Vísir - 02.02.1938, Blaðsíða 2

Ví SIR
VlSIR
dagblað
Útgcfandi:
BLAÐAÚTGÁFAN
VÍSIR H.F.
Ritstjóri: Páll Steingrímsson.
Skrifstofa | Austurstrœti 12.
og afgreiðsla !
Binar;
Afgreiðsla 3400
Xítstjórn 4578
Auglýsingastjóri 2834
Prentsmiðjan 4578
Verð 2 krónur á mánuði.
Lausasala 10 aurar.
Félagsprentsmiðjan.
Þolinmæðin
á þrotum.
ALÞÝÐUBLAÐIÐ er nú far-
ið að hafa í heitingum við
Hcðin Valdimarsson, fyrir
sundrungarstarfsemi lians inn-
an Alþýðuflokksins. Kommún-
istablaðið hafði i gær sneitt
mjög að Alþýðuflokksmönnum,
fyrir svik þeirra og óheilindi
við „samfylkinguna“ í hæjar-
stjórnarkosningunum, og kent
þeim um ósigurinn í kosning-
unum hér í Reykjavík. Segir Al-
þýðublaðið, að slíkar ásakanir í
garð Alþýðuflokksmanna, eigi
við engin rök að styðjast, því að
þeir liafi yfirleitt unnið af al-
hug að sigri samfylkingarinnar,
sumir að visu i fullri vissu um
að samfylking við kommúnista
væri misráðið lierbragð, en aðrir
í „góðri lrú“ um það, að af sam-
fylkingunni mundi leiða „stór-
aukið fylgi flokkanna á kostnað
íhaldsins“. Telur blaðið það líka
fullsannað með kosningaúrslit-
unum, að Alþýðuflokkurinn
hafi ekki látið sitt eftir liggja í
baráttunni fyrir því, að árang-
urinn af samfylkingunni mætti
verða sem bestur. En að svo
mæltu snýr blaðið máli sínu til
Héðins, svo að ekki verður um
vilst, þó að hann sé ekki nefnd-
ur með nafni.
„Það er líka vitað“, segir blað-
ið, „að það eru ekki allir „sam-
fylkingarmenn“, sem í góðri
trú hafa greitt atkvæði méð
„samfylkingunni“ Dg beitt sér
fyrir henni (þegar liún var
sainþykt í fulltrúaráðinu). Það
eru einnig til þeir menn i
þeirra liópi, sem annað livort
eru beinlínis sendir af Komm-
únistaflokknum til þess að
vinna fyrir hann og sá óeiningu
í ráðum Alþýðuflokksins, eða
pólitískir spekulantar sem í eig-
inhagsmunaskyni nota sér
„samfylkinguna“ og óeining-
una, sem henni er samfara, -til
þess að brjótast til þeirra valda
innan flokksins, sem meirihluti
hans hefir aldrei treyst þeim til
að fara með“. Og þessir menn,
segir blaðið, að muni „halda á-
fram sundrungarstarfi sínu og
valdabaráttu í nánu samráði við
forsprakka kommúnista.“
Það dylst engum, að með
þessum ummælum muni átt við
Héðin, og hann einan, þó að
af orðalaginu mætti ráða, að
þeir væri fleiri, sem sneiðin
væri ætluð. En fyrir „einstök-
um þessara manna“, segir hlað-
ið, að það vaki „að eins með
sína eigin hagsmuni og spekula-
tionir fyrir augum“ að kljúfa
Alþýðuflokkinn, „en undir því
yfirskyni, að þeir væru að vinna
að sameiningu verkalýðsins".
En „slíka starfsemi getur Al-
þýðuflokkurinn ekki miklu
lengur þolað innan sinna vé-
banda“, segir blaðið að lokum.
Mörgum mun nú finnast, að
Alþýðuflokkurinn liafi furðu
lengi þolað Héðni þessa sundr-
ungarstarfsemi hans, og mjög
skort á það, að betri menn
flokksins liefðu manndóm til
þcss að reka hann og hyski lians
af höndum sér. Hinsvegar er
með öllu óvíst, að Héðinn gefi
þeim nú að sinni nokkurt slíkt
færi á sér. Hann getur alveg
eins átt það til, að snúa alveg við
blaðinu um stund, og fara að
vinna að því að Alþýðuflokkur-
inn snúi alveg baki við komrn-
únistum. Honum hefir í svip
tekist að safna utan um sig
meginhluta flokksins og verða
hinn „mikli foringi“ hans í bar-
áttunni fyrir „sameiningu
verkalýðsins“! Og er það þá
líklegt, að flokkurinn snúi nú
við honum bakinu, þó að hon-
um liafi orðið það á fyrir sakir
síns eldlega áhuga fyrir „vel-
ferð“ verkalýðsins, að leiða
flokkinn út á samfylkingarglap-
stiguna? Það er yfirsjón, sem
hann og flokkurinn i heild eiga
sameiginlega sölc á. Og hvérjum
væri betur trúandi til að leiða
flokkinn aftur á rétta braut en
einmitt þeim sem í upphafi af-
vegaleiddi hann?
ERLEND VÍÐSJÁ:
VERÐUR SAMA UPPI Á TEN-
INGNUM í PÓLLANDI OG
Á SPÁNI?
Kunnur amerískur bla'Samaöur
gerir nýlega aS umtalsefni í ítar-
legu fréttabréfi frá Varsjá, hvort
líkur sé til, aS hiS sama veröi
uppi á teningnum í pólska lýS-
veldinu sem hinu spænska. Þetta
tekur hann til meSferSar sökum
þess, ah svipa'S er ástatt að mörgu
leyti í Póllandi sem á Spáni, áður
en innanlandsstyrjöldin hófst, og
aSstæhur ýmsar og skilyrSi eru og
svipuS. þótt margt sé ólíkt. Hann
víkur aö því, aö nokkur Austur-
landabragur sé á báöum þessum
]?jóöum, á Spánverjum arabiskur,
en Pólverjum slafneskur. Pólverj-
ar hafa stundum veriö kallaöir
landamæraveröir Evrópu, og er
þá miðað viö, aö raunverulega sé
Rússar skyldari Asíuþjóöunum en
Evrópuþj óöunum, en Spánn hefir
veriö kallaöur „sporöur Evrópu en
höfuð Afríku“. Hvorug þjóðin er
í rauninni vestræn eöa evrópisk.
Og í báöum löndunum er mestur
hluti landsmanna bændur, flestir
til skarnms tíma ómentaðir, mikill
hluti þeirra jafnvel ólæs og ó-
skrifandi, en þó standa pólskir
bændur allmiklu framar menning-
arlega en spænskir bændur fyrir
stjórnarbyltinguna. í báöum lönd-
unum var tekin sú stefna, að skifta
stórjörðum, til þess að smábænd-
ur gæti fengið land. En fjárhags-
legir erfiðleikar hafa hamlað
framkvæmdum og smábændurnir
eru orðnir óþolfnmóðir. í Póllandi
hefir það tafið stjórnmálalega
þróun, að þar hefir vantað stóra
millistétt. Þjóðin hefir skifst í
bændur og stórbændúr og stór-
eignamenn, sem margir eru aðals-
menn, og þessi jarðeigandastétt
hefir verið miklu ráðandi. Milli-
eða borgarastétt er að vísu til í
Póllandi, en hana skipa aðallega
lcaupsýslumenn og meðal þeirra
eru Gyðingar fjölmennir. En io af
hverjum ioo Gyðingum eru Pól-
■verjar. í smáborgum á stórum
landsvæðum í Póllandi eru flestir
smákaupmenn Gyðingar. Bæði
Pólverjar og Spánverjar eru róm-
\ ersk-kaþólskir. Ein af ástæðun-
um fyrir því, að alþýðan reis upp
á Spáni, var andúðin gegn klerka-
stéttinni — en í Póllandi er annað
Stórkostlegustu heræfingar
í sögu heimsius.
iiiir oeiroir i kii
Flotastöð Breta í Singa-
pore vígð.
London 2. febrúar. FÚ.
Imorgun hófust í Singapore hinar stórkostleg-
ustu heræfingar sem þar hafa nokkurntíma
átt sér stað. Tilgangurinn með heræfingunum
er sá, að reyna traustleika hinna nýju varnarvirkja þar.
Hin nýja flotastöð Breta í Singapore verður vígð á
meðan á heræfingunum stendur, og heimsækja þá stað-
inn mörg erlend herskip. Fjöldi herskipa og á annað
hundrað flugvélar taka þátt í heræfingunum.
EINKASKEYTI TIL VtSIS.
London, í morgun.
íleirðir urðu í morgun fyrir
u utan hús Nahas Pasha.
Hafði mannfjöldinn farið
kröfugöngu þangað og brotið m.
a. alla Ijóskerastaura við öperu-
torgið. Voru 22 menn handtekn-
ir. Búist er við frekari óeirðum
í kveld, þegar stjórn Mahmouds
Pasha mun fara fram á trausts-
yfirlýsingu þingsins. Ef hún
verður feld mun Mahmoud, að
þv'í er menn hyggja, rjúfa þing
og stofna til nýrra kosninga. —
United Press.
Rússarnir á hafís-
jakmm
Fréttastofunni liefir borist
skeyti frá Jan Mayen, sem kom
í gegnum loftskeytastöðina á
tsafirði og skýrir frá hvernig
ástalt var um Rússa þá sem eru
á reki á hafísjaka í nonrðurhöf-
um. Skeytið er á þessa leið:
Síðustu sex sólarhringana
hefir Rússana rekið fullar 120
mílur. Staða þeirra er í dag
74,16,00 norðlægrar breiddar
og 16,24,0 vestlægrar lengdar.
Geisistórar sprungur hafa kom-
ið í ísinn alt í kring um tjaldstað
þeirra. Þeir biðja Jan Mayen að
kalla á þá með loftskeytum á
ákveðnum tíma, jafnvel þó að
ekkert svar komi fyrstu dagana,.
því að þeir búast við að flytja
tjaldstaðinn. Vindur er nú norð-
austlægur og þó bægur þar sem
þeir eru og 10 stiga frost.
Japanir líta nú með mikilli tortryggni til þessara
heræfinga og telja að tilgangur þeirra sé aðallega sé að
ógna Japönum.
Breskir tundurspillar
leita kafbátsins, sem,
sökti Endymion.
Allir kafbátar Franeo raunverulega
ítölsk eign.
Bretar ætla sér að auka
gæslustarfið í vesturliluta Mið-
jarðarhafsins, vegna árásarinn-
ar á „Endymion“. Spænska
sljórnin liafði „Endymion“ á
leigu og var skipið að flytja kol
fná Gibrallar til Cartagena þeg-
ar því var sökt. Fjögur bresk
lierskip eru nú að leita kafbáts-
ins sein skaut tundurskeytinu
á „Endymion“ og fjórir tundur-
spillar lögðu af stað frá Gibralt-
ar í dag til viðbótar. „Endymi-
on“ var ekki búinn loftskeyta-
tækjum og var 20 sjómílur ut-
an við þá siglingaleið sem skip-
um hafði verið ráðlagt að
fylgja. Þetta er fyrsta skip í
afl, sem kann að skapa byltingxi
og það er andúðin gegn Gyðing-
unum. Spænskir alþýðumenn höt-
oðu klerkastéttina fyrir ágengni
hennar og auðsöfnun og pólskir
verkamenn og bændur hata Gyð-
inga af sömu orsök. Það eru
3.200.000 Gyðingar í Póllandi og
1'kisstjórnin er staðráðin í að
lækka þessa tölu. Opinber fulltrúi
stjórnarinnar kvað vaka fyrir
henni, að losna við hehning þeirra
en vist er, að hálf önnur miljón
Gyðinga fer aldrei frá Póllandi af
fúsum vilja. En svo er kannske
hægt að búa að þeim, að þeir kjósi
að fara, en enn er þó ekki um Gyð-
ingaofsóknir að ræða í Póllandi,
slíkar sem í Þýskalandi. Enn er
þess að geta, að flestir kommún-
istar í Póllandi eru Gyðingar, en
það gerir síður en svo auðveldara
að ráða fram úr vandamálunum,
sem Gyðinga varðar. Eins ogástatt
er, vegna legu sinnar, milli Þýska-
lands og Póllands, hafa Pólverj-
ar miklu meiri ástæður til þess að
óttast íhlutun annara þjóða í borg-
arastyrjöld, en Spánverjar. En
það, sem vitrustu stjórnmálamenn
stefna að, er að forðast það, sem
leiða kynni til innanlandsstyrjald-
ar, og þess vegna er unniö að því,
að losa smábændurna úr greipum
pólsku kaupmannanna. Pólskir
stjórnmálamenn óttast afleiðingar
hins gífurlega vígbúnaðar Þjóð-
verja og Rússa, en þeir gera sér
vonir um, að þegar utanaðkom-
andi hætta steðjar að sameinist
Pólverjar gegn henni, en Pólverj-
breskri eign sem sökt er sí'öan
Nyon-sáttmálinn var geröur í
september síðastliðnum.
Sendisveit Spánar í London
hefir notað þetta tilefni til þess
að laka það fram að allir kaf-
bátar og nokkuð af tundurspill-
um þeim sem uppreistarmenn
á Spáni nota séu í raun og veru
ítölsk eign, en að spænsk nöfn
liafi verið sett á þá ásamt
spænskum fánum, og að áliafn-
ir þeirra séu að mestu leyti
spænskar. Uppreistarmenn
minna aftur á móti á fyrri til-
kynningu Francos um að stjórn
lians hefði keypt kafbáta frá ít-
alíu. — FÚ.
ÉntðBSRB f ]apan l
MUw
fyrir stuðning við
kommúnisma.
FÚ.
Stjórnin í Tokio lætur nú
taka böndum ýmsa menn sem
eru sakaðir um stuðning við
kommúnista og liefir þetta að
þessu sinni aðallega bitnað á
prófessorum við liáskóla og
lærðum mönnum. Þar á meðal
liefir einn prófessor verið band-
tekinn, en liann er sonur há-
skólakennara sem á sinni tið
varð frægur fyrir það, að hann
varð fyrstur til að draga í efa
guðdómlegan uppruna Japans-
keisara. Var liann tekinn hönd-
um og ákærður fyrir drottins-
svik og sætti þungum refsingum
ar eru, að Gyðingum undantekn-
úm, afarþjóðræknir menn. OgPól-
verjar hafa þá reynslu fram yfir
Spánverja, er þeirra styrjöld hófst,
að þeir þektu styrjöld kf eigin
reynd. Og þeir munu þess vegna
vinna að því af öllum mætti, að
íorða landinu frá hörmungum
innanlandsstyrjaldar, sem hæglega
gæti af leitt glatað sjálfstæði, nýja
skiftingu Póllands.
AÞENUBORG
Bylting yíirvofandi 1
Gpikklandi.
Metaxas hefir þaggað niður í andstæðingum
sínum í bili, en hætt við að byltingartilraun
verði gerd.
EINKASKEYTI TIL VÍSIS.
London, í morgun.
t'jmir nokkuru bárust þær
A fregnir fr:i Aþenuborg, að
Metaxas forsætisráðherra
hefði látið liandtaka helstu and-
stæðinga sína. Blaðið News
Cbronicle liefir fengið frélt frá
Aþenuborg, sem hefir sloppið
gegnum hendur skeytaskoðun-
armanna óbreytt. 1 fregninni
segir, að Metaxas liafi i bili
tekist að þagga niður i andstæð-
ingum sínum, en þótt alt sé með
kjTrnm kjörum nú, megi búast
við, að til stórtíðinda dragi.
Metaxas fær að vera í friði að
eins vegna þess, að þjóðin hygg-
ur samstarf vera milli hans og
konungsins. Komi til ágreinings
milli þeirra, kemur vafalaust til
byltingar gegn Metaxas.
United Press.
Litvlnov og Koo raeB-
mæltir reÞiaðgerðum
London, 2. febr. — FÚ.
Nefndin, sem fjallar um end-
urbætur á Þjóðabandalagssátt-
málanum hélt fund í dag í
Genf, og voru aðalræðumenn
Litvinoff fulltrúi Sovét-Rúss-
lands og dr. Koo fulltrúi Ivína.
Litvinoff var á móti því að
ákvæðin um refsiaðgerðir væru
numin úr gildi. Hann sagði að
refsiaðgerðirnar væru skæðasta
vopnið sem Þjóðabandalagið
ætti yfir að ráða, gegn þeim
þjóðum sem vildu ráðast inn í
önnur lönd. Dr. Koo var einnig
meðmæltur refsiaðgerðum.
Fulltrúar Kína, Stóra-Bret-
lands, Frakklands og Sovét-
Rússlands hafa komið sér sam-
an um orðalag ályktunar út af
lijálparbeiðni Kinverja til
Þjóðabandalagsins. í ályktunar-
tillögunni harmar þjóðabanda-
lagsráðið það, að styrjöldinni í
Kína skuli vera haldið áfram og
dregur athygli meðlima þjóða-
bandalagsins að þeirri áskorun
sem samþyt var á þingi Þjóða-
bandalagsins.
BORG í HÆTTU.
EINKASKEYTI TIL VÍSIS.
London, í morgun.
rá Belgrad er símað, að
hin gamla og sögulega
borg í Dalmatíu, Rab á Rab-
eyju, sé í stórhættu af elds-
voða, sem þar geisar. Eldur-
inn kom upp í nótt og er ráð-
hús bæjarins, sem er frá mið-
öldum, brunnið, svo og
furstahöllin. Þegar síðast
fréttist var eldurinn svo
magnaður, að skip voru feng-
in frá nágrannaeyjunum og
flytja þau slökkvitæki til
Rab-eyjunnar.
United Press.