Vísir - 09.03.1938, Blaðsíða 2
VlSIR
VÍSIR
DAGBLAÐ
Útgefandi:
BLAÐAÚTGÁFAN
VÍSIR H.F.
Ritstjóri: Páll Steingrímsson.
Skrifstofa I
? Austurstræti 12.
og afgreiðsla J
Bímar :
Afgreiðsla 3400
Ritstjórn 4578
Auglýsingastjóri 2834
Prentsmiðjan 4578
Verð 2 krónur á mánuði.
Lausasala 10 aurar.
Félagsprentsmiðjan.
Krókaleiðir.
fónas Jónsson skrifar langt
” mál í Tímadagblaðið í gær
um „liina mildu hendi Fram-
sóknarflokksins“ í stjórnmálun-
um. Segir hann þar, að Fram-
sóknarmenn „starfi að pólitik
eins og Englendingar að knatt-
spyrnu“. Líklega hefir Jónas
aldrei þreytt knattspyi'nu,
hvorki við Englendinga né aðra.
En ef hann hefði gert það,
mundi hann sennilega hafa
komist að raun um það, að það
er ekki „hin milda hönd“, sem
einkennir knattspyrnuna mest,
jafnvel ekki meðal Englend-
inga.
I knattspyrnu her miklu
meira á hörku en mildi. En, ef
vel er leikið, einnig á snarræði
og lipurð, eða mýkt í hreyfing-
um og viðbrögðum. En um það
svipar vinnubrögðum fram-
sóknarmanna í pólitík ekki
svo að orð verði á gert til vel
þjálfaðra knattspyrnumanna.
Að eins um eitt svipar pólitískri
starfsemi framsóknarmanna
nokkuð til knattspyrnunnar, en
það er um krókaleiðirnar, sem
oft og einatt eru farnar að
„markinu“.
I annari grein i Tímadagblað-
inu i gær, er sagt frá þvi, að af
málum þeim, „sem fram eru
horin á þinginu“, liafi „þihgs-
ályktunartillaga Jónasar Jóns-
sonar um hátasmiðastöð á Sval-
harðseyri tvímælalaust vakið
mesta athygli“. Og þetta má að
visu til sanns vegar færa, því
að vafasamt er að öllu furðu-
legri tillaga hafi nokkuru sinni
verið flutt á Alþingi. Það er þó
ekki fyrir þá sök, sem hlaðið
telur að tillaga þessi liafi vakið
svo mikla athygli, lieldur af því
að hún horfi til slíkra þjóðþrifa,
að vart séu dæmi til annars
eins! „Hingað eru nýlega komin
tvö ný skip,“ sagir blaðið, annað
smíðað á Akureyri og hitt í Dan-
mörku, og af þvi að skoða þessi
skip hæði, liafa menn „algerlega
sannfærst um, að íslendingar
liafa fullkomlega getu og kunn-
áttu til að leysa slík störf vel af
hendi.“ Virðist blaðinu lielst
með öllu ókunnugt um, að borið
Iiafi verið við að smíða skip á ís-
landi, fyrr en þetta „nýja skip“,
sem hingað er „nýlega komið,“
var smíðað á Akureyri. En af
þvi, hve vel liafi tekist um þessa
fyrstu tilraun, megi allir sjá,
live „veigamikil rök“ mæli með
því, að nú verði undið að því,
fyrir atbeina „ríkisins, bæjarfé-
laganna og hankanna“ að koma
upp skipasmíðastöð á Svalbarðs-
eyri við Eyjafjörð. En þó að
skip hafi ef til vill aldrei verið
hygt á Svalharðseyri, og þar sé
að sjálfsögðu engin skipasmíða-
stöð, þá hafa skip verið smíðuð
hér á landi um langan aldur og
skipasmíðastöðvar eru i ýmsum
stöðum, svo sem í Reykjavík,
Hafnarfirði, Isafirði, Akureyri.
Og það er löngu kunnugt, að
skipasmíði Islendinga er að gæð-
um fullkomlega samkepnisfær
við erlenda skipasmíði. Um
smiðakostnaðinn er öðru máli
að gegna, um liann eru Islend-
ingar ekki samkepnisfærir við
aðrar þjóðir af ýmsum ástæð-
um. En það breytir engu í því
efni, og síst til bóta, þó að skipa-
smíðastöð verði reist á Sval-
barðseyri eða einhverjum öðr-
um stað, þar sem aldrei liefir
verið smiðað skip áður og eng-
in skilyrði eru fyrir liendi til
slíkrar starfsemi.
Það dylst nú engum að með
þessari tillögu sinni um að koma
upp skipasmiðastöð „með sam-
starfi ríkisins, bæjarfélaganna
og bankanna“ er Jónas að stæla
tillögur sósíalista um togaraút-
gerð ríkis og bæjarfélaga“ frá
fyrri árum og um „þjóðnýt-
ingu“ togaraútgerðarinnar á
vorþinginu í fyrra, sem þá ollu
samvinnuslitum stjórnarflokk-
anna í hráðina. Er hann þannig
hersýnilega kominn út af þeirri
„línu“ Framsóknarfloklcsins,
sem þá var ákveðin. En tilgang-
urinn með tillögunni er lika
fyrst og fremst alt annar en látið
er uppi.
Svo er mál með vexti, að
framsóknarmaður einn, sem all-
mikils er metinn í flokki sínum,
réðist í að kaujia Svalharðseyri
fyrir nokkurum árum, keypti
hana miklu hærra verði en
eignin getur óvaxtað og er nú
af þeim sökum all aðþrengdur
fjárliagslega. Þessu ætlar Jónas
að bjarga við, með þvi að láta
reisa skipasmíðastöð „ríkis hæj-
arfélaga og banka“ á þessum
stað, og gera eignina þannig arð-
berandi fyrir eigandann eða þá
að láta kaupa hana af honum.
En að sjálfsögðu verður í orði
kveðnu að láta það lieita svö, að
þetta sé gert af hrýnni þjóðar-
nauðsyn. Það er „krókaleiðin“
að markinu.
VerslnnarjöfnnÍBriín
óhagstæSur nm rfima
1% miljön.
Samkvæmt heimildum
Hagstofu Islands hefir versl-
unin við útlönd orðið á
tveimur fyrstu mánuðum
þessa árs óhagstæð um
1.696.380 kr. — Verðmæti
innfluttra vara nam 6.733.740
kr., en verðmæti útfluttra
vara nam 5.037.410 kr.
Á tveimur fyrstu mánuð-
um síðastliðins árs nam verð-
mæti innfluttra vara 4.168.-
000 kr. en verðmæti útfluttra
vara 4.292.000 kr. og var
verslunin þá hagstæð um 124
þúsund. — FÚ.
Landsmálafélagið Yörður
hélt fund í gærkveldi, og var
hann fjölmennur. Thor Thors og
Jón Pálmason voru frummælendur.
Thor Thors talaöi fyrst um þing-
ið og deyfðina, sem þar ríkti í öllu,
vegna aðgerSaleysis stjórnarflokk-
anna. Síðan sneri hann sér að fjár-
málum ríkisins og loforðum þeim,
er stjórnarflokkarnir höfðu gefið,
en öll væri þverbrotin. Loks lýsti
hann vinnulöggjafarfrumvörpunum
(frv. stjórnarfl. er að vísu ekki
komið fram ennþá) og muninum,
sem á þeim er. — Jón Pálmason
mintist aðallega á störf f járveitinga-
nefndar, en meiri hluti hennar kom
saman 3 vikum fyrir þingið, til að
athuga rekstur ýmsra fyrirtækja, en
þar er víða pottur brotinn.
Ferðafélagið
hélt skemtifund í gær, að Hótel
Borg. FrúOddn. Sen flutti fróðlegt
erindi um Kína, og sýndi skugga-
myndir, en síðan var dansað til kl. 1.
Socialistar og kommúnistar
ætla að fella Chautemps.
Hann neydist að líkindum til þess að
biðfast lausnaF fypip sig og páðuneyti
sitt í kvöld.
EINKASKEYTI TIL VÍSIS.
London, í morgun.
Pirísarfregnir herma, að alment sé búist við því í
París, að Chautemps-stjórnin neyðist til þess
að segja af sér, ef ekki næst samltomulag milli
stjórnarinnar og sósíalista og kommúnista.
Það, sem ágreiningnum
veldur er það, að Chau-
temps hefir farið fram á, að
stjórnin fái aukið vald i
hendur til þess að taka ráð-
stafanir í vissum málum, án
samþyktar þingsins, ef sér-
stakar ástæður eru fyrir
liendi.
Nefnd úr vinstri flokk-
unum fer á fund Chau-
temps í dag, vegna þessarar
kröfu, til þess að fá stjórn-
ina til þess að falla frá
henni.
Ef samkomulag næst
ekki er búist við, að tekin
verði ákvörðun um það á
stjórnarfundi í kveld, að
Chautemps biðjist lausnar
fyrir sig og alla stjórnina.
United Press.
KOMM0NISTAÆSINGAR
í LONDON VIÐ KOMU
RIBBENTROPS.
EINKASKEYTI TIL YÍSIS.
London, í morgun.
Kommúnistar í London
stofnuðu til æsinga á
Piccadilly Circus í gær, til
þess að mótmæla þeim skoðun-
um, sem sagt er að von Ribben-
trop ætli að bera fram við
bresku stjórnina. Kommúnistar
lýstu yfir því, að þeir mundu
safnast saman á Viktoríustöð-
inni í dag, til þess að taka á
móti Ribbentrop.
United Press.
Hátíðaútvarp frá háskóla Oslo.
Á fimtudaginn kemur verður
útvarpað frá Oslo sérstakri há-
tiðaatliöfn frá háskólanum, þar
sem þeir verða kjörnir forsljór-
ar sem annaðhvort hafa varið
doktorsritgerðir á síðustu fimm
árum, eða háskólinn veitir þessa
nafnbót í heiðursskyni. Meðal
þeirra sem háskólinn veitir
þessa nafnbót, er Sigurður Nor-
dal prófessor. í norska útvarp-
inu hefst athöfnin kl. 15,30 eftir
íslenskum tíma. (FÚ.).
íslenskir söngvar í belgíska út-
varpinu.
Næstkomandi föstudag kl.
18 eftir íslenskum tíma syngur
belgiski söngvarinn Francine
Lebage, íslenska, danska og
sænska söngva í útvarpið 1
Brússel. (FÚ.).
Niemi sigraði í 50 km. kapp-
göngu á skíðum.
í skíðakapplilaupunum á
HolmenkoIIen varð Finnlend-
ingurinn Niemi sigurvegari í 50
kni. kappgöngu. Næslur varð
Voninen frá Finnlandi og þriðji
Gjöslien frá Noregi. (FÚ.).
VERÐA OLYMPSLEIKARN-
' IR í JAPAN 1940?
Einkaskeyti til Vísis.
London í morgun.
REGNIR frá Tokio herma
að talsmaður Olympiu-
nefndarinnar japönsku hafi
látið svo um mælt, að al-
menningur í Japan hafi full-
an hug á því, að leikarnir
verði lialdnir þar í landi 1940.
■Sagði hann, að enda þótt Ugi-
yama liefði tekið þessa af-
stöðu til leikanna, sem mönn-
um er kunn, þá gæti hann
spáð því, að nefndin mundi
geta greitt allan kostnað við
þá, þótt ríkisstjórnin neitaði
að styrkja þá fjárhagslega.
United Press.
600 sjfiltðar drnknnðn.
er Balearis ffirst.
Kalundborg, 8. mars. FÚ.
Eftir síðustu fregnum að
dæma hafa 600 manns druknað
þegar spænska lierskipið „Bal-
earis“ fórst. Meðal uppreistar-
manna á Spáni er þessi atburð-
ur talinn einn hinn sorglegasti
í allri styrjöldinni.
9. mars. FÚ.
Laust fyrir kl. 8 í gærkveldi
bárust útvarpinu fyrst ljósar
fregnir um stórtjón í Borgar-
firði eystra af völdum óveðurs-
ins 5. þ. rii. Eru torveldar sam-
göngur við bygðarlagið og sím-
ar slitnuðu allvíða á þessum
slóðum í óveðrinu og átti það
þátt í því, að fréttir töfðust. —
Símstjórinn á staðnum — þ. e.
í Borgarfirði eystra — skýrir
þannig frá:
Hér varð mikið tjón af völd-
um óveðursins 5. þ. m. í Ilúsa-
vík fauk timburhús, en fólkið
komst út úr rústunum — þrjú
systkini eittlivað meidd. Við
íbúðarhúsið var baðstofa, skúr-
ar og fjós. Fauk alt, en kýr sak-
aði ekki. Tvær lilöður, 200
kinda hús og þak af fiskhúsi
fauk einnig — en þetta var eign
fjögra bræðra, er keyptu jörð-
ina fyrir nokkrum árum. Á
Dallandsparti fauk þak af íbúð-
arliúsi og þak af hlöðu og fisk-
hús. — I Ilólshúsum fauk járn
af annari hlið íbúðarhússins. I
Bakkagerðisþorpi fauk þak af
húsi Björns Jónssonar og áfast-
ur skúr. Fiskgeymsluhús Pönt-
unarfélagsins fauk og 3 trillu-
bátar, sem í því voru mikið
skcmdir eða ónýtir. Hlaða, 20
liesta liey, 60 kinda fjárhús og
liesthús fauk algerlega — eign
Sigurbjörns Guðmundssonar.
Þá fauk lilaða, 10 hestar af heyi
og fjós, eign Björns Helgasonar.
Sami átti og 2 af áðurnefndum
trillubátum. Trillubáturinn
Svanur fauk og er algerlega
ónýtur. Þá fauk þak af lilöðu,
sem Bjarni Steinsson er eigandi
að. Enn fauk þak af fiskhúsi,
sem Björgvin Vilhjálmsson á. í
Geitavílc fauk skemma og þak
af áburðarhúsi. — Þess utan
fuku víða 8 til 10 liestburðir af
heyi og járnplötur af penings-
húsum og íbúðarhúsum. Mikið
tjón varð á eldiviði. Aulc alls
þessa eru mörg íbúðarliús og
peningshús skemd á ýmsan
hátt og röskuð á grunni, þar á
meðal skólahús lireppsins. —
Föstumessa
í fríkirkjunni í kvöld kl.
8)4. sha Árni Sigurðsson.
Dr. Alexandrine
kom í gær til Kaupmannahafn-
ar héöan. Var hún 36 stundir á
eftir áætlun. Á leiöinni lá hún
hálfan sólarhring til drifs undan
Shetlandseyjum. Fékk hún þá á
sig sjóa nokkra og brotnaSi dálítiö
ofanþilja. Brytinn meiddist lítils-
háttar. (Skv. sendiherrafrétt.)
Höfnin.
Lyra kom á hádegi í dag. —
Tryggvi gamli kom af ufsaveiðum
í morgun meö 160—170 tonn. —
Þýskur togari kom í gærkveldi og
tók kol og vatn. Fisktökuskip kom
frá Akranesi.
Frithiof Hansen,
verksmiöjueigandi frá Joh. Han-
sens Sönner í Bergen, kom meö
Lyru í dag og býr á Iiótel ÍBorg.
Næsti háskólafyrirlestur
síra Siguröar Einarssonar um
nokkur sérkenni kristindómsins,
veröur fluttur í kveld kl. 6. Öllum
er heimill aögangur.
Sænski sendikennarinn
Sven B. Jansson heldur í kveld
kl. 8.05 fyrirlestur í Háskólanum
um nýjar sænskar bækur, skáld-
sögur, ritgeröasafn o. s. frv., sem
komnar eru til Landsbókasafnsins
og verða til útláns þar innan fárra
daga. Öllum heimill aögangur.
Til hjónanna,
sem mistu aleigu sína í ofviðr-
inu: 20 kr. frá ónefndúm, 5 kr. frá
ónefndum, 3 kr. frá M. og ávísun
á fatnaðarvörur fyrir 33 kr. frá
Álafossi.
í Mentaskólanum á Akureyri
fór í dag fram minningarathöfn
um Jón Öfeigsson. — Athöfnin
hófst með því, aö sungið var Int-
eger vite. Þá flutti Sigurður skóla-
meistari Guðmundsson minningar-
ræðu. Að henni lokinni var sung-
inn sálmurinn „Á hendur fel þú
honum“. FÚ.
Kynnikvöld Guðspekifélagsins.
Guðspekifélagið tók upp' þá ný-
breytni, að hafa svonefnd kynni-
kýöld1 í húsi sínu í Reykjavík
sunnudagana 20. febr., 27. febr. og
6. mars þ. á. Ræðumenn voru þrír
b.vert kvöld og talaði hver um á-
kveðið efni frá sjónarmiði guð-
spekinnar. Leikið var á hljóðfæri
á undan og eftir hverju erindi. Að
sókn var góð öll kvöldin. (Tilk.
frá Guðspekifél. — FB).
KOMMUNISTAÁRÓÐUR í
ÚTVARP I BANDA-
RÍKJUNUM.
Einkaskeyti til Vísis.
London í morgun.
D ORGARSTJÓRINN í New
** York hefir samþykt að
láta fram fara rannsókn á út-
varpsfélagi bæjarfélagsins,
eftir að bæjarfulltrúinn Kee-
gan hafði haldið því fram, að
það hefði fyrir skemstu látið
útvarpa ferðalýsingu frá
Rússlandi, sem væri blátt á-
fram ekkert annað en áróður
fyrir Rússa.
United Press.
Þorlákshöfn
á sjó 09 landi.
Nýlega er út kominn all-mynd-
arlegur bæklingur (74 bls.) um
Þorlákshöfn, hina fornfrægu
veiðistöð. Höfundur ritsins er
Sigurður Þorsteinsson frá
Flóagafli, en ísafoldarprent-
smiðja útgefandi. — S. Þ. er
kunnugur „vertíðarlífinu“ í
Þorlákshöfn, bæði af afspurn
og eigin reynd. Sjálfur hefir
hann slundað sjó þaðan um 25
ára skeið og lengi ráðið fyrir
skipi. Á fyi-stu vertíð sinni þar
lenti hann í sjóhrakningum
(29. mars 1883). Var hann þá
15 velra og yngstur allra skip-
verja. Bjargaðist skipshöfnin í
frakkneska fiskiduggu. Dag
þenna var eitt liið mesta aftaka-
veður fyi'ir sunnan land og fórst
þá skip úr Þorlákshöfn með
allri áhöfn.
Höf. skiftir riti sínu í þætti,
sem hér segir: I. Nokkrar sögu-
lcgar heimildir um Þorláks-
höfn. Lýsing á aðstöðu til sjó-
sóknar, lýsing á verbúðum
o. fl. — II. Sjóferðir, veiðar-
færi, fiskimið o. fl. — III. Sjó-
hrakningur 29. mars 1883. Skip-
skaðar og manntjón 1840—1887
og gelið heimilda fyrir þeim er
skeðu fyrir 1883. Sagt frá
nokkrum dularfullum fyrir-
brigðum í sambandi við sjó-
slysin. — IV. Landlegudagar,
ferðir til versins og til Eyrar-
bakka o. fl. — V. Niðurlagsorð.
Drepið á hvers virði útræðið
var fyrir ldutaðeigandi sveitir,
og hvað tapaðist, er það lagðist
niður.
Ritlingurinn er greinagóður
og vel saminn. Höf. gerir sér
bersýnilega far um, að segja frá
sem sannast og réttast og er þa'ð
mikilli kostur. Og hvergi er
liallað á neinn, að því er séð
verður. Er þarna all-mikill fróð-
leikur saman dreginn, sem bet-
ur er geymdur en að glatast
befði. Eru nú margir til mold-
ar gengnir, þeir er sjó stunduðu
í Þorlákshöfn samtimis höf.
(einkum hin fyrri ár hans þar),
en hinir, sem enn lifa, gerast
nú sumir ærið gamlaðir. Var
því vel fallið af höf., að taka
saman ritlinginn, og prent-
smiðjunni að koma honum fyr-
ir almenningssjónir. Gömlu,
þjóðlegu verbúðirnar, jafnt í
Þorláksliöfn sem öðrum veiði-
stöðvum, eru nú horfnar úr sög-
unni. Þorlákshafnar-húðirnar
voru brotnar niður fyrir meira
en 20 árum, en aðrar traustari
og betri reistar í staðinn.
Margar góðar myndir af for-
mönnum og skipshöfnum
þeirra prýða ritið. Þar eru og
myndir af hinum fornu verbúð-
um.
$Jbn$Æ3Í>
adeins Loftup.