Vísir - 30.03.1938, Blaðsíða 2

V I S I R
VÍSIR
DAGBLAÐ
Útgefandi:
BLAÐAÚTGÁFAN
VÍSIR H.F.
Bitstjóri: Páll Steingrímsson.
Skrifstofa I
í Austurstræti 12.
•t afgreiðsla J
Siatr:
Afgreiðsla 3400
Ritstjórn 4578
Auglýsingastjóri 2834
Prentsmiðjan 4578
VerS 2 krónur á mánuði.
Lausasala 10 aurar.
Félagsprentsmiðjan.
Sjálfstæðis-
menn
og útgerðin
Yfirlýsing sú frá Sjálfstæðis-
flokknum í bæjarstjórn, sem
birt er á öðrum stað i blaðinu í
dag verður að sjálfsögðu lögð
fyrir næsta bæjarstjórnarfund
og samþykt þar af þeim sama
meirihluta, sem sent hefir hana
frá sér, hvað sem liður undir-
tektum fulltrúa rauðu flokk-
anna.
Með þessari yfirlýsingu hafa
sjálfstæðismenn markað það
skýrt livað þeir vilja gera fyrir
útgerðina og eins og hún ber
með sér eru aðgerðir þær, sem
sjálfstæðismenn samþykkja að
fylgja fram, faldar sumpart í
afnámi á gjöldum útgerðarinn-
ar til bæjarsjóðs og sumpart í
lækkun shkra gjalda um helm-
ing.
Á síðasta þingi lofuðu stjórn-
arflokkarnir afnámi kola- og
salttolls til útgerðarinnar á salt-
fiskveiðum, ef bæjarfélög veittu
tilsvarandi aðstoð.
Raunar tóku þessir sömu
flokkar í sama tíma „gjöf“ sína
til baka með því að hækka aðra
tolla og meira til. En þessi af-
sláttur á kola- og salttollinum
hefir ekki enn komið til fram-
kvæmda vegna þess að rikis-
stjórnin heíír nórið það fyrír
sig að svar hafi ekki komið frá
bæjunum við því hvað þeir
vildu leggja útgerðinni á móti.
En nú hefir Reykjavík gefið
sitt svar. Ráðstafanir þær, sem
yfirlýsingin felur í sér, eiga að
koma til framkvæmda þegar
eftir að formlegt samþykki er
fengið á bæjarstjómarfundi, en
sýni það sig að ríkisstjórnin
ekki uppfylli sínar skyldur
gagnvart þessum atvinnuvegi,
þá telur bærinn sig óbundinn
um áframhald þessara ráðstaf-
ana útgerðinni til léttis.
Eins og kunnugt er, er gert
ráð fyrir að samþykt verði á
yfirstandandi Alþingi ,að skipa
nefnd til að rannsaka hag út-
gerðarinnar. Ef til vill má
ganga út frá, að þinghald það,
sem nú stendur, fái naumast á-
orkað meiru en samþykkja
slíka nefndarskipun, en síðan er
alt starfið eftir.
Sjálfstæðismönnum í bæjar-
stjórn er liinsvegar alveg ljóst,
að án opinberra ráðstafana til
að létta undir með útgerðinni,
verður ekki komist, og þeir
þurfa enga nýja nefnd til að
færa sér heim sanninn um þessa
nauðsyn, og vilja á engan liátt
láta nefndarskipun ríkisstórn-
arinnar tefja fyrir því að bæj-
arfélagið geri sitt til að létta
byrðum af útgerðinni.
En sýni það sig hinsvegar, að
ríkið noti sér aðeins eftirgjafir
Reykjavíkurbæjar til að mjólka
þess meira fé frá útgerðinni til
sín, þá mun meiri hluti bæjar-
stjórnar, sjálfstæðismenn, líta
svo á, að til lítils sé barist og að
tilganginum með afléttingu
gjalda á útgerðinni sé ekki náð.
Útgerðarmenn eru mjög á-
nægðir með þær undirtektir
sem kröfur þeirra um kjarabæt-
ur til handa útgerðinni liafa
fengið með yfirlýsingu sjálf-
stæðismanna í bæjarstjórn. Þeir
telja það stórmikinn feng fyrir
útgerðina að verða útsvars-
frjálsa í næstu 5 ár eða að fá
gjöld þau önnur, sem talin eru
lækkuð um helming. Verði und-
irtelctir rikisstjórnarinnar til-
svarandi mun mega líta bjart-
ari augum á framtíð útgerðar-
innar en nú.
Sjálfstæðismenn hafa nú
varðað veginn til endurreisnar
böfuðatvinnuvegar vors. En
liefir rikisstjórnin þann sama
skilning á hagsmunum útgerð-
arinnar og sjálfstæðismenn? —
Raunar má segja, að eftir
reynslu undanfarinna ára sé
þess naiimast að vænta, en al-
vara yfirstandandi tíma veitir
þó nokkrar líkur fyrir því að
ábyrg ríkisstjórn muni koma
auga á hver skylda hennar er
gagnvart höfuðatvinnuvegi
landsmanna.
ERLEND VÍÐSJÁ:
LANDVARNIR
ÍSJSiaW!-'"'- , •• '•’WRSSKSBB
ASTRALÍUMANNA.
Þegar Lyons var kominn til
valda eftir kosningarnar s.l. haust
var tekið til óspiltra málanna í
Ástralíu, að koma landvörnum í
betra horf, enda voru þær eitt af
þeim málum, sem Lyons lofaði að
beita sér fyrir, ef hann bæri sigur
úr býtum í kosningunum. HiS svo
kallaÖa ástralska landvarnaráð
hefir aftur tekiS til starfa og hefir
þaS nána samvinnu viS bresku
stjórnina. Er í ráSi aS koma upp
hergagnaverksmiSjum í Ástralíu
cg skipuleggja iSnaSinn í land-
inu þannig, aS meS stuttum fyrir-
vara sé hægt að taka verksmiðjur
landsíns til aínota í þágu vígbún-
aSarins. Ennfremur verSur land-
her, flugher og sjóher Ástralíu
tnikiS aukinn. Þegar búiS er aS
koma þessum áformum áleiöís
batnar hernaSarleg aSstaöa Breta-
veldis mjög mikiS, en þaS er
beygurinn viS ágengni Japana,
sem mjög hefir ýtt undir þessar
framkvæmdir.
Ástralíubúar telja mikla og
lcnýjandi nauSsyn aö efla flug-
herinn sem mest, enda er strand-
lengja álfunnar 12.000 enskar
mílur og Ástralía er aS flatarmáli
25 sinnum stærri en Bretland. í-
búatala Ástralíu er nú 6.750.000.
Liggur í augum uppi, þegar lega
landsins og allir staShættir eru at-
hugaSir, aS ef til árásar á þaS
kæmi, verSur aSallega aS reiöa
sig á flugliS og flota til varnar.
FlugstöSvum er veriS aS koma
upp víöa um álfuna og í lok yfir-
standandi árs er svo ráS fyrir
gert, aS flugherinn ástralski hafi
200 nýjar, fyrsta flokks hernaSar-
flugvélar. FlugvélaverksmiSja er
fyrir nokkurU tekin til starfa í
Melbourne og gert ráS fyrir, að
þar verSi smíSaSar 100 flugvélar
á næstu mánuöum. Þá er unniS aS
framleiöslu skriðdreka, brynvar-
inna bifreiSa og ýmissa tækja
annara, sem mikil þörf er fyrir í
r.útímahernaSi.
Uppreistarmenn sækja að
Lerida úr þrem áttum.
Spánarstjórn lireinsar til innan lögreglunnar.
ÞJÓÐVERJAR SETJA GLÆSI-
LEGT LANGFLUGSMET.
London, 29. mars. FÚ.
Þýsk sjóflugvél lagði af stað
á sunnudaginn var frá Þýska-
landi í flug til Buenos Ayres.
Hún lenti í dag lieilu og höldntt
í Paranagua, um 800 kílómetra
suður af Rio de Janiero. Með
þessu flugi hefir tekist að setja
nýtt met í langflugi sjóflugvéla.
EINKASKEYTI TIL VÍSIS.
London, í morgun.
Barcelonastjórnin hefir ákveðið að koma saman
reglulega, daglega, í þessari viku vegna þess
hve illa lítur út á vígstöðvunum í Aragoniu.
Talsmaður stjórnarinnar hefir lýst því yfir, að víggirð-
ingunum umhverf is Barcelona verði hraðað eftir mætti.
Þá lýsti hann því yfir, að stjórnin myndi hefja sam-
vinnu við syndikalista og auk þess hefði stjórnin í
kyggju að hreinsa til meðal æðstu manna lögreglunnar.
Tíu loftárásir hafa verið gerðar á hafnarborgir við
Miðjarðarhafið undanfarna tvo sólarhringa.
.. Frá Saragossa berast þær fregnir, að uppreistarmenn
sæki að Lerida frá þrem hliðum. Þeir hafi tekið borg-
ina Monzon við Cincafljótið og fyrir bragðið ráði þeir
yfir járnbrautinni á milli Saragossa og Lerida. Upp-
reistarmenn hafa einnig farið yfir Cincafljótið á mörg-
um öðrum stöðum og séu búnir að koma sér svo vel
fyrir á vinstra árbakkanum, að þeir verði ekki hraktir
þaðan nema með miklu manntjóni þeirra er á sæki.
United Press.
London, 29. mars. — FÚ.
Þó að uppreistarmenn á Spáni
haldi áfram að telja herjum
sínum sigur á Aragoniuvíg-
stöðvunum heldur stjórnin því
fram í tilkynningum sínum í
dag, að hersveitum hennar hafi
tekist að hefta framsókn upp-
reistarmanna á nokkurum
stöðum. Hinsvegar heldur sókn
uppreistarmanna áfram nyrst á
víglínunni. Þá heldur stjórnin
því fram í dag, að árás uppreist-
armanna á Fraga hafi verið
hrundið, en uppreistarmenn
töldu sig fyrir nokkuru hafa
tekið þá borg.
Enska blaðið Daily Herald
birtir í dag grein þar sem mikil
áhersla er lögð á það, að gera
enda á styrjöldinni á Spáni.
Blaðið endar grein sína á því,
að hvetja Franco til þess að
gera vopnahlé áður heldur en
búið sé að leiða meira böl yfir
landið því að það muni ekki
vera ósk lians að ríkja yfir
kirkjugarði.
LRP, 29. mars. — FÚ.
Liðsforingjar í her spænsku
stjórnarinnar, sem staðið hafa
fyrir vörninni við Fraga liafa í
dag gefið út opinbera tilkynn-
ingu þar sem segir á þessa leið:
„Einu sinni ennþá hafa menn
vorir í hinum allra alvarlegustu
kringumstæðum sýnt, að þeir
þekkja skyldu sína, og að þeir
eru að rita með blóði sinu frels-
issögu Spánar“.
Fjögur hundruð þúsund sjálf-
boðaliðar eru nú að byggja víg-
girðingar á bak við herlínuna
og umhverfis Barcelona.
JAPANIR HEFJA GAGN-
ÁRÁSIR.
London, 29. mars. FÚ.
Japanski herinn hefir gert
gangárás við Tientsin Pukow
járnbrautina, og segir svo í til-
kynningu japanska hersins að
hann liafi bókstaflega afmáð
hinar kínversku hersveitir sem
þar voru til varnar og tekið
tvær borgir, aðra við járnbraut-
ina, og hina nokkuð vestur af
lienni. Her Rínverja hörfar nú
undan á þessum slóðum. Báðir
senda varalið til styrktar her-
sveitum sínum þar.
w T" * 'Z'kfrr
Olíumálin í
Mexico.
Ríkisþingiö
kallað saman.
EINKASKEYTI TIL VÍSIS.
London, í morgun.
Frá Mexico City er símað, að
Cardenas forseti í Mexico hafi
kallað saman ríkisþingið til
aukasetu, út af olíumálunum.
Eins o,g áður hefir verið um
símað voru eignir erlendra olíu-
félaga teknar eignarnámi út af
kaupkröfum, sem olíufélögin
vildu ekki ganga að. Þessu hafa
Bretar og Bandaríkjamenn
strengilega mótmælt og hyggja
á gagnráðstafanir. Hefir Car-
denas því eigi séð sér annað
fært en kalla saman þingið til
þess að athuga þessi mál. Mun
stjórnin fara fram á, að þingið
heimili henni lántöku á alþjóð-
legum peningamarkaði til
greiðslu á eignunum. — Stjórn-
málaerindrekar Bandaríkjanna
leitast við að fá vinsamlega
lausn á deilu Mexico og Banda-
ríkjanna út af þessum málum.
United Press.
SJálfistædisflokkuFinxi í bæj-
arstjórn Reykj avíkup léttir
byrðap togaraútgeTðapininap.
M
eiri hluti bæjarstjórnar Reykjavíkur, Sjálfstæð-
ismennirnir, sendu í gær, gegnum Frétta-
stofu blaðamanna, út svohljóðandi yfirlýs-
ingu:
Þar sem Sjálfstæðisflokkurinn í bæjarstjórn Reykja-
víkur telur þjóðarnauðsyn, að botnvörpuskipaútgerð
verði komið á tryggan f járhagslegan grundvöll, og full-
víst má telja að fyrirhuguð rannsókn á hag útgerðar-
innar leiði í Ijós, að það verði ekki gert án sérstakra
opinberra ráðstafana, þá lýsir flokkurinn yfir því, að
hann muni, til þess að Reykjavíkurbær láti ekki
sitt eftir liggja í því skyni, nú þegar beita sér fyrir
eftirtöldum ráðstöfunum:
Botnvörpuskipaútgerð verði með lögum undan-
þegin útsvarsskyldu til bæjarsjóðs um 5 ára bil.
Lækkuð verði um 50% vörugjöld til Reykja-
víkurhafnar af þelstu nauðsynjum (kolum, salti),
sem notaðar eru til útgerðar botnvörpuskipa frá
Reykjavík, svo og vörugjöld af útfluttum fram-
leiðsluvörum skipanna.
Ennfremur verði lækkuð um 50% skipagjöld af
botnvörpuskipum til hafnarinnar og verði á vatni
til þeirra, enda verði skiþin gerð út frá Reykjavík
og Reykvíkingar sitji fyrir um skiprúm á þeim.
Allar þessar ráðstafnir verði bundnar þeim skilyrð-
um, að ríkið létti undir með útgerðinni af sinni hálfu,
svo að viðunandi sé, og að á meðan þær standa verði
öllum arði útgerðarinnar varið til eflingar henni sjálfri.
Reykjavík, 29. mars 1938,
í umboði Sjálfstæðisflokksins í
bæjarstjórn Reykjavíkur.
JAKOB MÖLLER.
NÝJAR aftökur í rúss-
LANDI.
London, 29. mars. FÚ.
Frá Moskva kemur fregn um
það í dag, að nítján menn hafi
verið teknir af lífi í Kazakhstan
fyrir launráð. Tveir voru hátt-
settir embættismenn og höfðu
gegnt hinum mestu trúnaðar-
störfum í þágu Sovét-lýðveld-
anna.
T. d. Kútembetow, fyrverandi
forseti Kazakhastan lýðveldis-
ins. Hinir voru þektir stjórn-
málaleiðtogar í heimalandi sínu.
Voru þeir dæmdir til dauða af
herrétti eftir að þeir höfðu ját-
að sig seka um að liafa unnið að
þvi að gera Kazaklistan viðskila
við Sovét-veldið og koma því
undir vernd erlends ríkis. Rétt-
arhöldin gegn þessum mönnuni
voru leynileg og fóru fram á
meðan réttarhöldin í Moskva
stóðu yfir.
Bílstuldupinn.
Eins og sagt var frá í Vísi í
gær var bilnum R 530, eign A.
J. Árnasonar, húsgagnasmiðs,
stolið i fyrrakveld. V'ar bilsins
leitað þá um kveldið og í gær
en árangurslaust. í gærkveldi
fanst bíllinn svo loksins. Til-
kyntu verkamenn er voru að
vinnu í Herðubreiðarporti, að
þeir hefði séð bíl falinn þar í
portinu, og er betur var að gáð
var það bíll Árna.
HÆFÐI MARKIÐ. •
Myndin hér a‘S ofan er af tundurspilli stjórnarinnar, Lepanto, sem skaut beitiskip uppreistarmanna,.
Baleares, í kaf fyrir skemstu, meh tundurskeyti.