Vísir - 07.03.1938, Blaðsíða 2

VÍSIR
Prieto ætlar aO taka sér einræðisvald
í þeim hluta Spánar sem stjórnin ræður yfir.
Berlín, 6. mars. FÚ.
í gær gerði stjórnarherinn viö Teruel tilraun til þess að ná
aftur nokkrum af þeim stöSvum sem uppreistarmenn tóku
fyrir nokkurum dögum. Öllum áhlaupum stjórnarsinna var
hrundið og er sagt að þeir liafi heðið mikið manntjón.
Franska blaðið „Journale“ ritar um þá togstreitu sem sé
milli flokkanna í spönsku stjórninni. Það segir að Negrin for-
sætisráðherra liafi á dögunum sagt, að her uppreistarmanna
væri miklu hetur æfður en stjórnarherinn og síðan væri hann
mjög óvinsæll meðal hinna ráðlierranna.
Blaðið segir einnig að Prieto hermálaráðherra ætli inn-
an skamms að mynda nýtt stjórnarráð og taka sér ein-
ræðisvald í þeim hluta Spánar sem er á valdi stjórnarinn-
ar í Barcelona.
VÍSIR
DAGBLAD
Útgefandi:
BLAÐAÚTGÁFAN
VÍSIR H.F.
Ritstjóri: Páll Steingrímsson.
Skrifstofa
} Austurstræti 12.
og afgreiðsla J
B í m a r :
Afgreiðsla 3400
Ritstjórn 4578
Auglýsingastjóri 2834
Prentsmiðjan 4578
Verð 2 krónur á mánuði.
Lausasala 10 aurar.
Félagsprentsmiðjan.
Skattar og
taprekstur.
C jávarútvegurmn hefir verið
° rekinn með tapi nú um
nokkurt skeið, og öllum er ljóst,
að þvi verður ekki lialdið áfram
miklu lengur. Gegnir það furðu,
hve lengi hefir verið látið reka
á reiðanum í því efni, án þess
að nokkuð hafi verið að hafst,
til að ráða bót á því.
Togaraútgerðin hefir nú
stöðvast í svip, af þvi að kraf-
ist hefir verið kauphækkunar
til lianda sjómönnunum, en út-
gerðarmenn ekki talið fært að
verða við þeim kröfum. Hitt er
óvíst, hvort útgerðin hefði
stöðvast að þessu sinni, ef þess-
ar kröfur hefðu ekki verið
gerðar nú. Hinsvegar hefði ekki
getað hjá því farið til lengdar.
hvort eð var, eins og hag út-
gerðarimiar var komið. Lýsir
það því furðulegri heimsku, að
saka útgerðarmenn um það, að
þeir hafi stöðvað útgerðina ann-
að tveggja af einberum fjand-
skap við sjómenn, eða af þvi að
þeir hafi viljað aulca á vandræði
ríkistjórnarinnar, þegar verst
gegndi og gjaldeyrisörðugleik-
arnir kreppa sem mest að.
Það dylst engum, sem nokk-
urri ábyrgðartilfinningu eru
gæddir, að Iiag útgerðarinnar
er nú svo komið, að algerð
stöðvun hennar er yfirvofandi,
ef ekkert er að hafst. En stöðv-
un útgerðarinnar væri þjóðar-
ógæfa, sem menn yfirleitt geta
ekki gert sér grein fyrir afleið-
ingunum af, og engin ráð of
dýr til þess að koma í veg fyrir
liana.
Það er að sjálfsögðu varhuga-
verð braut, að leggja út á, að
styrkja atvinnureksturinn með
fjárframlögum úr ríkissjóði.
Slíkur styrkur hefir þó verið
lagður landbúnaðinum um langt
árabil, og er enn. Það var vel-
gengni sjávarútvegsins á fyrri
árum, sém upphaflcga gerði það
kleift, að rétta landbúnaðinum
þá hjálparhönd. En nú á sjávar-
útvegurinn meira en nóg með
sjálfan sig, og ætti það því ekki
að vera nein goðgá að fara fram
á það, að létt yrði að mínsta
kosti af honum þeim gjöldum
til ríkissjóðs, sem hersýnilegt
er að liann er ekki orðinn fær
um að greiða.
Það er nú að vísu svo, að
nokkurum gjöldum hefir verið
létt af útgerðinni. Útflutnings-
gjald af saltfiski hefir verið felt
niður og fyrirheit gefið um eft-
irgjöf á kola- og salttolli að
nokkuru Ieyti. Enn er þó tekið
útflutningsgjald af sjávarafurð-
um, er nemur tvöfaldri upphæð
þess útflutningsgjalds sem felt
var niður, og í stað tollsins af
kolum og salti liafa aðrir tollar
á nau’ðsynjum útgerðarinnar
verið hækkaðir, svo að vafi er
um vinninginn. Útflutnings-
gjaldið má renna í fiskimála-
sjóð og því má verja í þarfir
útgerðarinnar, en það er þó ekki
skylt. En verður því á nokkurn
hátt betur varið i þarfir útgerð-
arinnar, en með því að endur-
greiða þaö eða fella það niður?
Það er að sjálfsögðu mikil
nauðsyn á því, að ríkisbúskap-
urinn sé rékinn tekjuhallalaust.
En ef engin ráð eru til þess önn-
ur, en að skattleggja atvinnu-
rekstur, sem rekinn er með
tapi, þá er það að minsta kosti
vafasamt, að það geti talist full-
komlega heiðarlegt gagnvart
lánardrotnum atvinnurekend-
anna, eins og nú er komið. Og
er rikisbúskapurinn í rauninni
rekinn tekjuhallalaust, þó að
tekjuhallinn sé „skrifaður í
reikning“ einstakra atvinnufyr-
irtækja í stað ríkissjóðs sjálfs?
ERLEND VlÐSJÁ:
FLOTAAUKNING ITALA
KNÝR FRAKKA TIL ÞESS AÐ
HEFJAST HANDA UM
AUKNA HERSKIPASMIÐI.
Frakkar hafa variS óhemju fé
lil víg'búnaöar á síöari árum og
þaö er kunnara en frá þurfi aö
segja, að ríkishagurinn er ekki
svo góöur, að Frakkar geti í raun-
inni lagt fram fé, eins og sakir
standa, til smíöi nýrra herskipa,
en samkvæmt símskeytum frá
París telja þeir sig til þess neydda,
vegna þess aö ítalir sé enn að
auka sinn flota. En Frakkar hafa
altaf fylgt þeirri stefnu, að hafa
öflugri flota en ítalir, en nú er svo
komið, aö þeir óttast sjóveldi ít-
ala. ítalir ákváðu eigi alls fyrir
löngu aö smíða tvö 35.000 smá-
lesta orustuskip og mörg önnur
herskip. Þegar búið er að smíða
þessi skip, hafa ítalir öflugri flota
á Miðjarðarhafi en Frakkar, nema
hinir síðarnefndu fari sömu leið
og ítalir. Flotamálaráðherrann
frakkneski, Cesar Campinchi, seg-
ir, að ekki hafi verið hafist handa
um smíði nema helmings þeirra
herskipa, sem ráðgert var að byrja
á árið 1937 (47.000 smálestir). Or-
sökin var sú, að ríkisstjórnin varð
að nota féð, sem ætlað var til her-
skipasmíðanna, til annars. Bitnaði
þetta meira á flotanum en land-
og lofthernum. Frakkar eiga nú
tvö 35.000 smálesta orustuskip í
smíðum, Richelieu og Jean Bart.
Þau eiga að verða tilbúin 1940.
En þrátt fyrir það, að þessi skip
verða betur búin og fullkomnarien
flest herskip, sem nú eru til, telja
Frakkar flota sinn ekki nægilega
öflugan nema smíðuð verði enn
tvö slík skip, vegna hinnar harð-
vítitgu vígbúnaðarkepni ítala.
Ennfremur segjast þeir verða aö
smíða marga nýja tundurspilla og
kafbáta. — Hverja fjárhagserfið-
leika þetta mun baka Frökkum,
rná sjá af því, að það kostar nú
helmingi meira pr. smálest að
smíða herskip í Frakklandi en fyr-
ir tveimur árum. En sennilega
mun frakkneska þjóðþingið ekki
sjá sér annað fært en halda á
sömu braut og ítalir — og um það
ber öllum saman, að það geti haft
hinar alvarlegustu afleiðingar, að
því er lánstraust ríkisins snertir
og fjárhaginn yfirleitt. — Víg-
búnaðaráform ítala munu vafa-
laust einnig hafa þær afleiðingar,
að (Bretar og Þjóðverjar hefjist
handa um enn aukna herskipa-
smíði.
Breskt herskip bjergar
400 mOnnnm af spæn-
skn beitlskipl.
EINKASKEYTI TIL VlSIS.
London í morgun.
Breska í'lotamálaráðuneyt-
ið tilkynnir, að 400 sjóliðum
af spænsku beitiskipi hafi
verið bjargað við Baleareyj-
ar. Beitiskipið, sem sjóliðar
voru á, var eitt af herskipum
uppreistarmanna. Breska
herskipið Boreas Kempen-
feldt bjargaði sjóliðunum og
flytur þá til einhverrar hafn-
arborgar, sem uppreistar-
menn ráða yfir, sennilega
Palma á Baleareyjum. —
Fregnir vantar um hvernig
hið spænska beitiskip fórst.
United Press.
Réttarhöldin
i Moskwa:
Kalundborg, 6. mars. — FÚ.
firheyrslurnar í Moskva
halda áfram. Bukarin kom
fyrir réttinn í dag. Játaði hann
að hafa haft samband við Þjóð-
verja og að hafa tekið þátt í til-
raunum til þess að losa Ukraine
og fl. hluta Rússlands undir er-
lend yfirráð. Neitaði hinsvegar
að hafa átt hlutdeild í morði
Korovs eða neinna annara morð
tilrauna, en hann hefði reynt að
miðla málum milli Stalins og
ýmsra andstæðinga hans. Buk-
arin játaði að hafa haft sam-
band við gagnbyltingarsinnaða
menn í Japan, Póllandi, Júgó-
slavíu og að hafa haft sam-
band við Henleinflokkinn í
Tékkóslóvakiu.
Verktöll jflrvofandi
í Danmörkn.
Kalundborg, 6. mars. FÚ.
Verkföll virðast nú yfirvof-
andi í Danmörku í ýmsum iðn-
greinum og taka þau til tuga
þúsunda af verkamönnum.
Samningar milli atvinnurek-
endafélagsins og fulltrúa þcss-
ara verkamanna liafa strandað.
Sáttasemjari hins opinbera sat
á fundi með fulllrúum beggja
málsaðila í alla fyrrinótt og
meirihluta dags í gærdag, og
bjóst einnig við að gera tilraun
til málamiðlunar í dag.
Hafnarfjörður.
Júpíter og Venus eru á leið til
Hafnarfjarðar, fóru frá Englandi
á föstudagskveld.
Flóöin
í Kaliforniu
London í morgun.
rá Los Angeles er símað,
að enda þótt flóðin í
Suður-Kaliforníu sé
farin að sjatna í ýmsum
sveitum þori .fólkið ekki
annað en að vera á verði, því
að það óttast enn að rigning-
ar geti komið aftur og flóð-
in hækkað á ný. Eftir að
rannsókn hefir farið fram í
fimm héruðum álíta yfirvöld-
in, að 300 manns hafi drukn-
að eða horfið. Rauði krossinn
telur þó þetta of lágt reiknað
og álítur að tala druknaðra
sé að minsta kosti 400, en
150—250 hafi ekki fundist.
Segir í skýrslu Rauða kross-
ins að óvíst sé hvort öll líkin
finnist nokkuru sinni, því að
sum þeirra geti verið hulin
framburði flóðsins, sem er
mörg hundruð smálestir, að
því er menn ætla.
United Press.
BRETAR OG ARABAR
BERJAST.
EINKASKEYTI TIL VÍSIS.
London í morgun.
Fregn frá Jerúsalem herm-
ir, að í orustu, sem háð var í
Jeninhéraði, milli Breta og
Araba, hafi 80 fallið af liði
Araba. Breska herliðið tók
30 Araba liöndum. Margir
Arabar særðust. Níu breskar
flugvélar tóku þátt í orust-
unni. Arahar þeir, sem hér er
um að ræða, liöfðu unnið
livert hryðjuverkið af öðru.
United Press.
Seyss-liquðrt talar við
leiOtooa aazista l Linz.
Berlín, 7. mars. FÚ.
Dr. Seyss-Inquart innanríkis-
ráðherra Auslurríkis fór til
Linz í gær og flutti þar ræðu
fyrir leiðtogum nazista. í ræðu
sinni lagði liann mesla áherslu
á hið sameiginlega þjóðerni
Þjóðverja og Austurríkismanna
og það, að Þýskaland ábyrgðist
sjálfstæði Austurríkis. Þetta,
sagði hann, væri dr. Schusnigg
meira virði en allir þeir sátt-
málar sem Austurríki hefði gert
við önnur lönd síðan heims-
ófriðnum lauk.
FÚ. í gær og fyrradag.
SANDGERÐI:
Bátaárekstur. — Hlaða fýkur.
Hér var suðvestan rok síðast-
liðna tvo daga. Á fimtudaginn
var mjög mikið flóð og gekk
sjórinn upp yfir veg. Skemdir
urðu þó litlar nema á veginum
hér niður að Sandgerði. í nótt
var afspyrnurok af vestri. Fauk
heyhlaða með öllu heyi — eign
Páls Pálssonar í Hólshúsi.
Einnig brotnaði heyhlaða á
Bæjarskeri en hey fauk ekld.
Vélbátinn Muninn rak á vél-
bátinn Hrönn og brotnuðu 15
styttur og öldustokkurinn
beggja megin fram að stýris-
liúsi. Hrönn sakaði ekki. Þá
urðu dálitlar skemdir á húsum
svo sem þær að járnplötur
fuku. Yfirleitt var fólk ekki
óhrætt um sig i húsum inni og
vakti því mestan hluta nætur.
KEFLAVÍK:
V.b. Óðinn fann vélbát, sem
slitnaði upp.
Talsverðar skemdir urðu hér
á húsum. Þök rifnuðu og reyk-
háfar fuku. — Opinn vélbátur,
sem lá á höfninni, slitnaði upp
og rak bátinn inn í flóann, en
þar fann varðbáturinn Óðinn
liann í dag. Fjöldi skipa leitaði
hafnar í Keflavík vegna veðurs-
ins.
AKUREYRI:
Skemdir á rafmagnskerfi
bæjarins.
í afspyrnu vestan roki er
gekk yfir síðari hluta nætur og
náði hámarki um kl. 5,20 í
morgun urðu allmiklar skemd-
ir á rafmagnskerfi bæjarins.
Brotnuðu þá staurar í há-
spennulínunni og var bærinn
Ijóslaus í morgun. Unniö var að
viðgerð í dag. I brunanum á
Oddeyrartanga 3. þ. m. — sem
fyr er getið — brann nýsmíð-
aður trillubátur er stóð inni í
húsinu. Búið var að ganga frá
vél í bátnum. Báturinn var eign
Gustavs Andersen.
FÁSKRÚÐSFIRÐI:
Bátatjón. — Bryjggjuskemdir.
Síöastliðna nótt var aftaka
stormur. Vélhátar slitnuðu frá
legufærum og rak á land. Tveir
þeirra, Nanna og Hekla skemd-
ust litið, en Katla brotnaði tals-
vert, sérstaklega ofan þilja.
Rakst hún á Stangalands-
bryggju og braut allan land-
gang hennar. Járnþök tók nær
alveg af tveimur íhúðarhúsum.
Heylilaða með talsverðu af heyi
fauk alveg. Á Kappeyri í Fá-
skrúðsfjaröarhreppi fulcu 2 hey
alveg og ein lilaða ásamt lieyi.
Á Brimnesi fauk kvisturinn af
íliúðarliúsinu.
FRÁ VESTMANNAEYJUM:
Bátatjón.
í ofsaveðrinu aðfaranótt 5. þ.
m. skemdust margir vélhátar á
höfninni. Vélbáturinn Ester
söldc og vélbáturinn Skuld slitn-
aði upp og rak hann upp í
nyrðri hafnargarðinn og brotn-
aöi báturinn nokkuð. Náðist
báturinn út í gær. Átta árabátar
— um 500 króna virði hver —
ýmist brotnuðu eða töpuðust af
liöfninni.
Þýskum togara hlekkist á.
Skemdir urðu nokkrar á úti-
húsum fyrir ofan Hraun. Tog-
arinn Zieten frá Wesermúnde
lcom inn á innri-höfnina í gær
og var mikið brotinn ofan þilja
og öldustolókurinn slórskemdur.
Skipið fékk á sig stórsjó kl. 3>
á Iaugardagsnótt suðaustur af
Eyjum og lagðist á hliðina. Lá
það þannig um eina klukku-
stund og gelck svo mikill sjór
inn í lcolaklefa skipsins, að
kyndarar stóðu i sjó upp undir
hendur er skipið loksins komst
á réttan kjöl. Bráðabirgðavið-
gerð fer fram í Vestmannaeyj -
um. Skipið er af nýjustu gerð,
aðeins 4 ára gamalt.
FRÁ SEYÐISFIRÐI:
Stórskemdir á húsum og báta
rekur upp.
Aðfaranótt 5. þ. m. var fá-
dæma eða dæmalaust ofviðri á
Seyðisfirði og nágrannafjörð-
um. Urðu þar stór-skemdir á
húsum og bátum. í Seyðisfjarð-
arkaupstað, skemdust einkum
húsaþök og gluggar og þó ekki
stórkostlega. — Á Dvergasteini
fuku þök af tveimur hlöðum.
Féll annað hlöðuþakið á fjár-
húsþak og braut það. Féð sak-
aði ekki, en það varð að reka
til húsa á næsta bæ. Á Hánefs-
stöðum, Þórarinsstöðum og
Eyrum, stórskemdust mörg
liús, bæði íbúðarliús og fjárhús.
Vélhálarnir Magnús og Ása
lágu búnir til Hornafjarðar-
veiða i Ilánefsstaðahöfn. Sleit
þá upp og ralc þá á Brimnes-
fjöru. Óvíst er enn um slcemdir
á bátunum. — Þölc tveggja
fjárhúsa á Grund og Dalatanga
og tvö hey fuku og íbúðarhúsið
stórskemdist. Tveir bátar úr
Seyðisfirði lögðu af stað á
föstudagskvöldið til Horna-
fjarðar. Lá annar í Norðfirði í
gær en hinn náði liöfn í Seyð-
isfirði við illán leik.
FRÁ ESKIFIRÐI:
Hús jafnast við jörðu.
Fárviðri geisaði hér yfir síð-
astliðna laugardagsnótt og olli
stórfeldu tjóni, rauf glugga í
flestum húsum í miðju kaup-
túninu, reif járn víða af húsum
og sumstaðar gersamlega, svifti
þökum af og jafnaði heil hús.
Frli. á 3. siðu.