Vísir - 10.02.1938, Blaðsíða 3

C áttasemjari ríkisins hefir
^ kvatt þá Kjartan Thors
formann Félags ísl. botnvörpu-
skipaeigenda og Sigurjón A.
Ólafsson formann Sjómanna-
félagsins á fund sinn síðdegis í
dag.
Það mun hafa ýtt undir þá á-
kvörðun sáttasemjara að kalla
nú fulltrúa aðilja á sinn fund
að útgerðarmenn hafa samþykt
að fleiri skip fari ekki út en þau
tvö, sem nú eru að ufsaveiðum
en áformað var að Hannes ráð-
herra færi út nú þessa dagana
á ufsaveiðar.
Útgerðarmenn vilja að skipin
verði inni þar til náð er samn-
ingum en að þau verði ekki
dreifð svo hægt sé að ná til
þeirra þegar samningum er lok-
ið. —
Útgerðarmenn vilja fyrir
hvern mun að því verði hraðað
að samið verði og er ekki á-
stæða til að lialda annað en að
fulltrúar sjómanna óski einnig
eftir því að hægt verði að koma
á samkomulagi sem fyrst.
Alþýðuhlaðið reynir hvað það
getur til að spilla fyrir sam-
komulagi með því að birta æs-
ingagreinar fullar af ósann-
girni og frekju í garð útgerðar-
manna. Ætti a. m. k. atvinnu-
málaráðherranum að vera það
Ijóst að flokkshlað hans gerir
engum greiða með ]>vi að liefja
illgirnislegar árásir á annan að-
ilann i þeim sanmingum, sem
nú fara í hönd, heldur gætu
slíkar árásir orðið til að tor-
velda alt samkomulag.
Eflir stjórn rauðliðanna á at-
vinnuvegum landsins <?r nú svo
komið að dýrtíðin eykst en þeg-
ar hið vinnandi fólk leitar sér
kjarabóta vegna aukinna erf-
iðleika á að sjá sér og sínum
farborða, hittir það fyrir merg-
sogna atvinnuvegi, sem ekki sjá
nokkra leið til að verða við
kröfunum nema með þvi að
þyngja enn skuldabyrðina og
Blekkingap
stj órnarbladanna.
auka rekslurshalla atvinnuveg- liðnum árum, sem öll hefir
arms.
Þeir örðugleikar, sem nú eru
á samningum milli sjómanna og
útgerðarmanna stafa af stjórn
rauðliðanna á atvinnuvegum á
miðað að því að drepa þá niður.
Þegar rauðliðar því deila á
útgerðina í sambandi við samn-
ingana við sjómenn, hitta þeir
sjálfa sig fyrir.
Socialistar vilja ekkert gera
nema fyrir peninga.
ö IN nýkjörna bæjarstjórn
** Hafnarfjarðar hélt fyrsta
fund sinn á þriðjudaginn.
Var bæjarstjóri kosinn Frið-
jón Skarphéðinsson cand. jur.,
fyrrum lögfræðingur Olíuversl-
unar Islands, en sökum fjar-
veru hans gegnir Guðm. Giss-
urarson störfum bæjarstjóra á-
fram fyrst um sinn.
Forseti bæjarstjórnar var
kosinn Björn Jóhannesson.
Alþýðublaðið skýrir frá
fundi þessum og segir, að sjálf-
stæðismenn hafi ekki kosið í
neinar nefndir, nema þær sem
væru launaðar. Auðvitað er
þetta hreinn uppspuni, því sjálf-
stæðismenn kusu í 9 nefndir,
sem allar eru ólaunaðar en
komu ekki manni að nema í 8
af þeim.
Sjálfstæðismenn kusu ekki í
sumar nefndir og stafar það af
því, að socialistar hafa aldrei
viljað laka neitt til greina, sem
sjálfstæðismenn hafa lagt til
málanna á hæjarstjórnarfund-
um, en í nefndum hafa þeir
stundum þótst vilja taka lillög-
ur sjálfstæðismanna til greina
og hafa verið gerðar ýmsar á-
lyktanir í nefndunum, sem
sjálfstæðismenn liafa samþykt,
en þegar socialistar, sem liafa
framkvæmdina á liendi, hafa
tekið að heita þeim, hefir með-
ferðin orðið á þann veg sem
þeim likaði, en öðruvísi en ætl-
að var, en á eftir hefir átt að
klína áhyrgðinni yfir á sjálf-
stæðismenn. Vegna þessa kæra
sjálfstæðismenn sig ekki um að
laka sæti í þessum nefndum,
svo sem fjárliagsnefnd, fram-
i'ærslunefnd og útgerðarráði. —
Sjálfstæðismenn hafa ekki und-
anfarið haft menn í útgerðar-
ráði og er það vel farið. Þeir
ætla að lofa socialistum að
starfa að því í friði, sem nú er
þeirra mesta áhugamál, að velta
skuldasúpu bæj arútgerðarinnar
yfir á almenning í hænum.
Sjálfstæðismenn hafa fyrir
löngu tekið afstöðu gegn þessu
atliæfi, en ekki fengið áheyrn.
Sem dæmi um óstjórnina á því
fyrirtæki, sem socialistar hafa
stjórnað, var tapið árið 1936 um
200 þús. lu\, ef afskrift á skip-
um hefði verið reiknuð, eins og
vera ber, og hefir engin togara-
útgerð í Hafnarfirði verið rekin
með slíkum endemum, því hún
hefir sett met í taprekslri.
Fréttaritari Alþýðuhlaðsins i
Hafnarfirði skýrir frá því, að
sjálfstæðismenn séu svo launa-
gráðugir, að þeir vilji aðeins
sitja í launuðum nefndum, sem
ekki er rétt, eins og að framan
segir, en fréttaritaranum hefir
verið nokkur vorkun, því póli-
tíslc harátta socialistahroddanna
í Hafnarfirði miðast aðeins við
að ná í laun handa sjálfum sér
og í þessu sambandi má geta
þess, að 4 af 5 fulltrúum social-
ista í bæjarstjórn hafa tekjur,
Skákþing
tslendinga
Áttunda umferð fór fram í
gærkveldi. í meistarflokki fóru
svo leikar, að Guðbjartur Vig-
fússon vann Eggert Gilfer,
jafntefli varð milH Ásm. Ás-
geirssonar og Baldurs Möller en
hiðskák milli Einars Þorvalds-
sonar og Steingr. Guðmunds-
sonaf. Baldur hefir nú 6 vinn-
inga, en Einar og Steingr. 4.
I 1. flokki A vann Garðar
Þorsteinsson Helga Kristjáns-
son, jafntefli varð milli Sæ-
mundar Ólafssonar og Her-
sveins Þorsteinssonar og ý)li
Valdimarsson vann Ingimund
Guðmundsson. Þetta var síðasta
umferð í þessum flokki og varð
Sæmundur Ólafsson hæstur,
hafði 5 vinninga. Jón Guð-
mundsson var najstur með 4
vinn.; Óli Valdimarsson hafði 3,
liersveinn og Helgi 2]4 og
Garðar og Ingimundur 2.
1 1. flokki B: Jóhann Snorra-
son vann Óla Hermannsson,
Arnljótur Ólafsson vami Hösk-
uld Jóhaúnsson, Jón Þorvalds-
son vann Iljálmar Theódórsson,
en jafntefli varð milli Sig. Lár-
ussonar og Egils Sigurðssonar.
Sigurður er liæstur í þessum
llokki, með 5% vinn., Jóhann
og Jón hafa 4^4, Arnljótur 4,
Egill 314, Hjálmar 3 og Óli Her-
mannss. og Höskuldur með IV2
vinn. — Fjæstu tveir mennirnir
úr 1. fl. A (Sæm. Ólafsson og
Jón Guðm.) og fyrstu 3 menn-
irnir úr þessum flokki keppa nú
saman til úrslita um verðlaun
I 1. flokki, og liefst sú kepni í
kvöld.
2. flokkur: Sigfús Jónsson
vann Gunnl. Pétursson, Guðjón
Tómasson vann Edv. Blom-
lcvist, Jón Barðason vann Ólaf
Einarsson, Haraldur Björnsson
sem þeir afla sér vegna póli-
íískrar aðstöðu. Einn hefir 8400
kr. í laun, tveir hafa 12—15 þús.
kr. og einn frá 15—20 þús. ltr.
Þegar á þetta er litið er ákaf-
lega eðlilegt þó þessir menn
álíti, að enginn geri neitt nema
fyrir peninga. — Fimti fulltrúi
socialista í hæjarstjórn hefir að
vísu ekkert fengið ennþá, en
ryður sér nú braut að stallinum
og híður eftir tuggunni.
Jarðarför mannsins mins, föður okkar og tengdaföður,
Jónasar Jónssonar,
fer fram föstudaginn 11. febrúar og hefst meðliúskveðjuað
heimili lians, Ilverfisgötu 66, kl. 1 e. li.
Jarðað verður í gamla kirkjugarðinum.
Margrét Magnúsdóttir.
Guðlaug Jónasdóttir. Þorlákur Guðmundsson.
vann Þóri Tryggvason, Hákon
Hj. Jónsson vann Guðbjöm
Jónsson, Aðalsteinn Ilalldórs-
son vann Anton Sigurðsson,
Sigurður Jóliannsson vann Jón
Emilsson, Sæm. IGistjánsson
vann Ingólf Jónsson, Kaj Ras-
mussen vann Inga Eyjólfsson,
Einar Bjarnason vann Svein
Loftsson, Björn Axfjörð vann
Guðm. Einarsson, Jóliann Bern-
hard vann Bjartmar Kristjáns-
son, Eggert ísaksson vann Gest
Pálsson, Kristínus Arndal vann
Þorl. Þorgrímsson, en jafntefli
varð milli Stefáns Þ. Guð-
mundssonar og Karls Gíslason-
ar. Skákin milli Helga Guð-
mundssonar og Guðm. Guð-
mundssonar fór í bið. Hæstur
að vinningum í þessum floklei
er Guðjón Tómasson, piltur um
fermingaraldur; hefir liann 5%
vinn. Hefir drengurinn teflt á-
gætlega og valcið mikla atliygli,
og er þess vert, að leggja nafn
lians á minnið. Gunnl. Péturs-
son og Sigfús Jónasson eru
næstir með 5 vinninga, en Sig-
fús hefir auk þess biðskák með
góðum möguleilcum.
í kveld tefla þessir í meislara-
flokki: Baldur hefir livítt móti
Guðbjarti, Einar liefir hvítt
móti Ásmundi og Gilfer hvítt
móti Steingrími. — Skákirnar
hefjast kl. 8 i Varðarhúsinu.
FLUGVÉLAR ELTA
BRESKT SKIP.
Oslo, 9. febrúar.
Flugvélar eltu breska skipið
Pelliam, 4.400 smálestir að
stærð, við austurströnd Spánar
i gær. — NRP.-FB.
Samkvæmt FÚ-fregn komst
skipið heilu og höldnu til
hafnar.
IRADDIR
frá lesöndunum.
FLOKKUR ALÞÝÐUNNAR
í RÚSTUM.
Mætti eg biðja um rúm fyrir
eftirfarandi linur. Eg sé af blöð-
unum og vissi reyndar áður, að
mikill ágreiningur er milli Héð-
ins annarsvegar og þeirra so-
cialista, sem honum fylgja, og
Jóns Baldvinssonar og hans
manna hinsvegar. Eg hefi kynst
þessum mönnum báðum árum
saman fyrir langt samstarf og
skal ekki láta neitt uppi um
það, livernig mér hefir geðjast
að þeim hvorum um sig. Það
sem eg vildi segja er þetta: Það
er fyrst og fremst makkið við
framsóknarflokkinn, sem hefir
eyðilagt alþýðuflokkinn. Það
hefir tekið fjæir vöxt hans og
viðgang. Við höfum ekki getað
beitt okkur fyrir áhugamálun-
um vegna þess, að alt hefir
orðið að fara eftir því, sem
j framsóknarflokkurinn vildi. Al-
! þýðuflokkurinn liefir verið
bundinn á höndum og fótum og
litlu komið fram, því að for-
ingjar hans hafa hugsað meira
um sig sjálfa heldur en um efl-
ing alþýðusamtakanna. Nú vit-
um við öll, sem kunnug erum,
að Héðinn hefir aldrei verið fús
til samvinnu við framsóknar-
mennina. Hann hefir viljað að
flokkurinn — flokkur alþýð-
unnar — væri óháður. Það liafa
hinir ekki viljað, þeir hafa
! verslað sig upp í allskonar
j stoður og emhætti og hagur
i fólksins og flokksins æfinlega
! verið númer 2. Mér finst þvi
ekki rétt að skamma Héðin ein-
an fyrir niðurlægingu alþýðu-
flokksins, en hitt er náttúrlega
„Skáldskaparíþróttin
á íslandi".
Svo nefnist ritgerð ein (sér-
prent úr blaðinu Framsókn),
sem nýlega er út komin í bækl-
ingsformi. Höfundurinn er Snæ-
björn bóksali Jónsson. Tilefni
ritgerðarinnar er einkum er-
indi það um einkenni íslenskrar
braglistar, sem Sir VVilliam A.
Craigie, hinn lærði íslandsvin-
ur, flutli í Oxford á síðastliðnu
ári. Hinn breski öðlingur og
vísindamaður er þaulkunnugur
íslenskri ljóðlist, sem kunnugt
er, og bókmentun vorum öllum
að fornu og nýju. Einkum mun
hann þó liafa kynt sér rækilega
ríninakveðskap þjóðarinnar. Og
hann hefir hinar mestu mætur
á þeim kveðskap, þó að margt
sé þar illa sagt og óskáld-
lega. Snæbjörn Jónsson er
og rímnavinur fullkominn
og her ekki slíkt að lasta.
Rímnakveðskapurinn var ó-
missandi hlekkur í bókmenta-
festi þjóðarinnar.
Þá er þjóðin tók að dotta og
andleg starfsemi öll eða flest
að leggjast i dá, komu rímna-
skáldin til sögunnar, hófu upp
raust sína og héldu þjóðsálinni
vakandi. Og þó að „röddin“
væri ekki að jafnaði „hugljúf
og hrein“, þá var þó þarna á
ferðinni sú andlega hræring,
sem har ljós og líf í bæinn, liélt
fólkinu uppréttu, svifti af því
svefnhettunni og yljaði því
stundum inn að hjartarótum.
En þó að þessu væri þannig
háttað, þá verður því ekki neit-
að, að allmikill hluti rímna-
kveðskaparins er ósvikinn leir-
burður. Kenninga-hnoðið og
hrönglið er óskaplegt, en hor-
tittir, bögumæli og hverskonar
skrípi ganga ljósum logum.
Sumt er blátt áfram óskiljan-
leg vitleysa, og annað, sem
skiljanlegt á þó að lieita, verður
ekki lesið kinnroða-laust. Yrkis-
efnin eru og venjulega liarla ó-
merkileg, oft og einatt Ijótar og
óskáldlegar kynjasögur, sem
nauðsynlegt hefði verið að
fegra í ljóði og lyfta þann veg í
æðra veldi. En höfundunum
tekst það sjaldnast. Þá liefir,
að því er séð verður, suma að
minsta kosti, skort alt í senn:
vandvirkni, smekkvisi og skáld-
gáfu. Samt var þessari andlegu
framleiðslu þeirra vel tekið.
Hungruð þjóðsálin þráði eitt-
livað nýtt. Og fólkið hlustaði og
ræddi síðan af áhuga og kappi
örlög manna þeirra og kvenna,
sem 11111 var kveðið. Þetta var
hin eina sálar-fæða lýðsins, sem
eitthvert nýjabragð var að. Og
án hennar hefði alt verið autt
og snautt og kalt.
Sjálfsagt er við það að
kannast, að innan um allan sor-
ann og óþverrann í rimnakveð-
skapnum, glitrar víða á fágæt-
ar perlur og gimsteina-djásn.
Og vitanlega hafa sumir rimna-
höfundar verið mikil skáld. Svo
var til dæmis um einn
hinna síðari, Sigurð Breið-
fjörð, enda mun hann alla stund
verða talinn meðal höfuðskálda.
— Og þrátt fyrir allan þann
sóðaskap, sem hann liefir óneit-
anlega og að óþörfu gerst sekur
um, þá blossar þó upp við og við
í ljóðum hans dásamlegt flug-
elda-skraut hins hreina og tæra
skáldskapar. Sigurður var lista-
maður og vafalaust mikið skáld
að eðlisfari. En hann var harn
síns tíma og rímur hans verða
að metast með liliðsjón af
rimnakveðskap þjóðarinnar um
og laust fyrir lians daga. Hver
og einn dregur dám af sínum
sessunaut og mörgum hættir til
þess, að vanda sig miður, þegar
við ekkert er að keppa — þegar
sigurinn er vís, þó að vetlinga-
tökum sé beitt. — Ef Sigurður
Bjarnason, eitt hið síðasta og
jafnframt' ágætasta rímnaskáld
þjóðarinnar, hefði kveðið rím-
ur samtímis Sigurði Breiðfjörð
má óhikað gera ráð fyrir, að
hinn slyngi Breiðfirðingur
hefði vandað sig betur en liann
gerði oft og einatt. Þá hefði
hann vissulega haft „hitann í
haldinu“ og mátt hafa sig allan
við, ef hann vildi lialda til jafns
við Húnvetninginn.
Snæbjörn Jónsson minnir á
þau orð Einars Benediktssonar,
að hann telji „rímnakveðskap
fullkomlega samboðinn skáld-
ment vorri“. — E. B. liefir
kveðið „Ólafs rímu Grænlend-
ings“, sem kunnugt er. Hún er
löng og merkileg — 157 sléttu-
handavísur — og vafalaust eitt-
hvert mesta afrekið, sem unnið
hefir verið í rímnakveðskap
þjóðarinnar. Hátturinn er erfið-
ur og svo skorðaður, að litlu má
muna, enda liafa flest skáld
sneitt lijá honum af mestu.
Sumar vísurnar í „Ólafs rímu“
— og raunar mjög margar —
eru fullkomin meistaraverk, en
þó ber mansöngurinn af. Þar
er liver vísan annari belri. En
öll ber ríman fagurt vitni liöfð-
ingsskap þeim og tign, sem ein-
kennir ljóðagerð Einars Bene-
diktssonar. Hann veltir sér ekki
í leirflögunum eða stingur sér í
forarpyttina, hvorki í „Ólafs
rímu“ né öðrum kveðskap. Og
hann mundi sjálfsagt ætlasl til
þess, að rímnakveðskapurinn
ef til þess kæmi, að farið væri
að iðka hann á ný — yrði fág-
aðri, göfugri og meiri skáld-
skapur en hinn gamli reyndist.
—o—
Þess gætir víst ekki til neinna
muna, að skáld vor liafi orðið
fyrir verulegum álirifum frá
rímnahöfundum, t. d. síðustu
100 árin. Þó er líklegt, að nokk-
urra áhrifa frá hestu ljóðum
Sigurðar Breiðfjörðs gæti í
sumum kveðskap Þorsteins Er-
lingssonar. Og rejst hefir liann
Sigurði fagran bautastein í
kvæði sínu: „Ljósálfar“. Þar
segir 111. a. svo um „gamlar
rimna stökur“, og mun einkum
eða jafnvel eingöngu átt við
kveðskap (stökur) Sigurðar:
Þær eru margar lærðar litt,
leita 'skamt til fanga,
en þær klappa yndisþýtt,
eins og hörn á vanga.
Og ennfremur:
Mörg sú neyð, sem örgust er
og eg kveið í liljóði,
síðast leið við söng lijá þér
Sigurður Breiðf jörð góði. . .
—'O—
Snæbjörn bóksali lætur þesS
getið í ritgerð sinni, þeirri er
nefnd var í uppliafi þessara
orða, að „nokkrir umkomulillir
almúgamenn“ hér í Reykjavík
„liafi reynt nú á síðustu árum
að slá einskonar skjaldhorg um
rímnabókmentirnar, bæði mcð
samtökum og á annan hátt“. —
Vel sé þeim fyrir það. — Rím-
urnar, illar og góðar — og þó
auðvitað einkum liinar hestu —
áttu og eiga enn fullan rétt á sér
i bókmentum þjóðarinnar, og
er nokkuð að því vikið hér að
framan. Þær komu í góðar þarf-
ir, þegar önnur hnossgæti and-
ans voru torfengin.
Snæbirni Jónssyni er manna
best til þess trúandi, að hafa
gát á því, að „skjaldhorgin“
rofni ekki, sú er hann nefnir í
ritlingi sínum, því að hann er
kunnur að því, að lialda fast á
hverju máli, er hann lætur til
sín taka.
P. S.