Vísir - 02.03.1938, Blaðsíða 2

VÍSIR
VÍSIR
DAGBLAÐ
Útgefandi:
BLAÐAÚTGÁFAN
VÍSIR H.F.
Ritstjóri: Páll Steingrímsson.
Skrifstofa
. , 1 Austurstræti 12.
og afgreiðsla J
S i m a r :
Afgreiðsla 3400
Ritstjórn 4578
Auglýsingastjóri 2834
Prentsmiðjan 4578
Verð 2 krónur á mánuði.
Lausasala 10 aurar.
Félagsprentsmiðjan.
Undanbrögð.
P LAÐ f jármálaráðherrans
” gerir ráðherranum lítinn
greiða með því, að vera sífelt að
endurtaka þá fávíslegu skýr-
ingu sem ráðherrann gaf á
gjaldeyrisörðugleikunum í fjár-
lagaræðu sinni á dögunum. En
að dómi ráðherrans á það að
vera ein af höfuðorsökum
þeirra örðugleika, hve mikið fé
hefir verið lagt í ýmis fyrirtæki
síðustu þrjú árin, þó að vitað
sé, að megnið af því fé er erlent
lánsfé, sem beinlínis hefir lilot-
ið að draga úr þessum örðug-
leikum meðan verið var að nota
það.
Nú hefir blað ráðlierrans tek-
ið það lil bragðs, til þess að
reyna að bréiða yfir þá fávisku
ráðherrans eða blekkingarvið-
leitni, sem liann gerði sig sek-
an um í ræðu sinni, að lialda
því fram, að það „skifti eklci
máli í þessu sambandi“, þó að
mikið erlent lánsfé hafi verið
flutt inn í landið þessi síðustu
þrjú ár, sem verslunarjöfnuð-
urinn liafi verið hagstæður, að
meðaltali um 5,3 milj. kr. á ári.
„Hér er um að ræða útfluttar
vörur frá landinu og innfluttar
vörur til landsins", segir blaðið,
„þar á meðal það erlent efni,
sem gengið hefir til arðbærra
iðnaðar- og framleiðslufyrir-
tækja“!
Það verður nú að gera l'n*
fyrir því, að ráðherránum hafi
verið það Ijóst, þó að þeim, sem
blað hans rita, skiljist það ekki,
að erlenda lánsféð, sem flutí
hefir verið inn i landið, skiftir
verulegu máli í sambandi við
verslunarjöfnuðinn þau ár, sem
verið var að flytja það inn, og
þá fyrst og fremst í sambandi
við „það erlent efni, sem geng-
ið hefir til“ nýrra fyrirtækja,
og keypt hefir verið fyrir þetta
lánsfé. Því að það hefir gert það
að verkum, að greiðslujöfnuð-
urinn hefir í reyndinni verið
liagstæðari þessi ár, en mismun-
urinn á verðmæti inn- og út-
flutnings sýnir. Ef t. d. teknar
liafa verið að láni erlendis 10
miljónir króna, til að leggja i
ný fyrirtæki á þessum þremur
árum, og þá fyrst og fremst til
að kaupa „erlent efni, sem
gengið hefir til þeirra“, þá leið-
ir af því, að 10 milj. krónum
meira af erlendum gjaldeyri
fyrir útfluttar vörur hefir verið
til umráða til annara hluta, eða
að verslunarjöfnuðurinn liefir
í reyndinni verið hagstæður um
8,6 milj. í stað 5,3 að meðaltali
þessi þrjú ár. Og því furðu-
legra og óskiljanlegra er það,
að gjaldeyrisörðugleikarnir
skuli sífelt hafa farið vaxandi.
Og því ægilegri eru horfurnar
í framtíðinni, ef nú skyldi alveg
taka fyrir innflutning lánsfjár.
Þessi undanbrögð Framsókn-
arblaðsins stoða þannig lítið.
Og þrátt fyrir þau vantar alveg
skýringuna á því, liversvegna
ráðherrann lét svo í ræðu sinni,
sem stofnun nýrra fyrirtækja í
landinu hefði aukið svo mjög á
gjaldeyrisörðugleikana, þvi að
honum hlýlur að vera kunnugt
um það, að þessi nýju fyrirtæki
höfðu að mestu leyti verið
stofnuð fyrir erlent lánsfé, en
ekki fyrir aflafé landsmanna í
erlendum gjaldeyri, og að þau
skifta því litlu máli í sambandi
við gjaldeyrisafkomuna.
ERLEND VlÐSJÁ:
RÚSSNESKUR FLUGLEIÐ-
. ANGUR TIL SUÐUR-
SKAUTSINS.
Mikhail Vodopyanoff, rússneski
flugmaöurinn, sem stýröi fyrstu
rússnesku flugvélinni, sem flaug
yfir NorSurheimskautiö, í maí-
mánu'öi áriö sem leið, hefir stung-
i'S upp á því, að ráðstjórnin stofni
til flugleiöangurs til Suðurheim-
skautins. Þessi flugmaöur er tal-
inn hafa átt hugmyndina að því,
aö efna til flugleiöangurs frá
Moskva yfir NoröurheimskautiS
til Kyrrahafsstrandar Bandarikj-
anna. Hann hefir nú fyrir nokk-
uru ritað um þaö í „Pravda“, að
æskilegt væri, að stofnaö væri til
flugleiðangurs ti! Suðurheim-
skautsins. Mikhail Gromoff, leið-
togi rússnesku flugmannanna í
seinni flugferöinni yfir Norður-
heimskautið, hefir einnig gert
þessa hugmynd að umtalsefni í
rússneskum blöðum. Eins og menn
munu minnast setti Gromoff og fé-
lagar hans, í fyrrnefndri flugferð
met í langflugi, er þeir flugu frá
Moskva til San Jacinto í Cali-
forniu, án þess aö lenda, eða 6262
enskar mílur vegar.
Vodopyanoff stingur upp á, aS
íarið verði frá Leningrad næst-
komandi haust, í hinum nýja ís-
brjóti Joseph Stalin, áleiðis til
Suöurheimskautssvæðisins, og
veröi sett upp bækistöö á hent-
ugum staö viö Wedellsjó. ís-
brjóturinn heföi m. a. meöferöis
fimm tvíhreyfla-flugvélar, til þess
aö flytja áhöld og vistir til Suö-
urheimskautsins, frá Prince Re-
gent Luitpoldlandi viö Wedellsjó,
p_n það er. um 800 enskar mílny
vegar. Telur flugmaöurinri, á8
koma mætti öllu því nauösynleg-
asta í þremur flugferöum. Hann
gerir ráð fyrir, að allar flugvél-
arnar veröi í nánd viö Suöurheim-
skautið í einn mánuð og fari sam-
tals í 70 flugferðir frá heimskaut-
inu þennan tíma. Að þeim tíma
liðnum fari þær þaöan, en eftir
veröi skilin á heimskautinu ein
flugvél og átta menn, til marg-
víslegra athugana, er standi yfir í
þrjú ár.
Vodopyanoff hefir látiö í ljós,
að hann voni, að sá draumur sinn
rætist, aö honum veröi falin for-
usta slíks leiðangurs. Hann hefir
nefnt þessa flugmenn sem líklega
til þátttöku í leiðangrinum : Vasily
Molokoff, Anatolii Alexeieff, Ivan
Mazuruk og Pavel Golovin, sem
allir eru flughetjur, sem tóku þátt
í flugferðunuin yfir Norðurheim-
skautiö.
Vodöpyanoff segir, að Richard
E. Byrd, varaaðmírálinn ameríski,
sem frægur er fyrir Suöurheim-
skautsleiðangra sína, hafi ekki
dvalist nógu lengi á heimskautinu
sjálfu, til þess að framkvæma
nauðsynlegar veöurfræöilegar og
landfræðilegar athuganir.
EINKASKEYTI TIL VÍSIS.
London í morgun.
Frá Shanghai eru íregn-
ir a þa leio, ao jap-
anski herinn sé kom-
inn að landamærum Shansi-
fylkisins og sé nú fremstu
sveitirnar í óða önn að búa
sig til bardaga við 8. her
Kínverja. Bíða þeir liðs-
auka, því að ætlunin er að
gersigra Kínverja og upp-
ræta þenna her þeirra með
öliu. Síðan vörn Kínverja
fór í handaskolum í Shansi-
fylki, er fylkið raunveru-
lega alt í höndum Japana,
enda þótt þeir hafi ekki
ennþá sett setulið í allar
hinna stærri borgir fylkis-
ins. Þegar bardagar hef jast
í Shensi-fylki er raunveru-
lega barist í átta fylkjum
Kínaveldis.
United Press.
EDEN SENDIHERRA í
BANDARÍKJUNUM.
EINKASKEYTI TIL VÍSIS.
London í morgun.
St j órnmálaf réttaritari
Daily Sketch segir í morg-
un að líkur sé á því, að
Eden, fyrverandi utan-
ríkismálaráðherra, verði
sendiherra Breta í Wash-
ington um takmarkaðan
tíma. Væri það sigur fyr-
ir þá stefnu hans, að
Bretar og Bandaríkja-
menn eigi að hafa sem
nánasta samvinnu í
heimsmálunum.
United Press.
ENN AUKINN VÍGBÚNAÐUR
Á ÍTALÍU.
Áætlanir um útgjöld lil ílalska
íiersins voru íagðar fram í Róm
í gær. Á komandi ári er gert ráð
fyrir að verja tultugu og sjö
og hálfri miljón sterlingspunda
til þessara þarfa og er það am
einni miljón meira en í fyrra.
Ábersla verður lögð á að víg-
girða eyjarnar í Gríska hafinu.
FÚ.
„RÉTTARHÖLDIN“ í
MOSKVA.
EINKASKEYTI .TIL VÍSIS
London í morgun.
J
Ahádegi í dag (Moskva-
tími. Reykjavíkurtími
8 árd.) hófust yfir-
heyrslurnar yfir Bukharin,
Rykoff og félögum þeirra í
Moskva. Fara þau fram í
hinum fræga súlnasal í borg-
inni.
United Press.
öskudagsfagnaður
st. Einingin er í kvöld. Eining-
arfélagar og aörir Templarar fjöl-
menni þar og njóti ágætrar skemt-
unar og styrki sjúkrasjóð stúk-
unnar. Fundurinn byrjar kl. 8.30
stundvíslega og skemtunin um ld.
9-30- , iilÍfl
Óeirðir yflrvofandi i
Austurriki.
London, 2. mars.
Dr. Seyss-Inquart er farinn til
Styríu, til þess að reyna að
reyna að kveða niður æsingarn-
ar, sem þar hafa átt sér stað
síðan nazistum var veitt stjórn-
málalegt frelsi í Austurriki. I
norðurbluta Austurríkis er ótt-
ast að óeirðir muni brjótast út
innan skamms. Nazistar þar
bafa gert sig líklega til þess að
sýna yfirvöldunum mótþróa og
fara sínu fram, þrátt fyrir þær
hömlur, sem samningurinn
milli Austurríkis og Þýska-
lands leggur á starfsemi þeirra.
I morgun barst út sú frétt, að
tveir útlægir nazistaforingjai-
frá Austurrilci væru komnir
heim frá Þýskalandi, og er ann-
ar þeirra dr. Taus, en skömmu
áður en þeir Schussnigg og Hit-
ler ræddust við á Berchtesgaden
hafði hann verið handtekinn og
höfðu þá fundist í fórum hans
skjöl, sem bentu til þess, að
hann ætlaði sér með aðstoð
Þjóðverja að velta Schussnigg
úr sessi. (FÚ). —
Norskn stjðrnlnnl hætt
við falli.
Oslo, 2. mars.
Nokkur norsku blaðanna gefa
í skyn, að nokkurar likur sé til
að stjórnin verði liælt komin,
þegar Stórþingið tekur til með-
ferðar finsk-norska verslunar-
sáttmálann. I þessum samningi
eru m. a. ákvæði um innflutn-
ing á 450.000 kg. á kjöti. Rikis-
stjórnin mun gera það að frá-
fararatriði, ef viðskiftasamn-
ingurinn verður ekki samþykt-
ur. Flestir ætla, að ríkisstjórn-
in beri sigur úr býtum í at-
atkvæðagreiðslunni, en með
litlum meirihluta. NRP. — FB.
SKÍÐAMÓTIÐ I LATHI.
Fimmtíu kílómetra skíða-
göngunni i Lathi í Finnlandi
lauk með stórkostlegum sigri
fyrir Finna. Sigurvegari varð
Jalkanen, finnskur og Finnar
áttu 11 fremsíu mennina, að
undanteknum þriðja mannin-
um, sem var Norðmaðurinn
Bergendahl. (FÚ.). —
PAPANINLEIÐANGURINN,
Rússneski isbrjóturinn með
Papanin og félaga lians fór ár-
degis í dag fram hjá Skageu
(Revs vitaskip). NRP. — FB.
RÉTTARHÖLDIN
í MOSKVA.
Réttarhöldin í Moskva eiga
fram að fara fyrir opnum dyr-
um. Allir hinir ákærðu er sak-
aðir um að hafa verið i leynifc-
lagsskap, sem í voru áhangend-
ur Trotski, Bukharins og Men-
shivikar. Trotski er sagður hafa
haft samband við fulltrúa er-
lendra velda frá árinu 1921, en
tilætlun félagsskaparins var, að
gera ýms ráðstjórnarríkin óháð
Rússlandi, svo sem Ukraine,
Georgiu o. s. frv. Iláskólapróf-
essorarnir og læknarnir, sem á-
kærðir eru fyrir að hafa drepið
Maxim Gorki og fleiri kunna
menn á eitri, eru fjórir talsins.
NRP. — FB.
Sigurjón Pétursson
á Álafossi veröur fimtugur 9. þ.
m. og vegna þessa ætlar Glímufé-
' lagiö Ármann aö gangast fyrir
samsæti honum til heiöurs í Odd-
fellowhúsinu þá um kveldiö og
hefst þaö kl. 8. Iþróttamenn og
aÖrir, sem vilja heiðra Sigurjón
og taka þátt í samsætinu, riti nöfn
sín á lista, sem liggja frammi í
Bókv. Sigf. Eymundssonar og
Versl. Áfram.
Sjómannadagur.
Stéttarfélög sjómanna i
Reykjavík og Hafnai-firði liafa
bundist samtökum um, að einn
dagur á ári liverju skuli lielgað-
ur sjómannastétt landsins, er
nefnist sjómannadagur.
Takmark sjómannadagsins
sé:
— að efla samliug meðal sjó-
manna, og liinna ýmsu starfs-
greina sjómannastéttarinnar,
— að heiðra minningu látinna
sjómanna, og þá sérstaklega
þeirra sem i sjó drukna,
— að kynna þjóðinni lífsbar-
áttu sjómannsins við störf sin
á sjónum,
— að kynna þjóðinni hve
þýðingarmikið starf stéllin
vinnur i þágu þjóðfélagsins,
— að beita sér fyrir menn
ingarmálum varðandi sjó-
mannastéttina.
Þessu takmarki sé máð með
ræðum, útvarpserindum, rit-
gerðum i blöðum og tímaritum,
samkomum, sýningum, íþrótt-
um og öðru því, sem stéttin
getur vakið eftirtekt á sér með.
Til að undirbúa og sjá um
framkvæmdir sjómannadags-
ins, mynda stéttarfélög sjó-
manna við Faxaflóa fulltrúaráð,
er skipað sé tveimur fulltrúum
frá hverju félagi, og eínum til
vara, tilnefndum af stjórnum
félaganna til eins árs í senn.
Ráðgert er, að meðlimir ráðsins
geti einnig orðið stéttarfélög
sjómanna annarsstaðar af land-
inu.
Þessi félög hafa þegar nefnt
fulllrúa í sjómannaráðið fyrir
yfirstandandi ár: Skipstjórafé-
lag Islands, Skipstjóra og stýri-
mannafélagið „Ægir“ Reykja-
vík, Vélstjórafélag íslands, Sjó-
mannafélag Reykjavikur, Skip-
stjóra- og Stýrimannafélag
Reykjavíkur, Matsveina- og
veilingaþjónafélag íslands,
Skipstjórafélagið Kári, Hafnar-
firði, Sjómannafélag Hafnar-
fjarðar, Skipstjórafélagið „Ald-
an“ Reykjavík og Félag ís-
lenskra loftskeytamanna.
Á stofnfundi fulltrúaráðs
sjómannadagsins, sem haldinn
var í gær i Reykjavík, var
ákveðið að sjómannadagurinn
yrði framvegis fyrsti sunnu-
dagur i júnimánuði ár hvert,
nema þegar daginn ber upp á
hvítasunnudag eins og i sumar,
er fyrsti sjómannadagurinn
verður annan í hvítasunnu 6.
júni.
í stjórn fulltrúaráðs sjó-
mannadagsins voru kosnir:
Henry A. Hálfdánarson, Sveinn
Sveinsson, Guðmundur H.
KOSTNAÐURINN VIÐ
BRESKA LOFTFLOTANN.
EINKASIÍEYTI .TIL VÍSIS
London í morgun.
Kostnaðurinn við rekstur
breska loflflotans á
yfirstandandi ári er
láætlaður 73.500.000 sterlings-
pund. Er aukningin 17 milj.
samanborið við siðastliðið ár.
United Press.
Föstuguðsþjónusta
í dómkirkjunni kl. 8.15 í kveld.
Síra Bjarni Jónsson prédikar
Veðrið í morgun.
í Reykjavík —3 stig, minstui
kuldi í gær o, mestur í nótt —3
stig. Úrkoma í gær 0.3 mm. Minst-
ur kuldi á landinu í morgun o st.,.
í Vestmannaeyjum, mestur —8 st.,
í Bolungarvík. Yfirlit: Lægö fyr-
ir suövestan ísland á hreyfingu í
norðaustur. Iiáþrýstisvæði um
Bretlandseyjar. Horfur: Faxaflói:
Suðaustanstormur í dag, en all-
hvass suðvestan með kveldinu. —
Slydda og síöan rigning.
Skipafregnir.
Gullfoss er væntanlegur hingaö
í kveld. Brúarfoss kom í nótt frá
Reyöarfiröi. Dettifoss var á ísa-
firöi í morgun kl. 11. Lagarfoss er
á leið til Leith frá Aalborg. Goða-
foss er á leið til Kaupmannahafnar
frá Hamborg.
Eldur.
Kl. rúmlega 8.30 í morgun var
slökkviliðið kallað að bakhúsinu
Laugavegi 34B. Er þaö tvílyft
timburhús. Hafði húseigandi ver-
iö að kveikja upp í miðstöö í kjall-
ara hússins, en eldinum slegið út
úr miðstööinni og komist í tréull
á gólfinu.. Var mikill reylcur og
allmikill eldur, er slökkviliðið kom
á vettvang, en þaö slökti eldinn
aö vörmu spori. Skemdlir uröu
litlar.
Höfnin.
M.s. Eldborg kom í morgun frá
Stykkishólmi. Kom þangað ný-
lega frá útlöndum og losaði þar
kolafarm. Skeljungur kom í morg-
Kirkjuritið.
Febrúarheftið er út komið fyrir
skömmu. Flytur heilsíðumyndi af
hinum látna vígslubiskupi, Sig. P.
Sívertsen prófessor, en mun birta
grein urn hann síöar. Meðal rit-
gerða í þessu hefti má einkum
nefna „Um útburð barna í forn-
öld“, eftir sira Benjamín Krist-
jánsson.
Árbók
Norræna félagsins 1938 (Nord-
ens Kalender) er mikil bók og
skrautleg, prýdd mörgum fögrum
myndum frá norrænu ríkjunum
fimm : tslandi, Danmörku, Noregi,
Svíþjóð og Finnlandi. Efni ritsins
er margbreytilegt og sumt skemti-
legt. Hafa þar ýmsir pennafærir
menn lagt höndl aö verki.
un. —
Esja
kom úr strandferð í dag.
Blað lýðræðissinnaðra stúdenta ,
er nýkomið út 0g flytur margar
góðar greinar um málefni stúdenta
og fleira. Aö þessu sinni eru í þvi
þessar greinar: Háskólar og stúd-
entalíf í Ástralíu, eftir ástralska
prófessorinn dr. Augustin Lode-
wyckx; Marxisminn og félagslíf
stúdenta, eftir S.; Skíðamál stúd-
enta, eftir Axel V. Tulinius; „Há-
skólinn og kenslumálaráðherrann“
og Churchill um Sovét, hvort-
tveggja eftir Bárö Jakobsson, og
loks eru fréttir frá stúdentum. Er
lýðræðissinnuðum stúdentum sómi
að þessu blaði sínu.
Oddsson, og til vara Björn Ól-
afss, Geir Sigurðsson og Þor-
grímur Sveinsson.