Vísir - 09.02.1938, Blaðsíða 2

V 1 S I R
VfSIR
DAGBLAÐ
Útgefandi:
BLAÐAÚTGÁFAN
VfSIR H.F.
Ritstjóri: Páll Steingrímsson.
Skrifstofa I
1 Austurstræti 12.
og afgreiðsla |
S í m a r :
Afgreiðsla 3400
Ritstjórn 4578
Auglýsingastjóri 2834
Prentsmiðjan 4578
Verð 2 krónur á mánuði.
Lausasala 10 aurar.
Félagsprentsmiðjan.
Þyngsta
hlassið.
I ónas Jónsson, forma'ður
^ Framsóknarflokksins, seg-
ir í forystugrein í Tímadagblað-
inu í gær, að enginn flokkur
hafi „varað meira við kommún-
ismanum“ en Framsóknar-
flokkurinn og megi þar einkum
nefna „hin rnörgu og rökföstu
skrif framsóknarflokksins“, þ.
e. hans, Jónasar, sjálfs.
Af „skrifum“ þeim, sem hirst
hafa í blaði Framsóknarflolcks-
ins um kommúnismann og
kommúnista, eru mönnum
minnisstæðust þakkarávörp
þau, sem það hefir flutt komm-
únistum í einstökum kjördæm-
um úti um landið, þar sem
kommúnistar hafa stutt fram-
hjóðendur Framsóknarflokks-
ins í þingkosningum, í stað
þess að efna til vonlausra fram-
hoða á móti þeim af sinni hálfu.
Hafa hlöð flokksins einnig
brýnt það mjög fyrir kommún-
istum, að takmark þeirra og
Framsóknarflokksins væri eitt
og hið sama, og varað þá inni-
lega við því, að spilla fyrir því
með „klofningsstarfsemi sinni“,
að þvi marki yrði náð.
í rauninni er afstaða Fram-
sóknarflokksins til kommúnista
mjög svipuð þeirri afstöðu, sem
Alþýðuflokkurinn tók til þeirra
á Alþýðusambandsþinginu 1936
og Héðinn Valdimarsson liefir
síðan beitt sér fyrir, að sá flokk-
ur hagaði sér samkvæmt. Á
Alþýðusambandsþinginu 1936
var samþykt að bjóða komm-
únistana velkomna í Alþýðu-
flokkinn, ef þeir vildu ganga í
hann eða „sameinast“ honum.
Á sama hátt hafa hlöð Fram-
sóknarflokksins breitt faðminn
á móti kommúnistunum og
hoðið þá velkomna í hóp fram-
sóknarmanna, ef þeir vildu
ganga í flokkinn.
Þannig mætli í rauninni ætla,
að Framsóknarflolckurinn væri
þá á þeirri sömu „braut ósigr-
anna“, sem blað flokksins segir
í fyrradag að Alþýðuflokkurinn
háfi látið leiðast á út, fyrir at-
beina Héðins Valdimarssonar,
með sameiningar- og samfylk-
ingar samningum sinum við
kommúnista. En blaðið gætir
þess ekki svo sem vert er, að
Alþýðuflokkurinn hefir orðið
að dragast með annað hlass,
engu „sigurstranglegra“ í aug-
um kjósenda sinna, en mök sín
við kommúnista. En það er
samvinnan við Framsóknar-
flokkinn á undanförnum árum.
I þeirri samvinnu hafa hags-
munir kjósenda Alþýðuflokks-
ins verið svo mjög fyrir borð
bornir, að engin von var til
þess, að flokkurinn gæti haldið
liylli þeirra óskertri til lang-
frama. Hinsvegar liggur það að
vísu í augum uppi, að því óhag-
stæðari sem sú samvinna var
líkleg til þess að verða Alþýðu-
flokknum, því varlegar hefði
hann átt að fara um það, að lofa
kjósendum sínum „gulli og
grænum skógum“ áður en hún
var liafin, og því fráleitara var
það „Iýðskrums“-kapphlaup,
sem flokkurinn lióf við komm-
únista með „starfsskrá“ sinni á
Alþýðusambandsþinginu 1936
og þeim byltingarkendu kröf-
um, sem hann har fram á næsta
Alþingi.
En þó að Alþýðuflokknum
væri það vafalaust hollara, eins
og Tímadaghlaðið er að brýna
fyrir honum, að semja sig meira
að háttum sósíalistaflokkanna
á Norðurlöndum, en hann hef-
ir gert, og taka þá sér til fyr-
irmyndar i viðskiftunum við
kommúnista, þá verður hins-
vegar að gæta þess, þegar borið
er saman gengi hans og þeirra
flokka, hve miklu erfiðari að-
staða lians er. Sósíalistaflokk-
arnir á Norðurlöndum eru að
visu allir í stjórnaraðstöðu í
samvinnu við aðra flokka, en
þeir eru liver í sinu landi aðal-
stjórnarflokkurinn, sem ræður
mestu um allar stjórnarfram-
kvæmdir. Aðstaða þeirra í
stjórnarsamvinnunni er því
sambærileg við aðstöðu Fram-
sóknarflokksins hér, og gerólik
aðstöðu Alþýðuflokksins. Gengi
sósíalistaflokkanna á Norður-
löndum hefir farið vaxandi nú
um skeið, en mjög á kostnað
samstarfsflokkanna, sem yfir-
leitt liafa farið hnignandi að
sama skapi, eins og Alþýðu-
flokknum hefir farið í sam-
vinnunni við Framsóknarflokk-
inn.
Það sæmir þannig ekki sem
hest Framsóknarflokknum, að
núa Alþýðuflokknum því um
nasir, að hann sé á „braut ó-
sigranna“ eða að brýna það fyr-
ir honum, að honum heri að
stilla kröfum sinum sem mest
í hóf. Alþýðuflokkurinn hefir
lengst af verið svo lítilþægur í
samvinnunni við Framsóknar-
flokkinn, að það ætti að mega
virða lionuin það til vorkunnar,
þó að honum verði það á i ógáti,
að ætlast til þess að eitthvað
frekara tillit verði tekið til þarfa
hans, en að sjá einstaka flokks-
mönnum hans fyrir beinum og
bitlingum.
ERLEND VÍÐSJÁ:
LEIKFÖNG OG
HERNAÐARANDI.
Kunnara er en frá þurfi að segja,
að mikill hluti þeirra barnaleik-
fanga, sem árlega eru búin til í
heiminum, eru til þess fallin, að
vekja áhuga fyrir hernaði. Mætir
friðarvinir um heim allan, uppeld-
isfræðingar og kennarar o. m. fl.
stétta menn, hafa haft opin augu
fyrir þessu, og hvatt til þess, að
unnið væri að því, a<5 útrýma slík-
um Ieikföngum. Lítið hefir þó á-
unnist í þessa átt. En fyrir nokkru
voru hafin samtök í Svíþjóð, sem
líklegt er talið, að hafi sín áhrif
víðar en þar í landi. Um tólf kunn
sænsk kvennafélög hafa komið á
fót skipulagsbundnum • samtökum
til þess að fá konur til þess að
hætta að kaupa hernaðarleikföng
handa börnum. Starfsemi þessi
hófst í Svíþjóð fyrir nokkurum
mánuðum, og fyrir síðastliðin jól
var einkum unnið röggsamlega að
þessu áhugamáli, með blaðaskrifum,
fyrirlestrum á fundum, útvarpsfyr-
irlestrum o. s. frv. Einnig var leit-
Það ep aöalmálid, sem um er kosið á
Nordap-Iplandi í dag9 en þap fapa nú
fram aimennar þingkosningap.
EINKASIŒYTI TIL VÍSIS.
, London, í morgun.
i dag fara fram almennar þingkosningar í Norður-
írlandi. Símfregnir frá Belfast herma, að víðtækar ráð-
stafanir hafi verið gerðar til þess að halda uppi reglu,
og er mikið vara-lögreglulið haft til taks.
Kosningar þessar vekja alheims athygli, því að aðal-
málið, sem um er kosið, er sameining írska fríríkisins
og Ulster í eitt ríki, þ. e. að alt írland lúti einni og sömu
stjórn, en fyrir þessu hafa írsku lýðveldissinnarnir bar-
ist, með De Valera í broddi fylkingar, en í Ulster hefir
verið talsverð andúð gegn hugmyndinni, enda Ulster-
búar, sem hafa verið konunghollir mjög, tíðum átt í
brösum við Suður-íra.
Ýmsum getum er að því leitt hvernig kosningaúrslit-
in muni verða, en alment búast menn við, að Ulster-
búar vilji halda við núverandi stjórnarfyrirkomulagi,
en hitt er víst, að hafi sameiningarmenn mikið eða
nokkuð fylgi, mundi það verða fríríkismönum mikil
hvatning í baráttu þeirra fyrir „sameinuðu írlandi“.
United Press.
AL CAPONE
„SLEPPIR SÉR“.
Einkaskeyti til Vísis.
London í morgun.
Frá San Francisco er
símað, að illræmdur glæpa-
maður, Al Capone að því er
United Press hefir fregnað,
sem situr í fangelsi fyrir
skattsvik, hafi skyndilega
fengið æðiskast og komið
ötlu í uppnám í fangelsinu.
Þessir atburðir gerðust í Al-
catraz-fangelsinu, sem er
ramgerasta fangelsi í heimi.
Capone hefir verið fluttur
í fangelsissjúkraluísið og er
hafður þar undir sífeldu eft-
irliti. Blaðið San Francisco
News birti þessa fregn fyrst
allra blaða.
UNITED PRESS.
fíðtækar ráðstafanir
gerðar til hjálpar
Papanini-Ieiðangrioam
Oslo 8. fehrúar.
Frá Moskva er simað, að
rannsóknaskipið Murmanet og
ísbrjóturinn Taimyr sé lögð af
stað til þess að leita að isjakan-
um, sem Papanini-leiðangurinn
hefst við á. Auk þess verður síð-
ar sendur ísbrjóturinn Murman
hirgur af kolum og matvælum
til misseris leiðangurs. — Ráð-
stjórnin rússneska hefir nú
beðið dönsku stjómina að taka
þátt í því starfi, sem unnið
verður til þess að koma Papa-
ninileiðangrinum til hjálpar.
Lauge Koch Iandkönnuður hef-
ir gengið frð björgunaráætlun.
Hann telur hæpið, að koma
muni að gagni að senda leið-
angra frá Eskimóanesi og
Myggbukta, þvi að þessir staðir
sé of norðlægir. — Hoel docent
hefir hvatt til samvinnu í þessu
starfi með Norðmönnum og
Dönum í Grænlandi og mun
leggja áætlun þar að lútandi
fyrir sendiherra ráðstjórnarinn-
ar í Oslo. Það eru sex staðir á
Austur-Grænlandi, sem til mála
gæti komið að senda aðstoðar-
leiðangra frá. Norðmenn og
Danir á sex stöðvum milli
Myggbukta og Scoresbysunds
ætti að áliti Hoels, að vera
reiðuhúnir að senda hjálpar-
leiðangra til rússnesku leiðang-
ursmannanna, þegar þeir nálg-
ast land. NRP—FB.
að til leikfangaframleiðenda og þeir
hvattir til þess að framleiða leik-
föng, sem betur eru við hæfi barna
en hernaðarleikföng. Árangurinn
varð sá, að fyrir jólin kom mikið á
markaðinn af öðrum leikföngum,
svo sem hestar, hreindýr og mörg
önnur dýr, haglega skorin í tré, o.
m. fl. — Amerísk blöð geta allítar-
lega um þessi samtök sænskra
kvenna og telja þau mjög til fyrir-
myndar.
Pesar mesia i-
skip líssa lárst.
Oslo 8. fehrúar.
Mikil þoka var, er U.S.S.R.
U6 rakst á fjallið fyrir suðvest-
an Murmansk. Það er nú stað-
fest, að 13 menn hiðu hana en 6
var bjargað. Þetta var stærsta
loftskip ráðstjórnarríkjanna. —
Ráðstjórnin hefir ákveðið að
úthluta hverri fjölskyldu þeirra,
sem fórust, 10.000 rúblum og
árlegum styrk. NRP—FB.
London, 8. fehr. FÚ.
Loftskipið var hið fyrsta úr
hinum fyrirhugaða loftskipa-
flota sem Sovét-stjórnin ætlar
til innanlands póst- og farþega-
flutninga. Skipið hafði lagt af
stað frá Moskva á sunnudags-
morguninn og átti að fara til
Murmansk, en ef ferðin tækist
vel átti að nota loftskipið til
þess að sækja Papaninileiðang-
urinn. íbúar í afskektu þorpi
urðu varir við að loftskipið
flaug þar yfir seint um kvöldið,
en þá var komið hriðarveður.
Skömmu síðar heyrðu þeir
hverja sprenginguna á fætur
annari og óttuðust þegar að
loftskipinu hefði hlekkst á. Leit
var liafin að því, og fanst það
ekki fyr en á miðnætti. Það
hafði rekist á fjallstind og
kviknað í þvi. Þeir sem af
komust, voru allir meira og
minna meiddir.
Samkvæmt skýrslum Sænska
útgerðarmannasambandsins
liggja nú 94 skip ónotuð í
sænskum höfnum og er smá-
lestatala þeirra 164.000, en það
er 63.000 smálestum meira en
fjTÍr einum mánuði. Orsökin
virðist vera, að ókyrð er komin
á flutningamarkaðinn. — NRP
—FB.
I.ikill hleti heims'
flota Breta sendnr
til Miöja ðarhaft.
Kalundborg, 8. febr. FÚ.
Stór hluti af heimaflota Bret-
lands liefir nú verið sendur á
vettvang til þess að taka að sér
gæsluslörf í vestanverðu Mið-
jarðarhafi. Er talið að Bretar
hafi nú meðal annars á þessum
slóðum 45 tundurspilla og
mörg heitiskip, þar á meðal
ýms beitiskip af allra nýjustu
gerð, sem hæði eru útbúin til
þess að geta sent frá sér flug-
vélar og að verjast loftárásum.
Samlcvæmt ummælum sem
Anthony Eden lét falla í breska
þinginu í gær þykir ástæða til að
ætla að skip þau sem fara með
ránum um Miðjarðarhaf og á-
rásarflugvélar þær sem vart
hefir orðið við hafi hækistöð
sína á Majorca.
Dr. Niemöller
undirbýr
vörn sína.
EINKASKEYTI TIL VÍSIS.
London í morgun.
YFIRHEYRSLURNAR yfir
dr. Niemöller falla niður í dag,
en halda áfram á fimtudag og
föstudag. United Press hefir
komist á snoðir um, eftir áreið-
anlegum heimildum, að Nie-
möller sitji í Moabit-fangelsinu
og undirbúi vörn sína, því að
hann vilji engan verjanda. —
Gangi málsins er haldið strang-
lega Ieyndum og þýsku blöðin
minnast ekki á það.
United Press.
Sifl. P. Sívertsen
fyrv. vígslubiskup og guðfræði-
prófessor andaðist í nótt að
heimili sínu eftir langa van-
lieilsu.
Þessa mæta og þjóðkunna
manns verður nánara minst síð-
ar hér í blaðinu.
Bætt hósakpni í
sveitum.
Minnl hús relst en áður.
FÚ. 8. febrúar 1938.
Á siðastliðnu ári voru reist
125 íbúðarhús og peningshús
með tilstyrk ýmissa sjóða er
veita fé til hæltra húsakynna í
sveitum landsins. — Þar af hef-
ir Byggingar- og landnámssjóð-
ur lánað út á 50 hús úr steini,
Nýbýlasjóður 55 liús úr steini
og timbri og Ræktunarsjóður 20
hús, bæði íbúðarhús og pen-
ingshús. —•
Aldrei fyr hafa á einu ári ver-
ið reist í landinu svo mörg hÚ3
með tilstyrk opinberra sjóða. —
Þórir Baldvinsson bygginga-
fræðingur segir að ástæður fyrir
því séu aðallega tvær. Önnur er
sú að Nýbýlasjóður er tekinn til
starfa og hin er sú að nú reisa
menn alment minni hús en áður
— en við það geta fleiri menn
orðið aðnjótandi lánanna. Hvert
fullgert steinhús liefir kostað
frá 5 til 10 þúsund krónur. Fá-
ein hús hafa komist niður fyrir
5 þúsund krónur og einstaka
hús hefir farið yfir 10 þús. kr.
Verð þessara húsa má telja
mjög lágt þegar þess er gætt, að
á árinu varð gifurleg liækkun á
byggingarefnum. —
Fréttastofan spurði í sam-
bandi við þetta hverjar voru
lielstu breytingar í húsagerð í
sveitum liin síðustu misseri og
segir hann þá:
Helstu breytingar aðrar en
þær, að húsin eru nú minni en
áður eru þær, að þægindi í íbúð-
arhúsum fara vaxandi. Mörg ný
íbúðarhús liafa baðherbergi og
gerir Teiknistofan kröfur um
að í liús sem kosta yfir 5000 kr.
komi snyrtiherbergi eða baðher-
bergi. í þessum efnum hafa far-
ið saman aulcnar kröfur al-
mennings og þeirra sjóða sem
leggja fram féð. Þá er og tals-
vert tíðkað að reisa einlyft hús,
kjallaralaus. Slík hús geta ver-
ið ódýr og löguleg og mjög
þægileg til íbúðar. Algengast er
þó að reisa eina hæð á kjallara
og fer eftir staðhátíum hvort
betur á við. —
Eins og að undanförnu eru
flest íbúðarhús i sveitum þann-
ig gerð, að útveggir eru tvöfald-
ir og torftróð á milli veggja.
Það er ódýrast og gefst vel ef
torfið er þurt og gott reiðings-
torf. Loks er miðstöðvarhitun í
flestum nýjum húsum og sömu-
leiðis vatnsleiðslur og skolp-
leiðslur. —
Fulltrúaráð Noregsbanka
samþykti í gær ársreikning
bankans fyrir 1937. Nettoliagn-
aður af rekstri bankans varð
3.748.000 kr. Arðgreiðsla var á-
lcveðin 8%. — í ræðu, sem
Rygg aðalbankastjóri flutti, gaf
hann yfirlit yfir árið, sem hann
taldi mjög gott, en þess hefði
þó sést merld, að stefna mundi
ííiður á við aftur. Erfiðleika sé
að vænta, þegar viðskiftin við
önnur lönd minka aftur og aft-
urkippur kemur í flutninga á
sjó landa milli. — NRP—FB.