Vísir - 02.04.1938, Síða 2

VÍSIR
DAG3LAÐ
Útgefandi:
BLAÐAÚTGÁFAN VÍSIR H/F.
Ritstjóri: Kristján Guðlaugsson.
Skrifstofa: Hverfisgötu 12.
Afgreiðsla: Austurstræti 12.
S í m a r:
Afgreiðsla 3400
Ritstjórn 4578
Auglýsingastjóri 2834
Verð 2 krónur á mánuði.
Lausasala 10 aurar.
Félagsprcntsmiðjan h/f.
Hvað veldur?
í síðastliðnu vori sagði Al-
þýðuf lokkurinn s t j órnar-
samvinnunni við Framsólaiar-
flokkinn slitið, en það fórst þó
fyrir að því sinni, að „draga“
ráðherra flokksins út úr ríkis-
stjórninni. Stjórnarsamvinn-
unni var þannig ekki slitið, þó
að henni væri „sagt“ slitið. En
þingið var rofið og nýjar kosn-
ingar látnar fara fram. Alþýðu-
flokkurinn heið herfilegan ósig-
ur í þeim kosningum. Hann lét
sér þann ósigur sinn að kenn-
ingu verða, féll frá öllum kröf-
um á hendur Framsóknar-
flokknum og varð við öllum
bans kröfum.
I annað sinn „sagði“ Alþýðu-
flokkurinn stjórnarsamvinn-
unni við Framsóknarflokkimi
slitið nú fyrir tveimur vikum.
Og nú yar ráðherra flokksins
„dreginn“ út úr ríkisstjórninni.
En þingið var heldur ekki rofið.
Ráðherrar Framsóknarfloklcs-
ins sátu kyrrir í sínum sætum.
Það var engin hætta á því, að
þeir yrðu „dregnir út“, því að
vita mátti, að ekkert mundi
verða úr samvinnuslitum Al-
þýðuflokksins frekar nú en
fjTra daginn.
Haraklur Guðmundsson sagði
i fyrradag, að Alþýðuflokkurinn
leldi „að síðustu kosningar hafi
sýnt þann vilja meiri hluta
kjósenda, að Sjálfstæðisflolckn-
um yrði ekki fengin völd í land-
inu“. Hann sagði, að engin á-
stæða væri til að ætla, „að nýj-
ar kosningar myndu leiða í
ljós, að þessu leyti, breytta af-
stöðu kjósenda til Sjálfstæðis-
flokksins“, og því sæi Alþýðu-
flokkurinn sér ekki fært „að
slíta nú þegar öllu samstarfi við
Framsóknarflokkinn“.
Mönnum skildist, að þing
hefði verið rofið í fyrra af því,
að Alþýðuflokkurinn liefði þá
ialið ástæðu til að ætla, að nýj-
ar kosningar myndu leiða i ljós,
að einhverju leyti, hi-eytta af-
stöðu kjósenda til Framsóknar-
flokksins, sakir ágreinings þess,
er þá var risinn milli hans og
Alþýðufíokksins. En gat það þá
ekki einnig komið til mála nú,
að afstaða kjósenda til Fram-
sóknarflokksins. hefði breyst
eitthvað, í sambandi við ágrein-
inginn út af gerðardómslögun-
um? Eða ber að skilja rök-
semdafærslu Haralds Guð-
mundssonar þannig, að þegar
Alþýðuflokkinn og Framsókn-
arflokkinn greinir eitthvað á,
þá hljóti það æfinlega að vera
vilji kjósenda, að Framsóknar-
flokkurinn ráði? En ef svo er,
þá er það bersýnilegt, að AI-
þýðuflokkurinn hefði aldrei átt
að slita samvinnunni við Fram-
sóknarflokkinn, út af gerðar-
dómslögunum, ekki einu sinni
um stundarsakir, og að það
hefði verið alveg tilgangslaUst
að „draga“ Harakl úr ráðherra-
stólnum.
Af röksemdafærslu Haralds
mætti nú hinsvegar draga þá á-
lyktun, að þing hafi verið rofið
i fyrra, ekki af því, að stjórnar-
flokkarnir höfðu slitið stjórn-
arsamvinnunni, sem þeir liöfðu
nú heldur ekki gert, heldur af
þvi, að þeir hafi orðið ásáttir
um að skjóta því undir úrskurð
kjósenda, hvort ekki mundi ráð-
legast, að Sjálfstæðisflokknum
3rrði fengin völdin i landinu. En
nú leiddu síðustu kosningar það
eitt í ljós, að kjósendur vildu
ekki, að farið væri að vilja Al-
þýðuflokksins, þegar svo bæri
undir, að Framsóknarflokkur-
inn fylgdi fram stefnu Sjálf-
stæðisflokksins i ágreiningsmál-
unum. Síðustu kosningar leiddu
þvi ekkert í ljós um það, að
meiri lduti kjósenda vildi ekki
að Sjálfstæðisflokknum yrði
fengin völd i landinu, lieldur
þvert á móti, „að þessu leyti“,
að þegar Alþýðuflokkurinn og
Framsóknarflokkinn greindi á,
þá átti atkvæði Sjálfstæðis-
flokksins að skera úr.
Nú hefir það komið fyrir
öðru sinni, að ágreiningur hefir
risið milli Alþýðuflokksins og
Framsóknarflokksins og valdið
samvinnuslitum með þeim, og
enn er það svo, að Framsóknar-
flokkurinn á samleið með Sjálf-
stæðisflokknum í ágreinings-
málum. Ef Alþýðuflokkurinn
teldi í raun og veru, að engin
ástæða væri til að ætla, að meiri
hluti kjósenda vildi að Sjálf-
stæðisflokkurinn fengi völdin í
hendur, þá væri með öllu á-
hættulaust fyrir liann að skjóta
þessum ágreiningi undir úr-
skurð kjósendanna. En er þá
sannleikurinn sá, að liann óttist
það gagnstæða, og kjósi því
þann kostinn, að „sælta sig við
alt“, heldur en að slíta sam-
vinnunni við Framsóknarflokk-
inn.
M\Mm\ Breta.
Tekjurnar 39 milj.
stpd. umfram gjöld.
London 1. apríl. FÚ.
Fjárhagsár Bretlands endaði
í gær, og liöfðu tekjur ríkisins
farið 39 miljónir sterlingspunda
fram úr áætlun fjárlaganna. —
Rúmlega 10 miljónum af þess-
um aukatekjum hafði verið var-
ið til greiðslu á skuldum, svo
að raunverulegur tekjuafgang-
ur nam rúmum 28 miljónum
sterlingspunda. Orsölc hækkun-
arinnar liggur aðallega í þvi, að
tekjuskatturinn hafði gefið 3
miljónum sterlingspunda meir
en áætlað var. Greiðslur til
styrktar a tvinnuleysingj um urðu
einnig 8 miljón sterlingspund-
um minni en áætlað var.
Þess er getið í sambandi við
í'járlögin og aflcomu ríkisins, að
stjórnin notaði sér ekki lántöku-
lieimild þá til fulls, sem hún
hafði fengið vegna vigbúnaðar-
ins, — hafði tekið 65 miljónnir
síerlingspunda að láni, í stað 80
miljóna, sem lieimilað var.
Embættaréttur
nopskra kvenna.
Oslo, 1. apríl.
Rikisstjórnin hefir lagt fram
frumvarp til þess að veita kon-
um rétt til allra þeirra embætta
og starfa, sem ríkisstjórnin veit-
ir. — NRP. — FB.
V 1 S I R
Stjórnarliersveitimum í Lerida hefir
borist iiðsauki.
Breytingap á Bareelona stjórn—
inni standa fypip dyrum.
Caballapo kemur aftup i stjópnina.
EINKASKEYTI TIL YlSIS.
London, í morgun.
Barcelona-fregnir herma, að lýðveldisherinn verj-
ist enn af miklum móði í Lerida. Hefir her-
sveitunum þar nú borist liðsauki.
Perea herdeildarforingi hefir tekið við herstjórn
austurhers lýðveldisins, af Poza hershöfðinga. Ýmsar
breytingar aðrar hafa verið gerðar á herstjórninni,
yngri menn verið settir í mikilvægar herforingjastöð-
ur. Allir þeir menn, sem haf a verið hækkaðir í tign haf a
verið á vígstöðvunum langa hríð. Gerir lýðveldisstjórn-
in sér vonir um, að þessar breytingar muni mjög
treysta varnir lýðveldisins.
Það hefir hleypt nýjum kjarki í almenning í Kata-
loniu, að tekist hefir að stemma stigu við framsókn
uppreistarmanna, en mikill ótti hefir verið ríkjandi um
gervalla Kataloniu undanfarin dægur, enda þótt íbú-
arnir hafi verið furðu rólegir.
Japanir fara enn halloka
fyrir Kínverjum.
Hinn reglulegi her Kínverja 60 mílur frá ShangliaL
London, 2. apríl. FÚ.
r
Kína virðast Japanir enn fara halloka fyrir Kínverjum
á Lunghai vígstöðvunum. Þó setja Japanir í frétt sem
gefin var út i morgun, að þeir hafi nú stöðvað sókn
kínverska hersins. Kínverjar segjast hafa tekið nokkur þorp í
Suður-Shantung, úr höndum Japana.
Þá hefir kínverskur her komist inn á svæðið sunnan við
Shanghai, og tekið höndum saman við flokkana sem þar liafa
stundað smáskæruhernað undanfarið. Á þessum slóðum hafa
Kínverjar nú náð nokkrum smáborgum á sitt vald á ný. Hinn
reglulegi her Kínverja er að eins 60 mílur frá Shanghai.
Byggingarefni unnin úr íslenskum hráefnum.
Sigfurjén Pétursson á Álafossi
sækir um einkaleyfi til að flytja
út mó og* vörur uxmar úr mó og*
selja þær á erleudum markaði.
Breytmgar á ráðuneytinu eru sagðar standa fyrir
dyrum. Búist er við, að Caballero taki sæti í stjórninni.
London 2. apríl. FÚ.
Stjórnarherinn í Lerida varð-
ist enn í morgun. Breskur
hlaðamaður, sem farið hefir til
Lerida, segir, að hann álíli
skynsamlegra, frá liernaðar-
legu sjónarmiði, af stjórnar-
hernum að yfirgefa sjálfa horg-
ina og koma sér fyrir í hæð-
unum skamt utan við hana, þar
sem aðstaða til varnar sé miklu
hetri en í borginni sjálfri.
Uppreistarmenn segjast liafa
afmáð heila útlendingahersveit
á vígstöðvunum í grend við Al-
caniz, sunnar í Aragóníu. Enn-
fremur segjast þeir liafa tekið
Valderrobres, en það er þorp
skamt frá Tarragónalanda-
mærunum.
Spánska stjórnin liefir end-
urskipulagt stjórn hersins á
austur Spáni. Posa liershöfð-
ingi, sem hingað til hefir haft
herstjórnina þar með höndum,
hefir verið látinn fara frá því
starfi, en Perea hershöfðingi,
sem verið hefir aðal aðstoðar-
maður Miaja hershöfðingj a við
Madrid, hefir verið látinn taka
við af Posa.
Stjórnin segir, að hin stór-
felda sókn, sem hersveitir
liennar liófu í grend við Gua-
dalajara í fyrradag, hafi tek-
ist mjög vel, en tilgangurinn
með lienni var að neyða upp-
reistarmenn til þess að flytja
þangað lið frá austurvígstöðv-
unum.
Nygaardsvold
hélt velli.
Oslo, 1. april.
Stórþingið ræddi í gær um
tillögu ríkisstjórnarinnar um
skipun gerðardóms til þess að
leysa vegavinnudeiluna.
Mowinckel hafði orð fyrir
vinstriflokknum og lýsti yfir
því, að flokkurinn tæki aftur til-
lögu sína, til þess að verða þess
ekki valdandi, að ríkisstjórnin
beiddist lausnar út af þessu
máli. — Frumvarpið var sam-
þykt gegn 45 atkvæðum. NRP.—
FB. —
United Press.
FRÆKILEGT FLUG.
Berlín, 2. apríl. — FÚ.
Þýsk sportflugvél liefir ný-
lega flogið 13.000 kílómetra
vegalengd í einum áfanga,
frá Berlín til Johannesburg í
Suður-Afríku. Það, sem sér-
staklega er athyglisvert við
flug þetta, er það, livað flug-
vélin notaði lítið eldsneyti
til flugsins.
Saiiiar Breta oa
Itala.
Einkaskeyti til Vísis.
London í morgun.
Lundúnablöðin Daily Mail og
Daily Express birta þá fregn í
morgun, að bresk-ítölsku samn-
ingunum verði lokið innan tíu
dag. Verði þá búið að útkljá og
ná samkomulagi um öll atriði
og deilumái, sem til athugunar
hafa verið tekin.
Samkvæmt viðtali sem Uni-
ted Press hefir átt við góða
heimildarmenn um þessi mál,
telja þeir að þessar fregnir sé
ef til vill ekki sem áreiðanleg-
astar og samningunum verði
ekki lokið á þessum tíma. Hins-
vegar segi þeir að alt stefni í
rétta átt og neita að tiltaka dag-
inn, þegar Bretar og ítalir und-
irriti sáttmálann.
United Press.
Landvarnarlán sam-
þykt í Noregi.
Oslo, 1. apríl.
Tillaga fjárveilinganefndar
um landvarnalán að uppliæð 52
milj. króna var samþykt í Stór-
þinginu í gær gegn 6 atkvæðum.
Þeir sex, sem greiddu atkvæði
gegn frumvarpinu, aðhyltust til-
lögu Förre í Verkalýðsflokknum
um lán að upphæð 26 milj. kr.
er verja skyldi til birgðasöfnun-
ar, en ekki beint til landvarna.
NRP. — FB.
Ber landbúnaðarnefnd neðri
deildar Alþingis fram frv. um
þetta efni.
Samkvæmt frumvarpinu, skal
sérleyfið veitt til TO ára, en
liafi sérleyfishafi ekki notfært
sér leyfið að verulegu leyti
þrjú fyrstu árin, er landbún-
aðarráðherra heimilt að svifta
hann sérleyfinu.
Það er ætlun Sigurjóns, að
no ta svörðinn sem liráefni til
einangrunar á húsum og öðru,
sem einangra þarf. Til þess að
það sé unnt, þarf svörðurinn
að liafa í sér ákveðin efnasam-
hönd og vera verkaður á sér-
stakan hátt. Öll vinna þessu
aðlútandi, verður framkvæmd
hér á landi, og telur Sigurjón
að að því muni verða allmikil
atvinnuaukning, ef fram-
kvæmdir verða eins og von
stendur til.
Sigurjón hefir trygt sér fé
til kaupa á vélum og einnig er-
lent viðskiftasamband. Telur
liann, að undirbúningur og
rannsóknir framleiðslu þessar-
Liielgislirol
jC’INS og frá var skýrt í Visi i
^ gær, tók varðskipið Ægir
botnvörpunginn Seddon frá
Grimsby að landhelgisveiðum í
Miðnessjó. Réttarliöld hófust í
fyrradag og stöðu fram eftir
degi í gær.
Samkvæmt mælingum varð-
skipsins var togarinn eina sjó-
mílu innan við landhelgislínu.
Skipstjórinn á togaranum liélt
því fram, samkvæmt mælingum
sinum, að liann hefði ckki ver-
ið í landhelgi.
Dómur í málinu féll síð-
degis í gær og var skipstjór-
inn á Seddon dæmdur til þess
að greiða kr. 20.200 í sekt, en
afli og veiðarfæri var gert
upptækt.
Skipstjóri fékk frest til þess
að taka ákvörðun um hvort
hann skyldi áfrýja dóminum til
Hæstaréttar eða ekki.
aðeins Loftur.
ar muni taka allt að þremur
árum, en úr því megi vænta,
að framleiðslan liefjist fyrir
alvöru. Með tilliti til þessa und-
irbúningstíma, fer Sigurjón
fram á, að sér verði veitt sér-
leyfið til 13 ára, og ennfrem-
ur að varan verði ekki tolluð,
til þess að unt sé að standast
samkepni, þar sem liér sé að
ræða um vöru, sem búin sé til
úr hráefni, sem algengt sé er-
lendis.
Landbúnaðarnefnd þykir
þessi málaleitun atliyglisverð,
einkum með tilliti til atvinnu-
aukningar og erlends gjald-
eyris, sem fyrir vöruna feng-
ist, en hefir þó dregið allveru-
lega úr þeim tíma, sem Sigur-
jón fer fram á að sérleyfið
gildi.
Kaupfélag Eyfirðinga sækir
um sérleyfi til að framleiða
þilborð, byggingarpappa og
„sellulose“ úr íslenskum jarð-
vegsefnum. Bera þeir Einar
Árnason og Bernhard Stefáns-
son fram frv. um þetta efni, og
fer frv. í þá átt, að einkaleyf-
ið verði veitt til tultugu ára.
I greinargerð segir, að K.E.A.
hafi á undanförnum 2 árum
látið gera allvíðtækar tilraunir
erlendis, til þess að ganga úr
skugga um, hvort hægt sé að
gera þilborð úr íslenskum jarð-
vegsefnum, einkum reiðings-
torfi, og bendi tilraunirnar í
þá átt, að þetta sé unnt, og
verði þá komist lijá innflutn-
ingi á panel, masonit o. fl., sem
nú sé flutt inn í stórum stíl.
Lokatilraunir hafa þó enn ekki
verið gerðar, til þess að fá úr
því skorið, hvort gerlegt sé áð
leggja fé til stofnunar slíkum
verksmiðjurekstri, enda mun
stofnkostilaður verða allmikill.
Með tilliti til kostnaðar, vilja
flutningsmenn ákveða tímann
allriflega, og skera þar ekki
við neglur sér.
Ef slilc framleiðsla, sem hér
að framan greinir, gæti orðið
samkepnisfær hvað verð og
gæði snertir, er það að sjálf-
sögðu til góðs eins fyrir þjóð-
arbúið. Verði liinsvegar raun-
in sú, að við fáum lakari vöru
fyrir hærra verð en unt er að
fá á erlendum markaði, er
vinningurinn harla vafasamur.
En allar tilraunir í þessa átt
eru góðs maklegar og virðing-
arverðar.