Vísir - 03.05.1938, Side 2

VISIR
VÍSIR
ÐAGBLAÐ
Útgefandi:
BLAÐAÚTGÁFAN VÍSIR H/F.
Ritstjóri: Kristján Guðlaugsson.
Skrifstofa: Hverfisgötu 12.
Afgreiðsla: Austurstræti 12.
S í m a r:
Afgreiðsla 3400
Ritstjórn 4578
Auglýsingastjóri 2834
Ver-ð 2 krónur á mánuði.
Lausasala 10 aurar.
Félagsprentsmiðjan h/f.
í þoku.
Ý íorystugrein sinni í gær,
veður Alþýðublaöið elg
mikinn um gjaldeyrislántökuna
fyrirhuguðu, innflutningshöft-
in, ríkisskuldirnar og erlendu
viðskiftin. Er greinin að mestu
ómelt upptugga úr hlöðum
framsóknarmanna, en þannig
saman sett, að bersýnilegt er, að
blaðið skilur hvorki upp né nið-
ur í því, sem það er að fara
með.
Það fer að sjálfsögðu vel á
því, að hlöð stjórnarflokkanna
séu „á sama máli“ um sem flest
höf uð-stef numál ríkisstj órnar-
innar. En þegar um er að ræða
mál, sem Alþýðuflokkurinn hef-
ir áður beitt sér á móti, en af
einhverjum ástæðum snúist
hugur um, eða látið kaupa sig
til fylgis við síðar, eins og inn-
flutningshöftin, þá sæmir það
ekki sem best, að blaðið fari
mjög þungum orðum um þá
„ábyrgð“ sem því fylgi að beit-
ast gegn slíkum málum.
Það er nú kunnugt, að þegar
innflutningshöflin voru tekin
upp á ný, árið 1931, þá lýsti AI-
þýðublaðið fullkominni and-
stöðu sinni og Alþýðuflokksins
gegn þeim og taldi tilgang þá-
verandi rikisstjórnar, með þvi
að taka þau upp, þann einan,
að „hlaða undir“ kaupfélögin á
kostnað kaupsýslustéttarinnar.
Og áður hafði Alþýðuflokkur-
inn beitt sér fyrir afnámi inn-
flutningshaftanna, sem lögleidd
voru árið 1920. Nú segir blaðið
hinsvegar ,að mikið tjón hafi
hlotist af því, „að innflutning-
urinn - var látinn algerlega
frjáls“, á stjórnarárum sjiálf-
stæðismanna (frá 1924) „og
verslunarstéttinni leyft að flylja
ótakmarkað inn af erlendum
vörum“. Og „á þvi ber íhaldið
mikla ábyrgð“, bætir blaðið við.
Því láist hinsvegar að geta þess,
að Alþýðuflokkurinn hafi verið
samsekur „íhaldinu“ í þessu
efni, enda liefir þess lítt verið
getið í skrifum framsóknar-
manna sem blaðið hefir alt
„vit“ sitt úr um þetta.
Hitt er svo endileysa ein,
sem blaðið segir um tjónið, sem
af þessu hafi hlotist. Fyrst og
fremst ruglar það alveg saman
ríkisskuldum og almennum við-
skiftaskuldum. Það segir, að
ríkisskuldirnar hafi aukist
„stórum“ á árunum 1925—
1934, „af því að innflutningur-
inn var látinn algerlega frjáls“.
Hinsvegar hafi ríkiskuldimar
„nærri þvi staðið i stað árin
1935—-1937, þrátt fyrir það, að
þá „voru um 8 milj. króna
minna á iári hverju til þess að
kaupa fyrir erlendar vörur“.
En ríkisskuldirnar og innflutn-
ingur á erlendum vörum kemur
hvað öðru ekkert við.
í annan stað fer því lika
fjarri, að „rxkisskuldirnar“ hafi
aukist á stjórnarárum sjálf-
stæðismanna, 1924—1927. Þær
lækkuðu einmitt stórum, eða
meira en um þriðjung, Á árun-
um þar á eftir, fyrstu stjórnar-
árurn Alþýðuflokksins og Fram-
sóknarflokksins, jukust þær
hinsvegar aftur, þrátt fyrir af-
burða góðæri til lands og sjáv-
ar. Og það er rétt, „að fjármála-
stjórnin var alls ekki gætileg“
þau ár, eins og blaðið kemst að
orði. En þó að „núverandi for-
maður Framsóknarflokksins,
Jónas Jónsson“, eigi vafalaust
mikla sök á því, og jafnvel
„höfuðsökina“, eins og Alþýðu-
blaðið segir, þá má blaðið held-
ur ekki gleyma þvi, að á þeim
árum var nefndur J. J. höfuð-
átrúnaðargoð Alþýðuflokks-
ins, og einmitt af þessum sök-
urn. Nú er hann hinsvegar
„fallinn í ónáð“, í þeim herbúð-
um, og ekki fyrir þá sök, að
hann vilji halda áfram skulda-
söfnuninni, heldur af því gagn-
stæða.
Þá er það og misskilningur
hjá blaðinu, að „gjaldeyrislán-
ið“, sem ríkisstjórnin ætlar nú
að fá, sé nauðsynlegt fyrs t og
fremst vegna ríkisskuldanna.
Nauðsyn þess byggist á því, að
ekki hefir tekist að koma á
greiðslujöfnuði í viðskiftunum
við önnur lönd, þrátt fyrir inn-
flutningshöftin. Er það m. a. af
því, að innflutningshöftin hafa
verið framkvæmd með það fyrir
augum fyrst og fremst, að
„Iilaða undir“ kaupfélögin, eins
og Alþýðublaðið áður fyr gerði
ráð fyrir. En einnig af því, að
f j ármálastj órn Alþýðuflokksins
og Framsóknarflokksins ó und-
anförnum árum „var alls ekki
gætileg“ eins og Alþýðublaðinu
og þá ef til vill einnig Alþýðu-
flokknum, hefir nú að lokum
auðnast að komast í skilning
um, og þó um seinan, og ef til
vill í liálfgerðri þoku.
Fiskaflinn á fillu land-
inn 1. mal.
Samkvæmt skýrslum Fiskifé-
lagsins var aflinn sem hér seg-
ir (í smálestum) í einstökum
verstöðvum, og er árið 1937
tekið með til samanburðar:
1938 1937
Vestmanjnaeyjar .... 5377 3716
Stokkseyri ........... 213 231
Eyrarbakki ............ 49 64
Þorlákshöfn, Selvogur 168 152
Grindavík ............. 614 545
Hafnir ............... 232 166
Sandgerði ........... 1453 952
GaríSur, Leira ...... 515 544
Keflavík, NjarSvík .. 2163 2099
Vatnsleysustr., Vogar 117 92
HafnarfjarSartogarar 1726 1867
Hafnarfj., önnur skip 683 281
Reykjavík, togarar .. 3067 2957
Reykjavík, önnur skip 501 856
Akranes ............ 1714 1499
Stapi .................. 24 o
Sandur ................ 183 103
Ólafsvík ............... 98 89
Stykkishólmur ......... 41 17
Vestfirðir ........... 1859 r377
Austfiröingafjóröungur 229 625
Norölend.fjóröungur 142 o
Alls 21767 18234
Aflinn var orðinn 33.565 smá-
lestir á sama tíma 1934.
- • - ■ð't -r-^z ■-*
a^sins Loftur.
Hitler kemur til Rómaborgar í dag.
Mussolini fyrirskípar almennan frídag og
búsundir msnna vinna að undirbúningi
mdttökunar.
EINKASKEYTI TIL YÍSIS.
London, í morgun.
Frá Rómaborg er símað, að Hitler hafi farið um
Brennerskarð inn á Ítalíu kl. 7.45 í morgun
og hélt áfram áleiðis til Rómaborgar.
Um gervalla ítalíu er frídagur í tilefni af komu Hitl-
ers, samkvæmt fyrirskipun Mússólíni.
Þúsundir verkamanna í Rómaborg unnu að skreyt-
ingu gatna og húsa í alla nótt.
ítalíuför Hitlers er mikið rædd í breskum blöðum
og einkanlega verður mönnum tíðrætt um hvað þeim
Hitler og Mússólíni muni fara á milli. Stjórnmálafregn-
riturum blaðanna ber saman um, að umræður þeirra
verði hinar mikilvægustu. Gera þeir ráð fyrir, að við-
ræðurnar muni hafa þau áhrif, að treysta enn betur
samvinnuna milli ítala og Þjóðverja.
Hinsvegar gera bresku blöðin ekki ráð fyrir því,
að ítalir og Þjóðverjar geri með sér algert hern-
aðarbandalag.
Bresku blöðin bíða með eftirvæntingu frétta um það,
að hve miklu leyti viðræður þeirra Hitlers og Mússólíni
muni snúast um bresk-ítölsku samningana.
United Press.
Skilting Palesfinn veknr
megna andúð Araba.
EINKASKEYTI TIL VÍSIS
London, í morgun.
*: CsQBE3
Kairo-fregnir herma, að fundir sé haldnir víða í
Palestina og Sýrlandi, til þess að mótmæla skiftingu
Palestina, en Bretar hafa sem kunnugt er, sent nefnd
til Palestina, í athugunar skyni, með það fyrir augum,
að landinu verði skift og deila Araba og Gyðinga þann-
ig til lykta leidd.
Verkföll eru háð í ýmsum borgum og gætir mikillar
andúðar í garð Breta og Gyðinga.
, United Press.
Höfdingleg gjöf í
„Minningarsjóö
Hapalds Niels-
sonap“.
Háskóla íslands hefir borist
gjöf að upphæð 10.000 kr. i
„Minningarsjóð Haralds Níels-
sonar“, frá Sveini M. Sveins-
syni framkvæmdarstjóra og
konu hans, en hún er dóttir
Haralds heitins.
Þessi höfðinglega gjöf er gef-
endunum til mikils sóma. Ætl-
ast er til ,að sjóðurinn taki tíl
starfa í nóvember næstkom-
andi, á 70 ára afmæli H. N. —
V erðlat naritger ð.
* u..\ '.Tsr’*
Skúli Skúlason, ritstjóri,
hlaut verðlaun fyrir ritgerð þá,
er hann sendi til samkepni
þeirrar, er Norræna félagið
efndi til um ritgerðir um sam-
vinnu Norðurlanda í fjár- og
viðskiftamálum. Hlaut Skúli
önnur verðlaun, 400 kr., en eng-
in 1. verðlaun (1000 kr.) voru
veitt.
Ritgerð Skúla fjallaði um
sameiginlegt málgagn Norður-
landaþjóða.
London, 3. maí. - FÚ.
Japanir segjast hafa rofið
varnarlínu kínverska hersins
norðan við Lunghai-járnbraut-
ina og hafa tekið borg eina við
stóra skipaskurðinn, 25 mílum
fyi’ir norðan Su-chow. Kínverj-
ar mótmæla þessari fregn, og
segja til viðbótar, að Japanir
séu algerlega að missa alla fót-
festu í Shansi-fylki.
1
London, 3. maí. - FÚ.
Samkvæmt opinberum skýrsl-
um sem birtar voru í Berlín í
gærkveldi, liafa 4.400 Austur-
ríkismenn verið handteknir síð-
an Schussnigg var steypt af
stóli, og þar af 1400 í Vínarborg
einni.
Eldhúsumræður
hófust í gærkveldi og verð-
ur haldið áfram í kvöld. Af hálfu
sjálfstæSismanna töluöu þeir Thor
Thors og Jón Pálmason frá Akri.
Deildu þeir mjög á núverandi ó-
stjórn ríkisins og ríkisstofnananna,
og munu ræ'Sur þeirra hafa vakið
mikla og verðskuldaða athygli. —
Svarræða forsrh. Hermanns Jónas-
sonar var með nokkuð einkennileg-
um hætti, 0g varð ekki annað séð,
en að hann teldi núverandi lýðræð-
isskipulag með öllu óviðunandi
vegna stéttabaráttunnar, sem Fram-
sókn hefir stutt að á undanförnum
árum. Var ræðan einskonar fram-
hald af Dolfuss-ræðu hans forðum,
er gerðardómsfrv. var til umræðu.
T? . 7
Kauphækkunardeilunni á
Siglufirði er lokið.
Meiri hluti stjórnar Sildar-
verksmiðja ríkisins á Siglu-
firði samdi við velstjóra verk-
smiðjanna í gær, á þeirn gi’und-
velli að II. vélstjórar fengu
kaupliækkun, sem nemur kr.
20.00 á fast mánaðarkaup og
10% hækkun á dag- og eftir-
vinnukaup, hinsvegar fengu
þeir ekki framgengt öðrum
kröfurn sínum. Kaup I. vél-
stjóra mun haldast óbreytt.
Verksmiðjustjómin samdi
við hvern einstakan af vélstjór-
unum, og viðurkendi þannig
ekki liið nýstofnaða félag þeirræ
sem samningsaðila.
Þessi undansláttur verk-
smiðjustjórnarinnar bitnar
fyrst og fremst á sjómönnum
og útgerðarmönnum, sem
skifta við verksmiðjurnar, og
má því segja, að stjórnarflokk-
arnir liafi reynst stefnu sinni
trúir, sem þeir tóku upp er þeir
sömdu við annað starfsfólK
verksmiðjunnar, veittu því
verulega kaupliækkun, en vörp-
uðu hagsmunum annara aðila
fyrir borð.
Farmannadeilan;
Samningap hafa nádst vid
mat&veina og þjóna, en lítil
líkindi til ad stýrimanna-
deilan veæði leyst án
sérstakra ráðstafana.
I nótt náðist fult samkomulag milli stjórnenda Eimskipafé-
lagsins og ríkisskipanná og matsveina og þjóna, sem starfa á
skipum félaganna.
Aðalbreytingar á fyrri samningum urðu þær að kaup búr-
manna hækkar úr kr. 200.00 upp í kr. 270.00 á mánuði. Þjónar
á 1. farrými fá greiddar kr. 100.00 í kaup yfir vetrarmánuðina
og kr. 60.00 aðra mánuði ársins, en áður fengu þeir greitt frá
félaginu kr. 50.00 á mánuði. Þjónar á 2. farrými fá nú kr.
100.00 greiddar í kaup yfir 6 vetrarmánuðina, en kr. 50.00 aðra
mánuði ársins, en höfðu áður kr. 50.00 í kaup á mánuði alt ár-
ið. Ofangreindir starfsmenn, sem hafa verið í þjónustu félag-
anna í tvö ár fá ennfremur sumarfrí í 9 daga í stað 7 daga áð-
ur, en þeir sem hafa starfað hjá félögunum í 3 ár fá 10 daga
sumarfrí í stað 7 daga.
Þessum þætti deilunnar er
þar með lokið og liafa samning-
ar við matsveina og þjóna ver-
ið samræmdir við kjör sam-
bærilegra starfsmanna annara
eimskipafélaga, sem hér starfa,
og þjónarnir fengið nokkra
liækkun á kaupi yfir þann tíma
ársins, sem fæstir farþegar eru
inilli landa, en aðaltekjur þjón-
anna eru drykkjupeningar frá
hendi farþega.
Sá þáttur deilunnar sem veit
að stýrimönnunum er hinsveg-
ar óleystur og horfir ekki væn-
lega með samninga þar eð
stýrimenn hafa hafnað tillögu
forsætisráðhen-a um skipun
gerðardóms.
Forsætisráðherra hefir í bréfi
sínu, sem hér fer á eftir, rétti-
lega vakið athygli á því feikna
tjóni og erfiðleikum, sem stöðv-
un siglingaflotans veldur þjóð-
inni í heild, enda má fullyrða
að það sé sameiginleg ósk allra
landsmanna að deila þessi fái
sem fyrst heppilega úrlausn.
Ríkið á nú í stórkostlegum
gjaldeyrisvandræðum og hér
bíða vörur, sem unt er að selja
á erlendum markaði nú, en ef
til vill ekki síðar, en slíkir þjóð-
arhagsmunir eru látnir sitja á
hakanum fyrir óeðlilegum
launakröfum hæstlaunuðu
mannanna í flotanum, þrátt
fyrir það að útgerðarfélögin
hafi tekið vel öllum tillögum til
úrlausnar.
Forsætisráðherra, Ilermann
Jónasson ritaði í gær sáttasemj-
ara rikisins bréf og leggur til,
að gerðardómur verði skipaður
til þess að leysa yfirstandandi
farmannadeilu. — Bréf forsæt-
isráðherra er svohljóðandi:
FORSÆTISRÁÐHERRANN.
2. maí 1938.
Út af kaupdeilu þeirri, sem
nú stendur yfir í flutningaflot-
anum vegn'a kaupkrafa stýri-
manna, vill ráðuneytið hér með
óska þess, herra sáttasemjari,
að þér farið þess á leit við aðila
í þessari deilu, að þeir leggi á-
greiningsmál sín í gerð.
Þér hafið, herra sáttasemjari,
tjáð ráðuneytinu, að þér telduð
mjög óvænlega horfa um sætt-
ir í þessari deilu, vegna þess,
hve mikið virðist bera á milli.
—- Tjónið, sem leiðir af því að
þessi deila haldi áfram, getur
hins vegar skift miljónum
króna. Og með því að deiluað-
ilar eru annars vegár Eimskipa-
félag íslands og Skipaútgerð
ríkisins, en liins vegar yfirmenn
á skipunum, og þeir alhr í mik-
ilsvarðandi trúnaðarstöðum,
telur ráðuneytið mega vænta
þess af þessum aðiljum, að þeir
sýni skilning á þessari málaleit-
an og fullan þegnskap sem
deiluaðilar.
Gerðardóminn mætti, að áliti
ráðuneytisins, skipa þannig, að
aðilar tilnefndu sinn dómara
hvor, en hinn þriðja reyndu þeir
að koma sér saman um. Takist
ekki slíkt samkomulag innaií
sólarhrings, ætti hæstiréttur,
sáttasemjari ríkisins, atvinnu-
málaráðherra eða annar hlut-
laus aðili að tilnefna oddamann.
Dómur þessara manna skyldi
vera fullnaðardómur í um-
ræddri deilu.
Ráðuneytið óskar þess, herra
sáttasemjari, að þér ræðið við
deiluaðila svo fljótt sem verða
má, berið upp fyrir þeim þessa
málaleitan og fáið svör við
henni og sendið þau ráðuneyt-
inu.
Hermann Jónasson.
(sign)
Til
sáttasemjara rikisins.