- j
ins inyndu verða, ef það yrði að
lögtim, og telur að Bergen
mundi tapa 2 miljónum króna
í sveitarútsvörum, ef það næði
fram að ganga. Flokksfundir
voru lialdnir í slórþinginu um
málið i gær. Blöðin ætla, að
hægriflokkurinn og vinstri-
flokkurinn rnuni gi-eiða at-
kvæði gegn frumvarpinu, en
vafasamt sé um afstöðu Bænda-
flokksins. — NRP.-FB.
j: $Én$D£5>
aðeins Loftur.
Merknr, sænsknr
íslandSTisor látinn.
Stokkhólmi, 20. jan. — FB.
Gustav Roos fyrrverandi
landshöfðingi er látinn.Hann lét
sig ávalt miklu skifta samvinnu
Svía og' íslendinga og starfaði
áf áhuga fyrir þau mál og var i
viðurkenningarskyni fyrir þau
störf sín sæmdur Riddarakrossi
Fálkaorðunnar af ríkisstjórn
íslands.
Samandregnar fréttir
Lögreglan í Trondheim lief-
ir handtekið Norðlending nokk-
urn, sem gerði tilraunir til þess
að ráða unga menn til herþjón-
ustu á Spáni. — Lögreglan í
Tönsberg kom í veg fyrir, að
piltur þaðan færi til Spánar til
herþjónustu. Faðir piltsins
gerði lögreglunni aðvart —
NRP.-FB.
Tankskipafloti Norðmanna
er nú stærri en tankskipafloti
nokkurrar annarar þjóðar.
Verðmæti hans er talið hálfur
miljarð króna. — NRP.-FB.
Oslo 19. jan.
Frá Vík í Sogni er símað, að
aðalhyggingin á bænum Sjötun
hafi brunnið til kaldra kola.
Húsið var 400 ára gamalt og
menningarsögulegt verðmæti
þess mikið. NRP—FB.
Lík filnst í
Örfimsey
20. jan. FÚ.
1 dag klukkan 14 fanst lík £
flæðarmálinu i Örfisejr og
reyndist það vera lik Jóns Páls-
sonar frá Hlíð undir Eyjafjöll-
um. Var það alklætt og óskadd-
að. — Jóns liafði ekki verið
saknað, enda hjó hann einn í
lierbergi liér i bænum og stúlka
sem hefir húið i herbergi á
næstu hæð fyrir ofan herhergi
lians í húsinu, kveðst hafa lieyrt
mannamál í lierbergi lians laust
eftir miðnætti siðastliðna nótt.
— Ekki telur lögreglan sig vita
gjörla hvernig dauða hans hef-
ir að borið.. Jón liefir að undan-
förnu fengist við kenslu á hljóð-
færi og lítilsháttar við tón-
smíðar, skáldslcap og ritstörf.
Hann var ókvæntur, fæddur 3,
apríl 1892.
Samkvæmt upplýsingum, sem
Vísir liefir fengið lijá Sveini Sæ-
mundssyni, yfirmanni rann-
sóknarlögreglunnar, mun lík-
skoðun fara fram í dag.
Kaupdeilan í
Eyjum leyst.
20. jan. FÚ.
Samningar voru undirritaðir
í dag með Sjómannafélaginu
Jötni og Útvegsbændafélaginu í
Vestmannaeyjum, um launa-
kjör sjómanna á komandi ver-
tíð. Fiskiverð til sjómanna,
samkvæmt samningi þessnm —
og' eftir heimildum fréttaritara
útvarpsins í Vestmannaeyjum,
liefir liækkað frá siðustu samn
ingsgerð með þessum samning-
um um nálægt 12 af hundraði.
Það nýmæli —- er báðir aðiljar
beittu sér fyrir, var tekið upp í
samning þenna að á hvern hát
yrði ráðinn a. m. k. einn við-
vaningur með það fyrir augum,
að unglingar eigi kost á að
stunda atvinnu þessa og venjast
sjómensku. Á þetta jafnframt
að draga úr atvinnuleysi ungl-
inga.
Fiskveiðar Norðmanna
árið sem leið.
Tfirllt.
20. júní — FÚ.
Blaðið „Aftenposten“ i Osló
birtir 27. des. yfirlit yfir fisk-
veiðar Norðmanna á árinu sem
leið. í stuttu máil má segja, að
aflinn liafi verið vel i meðal-
lagi, en verið nokkuru meiri
en árið áður. Alls varð aflinn
780 þúsund smálestir, en verð-
mæti hans nam 81.6 miljónum
króna. Lógmarksverð á nýjum
þorski var 12 aurar á kg. nema
á Finnmörk, þar sem það var
einum eyri lægra. Við Lofoten
varð afli góður. Aftur á móti
mishepnaðist línuveiði á djúp-
miðum, og sömuleiðis linuveið-
ar Norðmanna við ísland og
Bjarnarey. Fjögur norsk skip,
sem stunduðu veiðar við Vestur-
Grænland, öfluðu þó vel.
Síldveiðin varð misjöfn. Við
ísland var síldarafli Norðmanna
góður, eða samkvæmt þvi sem
„Aftenposten“ segir, 246.000
tunnur af saltsíld.
Stórsíldarveiði við Noreg var
fremur góð, en herpinótaveiði
misjöfn, og landnótaveiðin mis-
hepnaðist að mestu. Lúðuveiðar
voru allgóðar fyrri liluta ársins
en síðan tók fyrir þær með öllu.