Vísir - 22.03.1938, Blaðsíða 2

VISIR
VÍSIR
DAGBLAÐ
Útgefandi:
BLAÐAÚTGÁFAN
VÍSIR H.F.
Ritstjóri: Páll Steingrímsson.
Bkrifstofa
og afgreiðsla
Austurstræti 12.
Afgreiðsla 3400
Ritstjórn 4578
Auglýsingastjóri 2834
Prentsmiðjan 4578
Verð 2 krónur á mánuði.
Lausasaia 10 aurar.
Félagsprentsmiðjan.
Gerðar-
dómurinn.
IT rskurður gerðardómsins í
U togaradeilunni, sem kveð-
inn vat upp í gær og samdæg-
urs birtist i blöðunum, var að
efni til eins og alment mun
hafa verið búist við. Dómnum
var ekki ætlað að byggja niður-
stöðu sína fyrst og fremst á því,
hvaða kaup útgerðinni væri fært
að greiða. í gerðardómslögun-
um var mælt svo fyrir, að ekki
mætti ákveða kaupið lægra en
það hefði verið samkvæmt síð-
ustu samningum. Það hlaut þvi
að vera ætlast til þess, að gerð-
ardómurinn hagaði úrskurði
sínum þannig, að líkur væri
sem mestar til þess að aðilarnir
sættu sig við hann. Nú liöfðu
útgerðarmenn fyrir sitt leyti
fallist á síðustu tillögur sátta-
semjara og likur þóttu til þess,
enda hafði það beinlinis verið
gefið í skyn undir meðferð
málssvara, að ekki þyrfti nema
lítilsháttar hækkun á „premíu“
á síldveiðum frá því sem sátta-
semjari hnfði lggt til, til þess
að sjómenn sættu sig við niður-
stöðuna. Og úrskurður gerðar-
dómsins hefir orðið í samræmi
við þetta.
Samkvæmt þessu ættu nú að
vera allmiklar líkur til þess, að
báðir aðilar sætti sig sæmilega
við niðurstöðu gerðardómsins,
jafnvel án þess að nokkuð þyrfti
að reyna á „löghlýðnina“, sem
forsætisráðherrann treysti svo
mjög á. Hinsvegar virðist nokk-
uð skorta á það, að minsta
kosti i orði kveðnu. En einkum
virðist þó sem annar aðilinn
telji sér það ekki samboðið, að
láta „löghlýðnina“ ráða nokk-
uru um afstöðu sína.
Sjómannafélögin hafa með
samþyktum sínum í gær að eins
„leyft“ sjómönnum að ráða sig
á togarana á saltfisksvertíð, með
þeim kjörum, sem gerðardóm-
urinn ákvað. Að öðru leyti mót-
mæla þau úrskurði dómsins,
sem og dómnum sjálfum. Það
má gera ráð fyrir því, að til-
gangurinn með slikum mótmæl-
um sé fyrst og fremst sá, að
undirstrika það, að félögin telji
sér í engu skylt að lilíta úrskurði
gerðardómsins, þó að lögskip-
aður sé. Hinsvegar er engu yfir
lýst um það, að félögin ætli sér
ekki að hlíta úrskurðinum i
öllum atriðum þegar til þarf að
taka. Fer og best á því, að ekki
sé lagður sá skilningur í „mót-
mælin“, einkum ef það er svo,
að atvinnumálaráðherrann fyrr-
verandi sé höfundur þeirra.
Þess er þannig að vænta, að
með úrskurði gerðardómsins sé
endir bundinn á þessa deilu. Þó
að nokkur óvissa sé ríkjandi
um það, hvort sjómennirnir, eða
félög þeirra, muni hlíta úr-
skurðinum að þvi er tekur til
kaupgjaldsins á síld- og ísfisks-
veiðum, og útgerðarmenn geta
því ekki að ófyrirsynju krafist
þess að um það yrðu gefin
ákveðin svör, áður en ráðningar
færi fram á saltfisksveiðar, þá
má liinsvegar gera ráð fyrir
því, að þeir telji það ekki næga
ástæðu til að færast undan því
að lilíta úrskurði gerðardóms-
ins að sínu leyti. Og að sjálf-
sögðu verður að lelja, að því
beri að treysta, að fram-
kvæmdavaldið annist um það,
að lögum verði framfylgt í
þessu efni sem öðrum.
ERLEND VÍÐSJÁ:
MIÐJARÐARHAFSMÁLIN OG
MARKMIÐ ÍTALA.
Bretar og ítalir eiga nú í samn-
ingum um deiltmiál sín og vitaö
er, aS það muni aðallega vera
Miðjarðarhafsmálin, sem um er
rætt. Hafa nýlega borist fregnir
um, að samkomulagshorfur sé
góðar. En enn sem komið er, er
meS öllu ókunnugt um, hverjar til-
slakanir kunna að hafa verið
gerðar. En það hefir í rauninni
veriS lítiS leyndarmál hvaS fyrir
ítölum hefir vakaS, hvort sem þeir
kunna nú aS hafa slakaS eitthvaS
til, en þaS, sem þeir hafa stefnt
aS, er aS verSa svo öflugir sjó-
hernaSarlega á MiSjarSarhafi, aS
þeir þyrfti þar hvorki aS óttast
Breta eSa Frakka eSa jafnvel ekki
santeiginlegan flota beggja þess-
ara stórvelda. Og þetta verður
ljóst, segir amerískur blaSamaSur,
sem hefir kynt sér þessi mál ræki-
lega, ef athuguS eru áform þau um
aukinn vígbúnaS á sjó, sem kunn-
gerS voru á ítalíu í janúar s.l. Þá
var tilkynt, aS ítalski flotinn yrSi
aukinn um samtals 120.000 smá-
lestir, og eru þáS mestu herskipa-
smíSaáform, sem ítalir hafa nokk-
uru sinni ráSist í. En meS þessu
verSur enn þungur baggi lagSur
á herSar ítalskra skattgreiSenda,
því aS samkvæmt áætlunum sér-
fræSinga, þarf aS verja til her-
skipasmíSanna sem svarar til 260
miljóna amerískra dollara, og er
þá aSeins taliS þaS sem þarf aS
leggja til af efni, í vinnulaun 0. s.
frv., en ekki ýmiskonar útbúnaS-
ur, en til hans fara áreiSanlega
tugir miljóna. Hitt er ekki aS efa,
aS ítalir muni taka á sig þessar
auknu byrSar í þeim anda, sem
Mussolini ætlast til, anda „hlýSn-
innar og ættjarSarástarinnar". Er
sú aS minsta kosti skoSun hins
ameríska blaSamanns. Sé miSaS
viS, aS ítalir ráSist ekki í frekari
herskipasmíSar en nú er gert ráS
fyrir, verSur ítalski flotinn sem
hér segir 1942:
Fjögur 35.000 smál. orustuskip,
af sömu gerS 0g Littori'o, fjögur
orustuskip 24.000 smál. hvert, af
sömu gerS og Cavour, sjö 10.000
smálesta beitiskip, tólf 5000—8000
smál. beitiskip, tólf stór for-
ingjaskip (flotadeilda), tólf minni
íoringjaskip, 2000 smál. hvert,
tuttugu stórir tundurspillar, 24
litlir tundurspillar, þrjátíu og tveir
torpedobátar ætlaSir til siglinga í
rúmsjó og yfir eitt hundraS kaf-
bátar.
ÞaS er alveg greinilegt, aS
Mussolini hefir taliS nauSsynlegt
aS efla flotann svo mjög, sem sjá
má af þessu, af því aS ítalir eru
aS ýmsu leyti illa settir til þess aS
verja nýlendur sínar ef til styrj-
aldar kemur, þar sem annaS stór-
veldi ræður yfir SuezskurSinum.
ÞaS hefir vakiS mörg vandamál,
aS ítalir náSu Abessiniu á sitt
vald. — Hvort sem rétt er ályktaS
Vígbúnaðup Breta og friðarmálin.
500,000 vepkamenn ia
atvinnu vegna aukins
vígbiinadai*.
EINKASKEYTI TIL VlSIS.
London, í morgun.
Aukafundur er haldinn í dag í bresku stjórninni,
til þess að ræða Mið-Evrópumálin, eins og þau
nú horfa við, eftir að Þjóðver jar hafa samein-
að Austumki og Þýskaland. A fundinum verður tekin
ákvörðun um þá stefnu, sem Chamberlain boðar í ræðu
sinni í neðri málstofunni á fimtudag, en hann mun þá
ræða sérstaklega viðhorf Breta til Spánar og Tékkó-
slóvakíu og framtíð þessara ríkja. — Öll atriði, sem
varða þessi mál, hafa verið til rækilegrar íhugunar í
utanríksmálanefnd st jórnarinnar, en skýrsla og niður-
stöður þeirrar nefndar, verður sá grundvöllur, sem
stefna st jórnarinnar byggist á- Þessi mál verða einnig
til umræðu á hinum vikulega fundi ríkisstjórnarinnar
á morgun.
Stjórnmálamenn eru
þeirrar skoðunar, að
yfirlýsing sú, sem
Chamberlain muni gefa,
muni hafa stórkostlega
þýðingu fyrir framtíð álf-
unnar og frið á ókomnum
tímum.
Líkur eru til, að Bretar
sé ófúsir til þess að taka á
sínar herðar bindandi
skuldbindingar í Mið-Ev-
rópu, en undir vissum
kringumstæðum muni þeir
þó koma Tékkum til hjálp-
ar. En það, sem breska
stjórnin mun leggja höfuð-
áherslu á, er að ef la vígbún-
að í Bretaveldi svo, að
hvaða þjóð sem er muni
hugsa sig um tvisvar, áð-
ur en hún rýfur friðinn.
Sir Thomas Inskip land-
varnaráðherra hefir boðið
fulltrúum 30 verkalýðsfé-
félögum í vopna- og skot-
færaiðnaðinum á fund n.
k. fimtudag, til þess að ræða
við þá um hvernig hraða
megi vígbúnaðinum.
Vígbúnaðaráformin
munu veita 500.000 verka-
mönnum atvinnu.
United Press.
London 22. mars. FÚ.
Allmörgum spurningum var
beint að forsætisráðherranum í
gær, í sambandi við styrjöldina
á Spáni. Hann var meðal ann-
ars spurður, livort breska
stjórnin ætlaði eklcert að segja
við því, þótt ítalir og Þjóðverj-
ar hefðu lagt uppreistarmönn-
af Mussolini eSa ekki telur hann
Breta keppinauta ítala. Hann vill
þess veg'na geta haldiS uppi sam-
göngum við nýlendur ítala, þótt
til styrjaldar komi við iBreta, og
þess vegna leggur hann svo mikla
áherslu á að aulca flotann. Auk
þess líta ftalir nú á sig sem banda-
menn Þjóðverja. Þeir vilja sýna,
að þeir geti orðið þeim að ómetan-
legu li«i, ef til styrjaldar kemur
— með öðrurn orðum, því betur
vígbúnir sem þeir eru, því meiri
líkur telja þeir til, að Þjóðverjar
telji bandalag við þá svo mikils
virði, að þeir muni styðja ítali í
stríöi, eins og ftalir munu styðja
Þjóðverja. Á þessa leið skrifar
hinn ameríski blaðamaður. En nú
er eftir að vita hvernig Bretum
og ítölum semur.
nm til flugvélar, til þess að gera
hinar ægilegu loftárásir á Bar-
celona. Ilann svaraði því, að
breski ræðismaðurinn í Barce-
lona liefði verið beðinn að
senda upplýsingar um það, af
livaða gerð flugvélarnar hefðu
verið, sem tóku þátt í loftárás-
unum. Þá spurði Noel Baker
forsætisráðherrann að því, hvað
liði brottflutningi erlendra sjálf-
boðaliða frá Spáni og svaraði
Chamberlain því, að það væri
hlutleysisnefndin, sem hefði
það mál með höndum. Noel Ba-
ker spurði liann þá, livort hann
liefði ekki sjálfur sagt, að
breska stjórnin hefði gert brott-
flutning sjálfboðaliða frá Spáni
að skilyrði fyrir samningagerð
við Itali, því svaraði Chamber-
lain, að engir samningar hefðu
enn verið gerðir.
Butler, aðstoðar-utanríkis-
málaráðherra, var einnig fyrir
nokkrum svörum af hálfu
stjórnarinnar. Þegar hann var
spurður, hvort ekki væri liðinn
mánuður síðan ítalska stjórnin
hefði gengið að bresku tillög-
unum um brottflutning sjálf-
boðaliða frá Spáni, þá skýrði
liann frá því, að liún hefði gert
það að skilyrði, að allar aðrar
þjóðir í hlutleysisnefndinni
gerðu það einnig. Þá var But-
ler spurður að því, hvort liann
vissi til þess, að þýskir landa-
mæraverðir væru liafðir i Pyre-
Italir m ao pjeð-
r m no§
London 22. mars. FÚ.
Grein, sem birtist í gær í
ítalska blaðinu „La Tribuna“,
hefir vakið mikla athygli í
Þýskalandi. í greininni er vitn-
að til þeirrar yfirlýsingar Hit-
lers, að landamæri Þýskalands
og Ítalíu skyldu verða óhreyfð
um aldur og æfi, og komist
þannig að orði: „Þar sem Hit-
ler hefir nú gengið frá landa-
mærum Frakklands og Þýska-
lands með samningum, og frá
landamærum Þýskalands og
ítaliu þrátt fyrir alla samninga,
þá eiga Þjóðverjar nú ekki
kröfur til meira lands en þeir
liafa, og þurfa nú ekki að leysa
fleiri Þjóðverja úr ánauð.“
Þjóðverjar skilja þetta á þann
hátt, að ítalir séu því mótfalln-
ir, að þeir hafi nokkur frekari
afskifti af Þjóðverjum í Tékkó-
slóvakíu.
Norðmenn óttast ófrið.
Oslo 22. mars.
Á aukaráðuneytisfundi í gær
voru lagðar fram tillögur sem
verða lagðar fyrir Stórþingið,
þess efnis, að samþykt verði að
taka ríkislán, innanlands eða ut-
an, alt að 58 miljónir króna, er
leggist í sjóð er varið verði til
styrktar landvörnunum og til
þess að koma upp nauðsynleg-
um birgðum í landinu, ef til
slyrjaldar kemur. Alt að 35 mil-
jónum króna má verja til ráð-
stafana til þess að vernda hlut-
leysi landsins, samkvæmt nán-
ari ákvörðunum Stórþingsins.
Ríkisstjórnirini er heimilað að
verja alt að 13 milj. kr. til þess
að koma upp nægilegum birgð-
um af nauðsynjum. NRP—FB.
neafjöllum í stað Spánverja,
og kvaðst hann ekki hafa nein-
ar sannanir fyrir því, að svo
væri.
Fypiplestrar
Dp. Mielsens.
Dr. Nielsen, sem hér er mest
kunnur fyrir rannsóknir sínar á
Vatnajökli, kom i gær með M.s.
Dronning Alexandrine og mun
halda liér nokkra fyrirlestra í
Oddfellowliúsinu.
Eru nú 15 ár síðan dr. Niel-
sen kom liingað fyrsl, en liann
befir komið þessi ár: 1923,1924,
1927, 1934 og 1936. Hefir hann
skrifað um 30 ritgerðir um
rannsóknir sínar í timarit og
nokkrar bækur, t. d. Vatnajök-
ull, sem bæði er til á íslensku
og dönsku.
Fyrsta fyrirlestur sinn nefnir
dr. Nielsen „Ráðgátur móbergs-
ins“. Ætlar hann í honum að
gefa beildarmynd af íslenskri
jarðfræði. — I Ameríku hafa
menn fundið málma í jörðu,
þar sem bygging landsins er lík
og hér og á því byggir dr. Niel-
sen þær vonir sínar, að hér
megi finna hina sömu málma.
Þenna fyrirlestur flytur doktor-
inn i dag kl. 5.
Annan fyrirlesturinn nefnir
liann „Jámvinsla að fornu og
nýju“, og mun þá sýna skugga-
myndir frá stálsmiðjum í Svi-
þjóð. Þessi fyrirlestur verður
fluttur á morgun kl. 5.
Þá kemur „Landfræðistöðin
á Skallingen‘„ sem dr. Nielsen
stofnaði árið 1930 og hefir
stöðin unnið mikið starf og
þarft. Fyrirlesturinn um hana
verður fluttur á fimtudag kl. 5.
Vonandi gefst dr. Nielsen
timi til að tala um Valnajökul
og yrði það þá á föstudag kl. 5.
Góðup gestup
kvaddur.
Dr. Lodewyckx, prófessor frá
Melbourne, sem hér hefir dvalið
\ið fræðiiðkanir, er nú á förum
héðan. —■ Var honum haldið
lcveðjusamsæti á Hótel Borg í
fyrrakveld af ýmsum vinum
hans hér. Dr. Sig. Nordal til-
lcynti í samsætinu f. h. forsætis-
ráðherra, er var forfallaður, að
konungur hefði sæmt dr. Lode-
wyckx Fálkaorðunni. — Dr.
Lodewyckx hefir aflað sér hér
margra góðra vina. Hann talar
íslensku afburða vel.
Ráðherrafundur í Osló.
Oslo, 21. mars.
Samkvæmt boði frá Koht ut-
anríkismálaráðherra verður
haldin ráðstefna utanríkismála-
ráðherra Norðurlanda í Oslo
dagana 5. og 6. apríl n. k. NRP.
— FB.

HITLER.
Myndin er tekin þegar Hitler erhyltur um leið og liann ekur urn fæðingarborg sína, Braunau.