Vísir - 16.02.1938, Blaðsíða 3

Við andlát og útför þessa
þjóðkunna og vinsæla manns
rifjast upp margar fagrar og
hugljúfar minningar vina hans
og lærisveina um ævi lians og
imiiin störf. Verða þeim minn-
ingum engin skil gerð i flýtis-
línum þessum. En ljúft er mér,
sem notið hefi kenslu, leiðsagn-
ar og dýrmætrar vináttu hans
um mörg ár, að minnast lians
að noklcru eftir ósk þessa hlaðs.
Sigurður Pélursson Sívertsen
var fæddur í Höfn i Melasveit
2. okt. 1868. V'oru foreldrar
hans Pétur F. H. Sivertsen
hóndi í Höfn og siðari kona
hans Steinunn Þorgrímsdóttir,
prests Thorgrímsens i Saurbæ,
Guðmundssonai'. I Reykjavíkur
lærða skóla fór hann 1883, og
iauk stúdentsprófi 1889 með I.
eink. Sigldi hann sama ár til
Kaupmannahafnarliáskóla. Tólc
hann þar öll undirhúningspróf
með loflegum vitnisburði, og
lauk síðan embættisprófi i guð-
fræði 14. júni 1895 með I. eink.
Næstu 3 árin dvaldi hann hér i
Reykjavík, stundaði hér kenslu,
héll uppi barnaguðsþjónustum
og var nokkra bríð í ritstjórn
kii'kjublaðsins „Verði ljós“, á-
samt Jóni Helgasyni og Haraldi
Nielssyni.
Árið 1898 var hann settur
prestur á Útskálum og tók
vígslu 12. júní það ár. En 16.
júní 1899 var honum veitt Hofs-
presfakall í Vopnafirði, og flutt-
ist hann þangað í júlímánuði
sama ár, þá nýkvæntur konu
sinni, Þórdísi Helgadóttur lekt-
ors Hálfdánarsonar. Var hún
liin mikilhæfasta kona og
marini sínum samliuga og sam-
hent í öllu starfi hans. Urðu liin
ungu prestslijón á Hofi brátt
vinsæl og mikils virt. Er þess
enn minst af gömlum sóknar-
börnum, livílikan lifandi áhuga,
samviskusemi og vandvii'kni
sira Sigurður sýndi í prestlegu
starfi, og átti liann jafnan síðan
i Vopnafirði trygðavini, sem
aldrei gleymdu honum né konu
hans. Virtist nú fögur, björt og
stai-fauðug framtíð blasa við.
En þá urðu þau sviplegu um-
skifti, að frú Þórdís andaðist
eftir 4 ára sambúð þeirra hjóna.
Komst hann sjálfur svo að orði
um þessa reynslu sina: „Það
var sárasta sorg ævi minnar og
mesti missir minn. En llún
skildi mér eftir sem inntalc lífs-
reynslu sinnar játninguna: Guð
er kærleikur“. — Böni þeirra
hjóna voru þrjú: 1. Steinunn,
gift Gústav A. Jónassyni skrif-
stofustjóra, 2. Helgi verslunar-
maður og 3. Þórliildur, sem
andaðist ung.
Þegar Háskóli íslands var
stofnaður á aldarafmæli Jóns
Sigurðsonar 1911, hauðst sira
Sigurði þar kennarastaða í guð-
fræði. Þótti eigi völ á öðrum
lærðari guðfræðingi og að öllu
hæfari manni til að lakast jiá
kenslu á hendur, ásamt þeim
pi’óf. Jóni Helgasyni og próf.
Haraldi Níelssyni. Gegndi hann
því slarfi óslitið í 25 ár, fyrst
sein dósent, og síðan sem pró-
fessor. Ilinn 1. okt. 1936 var
lronum veitt lausn i náð sam-
kvæmt eigin umsókn. Var liann
þá orðinn mjög þrotinn að
heilsu, og ágerðust veikindi
lrans siðan smátt og smátt, unz
hann andaðist.
Þó að embættisferill sira Sig-
urðar hafi verið stulllega rak-
inn, er með því varla hálfsögð
sagan um þau störf, sem liann
fékk afkastað, þrátt fyrir veila
heilsu um langan tima. Þegar
eg lít í huganum yfir öll störf
hans, ritstöi’f og félagsstörf, sé
eg fagi-an og álirifamikinn vott
þess, sem einlægur áhugi, ó-
þreytandi viljakraftur og fóm-
arlund og lifandi trú fá til leið-
ar komið. Eg tel fyrst sjálfstæð
rit hans guðfræðilegs efnis:
1. Opinberunarrit síðgyðing-
dómsins (fylgirit með Árbók
Iláskólans 1919—20),
2. Trúarsaga nýja testament-
isins (1923),
3. Fimm höfuðjátningar ev-
angelisk-lútherskrar kirkju
(1925), og
4. Samanburður samstofna
guðspjallanna (fylgirit með Ár-
hók 1929).
VlSIR
Alt stór og myndarleg rit, er
bera höfundi skýrt vitni um
lærdóm, eljii og vandvirkni.
Auk þess var liann, ásamf
próf. Ásm. Guðmundssyni og
Þorsteini Briem prófasti, höf-
imdur að hinni fallegu og vin-
sælu hók: Heimilisguðrækni, er
kom út 1927. Þá var það og
hann, sem lagði hvað mestan
skei'f til liinnar nýju Helgisiða-
bókar ísl. þjóðkirkjunnar er
kom út 1934.
Af öðrum ritstörfum próf.
iSiverlsens skal hér sérstaklega
getið starfa lians við rit Presta-
félagsins. Þegar „Prestafélags-
ritið“ lióf göngu sína sumarið
1919, var hann ráðinn ritstjóri
þess og gegndi þvi starfi, og
siðan ritstjórn „Kii’kjuritsins“,
ásanit próf. Ásm. Guðmunds-
syni, þar til er liann var sam-
lcvæmt eigin óslc leystur frá því
starfi á síðastliðnu ári. í þess-
um ritum báðum geymast fjöl-
margar ritgerðir og erindi eftir
próf. Sívertsen, sem eigi er unt
upp að telja. Ritar liann þar um
guðfræðileg og trúarleg vanda-
mál, félagsmál presta og starfs-
kjör og kirkjumál útlend og
innlend. Áhuginn var sívakandi
og lijartað hrann af löngun til
að vísa kirkjunni leiðir til
framfara og ávaxtaríkara
starfs. — Jafnframt þessu var
próf. Sívertsen lífið og sálin í
samtökum og félagslífi presta-
stéttarinnar. Var hann forseti
Prestafélags Islands til ársins
1936, og var, er hann sagði af
sér því stárfi, einróma kjörinn
lieiðursforseli þess, i þakkar-
skyni fyrir ómetanlegt starf í
félagsins þarfir. IJann fór nokk-
urum. sinnum utan til þess að
kyiina sér kirkjumál og guð-
lræðistörf erlendis, og kom æf-
inlega heim aftur með nýjan
fróðleik og nýjar hvatningar og
bendingar til kirkju íslands og
prestastéttar. Einingarstarfsem-
in innan kristinnar lrirkju var
lionum hjartfólgið mál. Og inn-
an sinnar eigin kirkju var hann
boðberi einingarinnar og
bræðralagsins í orði og verki.
Hann var ákveðinn i skoðunum
og liélt fast á máli sínu jafnan.
Eri liann vildi freinur vinna að
framgangi skoðana sinna með
hliðu en sti’íðu. Hann unni hóf-
stillingu, hógværð og mildi, en
öfgar, ofsi og harka i baráttu
og málflutningi voru fjarri
skapi hans.
Prófessor Sigurður P. Sivert-
sen naut milcillar virðingar og
ástsældar innan íslenskrar
prestastéttar. Var það mjög að
Yonum. Hann var vinsæll kenn-
ari liinnar yngri prestakynslóð-
ar, og var þeim siðar i stai’fi
þeii-ra ástríkur og hjálpfús
bróðir. Og eins og sagt liefir
verið, lagði hann fram alla sína
krafta, utan embættisstarfanna,
i þjónustu íslenskrar kirkju og
prestastéttar. — Þegar sálma-
skáldið Valdimar Briem andað-
ist árið 1930, var próf. Sívert-
sen af px-estum kjörinn i hans
slað vígsluhiskup í Skálliolts-
biskupsdæmi liinu forna, og
vígður biskupsvígslu í Rcvkja-
víkur dómkirkju 21. júni 1931,
af di’. Jóni biskupi Helgasyni.
Eg sé, að í’úmið endist mér
ekki til að minnast eins og eg
vildi þess manns, er var mér og
öðrum nemendum sínum livort-
tveggja í senn fræðari og bróð-
urlegur vinur frá fyrstu kynn-
um til hinna síðustu. IJann var
í kennarastóli skýr i liugsun,
um leið og liann var fjölfróður
í sínum kenslugreinum, og
lagði ríka áherslu á glögga
sund(urliðun .og liugsunárrétta
niðurröðun hvers viðfangsefnis.
En minnisstæðastur verður
liann fyrir persónulegu áhrifin
og fórnfúsa viðleitni sína um
það, að vekja athvgli nemend-
anna á lífinu sjálfu, svo að lær-
dómur þeirra mætti bei’a sem
mestan ávöxt í prestlegu og
kirkjulegu starfi. Hann safnaði
oss nemendum sínum á fundi
heima hjá sér í hverjum mán-
nði til þess að ræða ýms vanda-
mál kirkjulegs og prestlegs
starfs. Þar ræddi hann við oss
cins og eldri bróðir, leiðbeindi
oss í málsmeðferð, söng með
oss sálriia — og bað með oss.
Þar sáum vér eitt af þeim
prestsheimilum, sem ávalt geta
verið lil fyrirmyndar, heimili,
er liann liélt uppi með aðstoð
sinnar kæru dóttur, sem alla
ævi sina hefir með honum ver-
ið. Oss verður hinn ástúðlegi
lcennari og vinur jafn ógleym-
anlegur, hvort heldur vér
minnumst kenslustunda hans,
góðra stunda á lieimili hans,
samfunda ásamt fleiri stéttar-
bræðrum, eða vér hugsum um
þær stundir er vér síðar kom-
um heim lil lians að tala við
liann einslega um vandamál vor
og erfiðleika i prestsslarfinu, og
sóttum nýja uppörvun og leið-
beining til þessa eldri bróður
með lilýja hjartað og barnslegu
trúna.
Prófessor Sigurður Sivertsen
var frjálslyndur guðfræðingur.
En liann var jafnframt Guðs
biðjandi barn, sem beygði kné
sín fyrir föðurnum í hjartans
auðmýkt. Ilafa fárra manna
hænir hrifið huga minn meir en
bænir lians, er lxann bað fyrir
þjóð og kirkju, nemendum sín-
um og vinum. — Þar var auð-
fundið bæði einlæga guðsti-aust-
ið og lilýi kærleikurinn. Inntak-
ið í trú sjálfs hans og í guð-
fræðilegri skoðun lians voru
þessi orð ritningarinnar: „Guð
er kœrleikur, og sá sem er stöð-
ugur í kærleikauum, er stöðug-
ur í Guði og Guð í honum“. —■
Úr þessari trú kom honum
krafturinn til alls þess er hann
íéldc afkastað, þjóð og kirkju
iil heilla. Og í þessari trú beið
liann burtfarar sinnar, og bað
vini sína að samfagna sér látn-
um.
Guð blessi þjóð og kirkju
ávöxt stai’fa hans.
Árni Sigurðsson.
'Fisldþ ira.£gi d •
Eins og frá var skýrt i bæj-
arfréttum í Vísi i gær var Fiski-
þingið selt kl. 4 þá um daginn.
Ellel'u fulllrúar voru mættir, en
fjórði fullhúi Reykjavílcur-
deildarinnar, Þorst. Þorsteins-
son, skipstjóri, er enn ókominn
úr utanför.
Hér fara á eftir nöfn fulltrú-
anna: Fyrir Reykjavík: Bene-
dikt Sveinsson, Geir Sigurðsson,
sem kjörinn var fundarstjóri,
Magnixs Sigui’ðsosn og Þor-
steinn Þorsteinsson. Fyrir Sunn-
lendingafjórðung: Finnbogi
Guðmundsosn og Þórður Guð-
mundsson. Fyrir Vestfirðinga-
fjórðung: Finnur Jónsson og
Kristján Jónsson. Fyrir Norð-
lendingafjórðung: Jóhannes
Jónsson og Pétur Halldórsosn.
Fyrir Austfirðingaf jórðung:
Friðrik Steinsson og Níels Ing-
varsson.
Útvarpið í kvöld.
Kl. 18.45 íslenskukensla. ig.io
Veðurfregnir. 19.20 Þingfréttir.
19.50 Fréttir. 20.15 Bækur og menn
(Vilhj. Þ. Gislason). 20.30 Kvöld-
vaka: a) Oscar Clausen: Rif á
Snæfellsnesi, I. b) Frá Lithauen:
Sanxtal (Sigurður Benediktsson og
Teodoras Bieliachinas). c) Vilhj.
Þ. Gíslason: Úr Vatnsdælasögu,
III. d) Sigurður Einarsson dósent:
Kvæði („Hinir tólf“, eftir Alex-
ander Block). Ennfremur sönglög
og harmóníkulög. 22.15 Dagskrár-
lok.
Opið bréf
til sira Sigurðar Einarssonar
og mentamálaráðherrans
herra Haralds Guðmundssonar.
Höskuldsstöðum, 20. des. 1937.
Hátlvirtu lierrar!
Leyfið mér, í öngþveiti liins
svonefnda dósentsmáls, að ná
alhygli ykkar með fáein orð frá
kirkjulegu sjónarmiði.
Vil eg þá fyrst ræða örstutt
réttmæti þess sjónarmiðs gagn
vart veitingu dósentsemhættis-
ins í kristilegri trúfræði, sið-
fræði og kennimannlegri guð-
fræði, sem vitanlega er að formi
til háskólamálefni einbert. Veit-
ingin getur nefnilega ekki nema
að formi til verið einbert liá-
■skólamálefni. Þvi í reyndinni
er guðfræðideildin vitanlega
fyrst og fremst undirbúnings-
skóli fyrir presta þjóðkirkjunn-
ar. Liggur því i augum uppi, að
þegar rætt er um kennaraem-
bætti við deildina, verður ekki
lcomist hjá því, ef vel á að vera,
að taka mjög ákveðið tillit til
afstöðu umsækjandans gagn-
vart kristindómi og kirkju, —
þ. e. a. s. sé sú afstaða þannig
vaxin, að það liafi vakið al-
menna athygli, að hún sé ó-
kirkjuleg (að ekki sé meira
sagt), miðað við skilning og til-
finningu alls þorra kirkjulega
sinnaðra manna í landinu.
Þessi afstaða lá fyrir, þegar
þér, síra Sigurður, sóttuð um
embættið. En þér, hæstvirti ráð-
herra, tókuð ekkert tillit til
þess, Jieldur veittuð síra Sig-
urði embættið, þó að beinast
lægi við að veita það öðrum
umsækjanda, er liefir almenn-
ings traust. Og er nú svo komið,
sem fyrirsjáanlegt var, að mjög
alvarleg óánægja ér rikjandi
um land alt út af veitingunni.
Að vísu sléal því ekki neitað, að
fleiri sjónarmið en hið kirkju-
lega komi þar í ýmsum tilfell-
um til greina — í fyrsta lagi
stjórnarfarsleg og í öðru lagi
pólitísk.' En eg þori að fullyrða,
að hin kirkjulega eða trúarfars-
lega afstaða , fólksins í þessu
máli er nægilega ákveðin, til
þess að verðskulda hið fylsta
tillit.
Hér skal gengið alveg fram
bjá öllum sjónarmiðum öðrum
en hinu kirkjulega og ekki sak-
ast heldur um það, sem orðið
er, lieldur miðað beint að því
að leysa vandann, sem á er orð-
inn og knýjandi nauðsyn ber til,
að leyst sé úr. En liann verður,
að eðli málsins, ekki leystur
nema á einn veg svo, að lausn
geti talist: þannig, sem sé, að
kirkja þjóðarinnar finni sér
ekki misboðið eða stefnt til ó-
heilla.
Enn fremur er málefnið
þannig vaxið, að möguleikarnir
til þess að leysa hnútinn sýnast
enn þrengri, en nú var tekið
fram. Eigi að vera um það að
ræða, sem mér finst sjálfsagt
að óska, að leysa hnútinn í sam-
starfi við ykkur, háttvirtu herr-
ár, þá virðist sá einn vegur fær,
er notaður var að lokum við
hinn fornfræga Gordíonshnút:
höggva á hann: liætta þessum
deilum um fræðileg og stjórnar-
farsleg alriði málsins (eg gef
samt engan veginn í skyn, að
þau sjónarmið séu í sjálfu sér
hégómleg; langt í frá); liætta
þessu „klipt var það — skorið
var það,“ en að þér, sira Sigurð-
ur, gerið nú svo vel að taka nú
það tillit til hinnar kirkjulegu
hliðar á málinu, sem yður virð-
ist ekki ljós, þá er þér sóttuð
um embættið og tókuð þvi, —
m. ö. o. afsalið yður þvi.
Ef yður skyldi ekki enn verá
Ijóst, að maður með yðar kenn-
ingar i trúfræðilegum efnum
(sbr. fyrst og fremst ritgerðina
„Farið heilar fornu dygðir“) og
með yðar framsetningarhátt á
þeim efnum (sbr. sömu grein)
á ekki á þenna hátt samleið
með þjóðkirkju Islands, enn
sem komið er, livað svo sem
síðar kann að verða, þá vænti
eg þó þess, að þér heygið yður
fyrir þeirri staðreynd, að öll á-
stæða er til að ætla, að alþýða
kirkjulega sinnaðra manna í
landinu líli svo á og telji þetta
varða eigi alllitlu. Eg- leyfi mér
að skora á yður að afsala yður
embættinu skilmálalaust.
Setjum nú svo, að þér séuð af
innilegustu einlægni horfinn frá
því viðhorfi, sem lýsir sér í
kenningum og framsetningar-
hætti nefndrar ritsmíðar, og því
að vissu leyti misskilinn af oss,
kirkjulega sinnuðum almenn-
ingi. Séu málavextir þeir, þá
vænli eg, að það lýsi sér i því
m. a., að þér látið ekki málefnið
gjalda mannanna, heldur viður-
kennið, að oss sé vorkunn, þó
að vér getuni ekki fylgt jafnört
með slikum breytingum og þér
sjálfur, á meðan þær bera sér
ekki opinberlega vitni á þann
liátt, að gangi manni að lijarta.
Ivirkjulegar ræður gæti „spekú-
lant“ látið í té undir þessum
kringumstæðum; slíkt sann-
færir ekki út af fyrir sig. Ef
þér af-tur á móti afsalið yður
embættinu og starfið eftir það
og til langframa að málefni
guðsríkis með aðferðum guðs-
ríkis á einfaldan og skiljanleg-
an liátt, þannig að vér finnum
yl kærleikans leggja af yður i
stað „kaldrænunnar“, sem þér
hafið undanfarið virst hugsa
yður, að tæki við hásætinu, sem
Fagnaðarerindið ætlar kærleik-
anum; — ef að þér afsalið yður
embættinu, vitandi það með
sjálfum yÖur, að þér séuð mis-
skilinn, en vitaridi það líka, að
oss er vorkunn, eflir það sem
á undan er gengið frá yðar
hendi, -— og sýnið það í fram-
komu yðar, að þér hafið fyrir-
gefið þann eðlilega misskilning
og skilið, að hann átti rætur
sínar að rekja lil liollustu við
fagnaðarerindið, þó að í vcik-
leika væri,-----þá og þá fvrst
finst mér þér liafa rétt til að
ætlast til þess, að yður sé treyst
sem kristnum kennimanni og
trúum liðsmanni kirkjunnar.
Að lokum að eins fáein orð
til yðar, liæstvirti ráðherra!
Eg vænti þess, að yður sé ljóst
orðið, að yður hefir sést yfir
mjög mikilvæga hlið þessa máls
eða vanmetið hana, er þér veitt-
uð sr. Sigurði umrætt embætti.
Eg verð þó að játa, að þið sr.
Sigurður eruð engan veginn
einir i sökinni. Ivirkja þjóðar-
innar átti að mótmæla undir
-eins og umsókn sr. Sigurðar
varð kunn — alveg eins og þér
hafið tekið fram — livort sem
þér hefðuð nú tekið tillil til
þess eða ekki. Þetta var mér
ljóst frá upphafi og sendi, undir
eins og eg frétti af umsókninni,
mótmælagrein til Nýja Dag-
blaðsins. En með því að sr. Sig-
urðiir fór til útlanda, áður en
greinin kæmist á framfæri, þá
gerði eg þá ráðstöfun, að birt-
ingu hennar skyldi frestað,
þangað til hann kæmi heim; —
og var það sjálfsagt ekki eins
rétt ráðið og það var vel meint.
Þvi lieimkoma sr. Sigurðar
dróst svo lengi, að ritstjórinn
taldi úr tíma að birta greinina
(og tvær viðbótargreinar frá
mér), er að því kom. En þó að
kirkjan eigi liér sjálf nokkura
sök á, þá le>Ti eg mér að stinga
upp á, að ekki sé sakast um það
fremur en annað i mistökum
þessa máls, lieldur, sem sagt,
snúið sér þráðbeint að lausn
þess — og að þér, hæstvirti