Vísir - 23.02.1938, Blaðsíða 2

VÍSIR
Samkomulagsumleitanir Breta og
Itala hefjast bráðlega í Róm.
Æsiugar í nedri málstofunni, er Lloyd George
ásakar Ghamberlain um ad hafa legid á svari
Itala, til þess ad losa sig* vid Eden.
EINKASKEYTI TIL VlSIS.
London, í morgun.
Tillaga sósíalista um að neðri málstofan lýsti yfir
vantrausti sínu á stefnu Chamberlain í utan-
ríkismálum, var feld, er til atkvæðagreiðslu
kom í gærkveldi, með 330 gegn 168 atkv. Tuttugu og
fimm menn úr íhaldsflokknum greiddu ekki atkvæði,
en einn stjórnarflokksþingmaður greiddi vantrausts-
yfirlýsingunni atkvæði.
VlSIR
DAGBLAÐ
Útgefandi:
BLAÐAÚTGÁFAN
VÍSIR H.F.
Ritstjóri: Páll Steingrímsson.
Skrifstofa |
} Austurstræti 12.
og afgreiðsla j
S í m a r :
Afgreiðsla 3400
Ritstjórn 4578
Auglýsingastjóri 2834
Prentsmiðjan 4578
Verð 2 krónur á mánuði.
Lausasala 10 aurar.
Félagsprentsmiðjan.
í óefni
að er ekki að ástæðulausu,
að menn bera kvíðboga
fyrir því, hvern enda óreiðan í
gjaldeyrismálunum muni taka.
Lýsing sú, á ástandinu í þeim
efnum, sem gefin .var í grein
Björns Ólafssonar í Vísi i gær,
spáir engu góðu um það. Gjald-
eyrismálunum hefir verið
þannig stjórnað, að þjóðin er
að fá það orð á sig í viðskifta-
heiminum, að henni sé ekki
trúandi fyrir eyrisvirði, nema
andvirðið sé borgað „út i hönd“.
Hún sé óþekkust óreiðumönn-
unum sem hafa allar klær úti
til þess að svíkja sér út lán, án
þess að liugsa nokkuð fyrir því,
með hverju eigi að borga.
En af hverju stafar það, að
svo er komið, þrátt fyrir margra
ára framkvæmd gjaldeyris- og
innflutningshaftanna? Það
stafar m. a. af því, að þessi
liöft hafa frá upphafi verið
framkvæmd að mjög verulegu
leyti með annað markmið fyrir
augum, en að sjá borgið við-
skiftum þjóðarinnar út á við.
Það er sú hlutdrægni í fram-
kvæmdinni, að nota höftin til
þess að auka sem mest við-
skifti kaupfélaganna, sem ógæf-
unni veldur að nokkuru leyti.
Og það er siðgæðisskortur
valdhafanna í landinu, sem er
undirrótin.
í greinaflokki, sem þessa
dagana er að birtast í einu mál-
gagni rikisstjórnarinnar, og
átti að vera lýsing á stjörnmála-
ferli nafngreinds stjórnmála-
manns, liefir greinarhöfundi
orðið það á, væntanlega óafvit-
andi, en í fullkominni einlægni,
að gera grein fyrir því, hvaða
siðgæðiskröfur hann telur að
gera beri til ráðamanna þjóð-
félagsins.
Greinarhöfundurinn er sjálf-
ur einhver aðsópsmesti foringi
annars stjórnarflokksins, og
virðist ekki vera í vafa um það,
að hann sé manna færastur til
þess að dæma um það, í h'verju
öðrum stjórnmálamönnum sé
helst áfátt. Hann telur það m.
a. nokkurn ljóð á ráði manns
þess, sem hann er að lýsa, að
hann „virðist hafa komist á
vélræna skoðun um mátt
manna til andlegra starfa og
forustu í félagsmálum“. Og
„á þann hátt“, segir hann, að
maður þessi hafi „safnað um
sig sveit manna“ án tillits til
þess hvort þeir væri líklegir til
að „vinna vel eða illa,“ til að
„svíkjast um eða gera verk sitt
vel“. En hér við hætist, að „sú
staðreynd, að nokkuð af þess-
um mönnum hefir nú í bili yfir-
gefið liann, sannar ennfremur
hve litla dómgreind sá maður
liefir, sem setur þvílíkt lið til
vandasamra mannvirðinga, þar
með talinn erindisrekstur er-
lendis.“
Manni skilst það nú alveg áf-
dráttarlaust, að greinarhöf. telji
þá „sveit manna“, sem um er
að ræða, líklega til þess bæði að
„vinna illa“ og að „svíkjast
um“ í starfi sínu. Hafa þá sum-
ir þeirra manna, sem hann
nefnir, unnið að opinberum
trúnaðarstörfum, „þar með tal-
inn erindrekstur erlendis“, á
ób>Tgð heggja stjórnarflokk-
anna, án þess að hann hafi
nokkuru sinni að því fundið.
Virðist haim því ekki telja það
skifta svo miklu, þó að opin-
berir trúnaðarmenn „vinni illa“
og „svíkist um“. En liitt skilst
manni að hann telji þeim mjög
til áfellis, að þeir Iiafi „nú í bili
yfirgefið“ sinn lánardrottin,
sem hafði „sett þvílíkt lið til
mannvirðinga“, og þó fyrir þá
sök eina, að hann var kominn á
glapstigu að þeirra dómi, og
einnig að dómi greinarhöfund-
arins sjálfs, í stað þess að
fylgja honum til liverskonar
óhappaverka.
„í stuttu máli“: Það virðist
vera höfuðeinkenni greinarhöf-
undarins, að opinbera trúnaðar-
rnenn beri að velja eingöngu
með það fyrir augum, að það sé
trygt að þeir fylgi sínum „lán-
ardrotni“, einstökum flokksfor-
ingja eða flokki „gegnum þykt
og þunt“ og til hvers sem er og
liafi þjóðarheill að engu, ef svo
ber undir. Og eftir þessari meg-
inreglu liefir gjakleyrismálum
þjóðarinnar verið stjórnað.
Ekki með þjóðarlieill fyrir aug-
um, heldur fánýta flokkshags-
muni. Og þess vegna, m. a., er
gjaldeyrismálunum nú komið í
það öng'þveiti, sem alkunnugt
er
ERLEND VÍÐSJÁ:
„ÚTVARPSSTRÍГ
STÓRVELDANNA.
Fyrir nokkuru var mikiS rætt
um þaS, aö Bretar hefSi gripiö til
þess rá'ðs að útvarpa fregnum á
arabisku til þeirra landa, þar sem
arabisk tunga er töluð, í mótvam-
ar skyni, þar sem ítalir hef'öi not-
aö stöðina í Bari, til þess að vekja
óánægju Arába og fleiri þjóöa í
g'ivö Breta. Bresk og amerísk
blöö segja, aö ftalir — og einnig
Þjóöverjar — hafi óspart notað
langbylgjustöövar sínar til þess aö
iitvarpa áróöursfregnum á ýmsum
málum, til Austurlanda, Suöur-
Ameríku og víöar. í Palestina og
Arabíu hafa menn fangaö yfir því,
að iBretar sögöu ítölum útvarps-
stríö á hendur, því að viötækjum
tii þess aö hlusta á stuttbylgju-
stöövar Breta, hefir veriö úthlutað
til fjölda manna í þessum löndum.
En þessi tæki er ekki hægt að
nota til þess aö hlusta á útvarps-
stööina í Bari á Suður-ítalíu. Áö-
ur en Bretar hófu útvarp á ara-
bisku, sem nær til hlustenda í Ara-
bíu, Palestina og víðar, voru 25.-
000 viðtæki í notkuu í Palestina,
og þar af var hægt að ná Daven-
try-stööinni í Bretlandi á 15.000,
en fæst þessara tækja eru í eign
Araba, en flestir meöal þeirra,
höföu viðæki, sem hentug voru til
þess aö ná Bari. Undanfarnar vik-
ur hefir verið unnið aö því af
Bretum, aö dreifa stuttbylgju-út-
varpsviðtækjum meöal Araba í
Palestina — ókeypis. — Þegar um
þetta útvarpsstríö er rætt er vert
að geta þess, að í Austurlöndum
eru útvarpsstöðvar, sem reyna á
allan hátt aö keppa viö Bari ekki
Atkvæðagreiðslan fór fram
að afstöðnum hinum harðorð-
ustu umræðum, sem fram hafa
farið í neðri málstofunni um
mörg ár, en þeir Churchill,
Lloyd George, Chamberlain og
Eden fluttu allir ræður, sem
vöktu hina mestu athygli og yf-
irlýsingar, er þeir gáfu, komu
af stað meiri æsingum í mál-
stofunni, en þessi virðulega
stofnun hefir haft af að segja
um langt skeið.
Lloyg George ásakaði
Chamberlain fyrir að hafa
legið á svari ítala, þar sem
þeir samþykkja tillögur
Breta um brottflutning ít-
alskra sjálfboðaliða á Spáni
og hafi þar með Chamberlain
sjálfur verið valdur að því,
að Eden baðst lausnar, en
hann hefði ekkert vitað um
þetta svar ítala.
Reis þá Eden á fætur og
kvaðst ekki hafa vitað um
þetta svar ítala, en það hefði
ekki gert neinn mismun, því
að hann hefði beðist lausnar,
þótt hann hefði um það vitað.
Eden heldur fund í Leaming-
ton, með kjósöndum sínum n.
k. föstudag, til þess að gera
þeim ítarlega grein fyrir lausn-
arbeiðni sinni.
Undirbúningur undir viSræð-
ur ítala og Breta er hafinn.
Perth lávarSur hefir átt tveggja
klukkustunda viðræður í Róm
við Ciano, utanríkismálaráð-
lierra ítala, og leggur Perth af
stað áleiðis til London í dag ár-
degis, til þess að taka við fyrir-
skipunum og leiðbeiningum
Chamberlain. Samkomulags-
umleitanirnar fara fram í Róm
og fer Grandi innan skamms frá
London til þess að taka þált í
þeim.
United Press.
FRÁ UMRÆÐUNUM I NEÐRI
MÁLSTOFUNNI.
London, 22. febr. FÚ.
Síðdegis í dag fór Antliony
Eden á fund konungs, og afsal-
aði sér embættisskirteini sínu.
Hann dvaldi hjá konungi í hálfa
klukkustund. í morgun kvaddi
hann samstarfsfólk sitt í utan-
ríkisráðuneytinu, en á meðan
sat franski sendiherrann á fundi
með Halifax lávarði er gegnir
embætti utanríkisráðherra fyrst
um sinn.
í Rómaborg fór Perth lávarð-
síður en Daventry. — Talsveröar
líkur eru taldar til, aö Bretínn
veröi sigursæll um það er lýkur
í útvarpsstríði þessu.
ur sendiherra Breta, á fund
Ciano gi’eifa, utanríkisráðherra
ítala. Síðan leggur Perth lávarð-
ur af stað til London til þess að
ræða við bresku stjórnina, áður
en viðræðurnar milli Breta og
ítala hefjast í Róm.
ítalska ráðuneytið kom sam-
an á fund í dag, en það var sagt,
að eingöngu hefði veriö rætt um
innanríkismál.
Artliur Greenwood bar í dag
fram vantraustsyfirlýsingu á
bresku stjórnina, og stóðu um-
ræður út af vantraustsyfirlýs-
ingunni yfir, er síðast fréttist.
í vantraustsyfirlýsingunni
segir, að þingið harmi það, að
þær kringumstæður skyldu
skapast, sem valdið liöfðu því,
að Antliony Eden lét af em-
bætti, og að þingið vantreysti
utanrikismálastefnu stjórnar-
innar.
í framsöguræðu sinni sagði
Greenwood m. a. að það væri
eftirtektarvert, að Chamberlain
forsætisráðherra hefði ekki lýst
yfir, eins og venja er til við slik
tækifæri, trú stjórnarinnar á
hugsjónir Þjóðabandalagsins og
sameiginlegt öryggi. Hann bar
það á stjórnina, að hún hefði
svikið kjósendur sína, fengið
einræðisöflunum öll spilin i
hendurnar og auðmýkt hina
bresku þjóð í augum alls heims-
ins.
Þessu svaraði Chamberlain á
þá leið, að engin þjóð sem hefði
snefil af sjálfsvirðingu neitaði
að ræða við fulllrúa annarar
þjóðar, nema með því móti að
einhverjum vissum skilyrðum
yrði fullnægt fyrirfram. „Spurn-
ingin er“ sagði Chamberlain,
„er okkur alvara að ræða við
ítali eða ekki? Ef okkur er það
alvara, þá er best að koma því
í verk sem fvrst:“.
Ýmsir ræðumenn, sagði
Chamberlain, befðu látið sem
þeir teldu bresku stjórnina vera
að niðurlægja sig og þjóðina
með því að þiggja boð ítölsku
stjórnarinnar. Hún væri sökuð
um að hafa látið kúga sig, og
hann hefði verið sjálfur sakað-
ur um að hafa skriðið skælandi
til Mussolinis. „Eg læt ekki
annað eins og þetta á mig fá“,
sagði Chamberlain. „Eg veit sem
er, og þeir sem ásaka mig vita
það einnig, að aðstaða þjóðar
vorrar er þannig, að hún getur
leyft sér að gera ]jað sem marg-
ar smærri þjóðir geta ekki leyft
sér að gera, en það er að sýna
eðallyndi í viðskiftum sinum við
aðrar þjóðir“, Chamberlain
sagði, að franska stjórnin hefði
verið látin fylgjast með öllum
Frh. á 4. bls.
AUKINN VÍGBÚNAÐUR.
Á fundi frakknesku stjórnar-
innar í gær var samþykt að
taka innanríkislán til vigbúnað-
ar, að upphæð 21 miljón ster-
lingspund, og mun þá lántaka
vegna vígbúnaðar Frakka
nema alls nálægt 100 miljónum
sterlingspund. (FÚ.).
London, 23. febr. - FÚ.
Samkvæmt japönskum frétt-
um sem borist hafa til Shang-
hai, gerðu 7 kinverskar flugvél-
ar í gær loftárás á Taihoku á
Formosa-eyju, en það er flota-
stöð Japana. Síðar gerðu flug-
vélarnar árás á aðra borg, 40
mílur sunnan við Taihoku.
Þetta er í fyrsta skifti sem kín-
verskar flugvélar gera árás á
japanskar borgir
lleisloni-
ioDðf Irets 09
Itali verDa
eidurskeiaðir.
London, 23. febr. - FÚ.
Verslunarmálaráðherra Breta
lýsti því yfir í gær, að versl-
unarsamningar milli Ilalíu og
Bretlands mundu verða teknir
til endurskoðunar innan fárra
daga.
FRAKKAR ÆTLA AÐ SEMJA
VIÐ ITALI.
London, 23. febr. - FÚ.
Á ráðherrafundi í París í gær-
kveldi skýrði Delbos utanríkis-
málaráðherra frá þvi, að ef
samningar tækjust milli ítaliu
og Bretlands, þá myndu Frakk-
ar fúsir til þess, að gera samn-
inga við Ítalíu, en þó með nokk-
ururn skilyrðum.
TVEIR JAPANSKIR HERFOR-
INGJAR KVADDIR HEIM.
Japanska stjórnin hefir kvatt
lieim frá Kína tvo liersliöfð-
ingja auk Matzui hershöfðingja
í Shangliai. Þeir eru liershöfð-
inginn í Nanking, en hann er
föðurbróðir keisarans, og liers-
höfðinginn í Hangchow.
Loftárásir á Spáni.
London, 23. febr. — FÚ.
Flugvélar uppreistarmanna gerðu loftárás á Valencia í gær.
Sprengjur féllu í grend við franskt skip sem lá á höfninni. Loft-
árás var einnig gerð á Sagunto um 30 kílómetra norðar með
ströndinni. Franskt skip, sem lá á höfninni varð fyrir einni
sprengjunni. Franska skipið sem sagt var frá í gær, og flug-
vélar uppreistarmanna gerðu árás á, varð ekki fyrir neinum
skemdum.
EFTIR LOFTÁRÁS
á Barcelóna. Verið er að ryðja til í rústunum af húsi einu og
bera brott dauða og limlesta.
Kínvepskap flugvélar gera
loftárásip á japanskap bopgip