Vísir - 25.02.1938, Blaðsíða 2

VlSIR
VÍSIR
DAGBLAÐ
Útgefandi:
BLAÐAÚTGÁFAN
VfSIR H.F.
Ritstjóri: Páll Steingrímsson.
Skrifstofa
í Austurstræti 12.
og afgreiðsla J
S í m a r :
Afgreiðsla 3400
Ritstjórn 4578
Auglýsingastjóri 2834
Prentsmiðjan 4578
Verð 2 krónur á mánuði.
Lausasala 10 aurar.
Félagsprentsmiðjan.
Mál málanna
IT M ekkert er nú eins mikið
U talað manna á milli og
þann voða, sem er fyrir dyr-
um vegna þess að gjaldeyris-
skipulagið er að sigla í strand.
Almenningur verður að vísu
ekki fyrir áhrifum gjaldeyris-
skortsins fyrr en vöruþurð fer
að gera vart við sig. Verslunar-
stéttin aflur á móti liefir nú í
nálega eitt ár fengið að súpa
seyðið af hinu siversnandi á-
standi. En éftir að grein Bjöms
,Ólafssonar um gjaldeyrisá-
standið birtist hér í blaðinu,
liafa augu almennings opnast
fyrir þvi hvað hér er að gerast
í þessum málum. Alþýða
manna hefir hingað til álitið áð
engum kæmi gjaldeyrisástandið
neitt við nema kaupmönnum.
En menn eru nú farnir að átta
sig á því, að gjaldeyrisskortur
og ill stjórn á þvi sviði, kemur
fleirum við en þeim, sem flytja
inn vörur. Hér er verið að fara
með fjöregg þjóðarinnar.
Mörgum finst jafnvel ótrú-
legt að ástandið sé orðið eins og
því er lýst hispurslaust og hóg-
værlega í grein B. Ó. En ein
sönnunin fyrir þvi, að elcki sé
ofsagt er sú, að stjórnarblöðin
hafa elcki sagt eitt orð um
greinina, sem er ein þyngsta og
alvarlegasta ásökun, sem til
þessa hefir fram komið á gjald-
eyrisskipulag og fjármálastefnu
stjómarinnar. Stjómarblöðin
þegja af því, að þau vita að
hvert orð i greininni er satt.
Þau geta ekki véfengt einn staf
af því sem þar er fram borið.
Ástandið er stórhættulegt fyrir
þjóðina og stjórnin stendur
uppi ráðþrota hvað gera slculi.
Það ár sem nú er að byrja,
verður niðurlægingartími fyrir
þjóðina, ef ekki verður bætt úr
gj aldeyrisháðungunni.
Fjármálaráðherra reynir að
komast undan þeirri þungu á-
byrgð, sem á honum hvilir i
þessu efni, með þvi að telja
upp hversu mikið hafi verið eytt
í verksmiðjur og iðnaðarfyrir-
tæki á siðustu þremur árum.
Út af fyrir sig er gott að vita
þetta, sérstaklega ef rétt væri
túlkað hver álirif þetta hefir á
gjaldeyrismálið. En þetta er
ekkert aðalatriði. Hitt er aðal-
atriðið að alt gjaldeyrisskipu-
lagið er að kollsigla sig. Við-
skifti þjóðarinnar út á við eru
að fara í strand. Við þörfnumst
engra bollalegginga um það
hvers vegna skipið er að reka
upp í skerjagarðinn, heldur
skjótra ráðstafana til þess að
forðast skipbrotið.
Svo blindir eru þeir sem
stjórna þessum málum, að þeir
segja, að rnenn sem leyfa sér að
benda á þessar sorglegu stað-
reyndir, séu að „svala“ sér á
pólitískum andstæðingum. Það
er engu líkara en að stjóminni
finnist, að verið sé að minnast
á mál, sem enga stoð á i veru-
leikanum, hvað þá lieldur að
nokkuð sé aðfinsluvert. Það
virðist þó svo að ástæða sé jafn-
vel til að minnast á lítilvægari
mál en þau, sem snerta afkomu
og lieiður allrar þjóðarinnar,
eins og gjaldeyrismálið.
En þetta stórmál, sem vel má
nefna mál málanna á þessu
landi í dag, virðist ekki ætla að
l'á þær undirtektir og þá leið-
réttingu frá ríkisstjórninni, sem
nauðsynlegt er og heill þjóðar-
innar krefst. Og aldrei munu
landsmenn fá að súpa seyðið
jafn eftirminnilega af hand-
vömm stjómarinnar og þeir fá
nú fyrir meðferð hennar á
gjaldeyi-ismálum landsins.
NOTAGILDI ÍSLENSKS
SÍLDAR- OG
KARFAMJÖLS
24. febr. FÚ.
Fréttaritari útvarpsins í
Kaupmannahöfn hefir snúið sér
til „Landökonomisk Forsögs-
laboratorium“, með fyrirspurn
um hvernig gangi rannsókn-
irnar á notagildi íslensks-síldar
og karfaméls til skepnufóðurs í
Danmörku. Skýrði rannsóknaf-
stofan lionum svo frá að niður-
stöður rannsóknanna hefðu nú
verið sendar danska landbúnað-
arráðuneytinu, og séu þær í
skemstu máli á þá leið, að ís-
lenska síldarmjölið og karfa-
mjölið fullnægi sem fóðurbætir
handa mjólkurkúm, bæði að
efnasamsetningu og næringar-
gildi öllum kröfum sem gerðar
eru til fyrsta flokks vöru. Kýrn-
ar liöfðu fljótlega vanið sig við
þetta fóður, ef það var gefið
með olíukökum og korni og að
engar óheppilegar verkanir
liafi komið fram á mjólkinni.
Karfamjöls notkun hafi leitt til
þess að smjörið varð meira og
A. og D. vitamín innihald þess
jókst. Þá hefir og notkun þess-
ara efna sem fóðurbætir handa
alifuglum reynst mjög vel.
Rannsóknarstofan upplýsir það
að lokum, að í eitt ár enn muni
rannsóknum með þessu íslensku
efni verða haldið áfram, og nú
þegar sé óhætt að segja það með
fullri vissu að Danir geti með
mjög góðum árangri hagnýtt
sér íslenskt síldarmjöl og karfa-
mjöl.
Sýning
Guðmundar Einarssonar
24. febr. FÚ.
frá Miðdal er nú komin til
Miinchen. Var liún opnuð þar
9. þ. m. að viðstöddu fjölmenni
í sýningarsölum Miinchener
Kunstferien, sem eru í gömlu
Bayersku konungshöllinni.
Fréttastofunni hefir borist
eintak af „Mtinchener Neueste
Nachrichten“ frá 10. febrúar,
þar sem farið er lofsamlegum
orðum um þessa sýningu Guð-
mundar Einarssonar.
Áskorun um þin,grof á Bret-.
landi.
Oslo, 24. febrúar.
Breski verkalýðsflokkurinn
og Iandssamband verklýðsfélag-
anna hafa birt tilmæli til ríkis-
stjórnarinnar um að Iáta þing-
rof fara fram og efna til nýrra
þingkosnínga. NRP. — FB.
Útvarpsræða Sclmssiilggs:
London, í morgun. — FÚ.
Schussnigg Austurríkiskanslari flutti ræðu í útvarpið í
gærkveldi, þar sem hann ræddi um utanríkismála-
stefnu stjórnarinnar og innanríkismál, með sérstöku
lilliti til fundar þeirra Hitlers í Berchtesgaden 12. þ. m.
Dr. Schussnigg sagði, að í utanríkismálum væri stefna stjórn-
arinnar mótuð af tveimur megin hvötum: I fyrsta lagi, að lifa
í friði við allar þjóðir, og i öðru lagi, að vernda sjálfstæði lands-
ins. „Vér ráðum engu um landamerki vor,“ sagði dr. Schuss-
nigg, „en vér munum lialda þvi fram sem vér höfum hlotið.“

að Mussolini hafi eftir sem
áður fulla samúð með oss, í
viðleitni vorri til að varðveita
sjálfstæði vort, án þess að
blanda sér inn í innanríkis-
mál vor“.
Að lokum sagði Schusnigg,
að Austurríki léki hugur á því,
að lialda óskertri vináttu sinni
við þær þjóðir, sem ætið hefðu
reynst því vel, og þá ekki síst
Breta, Frakka og Bandaríkin.
Að lokinni ræðu sinni fór
Schusnigg í broddi fylkingar
um götur Vínarborgar. Áætlað
er, að 150 þúsund manns hafi
tekið þátt i hópgöngunni. Smá-
liópar Nasista reyndu á ein-
staka stað að rjúfa fylkinguna.
Um fund þeirri Hitlers i Bei-
chtesgaden sagði dr. S- husnigg,
að þar liefði veiið sú stefna,
sem ætti að ríkja um allan ald-
ur í sarnbúð Þýskalands og
Austurríkis, Þar nefði verið lok-
ið við þá sáttmá'ogcio, sem haf-
in var 1936. í Berchtesgaden 12.
febrúar hefði verið bundinn
endi á 5 ára stjórnmálega bar-
áttu milli Austurríkis og Þýska-
lands. Þýska stjórnin sagði
liann, hefði staðfest yfirlýsingu
sína, um viðurkenningu á rétti
Austurrikis til fullkomins sjálf-
stæðis, sem falin var í sáttmál-
anum 1936. Á þessum grund-
velli hefðu svo viðrræður þeirra
Hitlers farið fram og samkomu-
lag það, sem orðið hefði á milli
þeirra, áliti hann að myndi
verða báðum þjóðum til heilla.
„Alt hatur verður að hverfa“,
sagði Schusnigg, „og þeir sem
vilja taka þátt í stjórnmála-
legri þróun þessa lands, verða
að starfa að því á einum og
sama grundvelli, og innan vé-
banda Föðurlandsfylkingarinn-
ar“. Þýska rikisstjórnin hefði
skuldbundið sig til þess, sagði
Schusnigg, að leggja með öllu
niður alla íhlutun um stjórn-
mál Austurríkis og veita nas-
istum í Austurríki engan stuðn-
ing, en hinsvegar veitti austur-
ríska stjórnin nasistum í Aust-
urríki frelsi og biði þeiin sam-
starf við aðra þegna rikisins
innan Föðurlandsfylkingarinn-
ar.
Stjórnin í Austurríki væri
ekki samsteypustjóm, sagði dr.
Schusnigg, heldur samfylking-
arstjórn.
Þá sagði kanslarinn, að
engin ástæða væri til þess, að
álíta, að samkomulag þeirra
Hitlers og stjórnarbreytingin
í Austurríki hefði á nokkum
hátt áhrif á sambúð Austur-
ríkis og Ítalíu. „Eg hefi gilda
ástæðu til þess að líta svo á,
Egipska stjórum krefst þess ad
mega taka þátt i viðræðum
Breta og Itala.
EINKASKEYTI TIL VlSIS.
London, í morgun.
Cairo-fregnir í morgun
herma, að Mahmoud
pasha, forsætisráðherra
Egiptalands, hafi í dag skýrt
sendiherra Bretlands í Egipta-
landi, Miles Lampson frá því, aö
ríkisstjórn Egiptalands hafi á-
kveðíð að endurtaka kröfu sína
um að réttindi hennar til þess
að taka þátt í viðræðum Breta
og ítala verði viðurkend, að því
er Suezskurðinn snertir og önn-
ur mál, sem Egiptar láti sig
miklu varða.
Bendir egipska sljórnin á
það, að samkvæmt 6. grein sátt-
mála Bretlands og Egiptalands,
sé svo ákveðið, að komi til nokk-
urs ágreinings milli Egipta og
Breta, er valdið gæti hættulegri
sambúð, skuli leitast við að
jafna liann með vinsamlegum
samkomulagsumleitunum.
Ákvörðun þessi var tekin, er
birtar höfðu verið fregnir um
það í Cairo, að rætt mundi
verða um Suezskurðinn milli
Breta og ítala.
VIÐRÆÐUR MILLI
ÞJÓÐVERJA OG BRETA. 1
Umræður, liliðstæðar þeim,
sem fram fara milli ítala og
Breta, munu fara fram milli
Breta og Þjóðverja. Byrja þær
í næstu viku milli Chamberlain
og Ribbentrops, er hinn síðar-
nefndi kemur til London, en
hann mun þá ganga á fund
konungs. — Umræðurnar eru
að eins til undirbúnings frekari
umræðum síðar.
Chamberlain hefir beðið
sendiherra Bretlands í Berlín,
að fara frain á það við Ribben-
trop, að hann staðfesti ummæli
Hitlers í ræðu lians, varðandi
Bretland, og spyrjist fyrir um
það hvort Þjóðverjar sé reiðu-
búnir að hefja viðræður þegar
við Breta. Hefir von Ribbentrop
svarað játandi.
MÚSSÓLÍNI ER
KRÖFUHARÐUR.
Oslo, 24. febr. FÚ.
Frönsk blöð skýra svo frá i
dag og telja sig liafa það eftir
góðum lieimildum, að breska
stjórnin muni gefa sendiherra
sínum í Róm, fult umboð til
þess að semja við ítölsku stjórn-
ÞJÓÐARATKVÆÐA-
GREIÐSLAN I
RÚMENÍU.
London, 25. febr. FÚ.
Við þjóðaratkvæði það
sem fór fram í Rúmeníu
í gær, um hina nýju
stjórnarskrá Carols kon-
ungs, greiddu meira en
fjórar miljónir atkvæði
með stjórnarskránni, en
5000 manns greiddu at-
kvæði gegn henni.
United Press.
ina. 1 samningum þessurn muni
meðal annars verða falin viður-
kenning Breta á yfirráðum
Itala í Abessiniu. Þá muni og
verða samið um hve mikinn her
Italir skuli mega liafa í Lybiu
og ennfremur um það að Italir
láti af útvarpsáróðri sínum
gegn Bretum í löndunum um-
hverfis Miðjarðarhaf.
Frönsku blöðin fullyrða að
ekki muni verða samið um
Spánarmálin lieldur verði hlut-
leysisnefndinni og hernaðar-
aðilum á Spáni sjálfum eftir-
látið að útldjá þau.
Parísarblöðin telja að Musso-
lini muni meðal annars gera
þær kröfur að ítalir skuli hafa
sama rétt i Miðjarðarhafi og
Bretar, að þeim skuli leyfilegt
að hafa her og flotastöð á Bal-
earisku-eyjunum um nokkurt
árabil ennþá, og loks skuli Itöl-
um lieimilað að liafa eftirlit
með siglingum um Suez-skurð-
inn a. m. k. að einhverju leyti.
Þá er talið að Mussolini muni
gera það að skilyrði fyrir bæltu
samkomulagi, að Italir fái stór
lán i Bretlandi og eru 600 níilj.
króna nefndar sem lágmark
lánsuppliæðarinnar.
Joe Louis sigrar í hnefaleik.
Oslo, 24. febrúar.
Kepni í hnefaleik í þyngsta
flokki fór fram í New York i
gær. Keptu þeir Joe Louis og
ameríski hnef aelikskappinn
Nathan Mann. Sló Louis Mann
niður í þriðju umferð og bar
sigur úr býtum. NRP. — FB.
VANDRÆÐI ÍSLENSKRA
NÁMSMANNA ERLENDIS.
Alment hafa menn ekki
vitað um það fyrr en nú síð-
ustu daga, að margir íslensk-
ir námsmenn í útlöndum
liafa ekkert fyrir sig að
leggja vegna vöntunar á
gjaldeyri héðan að héiman.
Þetta hefir þeim einum verið
kunnugt hér, sem hafa fyrir
námsmönnum að sjá erlend-
is. Maður sem er nýkominn
frá útlöndum hefir skýrt Vísi
frá því, að hann hafi hitt
nokkra íslenska námsmenn í
borg einni í Þýskalandi. Þeir
höfðu ekld fengið senda pen-
inga héðan síðan í nóvember,
að einum þeirra undantekn-
um, sem hafði hjálpað hin-
um af sinum litla gjaldeyri.
Nú stóðu þeir allir uppi ráða-
lausir og voru búnir að veð-
setja fatnað sinn fyrir nokk-
ur mörk, til þess að geta
keypt sér mat. Þetta mun þvi
miður ekld vera eins dæmi.
'1
Óðinn, hinn nýi varðbátuF,
seiU smíðaður var fyrir nörðan,
kom hingað í gær kl. 3. Var al-
þingismönnum og blaðamönn-
um boðið að skoða bátinn, en
siðan var sest að kaffidrykkju
að Hótel Borg. Undir borðum
töluðu þeir Hermann Jónasson,
Pálmi Loftsson og Einar Árna-
son.
Boðið var út til samkepni um
uppdrátt að bátnum og heitið
1000 kr. verðlaunum þeim, er
teiknaði þann uppdrátt er fylgt
yrði. Næstum allir skipasmiðir
á landinu tóku þátt í samkepn-
inni, en hlutskarpastir urðu
þeir Páll Pálsson og Hafliði
Hafliðason. Dómnefnd skipuðu
Magnús Guðmundsson skipa-
smiður, Ólafur Sveinsson,
skipaskoðunarstjóri og Þorst.
Loftsson.
Smíði skipsins var síðan boð-
in út innanlands og var tekið
tilboði frá Herluf Ryel og
Gunnari Jónssyni á Akureyri.
Báturinn er 70 smál., traust-
bygður mjög, „eik á eik“, eins
og það heitir á skipasmíðamáli
og táknar að bæði bönd og
byrðingur sé úr eik.
Vélar eru 3 í bátnum, aðal-
vélin 240 ha. Er hún 3ja strokka
Delta-dieselvél. Þá er 18 ha.
dieselvél er framleiðir rafmagn
til ljósa, akkerisvindu, talstöðv-
ar, bergmálsdýptarmæli o. s.
frv. Þá er loks 3 ha. mótor, sem
nota á í höfnum fyrir ljós og
þ. u. 1.
Á varðbátnum er ein 37 mm.
fallbyssa, en báturinn er útbú-
inn öllum nýtísku tækjum til
siglingar og björgunar. Er bát-
urinn svo traustur og vélin svo
sterlc, að hann á að geta verið
úti í öllum veðrum.
Kostnaður varð 140 þús., en
þar af fer mikill liluti í ýmis-
konar tæki o. s. frv. Reksturs-
kostnaður er áætlaður 80 þús.
kr. á ári.
E.s. Lyra
fóF til útlanda í gærkveldi. Met5-
al farþega voru : Gunnar Einarsson
prentsmi'Öjustj., Ólafur Bergmann
Erlingsson prentari, P. B. Melsted,
Kristmann GuSmundsson og frú,
FriÖrik Dungal og frú, Halldór
Dungal, Ernst Jakobsen, Jón St.
Árnason, Carl Petersen, Fridtjof
Nielsen, Pétur Eggerz Stefánsson,
frú Ellen Sighvatsson, Jón Jóhann-
esson, Lars Halsör og Ingibjörg
Kristjánsson.