Vísir - 14.03.1938, Blaðsíða 2

VI SIR
VÍSIR
DAGBLAÐ
Útgefandi:
BLAÐAÚTGÁFAN
VÍSIR H.F.
Ritstjóri: Páll Steingrímsson.
Skrifstofa
1 Austurstræti 12.
og afgreiðsla J
S i m a r :
Afgreiðsla 3400
Ritstjórn 4578
Auglýsingastjóri 2834
Prentsmiðjan 4578
Verð 2 krónur á mánuði.
Lausasala 10 aurar.
Félagsprentsmiðjan.
Gerðar-
dómur.
AÐ virðist svo sem orðið
sé með öllu vonlaust um
það, að sættir geti tekist í tog-
aradeilunni. Sáttasemjari ætlar
að vísu að gera eina tilraun enn,
til að kom á sættum, en litlar
líkur virðast til þess, að sú til-
raun beri árangur. En við svo
búið má þó ekki standa, og
blýtur þá að koma til kasta
ríkisstjórnar og Alþingis, að íá
endi bundinn á deiluna.
Jónas Jónsson lét svo um
mælt á dögunum, í blaði Fram-
sóknarflokksins. að „tveir veg-
ir sýndist opnir“. Annar, sem
að vísu er enginn „vegur“: „að
aðhafast ekkert, láta veiðiskipin
hvíla sig alla vertíðina og láta
bæ og land byrja að kymiast
sulti og gjaldþrotum"! En hinn:
að Alþingi skakki leikinn, lög-
bjóði gerðardóm um málið og
sjái um að honum verði fram-
fylgt. Þess ber nú að gæta, að
það sem lagt befir verið til þess-
ara mála í blöðum Framsókn-
arflokksins, befir verið allmjög
sitt á bvað, eftir þvi hvort
greinarnar hafa verið auðkend-
ar J. J. eða ekki. Skoðanir J. J.
og skoðanir blaðsins hafa ekki
virst fara alls kostar saman. Og
það verður ekki með vissu vit-
að, hvort það er heldur J. J. eða
blaðið, sem túlkar skoðanir
flokksins. Hinsvegar virðist
enginn vafi á því, að það sé
skoðun J. J., að Alþingi beri nú
að „skakka leikinn“ í togara-
deilunni, og „lögbjóða gerðar-
dóm um málið, og sjá um að
honum verði framfylgt“. En er
Frainsóknarflokknum fær sú
leið?
I>að, sem um er að ræða, er
að lögbjóða gerðardóm um
„kaup og kjör“ í vinnudeilum.
Fyrir nokkurum árum báru
þingmenn úr Sjálfstæðisflokkn-
um fram frumvarp til laga um
slíkan gerðardóm. Framsóknar-
flokkurinn reis algerlega önd-
verður gegn því frumvarpi og
taldi það ongu siðuðu löggjafar-
þingi sæmandi, að fara fram
svo „skefjalausu“ ofbeldi í laga-
setningu sinni. Og nú virðist J.
J. þó gera ráð fyrir því, að farið
verði feti framar í ofbeldinu, og
ekki aðeins Iögboðinn gerðar-
dómur, heldur á einnig að „sjá
um að lionum verði framfylgt“!
En um það voru engin ákvæði
í frumvarpi sjálfstæðismann-
anna.
IJér við bætist svo það, að þó
að leyst yrði úr togaradeilunni
með gerðardómi, þá er ekki
með því ráðin bót á erfiðleikum
togaraútgerðarinnar. Það getur
orðið „skammgóður vermir“,
jafnvel þó að það takist, með
þeim hætti, að koma togurun-
um út í fyrstu veiðiförina, ef
taprekstur útgerðarinnar á. að
balda áfram. Fyr eða siðar
hlýtur þá að reka að því, að
útgerðin stöðvist á ný, þó að
cngum kaupdeilum sé til að
dreifa. Og lítið bætir það úr
gjaldeyrisvandræðunum, að
Iialda áfram rekstri útgerðar-
innar upp á þær spýtur, að bún
eyði jafnt og þétt meiri gjald-
eyri en hún aflar.
En jafnvel þó að Framsókn-
arflokkurinn, þrátt fýrir alt
þetta, reyni að fá lögskipaðan
gerðardóm í togaradeilunni, þá
er bann ekki einfær um að
koma því fram. Og næst liggur
að ætla, að hann yrði þá að
fórna stjórnarsamvinnunni við
Alþýðuflokkinn, og leita sér
sluðnings til þess annarsstaðar.
En varlegast er að fullyrða sem
minst um það, hvernig þá
mundi fara. Það, sem einu sinni
hefir komið fyrir, getur komið
fyrir aftur. Og Alþýðuflokkur-
inn befir áður látið sér það
Iynda, að Framsóknarlokkur-
inn færi sínu fram, livort sem
honum líkaði betur eða ver.
ERLEND VlÐSJA:
Kirkjudeilurnar í
Jugoslaviu,
Hin langa og beiska deila milli
ríkisstjórnarinnar í Jugoslaviu og
serbnesku rétttrúnaðarkirkjunnar
uni sáttmála þann, sem ríkisstjórn-
in gerSi við páfastólinn, virðist nú
hafa verið til lykta leidd. Sátt-
málinn var geröur 1935 og sam-
kvæmt honum fékk rómversk-ka-
þólska kirkjan í Jugoslaviu ýms
réttindi, sem serbneska rétttrúnaS-
arkirkjan var mótfallin. Þegar
Stoyadinovitch forsætisráðherra
síöastliSiS sumar ætlaSi aS hraða
fullnaðarsamþykt (ratificaíion)
sáttmálans og lagði hann fyrir
fulltrúadeildina, vakti þaö svo
miklar deilur í landinu, að stjórn-
in sá sitt ráð vænst, þótt fulltrúa-
deildin samjiykti sáttmálann, að
Ieggja hann ekki fyrir efri deild
þingsins. Og upp á síðkastiS hefir
ríkisstjórnin leitast vi‘S að sættast
við serbnesku rétttrúnaðarkirkj-
una í þessu máli. Fyrir nokkurum
vikum birtust greinar í blö'Suni
Jugoslaviu, sem gáfu til kynna, að
sáttmálinn mundi að líkindum ekki
verða lagður fyrir efri deild þings-
ins. En síSan hefir biskuparáS
serbnesku rétttrúnaðarkirkjunnar
lýst yfir því, að sú rá'Sstöfun rik-
isstjórnarinnar, að leggja sáttmál-
ann ekki fyrir efri deild þingsins,
sé biskuparáðinu mikið ánægju-
efni. Þessi yfirlýsing biskuparáðs-
ins er skilin svo, að það hafi sam-
ið frið vitS ríksstjórnina. Þegar
þessi yfirlýsing hafði verið birt
voru allir þeir náða'ðir, sem voru
í fangelsi, vegna óeirðanna í sam-
bandi við deilurnar um sáttmál-
ann. Kirkjumálaráðherrann, sem
studdi sáttmálann, og fleiri hon-
um fylgjandi, hafa látið af em-
bættum, en aðrir, vinveittari serb-
nesku kirkjunni, hafa verið teknir
í þeirra stað. — Með því að sætt-
ast við serbnesku kirkjuna hefir
Stoyadinovitch, að því er talið er,
bætt aðstöðu sína til þess að halda
völdunuum.
Nýja Bíó.
Sýning fellur niður í kinkmynda-
hiísinn í kveld, vegna fundar Sjó-
mannafélagsins lít af togaradcil-
unni. — Hin ágæta þýska söng-
mynd „Þar sem lævirkinn syngur“,
verður aftur sýnd annað kveld.
Grípa Bretar til vopna með
Frökkum, ef Þjóðverjar ráð-
ast á Tékkóslóvakíu?
News Chronide skorar á stjórnina að styðja Frakka til
pess að varöveita sjálfstæði Tékka. — Yflrlýsing frá
Chamberlain í dag.
EINKASKEYTI TIL VlSIS.
London í morgun.
1 breskum blöðum, sem einróma fordæma fram-
komu Hitlers gagnvart Austurríki, verður vart mikils
ótta um það, að sama sagan gerist f yr eða síðar í Tékkó-
síóvakíu, þ. e. Þjóðverjar fari með her inn í landið,
gangi stjórnin í Tékkóslóvakiu ekki að kröfum þeirra.
Blaðið News Chronicle lætur mestan ótta í ljós í þessu
efni. Spyr blaðið stjórnina um það, hvort hún vilji
lýsa yfir því, að hún vilji veita Frökkum liðveislu, verði
ráðist á Tékkóslóvakiu, en eins og kunnugt er hafa
Frakkar lýst yfir því, að þeir muni grípa til vopna,
verði um vopnaða innrás í Tékkóslóvakiu að ræða.
Vafalaust munu Frakkar efna það loforð sitt við
Tékka, eigi þeir stuðning Breta vísan.
Daily Telegraph segir, að ekkert stórveldanna geti
látið sig litlu skifta hvaða aðferðum Þjóðverjar hafi
beitt gagnvart Austurríkismönnum, þ. e- kúgað vin-
samlega og varnarlausa þjóð. j
Breska stjórnin kom
saman á fund í morgun til
þess að ræða af stöðu sína til
þeirra atburða, sem gerst
hafa í Austurríki. Er það
þriðji ráðuneytisf undurinn,
sem haldinn er á sex dög-
um. Stjórnmálamenn bíða
með mikilli óþreyju eftir
að Chamberlain geri grein
fyrir afstöðu stjórnarinnar,
en
yfrlýsing frá Chamber-
lain er væntanleg á fundi
í neðri málstofunni í dag.
Búist er við, aS ræSa Cham-
berlains verSi löng og ítarleg,
og aS bún geri mjög nálcvæm-
lega grein fyrir afstöSu Breta
lil MiS-Evrópumálanna, og loks
aS bann láti uppi hvaS Bretar
telji sér skylt aS gera, ef sjálf-
stæSi MiS-Evrópuríkjanna verS-
ur skert. Hann mun og ræSa
sérstaklega afstöSu Breta gagn-
vart Tékkóslóvakíu.
Bresku blöSin halda áfram
aS fordæma framkomu ÞjóS-
verja og fara um bana börSum
orSum.
Times segir, að framkoma
Þjóðverja gagnvart Austurríki
sé ógrímuklæddur ofbeldis-
verknaður og s páir því, að
framkoma þeirra muni hafa
þau áhrif að spilla stórum sam-
búð Breta og Þjóðverja og
veikja traust manna á Þjóð-
vei-jum um alla álfuna.
Krefst Times þess, að víg-
búnaður Breta verði stórum
aukinn.
United Press.
-------- ------------
Höfnin.
Vélbáturinn HermóÖur kom í gær
með línuveiðarann FróSa í eftir-
dragi. Haf'Öi FróSi fengið net í
skrúfuna. Katla kom síðastl. Iaug-
ardag. Magni kom í gær með línu-
veiðarann Bjarnarey, sótti hann í
Miðnessjó. Flafði stýri Bjarnareyj-
ar brotnað. Lv. Jarlinn fór héðan
í gær. Tveir togarar, annar enskur,
hinn ])ýskur, sent komu hingað til
viðgerðar, fóru í gær. Haukanes
fór á veiðar á laugardag. Rán kom
af ufsaveiðum í morgun.
Þjfiðaratkvæði 10. apríl.
London 14. mars. FC.
I gærkvöldi voru Austurríki
og Þýskaland sameinuð undir
eina stjórn, með því að lýst var
yfir nýjum lögum þar að lút-
andi. Auslurríki verður einn
hluti af liinu þýska riki, þótt
það hafi sérstaka stjórn, með
aðsetur í Vínarborg. I Vínar-
borg var tilkynt í. gærkvöldi,
að austurríska stjórnin befði
samið þessi lög, og að þjóðinni
myndi verða gefið tækifæri til
þess að staðfesta þau með
þjóðaralkvæði 10. apríl næstk.
Hitler lýsti því yfir í Linz, að
hann viðurkendi þessi nýju lög
og að austurríski herinn lyti
frá þeirri stundu yfirstjórn
sinni. Hann skipaði svo fyrir,
að meðlimir í hinum fyrver-
andi austurriska her, skyldu
þegar sverja sér bollustueið.
THE GLASGOW BULLETIN
birti þ. 28. jan. grein, sem
nefnist „Iceland Calling Scots
Scouts, 1938 Jamboree Plans in
Northern Capital“. Fjallar grein
þessi, eins og nafnið bendir til,
um skátamótið, er haldið verð-.
ur bér á sumri lcomanda, og
þátttöku skotskra skáta i þvi.
Talsverður bluti greinarinnar
fjallar um skátastarfsemina á
íslandi. Undir greininni slanda
stafirnir T. L. M. — (FB.) —
Miklas for-
seti seg'ir af
sér.
London í dag. FU.
í Þýskalandi tilkynti Göring
hin nýju sambandslög í ræðu
sem hann flutti í Berlín, og var
lienni útvarpað.
Miklas forseti Austurríkis
sagði af sér í gær, fyrir tilmæli
Seyss-Inquarts, er síðar tók að
sér forsetastörfin ásamt kansl-
arastörfunum.
Það liefir nú fengist greinileg
vitneskja um það, hvar Schus-
nigg er niður kominn, en áður
liöfðu gengið um það allskonar
flugufregnir. Ilann er hafður
undir lögregluvernd í einkaíbúð
sem honum hefir verið fengin
lil afnota í höll einni í Vínar-
borg.
Hitler hefir enn ekki farið til
Vínarborgar (segir i frétt kl.
7,50 í morgun) en hann mun
fljúga þangað frá Linz í dag.
Ilann vildi ekki fara til Vínar
fyr en Miklas forseti væri vik-
inn úr embætti. í allan gærdag
bjuggust Vínarbúar við lionum,
og hafði íbúð í einu aðal-gisti-
húsi borgarinnar verið tekin til
í'yrir bann, og liervörður settur
um gistihúsið.
Þýslcur ber heldur áfram að
streyma inn í Vínárborg í
morgun. Hermönnunum er tek-
ið með miklum fagnaðarlátum.
Það er áætlað að bið þýska
herlið í Austurríki sé alls 25
þús. menn. Það liefir verið sent
á þrjá staði: til Vín, lil Bren-
nerskarðs og til landamæra
Austurríkis og Tékkóslóvakíu.
Austurrísk herdeild gekk i
gærkveldi inn í Þýskaland og
fer til Miinchen, til þess að
taka þátt í hátíðahöldum í til-
efni af sameiningu Austurrík-
is og Þýskalands.
Gleisner, leiðtogi föðurlands-
fylkingarinnar í Efra-Austur-
ríki, var tekinn fastur í Linz
í gær, ásamt nokkrum sam-
lierjum sínum, og var sagt, að
þeir hefðu viðurkennt að bafa
komið á fót þeim orðrómi, að
Hitler ætlaði sér að taka Suð-
ur-Tj'rol, en það er sem stend-
ur undir stjórn Itala.
Sendiherrar Austurríkis í
London, París og Prag hafa
verið kvaddir heim.
SUNDERLAND ECHO,
breskt blað, skýrir frá því 20.
jan., að dr. Jean Young frá Re-
ading-báskóla, hafi baldið fyr-
irlestur um ísland á .sameigin-
legum fundi The Englisb Asso-
ciation og Geograpliical Asso-
ciation i University College,
iSoutbampton. Fyrirsögn grein-
arinnar nefnist „Intellect in Ice-
Iand“, en fyrirlesturinn fjallaði
að mestu leyti um mentun og
bókbneigð íslendinga. I upphafi
greinarinnar er frá þvi skýrt,
London 14. mars. FÚ.
Leon Blum hefir nú tekist að
mynda stjórn, með stuðningi
socialista og vinstri l'lokkanna.
Blum er sjálfur forsætisráð-
herra og fjármálaráðherra. Ut-
anríkismálaráðherra er Paul-
Boncour en hann er öflugasti
fylgismaður Þjóðabandalags-
ins. Blum hefir skipað út-
breiðslumálaráðuneyti. Bæði
Chaulemps og Delbos liafa lof-
að stjórn Blums stuðningi sin-
um.
íslensk sönglög- erlendis.
Alþjóðaráð tónskálda, sem
stofnað var 1934 fyrir forgöngu
tónskáldanna Richard Strauss,
Jean Sibelius o. s. frv. og nær
til tuttugu landa, kaus svo sem
kunnugt er Jón Leifs sem full-
trúa íslenskrar tónlistar í ráðið,
og hefir að jafnaði látið flytja
tónverk hans á hinum árlegu
tónlistarhátíðum sínum viðs-
vegar um álfuna. Hefir Jón
I.eifs samkvæmt lögum ráðsins
í hvert sinn látið i ljós álit sitt
um livaða íslensk verk væri
heppileg til flutnings á bátíðuil-
um og liefir þegar að öllu sain-
antöldu stungið upp á tónverk-
um tíu íslenskra tónskálda, og-
um leið óskað þess hvað eftir
annað eindregið, að á alþjóða-
tónhstarhátíðum ráðsins yrðu
ekki flutt eingöngu verk eftir
hann sjálfan. í ár hefir verið
lálið að óskum hans og ákveðið,
að Einar Kristjánsson syngi á
næstu tónlistarhátíð lög eftir
Árna Tborsteinson, Pál ísólfs-
son og Sveinbjörn Sveinbjörns-
son, en fulltrúi þess lands, sem
hálðina beldur, hefir eins og-
venja er, valið lögin endanlega
úr þeim verkum, sem honum
liafa verið send. Tónskáldaráðið
befir nú sent frá sér prentuðu
dagskrárnar fyrir alla liátðina,
sem stendur yfir frá 22.—30.
maí næstkomandi í Stuttgart og
flytur alls tíu hljómleika og
söngleiki frá 20 löndum. (Tilk.
frá alþjóðaráði tónskálda. —
að fyrir nokkurum árum bafi
verið gefin út dýr frakknesk
orðabók. Bókavörðurinn í Gir-
ton liefði, vegna þess live bókin
var dýr, slegið á frest að kaupa
bana. Næsta sumar fór einn af
starfsbræðrum bókavarðarins
til Islands í sumarleyfi, og kom
þar á afskemtan sveitabæ, og sá
þar bók eina mikla, sem þar
var. Fór bann að aíhuga bókina
og var þar komið eintalc af
frakknesku orðabókinni! Þetía
og fleira nefndi dr. Young sem
vott þess hversu mentalöngun
og bókbneigð íslcndinga væri á
báu stigi. Dr. Young kvaðst
bafa beyrt um þelta rætt oft-
lega, en dregið í efa, að rétt
væri, en hefði sannfærst um
þaö í för sinni lil Islands, að
síst væri ofsögum af þjóðinni
sagt, að þvi er þelta snerti. —