Vísir - 21.02.1938, Page 2

Ví SIR
VlSIR
DAGBLAÐ
Útgefandi:
BLAÐAÚTGÁFAN
VÍSIR H.F.
Ritstjóri: Páll Steingrímsson.
Skrifstofa I
} Austurstræti 12.
og afgreiðsla j
S í m a r :
Afgreiðsla 3400
Ritstjórn 4578
Auglýsingastjóri 2834
Prentsmiðjan 4578
Verð 2 krónur á mánuði.
Lausasala 10 aurar.
Félagsprentsmiðjan.
Vel róið!
k tökin innan Alþýðuflokks-
“ ins harðna nú með degi
hverjum. Og því harðari sem
þau verða, þvi tvísýnna virðist
um úrslitin, eða um það, hvorir
muni verða ofan á.
Úrslitin á fundinum í Jafn-
aðarmannafélaginu í gær, sem
sagt er frá á öðrum stað í blað-
inu, bera það með sér, sem
raunar marga grunaði, að
„gömlu mennirnir" mundi
vera liðsterkari en þeir virtust í
fyrstu, en fylgi Héðins Valdi-
marssonar mest „á yfirborð-
inu“. Að sjálfsögðu hefir verið
hafður allmikill viðbúnaður
undir þann fund og safnað liði
á liann af beggja liálfu. En eflir
því, sem frá er sagt, á Héðinn
þvi einu að þakka sigur sinn á
þessum fundi, að liann lét sér
ekki nægja að tefla fram því
liði, sem hann átti innan félags-
ins, en leitaði styrks til komm-
únista og fékk fjölmennan
hóp þeirra til að ganga í félag-
ið með þeim hælti, að þeir
greiddu sjálfir atkvæði um inn-
töku sína!
í rauninni kemur mönnum
það nokkuð á óvart, að Héðinn
skyldi þurfa að grípa til slíkra
ráða í Jafnaðarmannafélaginu.
Það félag Iiafði einmitt verið
talið eittlivert öflugasta vígi
lians i Alþýðuflokknum. Þegar
um það var rætt á s. I. hausti,
hvort slíta skyldi samlcomulags-
umleitununum við kommún-
ista, um sameini'ngu flokkanna,
þá stóð höfuðorustan um það í
Jafnaðarmannafélaginu, og
Héðinn bar þar að talið var
glæsilegan sigur úr býtum. Var
rætt um þetta á tveimur fund-
um í félaginu og við atkvæða-
greiðslu þá, sem fram fór að
þeim umræðum loknum, urðu
2 af hverjum 3, sem atkvæði
greiddu, með þvi að halda
samningum áfram. Hinsvegar
tóku ekki nema lítið á annað
hundrað félagsmanna þátt i
þeirri atkvæðagreiðslu, en á
fundinum í gær hátt á annað
hundrað, auk nýliðanna. Og án
nýliðanna hefði Héðinn nú orð-
ið undir í atkvæðagreiðslunni.
Af þessu má ráða, að því bet-
ur sem fundir eru sóttir í Jafn-
aðarmannafélaginu, þvi liallara
fæti muni málstaður Héðins
standa þar. Og svo má vera að
þetta reynist einnig í öðrum fé-
lögum innan Alþýðuflokksins
eða Alþýðusambandsins. Styrk-
ur Héðins er fólginn í því hve
léleg fundarsóknin er yfirleitt,
en á fundinum í gær hefir hann
ekki viljað eiga alt of mikið á
hættu í því efni, og því gripið
til þcss að beita andstæðinga
sína brögðum. Hann hefir ekld
Ræöa Hitlers i gær vakti
alheims
London 20. febr. FÚ.
Aðalviðburður dagsins í dag
er ræða sú sem Hitler ríkis-
kanslari hélt í ríkisþinginu í
dag.
Hitler rakti i ræðu sinni sögu
nasistahreyfingarinnar og gagn-
rýndi stjórnarfar það, sem ver-
ið liafði í Þýskalandi fyrir daga
nasistastjórnarinnar. Snéri sér
síðan að erlendum hlaðamönn-
um, og andmælti lygafregnum
þeirra margra, er hann nefndi
svo, um ástandið í Þýskalandi.
Til andsvara þessum fregnum
Jýsti hann afrekum nasista-
stjórnarinnar, síðan hún komst
til valda og fór um það mörg-
um orðum. Á þessum fimm ár-
um höfum við, sagði Hitler,
skapað úr auðmjúkri, marg-
klofinni þjóð stolla og einhuga
þjóð og gefið henni vopnin, sem
við Iandamæri Þýskalands
munu veita þessari illgjörnu
blaðamensku járnað viðnám.
Þetla afrek teljum vér þýðing-
armeira en okkar atvinnulega
árangur. Nasistaflokkurinn er
fulltrúi allrar þýslcu þjóðarinn-
ar. Þess vegna urðu við valda-
töku hans ekki aðeins allir póli-
tískir flokkar að hverfa, heldur
lika hið lýðræðislega þingræði.
Yið höfum skapað nýjan þjóð-
aranda, sem er jafn fjarlægur
ótt sér eins öflugt vígi og ætlað'
var, þar sem Jafnaðarmanna-
félagið er, og honum virðist
hafa verið það Ijóst sjálfum.
Sigur hans þar i gær er vafa-
samur yfirborðssigur, og fleiri
slíkir sigrar kunna að reynast
honum hæltulegir.
Haraldur Guðmundsson liafði
lýst því yfir á fundinum, að ef
Héðinn yrði kosinn formaður
félagsins, mundi félagið verða
rekið úr Alþýðusambandinu,
eins og Héðinn var rekinn úr
stjórn Alþýðusambandsins og úr
Alþýðuflokknum. En þrátt fyrir
]jað var Héðinn kosinn formað-
ur félagsins. Verður félagið því
vafalaust rekið úr Alþýðusam-
bandinu jafnharðan, og virðast
raunar til þess ærnar sakir,
aðrar en formannskosningin,
og þó að ekkert væri annað en
hin gersamlega löglausa inntaka
nýliðanna á fundinum í gær.
athygli.
anda hins lýðræðislega þingræð-
is og hernaðarlegu einræði.
Þess vegna er fjarstæða að tala
um baráttu, sem eigi sér stað
milli hersins og Nasistafloklcs-
ins, eins og svo mjög hefir ver-
ið gert í ýmsum blöðum út-
lendum undanfarið. Allar þess-
ar sögur um óeirðir og alvar-
lega atburði í Þýskalandi um og
eflir 12. febrúar eru því fundn-
ar upp til þess að skaða Þýska-
land. Milli flokksins og hersins
er enginn ágreiningur, herinn
er nasistiskur her. Síðan 12.
febr. hefir nasisminn ekki ein-
ungis lagt undir sig utanríkis-
ráðuneyti Þýskalands, heldur
miklu meira. Alt Þýskaland er
nú nasistiskt.
í Þýskalandi er nú engin stofn-
un lengur til, sein ekki er nas-
istisk í einu og öllu.
Ef þeim, sem standa að öll-
um þessum rógi um Þýskaland,
skyldi takast með því að lcoma
á ófriði, þá mun stál og járn
verja landmæri þess. (Lófatak).
Þá mintist Hitler á ráðagerðir
stjórnarinnar um útþenslu iðn-
aðarins og aukningu framleiðsl-
unnar, svo að Þýskalad geti að
sem mestu Ieyti fullnægt sjálfu
sér um landbúnaðarafurðir og
annað. í því sambandi gat hann
þess, að í Þýskalandi væri nú
þegar orðinn skortur á faglærð-
um verkamönnum. En jafnvel
þótt allar þessar áætlanir verði
framkvæmdar, sagði hann, er
það ekki nóg. Krafa okkar um
nýlendur mun aldrei þagna. Frá
]>eirri kröfu er ekki unt að
kaupa okkur með lánum eða
öðru. Við óskum ekki lána,
heldur lífsskilyrða fyrir þjóð-
ina, og lil þess þurfum við ný-
Iendur.
Þið óskið ef til vill eftir því,
sagði Hitler, að cg minnist í
þessu sambandi á áætlanir og
ráðagerðir annara stjórna, en
þær áætlanir eru alt of óljósar
til þess að eg vilji fjölyrða um
þær. En eilt vil eg þó taka fram
og leggja áherslu á, sem sé van-
trú mína á öllum alþjóða ráð-
slefnum.
Orðrómur hefir gengið um
]iað erlendis, að Þýskaland væri
i þann veginn að taka til endur-
skoðunar afstöðu sína gagnvart
Þjóðabandalaginu. Þjóðabanda-
lagið var slofnað til að við-
Anthony Eden
bidst lausnar.
Stefna Chamherlains vard ofan á
en hann vili taka upp
nlega
samvinnu vid Italíu og Þýskaland.
lialda og tryggja það ranglæti,
sem framið var á Þýskalandi
með Versalasáttmálanum 1919.
Það átti að setja skorður við
því, að unt væri að breyta með
ofbeldi því ástandi, sem komið
hafði verið á með ofbeldi.
Þjóðabandalagið átti að vernda
ranglæti, sem vaxið var upp úr
þúsunda ára ranglæti fyrri
alda. Við erum ekki í Þjóða-
handalaginu, af því, að við lit-
um ekki á það sem stofnun
réttarins, lieldur sem stofnun
til að viðhalda þeim órétti, sem
slcapaðist með Versalasáttmál-
anum og af því að við krefj-
umst rétlar okkar til vigbúnað-
ar og varnar gegn árásum. Við
munum aldrei ganga í Þjóða-
bandalagið á ný, allra síst eftir
að Italir hafa sagt sig úr því.
Þelta þýðir þó ekki, að við höfn-
um samvinnu við aðrar þjóðir.
Við höfum reynt að koma á
sem bestri sambúð milli Þýska-
lands og annara ríkja. Það er
aðeins til eitt ríki, sem við liöf-
um ekki vinsamlegt samhand
við og viljum ekki liafa neitt
saman við að sælda, Sovét-
Rússland.Ef StóraBretland hef-
ir áhuga á því að viðlialda í
heiminum núverandi ástandi,
eins og enskir stjórnmálamenn
láta í veðri vaka, þá ættu þeir að
taka sömu afstöðutil bolsévism-
ans. Við liöfum fjandsamlega
afstöðu til sérliverrar tilraunar
bolsévismans til að auka áhrif
sin í heiminum. Af þessari af-
stöðu leiðir svo líka afstaða
okkar til Japans. Eg held, að
ósigur Japana í Kina myndi ald-
rei geta orðið Evrópu eða heim-
inum í lieild sinni til blessun-
ar. Eg tel að algerður sigur Jap-
ans í Austur-Asíu væri heimin-
u m engan veginn eins hætluleg-
ur og sigur bolsévismans. Ein-
mitt þess vegna liöfum við gert
við Japan samning gegn komm-
únismanum. Við óskum þess að
milli hinna miklu þjóða Aust-
urálfu, sem nú eiga í ófriði,
geti brátt komið til friðsamlegr-
ar sambúðar, og eg tel að slíkt
væri eklci eins óframkvæman-
legt og nú virðist vera, ef aðr-
ar þjóðir hættu að lofa Kínverj-
um' stuðning. Það væri miklu
nytsamlegra að leiða Kina fyrir
sjónir, liversu aðstaða þess öll
er alvarleg. En hvernig sem fer
í Austur-Asíu, mun Þýskaland
framvegis varðveita samúð
gagnvart .Tapönum, vegna þess,
að engin ástæða er til að líta
á sigur Japana sem hættu fyrir
hinn hvíta kynstofn. Ýms ensk
cg frönsk blöð hafa látið í veðri
vaka, að samúð Þýskalands með
Japan væri andstæð hagsmun-
um hins livíta kynstofns. Við
höfum engra hagsmuna að
gæia í Austur-Asíu og þurfum
ekki af þeim ástæðum að taka
málstað annars aðiljans fremur
en hins. En við áttum einu
sinni nýlendur í Austur-Asíu og
það hindraði ekki þessi riki að
laka saman liöndum við þá
gulu um að svifta okkur þeim.
Okkur þykir vænt um að
geta bent á, að einnig ílalia er
sama sinnis og við, að þvi er
Frh. á 4. síðu.
EINKASKEYTI TIL VÍSIS.
London, í morgun.
Ágreiningurinn innan bresku stjórnarinnar um
stefnuna í meginlandsmálunum hefir nú haft hinar al-
varlegustu afleiðingar.
Anthony Eden hefir beðist lausnar og^
þykir lausnarbeiðni hans svo mikill viðburð-
ur, að hann yfirgnæfi alt annað, sem er að
gerast í heiminum.
Blöðin í London skiftast í tvo flokka, er þau ræða
lausnarbeiðnina. Times, Daily Telegraph og Daily Mail
styðja Chamberlain, en News Chronicle, Daily Herald
og Daily Express styðja Eden.
CHAMBERLAIN.
EDEN.
Anthony Eden baðst lausnar
að afstöðnum tveggja daga
hörðum deilum innan stjórnar-
innar um það, hvort Bretland
skyldi veita stórkostlegar íil-
slakanir gagnvart Ítalíu.
Er búist við, að lausnarbeiðni
Edens hafi víðtækar afleiðingar,
að því er alþjóðamál snertir.
Er þetta alvarlegasti ágreining-
ur, sem upp hefir komið í
bresku stjórninni, síðan er
Abessiníumálin oliu þar
ágreiningi, en þó verður að
telja að afleiðingar núverandi
klofnings geti orðið enn alvar-
legri, og menn búast við, að
stefna og framkoma
Hitlers gagnvart Austurríki
muni gera aðstöðu bresku
stjórnarinnar erfiðari. —
Það, að Eden fer úr stjórn-
inin, mun auka mjög mót-
spyrnuna gegn stjórninni,
ekki að eins á þingi heldur og
meðal þjóðarinnar, en Eden
nýtur mikillar lýðhylli.
Þá er búist við að þetta muni
hafa víðtæk áhrif á utanríkis-
málin, sambúð Breta við aðrar
þjóðir.
Er mjög um það rætt hvort
afstaða Bretlands gagnvart
Þjóðabandalaginu muni breyt-
ast, vegna þess að Eden fór úr
stjórninni, og Halifax lávarður
kemur í hans stað sem utanrík-
ismálaráðherra, eins og búist er
við.
Þeir viðburðir, sem nú hafa
gerst eru skildir þannig, að
breska stjórnin ætli að sveigja í
áttina til nánari samvinnu við
einræðisríkin á meginlandinu.
United Press.
Samkvæmt FÚ-l'regn, sagði
Cranborn lávarður, aðsloðar-
maður Edens, einnig af sér.
Ennfremur segir svo í FÚ-
fregninni:
Chamberlain vill, að viðræð-
ur milli Breta og ítala séu látn-
ar hefjast nú þegar, en Eden
vildi, að breska stjórnin krefð-
ist þess, að ítalir legðu niður
alla áróðursstarfsemi gegn
Bretum og flyttu sjálfboðaliða
sína á brott frá Spáni, áður en
samningaumleitanir milli
Bretlands og Ítalíu ættu sér
stað.
Afsögn Edens var tilkynt að
loknum þremur ráðuneytis-
fundum. Sá fyrsti var lialdinn
síðdegis á laugardaginn, ann-
ar í gærdag og sá þriðji í gær-
kvöldi, cn það reyndist meff
öllu árangurslaust að rcyna að
miðla inálum milli ráðherr-
anna. í uppsagnarbréfi sínu
segir Eden á þessa leið:
„Atburðir síðustu daga hafa
leitt i ljós, að skoðanamunur
mikill á sér stað milli forsæt-
isráðherrans og mín, um milc-
ilsvarðandi mál, er þannig ei*
varið, að láusn þeirra getur
haft örlagaríkar afleiðingar.
Eg get ekki lagt fyrir þingið
þá stefnu, sem eg get ekki
sjálfur samþykt. Enda getur sú
stjórn ekki talist starfhæf, þar
sem eins mikill skoðanamunur
á sér stað milli forsætisráð-
herra og utanríkisráðherra, og
á sér stað milli forsætisráð-
herrans og mín.“
Chamberlain hefir lýst því
yfir, að liann taki sér mjög
nærri, að Eden skuli líta þann-
ig á þessi mál, og að sjálfur
telji hann ekki skoðanamun
þeirra snerta grundvallaratriði.