Vísir - 14.05.1938, Blaðsíða 3

VÍSIR
Jón Pálmason alþm.:
Óreiöan í
(Niðurl.)
Hitt dæmið ætla eg aö taka
frá síldarverksmiðjum ríkisins,
þeim fyrirtækjum sem talin eru
arðsamasti atvinnuvegur lands-
ins eins og stóð s. 1. ár.
Veiðin var fágætlega góð og
verð á afurðum í besta lagi. Um
útkomuna liöfum við glögga
skýrslu frá öruggum liðsmanni
Framsóknarfl., Jóni Gunnars-
syni framkvæmdarstjóra, og
hvernig varð svo niðurstaðan
af rekstri þessara arðsömu fyr-
irtækja í besta veiðiári sem
komið liefir: Þannig, að rekstr-
arhallinn á öllum verksmiðjun-
um á árinu, er að áliti fram-
kvæmdarstjórans og meiri-
hluta verksmiðjustjórnarinnar
435 þús. kr.
Þetta ódæma ástand er auð-
vitað, að kenna óstjórn, sem
eðlilega hlýtur að skrifast fyrst
og fremst á reikning ríkisstjórn-
arinnar, sem setti óliæfa menn
til stjórnar á þessum þýðingar-
miklu fyrirtækjum. Annars veg-
ar hefir óstjórnin komið fram í
misheppnuðum og rándýrum
framkvæmdum eins og stóru
þrónni og á þann hátt liefir ó-
hemju fé verið á glæ kastað.
Hins vegar liafa launagreiðslur
verið hóflausar. Framkvæmdar-
stjórinn féklc eins og kunnugt
er orðið 12 þús. lcr. árslaun, 4
kr. Iaunauppbót og 110 kr. á
dag í ferðakostnað erlendis.
Allir starfsmenn aðrir hafa ver-
ið launaðir á sósíalistislcan
mælikvarða, eins og við mátti
búast og til sönnunar þvi, að
launin hafi ekki verið mjög
skorin við nögl, skal eg geta
þess, að eg hefi hér í höndum
skýrslu um launagreiðslur til
allra fastráðinna starfsmanna
verksmiðj anna á Siglufirði 1937
að ársmönnum undanskildum.
Þessir menn eru 165 að tölu
og liafa fengið 22 kr. á dag alt
vinslutímabilið, 71 dag. Nú
Iiafa stjórnarliðarnir i verk-
smiðjustjórninni samið um all-
verulega kauphækkun til þess-
ara manna og enn má geta þess,
að i dag liefir meirihlutinn i
verksmiðjustjórninni samið um
verulega kaupliækkun til jám-
smiða og vélstjóra, sem voru
með þeim liæstlaunuðu. Þó eru
síldarafurðir nú fallnar i verði
um nær helming og s.l. ár vant-
aði 300 þús. kr. til að verksmiðj-
urnar gætu greitt upp rekstrar-
lán sitt i Landsbankanum. — Á
siðasta þingi hjálpuðum við
s j álf stæðismenn F ramsóknar-
flokknum til að bjarga síldar-
verksmiðjunum undan þeirri ó-
stjórn, sem á þeim var, og flest-
ir oklcar munu liafa gert ráð
fyrir að ráðherrar flokksins,
hæstv. forsætisráðh. og hæstv.
fjármálaráðh. mundu ekki óð-
fúsir óska eftir að semja á ný
við socialista um þetta og ann-
að, sem hangir saman eins og
keðja, fyrst að stjórnarsamvinn-
an rofnaði á annað horð. En
sjón er nú sögu rikari um það
efni, og þegar liæstv. forsæt-
isráðh. er að tala um þetta á-
stand, þá slær hann mest sjálf-
an sig, þvi undir hans stjórn
liafa öfgarnar þróast best. Ann-
ars ætti það að vera ljóst öllum
landslýö, að þessi tvö dæmi, sem
eg hefi dregið hér fram frá
landbúnaði og sjávarútvegi,
sánna það hetur en nokkuð ann-
að, að elckert land, engin að-
staða, engin góðæri dugir til að
þola slíka endemis óstjórn sem
lýsir sér i þessu og fleiru. Ágæt-
ustu aðstöðu og æskilegu góð-
ríkisstofnununum.
æri er á arðsamasta sviði okk-
ar framleiðslu snúið upp i ægi-
legan reksturslialla og tjón. —-
Þrátt fyrir það er haldið áfram
samvinnunni. Sama stefna boð-
uð áfram, enda vitað, að ekki
ér á mikið hetra von. Það er nú
ekki furða, þó hinn smærri og
arðminni atvinnurekstur á sviði
landbúnaðar og útgerðar eigi
örðugt uppdráttar, þegar svona
gengur þar sem aðstaðan er
hest, enda hafa öfgarnar alls-
staðar læst klónum i allan
frjálsan atvinnurekstur og
stefnt til eyðileggingar. Nú er
nýhúið að hækka kaup og auka
fríðindi á siglingaflotanum hjá
hásetum og vélstjórum. Kröfur
liggja fyrir um liækkað kaup í
vegavinnu og daglaunavinnu
allskonar og svo stöðva stýri-
mennirnir siglingaflotann út af
kauphækkunarkröfum. Má bú-
ast við, eftir fenginni reynslu,
að á öllum sviðum verði hækk-
að kaup, ella dregur Alþýðufl.
hengingarólina að liálsi stjóm-
arinnar. Stýrimannaverkfallið
er sérstaklega Ijóst dæmi um
sanngirnina á þessu sviði og
hvernig sú stefna og sá hugs-
unarháttur er, sem stjórnar-
flokkarnir liafa alið upp í land-
inu. Stýrimennirnir eru meðal
hest launuðu manna þjóðai'inn-
ar, með 5—10 þús. kr. launum,
auk ýmsra friðinda. Þessir
menn, sem liafa mun betri
kjör en ríkar þjóðir í nágranna-
löndunum veita samskonar
stétt, láta spana sig til að heimta
meira og hlaupa svo á land og
stöðva alla flutninga, þegar ekki
er gengið strax að, og það ein-
mitt þegar tæpast stendur hag
þjóðarinnar og alls almennings
í Iandinu. Þarna er myndin af
áhrifum þeirra pólitísku og fé-
lagslegu kenninga, sem stjórn-
arflokkarnir lxafa á undanförn-
um árum dreift yfir landið. Eg
skal taka það fram, að það hef-
ír komið glögt i ljós að undan-
förnu, að nokkrir menn í þing-
liði Framsóknai'flokksins eru al-
gerlega andvígir ýmsu því, sem
er og hefir verið gei'ast. Þeim er
farið að hlöskra og taka full-
komlega undir það höfuðboð-
orð, sem stefna Sjálfstæðis-
flokksins grundvallast á, að all-
ur atvinnurekstur verði að bera
sig og svara vöxtum af þeim
höfuðstól, sem í honum stend-
ur. En þessir menn og þessar
skoðanir liafa reynst vera í
minni liluta meðal háttv. Fram-
sóknarmanna og þess vegna er
samið við verkfallapostulana
enn á ný og sama stefna í fjár-
málum og atvinnulífi þjóðax’-
innar boðuð áfram, live lengi
sem nxinni hhiti þingflokksins
og nxeii’i lilxxti kjósendanna læt-
ur það við gangast.
Eg get nú búist við að ýms-
ir, sem lítið fylgjast með al-
þjóðar málunx, undrist að mér
skuli ofbjóða launagreiðslur og
kaupgjald í landinu. Þessu er
þannig varið, að það er svo til-
tölulega fátt af öllu Iandsfólk-
iixu, sem er á föstum launum
eða í stöðugri atvixxnxx, að eftir
því sem laxmin eru hærri og
lcaxxpið liærra, eftir því er rang-
lætið meira gagnvart öllum öðr-
urn, sem hafa mildu verri að-
stöðu og veri’i kjör. í Iauna- og
kaupgjaldsmálum á að ráða
tveixt: Hvað er rílcið og atvinnu-
vegirnir fært um að greiða og
fyi’ir livað er liægt að fá fólk
til þeiri-a starfa, sem vinna þarf.
Þetta hefir verið og er að engu
haft, en haldið uppi launum og
kaupgjaldi á kostnað fi’amtíðar-
arinnar á ei’lexxdxx lánsfé. Nú
sækja tugir og jafnvel lixindruð
nxanna unx hverja lauixastöðu,
senx vitað er xuxi og auglýst er,
og það er margvislegunx örðug-
leikxmx og oft pólitískuín kröf-
xuxx liáð, að koma fólki í vega-
vinnu og aði’a þá vinnu, sem
sem liið opinbera lætur fram-
kvæma. Því beti-i sem kjörin
eru, því fleiri reyna að hreppa
linossið, þvi fleiri hvei-fa frá
framleiðslunni, þvi meira verð-
ur atvinnuleysið, og þvi breið-
ara djúpið nxilli lífskjara þeii’ra,
sem út undan verða, þ. e. meiri
hlutans og hinna, senx hið opin-
hera veitir fríðindin. Þetta er
óþolandi ástand og þetta er að
drepa allan sjálfstæðan atvinnu-
rekstur í landinu og allar fram-
tíðai’vonir á þvi sviði. Ef ein-
hverjir undi’ast afstöðu mína til
þessara nxála, þá vil eg minna
á. að eg er hér á Alþingi fulltriíi
fátækra sveitamanna og at-
vinnulítilla og eignalausra
verkamanna. Og eg verð að
segja það, að því betur senx eg
kvnnist ástandinu, því nxeira
rennur mér til rifja sá mismun-
ur, senx hið opinbera vald skap-
ar í lífskjörum fólksins í land-
inu og ekkert nxeira öfugmæli
er til í okkar máli en jafnaðar-
mannalxeiti þeirra manna, senx
mesta eiga sökina. Nú mundu
nátlxjrlega allir óska, og eg
manna frekast, að alt fólk ætti
þeinx kjörunx að sæta, seixx hest
eru, eix fátækt og franxleiðslu-
liættir okkar lands útiloka það.
Þess vegna verður að krefjast
einfaldari og jafnari lífskjara,
og þess vegna verður að krefj-
ast annarar stjórnarstefnu. —
Þessi þjóð liefir lengst lifað á
því, að notast senx mest við
eigin framleiðslu. Því lengra,
scm frá því er horfið, því meira
hallar undan fæti í menningu og
sjálfstæði þjóðai’innar. Þá siglir
skútan alt af undan ólgandi
straunxi íxautnagirni, kröfu-
frekju og ábyrgðarleysis, og að
því hefir verið uxxnið að undan-
förnu.
Starfsemi Alliance Franpaise
í \AQ+I I V“ Viðtal við foi-seta félagsins,
■ VgLUI . Pétur Þ. J. Gunnarsson stórkaupm.
Tíðindamaður Vísis hefir átt viðtal við hx*. stórkaupmann
Pétur Þ. J. Gunnarsson, forseta Alliance Francaise, í til efni af
því, að vetrarstarfsemi félagsins er nú lokið. Alliance Francaise
starfar sem kunnugt er, í öllum helstu menningarlöndunx
heims, og er starfsemi þess merk og víðþætt. Alliance Fran-
caies í Reykjavík hefir alla tí,ð frá því það var stofnað, þrifist
vel, enda átt góðum kröftum á að skipa frá fyrstu tíð.
„Ilvers er lielst að geta um
Alliance Fraixcaise og störf þess
í vetur?“ spurði tíðindamaður-
iixn.
„Eg vil fyrst af öllu xxxinnast
þess, að á aðalfuxxdi félagsins í
febrúarixiánuði síðastliðnum
baðst fi’k. Thora Friðriksson,
senx undangengin sex ár liefir
verið foi-seti félagsins, undan
endui’kosningu. Á fundinum var
hún kjörin heiðursforseti Alli-
ance Francaise, en hún liefir,
sem alkumxugt er, verið lífið og
sálin í félaginu frá þvi, er hún
gekk í það, nokkuru eftir að
það var stofnað."
„Hvað segið þér um starf-
senxina í vetur?“
„Félagslífið er í miklum
blónxa og það hefir verið starf-
að af kappi að áhugamálum fé-
lagsixxs, líkt og undaixfarin ár,
en sú xxýbreytni var tekin upp í
vetur, að liafa samtalsfundi.
Þátttakendur i þeim voru 10—
20 manns og voru fundirnir
haldnir til skiftis á heimiluixi
þátttakenda. Voi'u fundirnir
haldixir vikulega. Á þessum
fundum var eingöngu töluð
fx-anska og þátttakendur lásu
upp bundið og óbundið mál.
Rætt var um ýnxs áhugamál á
fundunum og lágu sektir við,
ef töluð voru önnur mál exx
franska. Tilgangurinn er að
sjálfsögðu sá, að gefa félags-
mönnum tækifæri til þess að
æfa sig í að tala málið. Fund-
irnir voru haldnir undir liand-
leiðslu M. Jean Haupt sendi-
kennara. Á seinasta fundinum,
sem lxaldinn var á heinxili dr.
Halklórs Hansexx, flutti hinn nýi
ræðismaður Frakklands í
Reykjavík, M. Voillery, erindi
uixx Frakkland, — nýungar á
sviði stjórnmála, fjárliags og
atvinnumála, bókmenta og
lista. Var erindið fróðlegt og
skenxtilegt og gerður að því góð-
ur í’óixxur. Á þessum fundi voru
nx, a. viðstaddir sendiherra
Pétur Þ. J. Gunnarsson.
Daixa, de Fontexxay, og skipherr-
ann á Hvidbjörnen“.
„Var þátttakan í xxámskeið-
um félagsiixs góð undangeixginn
vetur?“
„Félagið liélt uppi nánxskeiði
í frönsku eins og að undan-
förixu o« var þátttakan góð,
þegar tekið er tillit til þess, að
sendikennarinn konx ekki fyrr
en í febrúar. Næsta vetur keixi-
ur sendikennarinn, M. Jean
Haupt í septemberlok, til þess
að kenslan geti hyrjað nógu
snenima. Verða námskeiðin
undirhúin svo vel sem unt er og
verður þátttakan væntanlega
Ixetri en nokkuru sinni. M. J.
Haupt er áhugasamur og góður
kennari og hefir reynst stjórn
A. F. prýðilegur sanxstarfsmað-
ur. Fyi'irlestrar þeir, sem hann
flutti í vetur á veguixx Háskóla
íslands, hafa líkað ágætlega og
vei’ið vel sóttir, þegar tillit er
tekið til þess, hve fáir sldlja
málið“.
„Hvað er fleira að segja frá
því, sem félagið tók sér fyrir
hexxdur í vetur?“
„Félagið réðst í það, sem það
hefir aldrei gert áður, að bjóða
skipshöfninni á frakkneska eft-
irlitsskipinu Ailette til Geysis,
í lok fyrra íxxánaðar, og voru
yfir sjötíu manns í förinni. —
Tókst hún ágætlega og þótti
öllunx liinunx ex’lendu þátttalc-
endum afar mikið til þess
konxa, að sjá Geysi gjósa, enda
var gosið tilkomumikið. Hafði
Þökkunx hjartanlega auðsýnda sanxúð og hlýjan vinar-
hug við fráfall og jarðarför konu minnar, móður okkar,
tengdanxóðm’ og öninxu,
Ingibjargar Ólafsdóttur.
Gisli Þórðarson, börn, tengda- og bamabörn.
enginn þeirra séð hveragos áð-
ur. |
Fjölda max’gar myndir
voru teknar með það fyrir
augunx að bix’ta þær í frönsk-
um blöðum ásamt ítarlegum
gi-einum um fei’ðalagið.
Þá vil eg geta þess, að Alli- j
once Francaise hefir ákveðið að .
hjóða frönskum skáta á skáta-
nxótið á Þingvöllum í sumar.
Hefir þetta vei'ið tilkynt í
Fi’akklandi.“
„Og hverjar eru helstu franx-
t i ðarfv r i r æ 0 a n i r n ar ?“
„Félagið nxuxx að sjálfsögðu
starfa á sama grundvelli og í
sama aixda og áður, en reynt
verður að auka starfsexxxina, t. d.
hafa fleiri sanxtalsflokka, því að
árangurinn af tilrauninni í vet-
ur var ágætur. Einnig verða
námskeiðin væntanlega aukin.
Þá vil eg geta þess, að unnið
vei’ður að þvi að auka bókasafn
félagsins, en það á íxú um 600—
700 frakkneskar bækur, alt úr-
valsbækur.
Stjórnin hefir ýms merk nxál
á prjónunum, sem ekki er vert
að geta um, fyrr en séð verður
livort hægt er að koma þeim í
franxkvæmd.
Að síðustu vil eg geta þess, að
liinn nýi ræðismaður, M. Voil-
lery — liefir liinn nxesta áhuga
fyrir að styðja stai’fsemi félags-
ins. Má í því sambandi drepa á,
að félagið hefir alt af notið góðs
af áhuga og velvilja liinna
frönsku ræðismanna, sem hér
hafa verið, ekki síst M. Zar-
zecki, senx nýlega er farinn héð-
an og nú er orðinn ræðismaður
í Sues.“

Messur á morgun.
1 dómkirkjunni: Kl. ix, síra Fr.
Hallgrímsson, kl. 5 s*ra Garðar
Svavarsson.
í fríkirkjunni kl. 5, síra Árni
Sigurðsson.
1 Laugarnesskóla kl. 2, síra GarÖ-
ar Svavarsson. BarnaguÖsþjónusta
í Laugarnesskóla kl. 2 e. h.
í Landakotskirkju: Hámessa kl.
10. Gu'Ösþjónusta nxeð prédikun kl.
6 síðd. — í Hafnarfirði: Kl. 9 há-
messa, kl. 6 e. h. guðsþjónusta með
prédikun.
Afgreiðsla Vísis
flytur í dag á Hverfisgötu 12
(inngangur frá Ingólfsstrœti).
Veðrið í morgun.
Hiti í Rvík í morgun 5 st. Mest-
ur hiti 7 st. (Fagurhólsmýri), minst-
ur hiti 1 st. (Fagridalur). Mestur
hiti hér í gær 9 st., minstur í nótt
2 st. Úrkonxa sí'ðan kl. 6 í gær-
rnorgun 0,1 mm. Sólskin í gær 5,9 st.
Yfirlit: Grunn lægð yíir Vestfjör'S-
unx og önnur fyrir suðaustan land-
ið. — Veðurliorfur: Suðvesturland,
Faxaflói, Breiðafj.: Vestan eða
norðvestan kaldi. Smáskúrir.
Skipafregnir.
Gullfoss er á leið til Leith frá
Vestm.eyjum. Goðafoss er á leið
til Kaupmh. frá Austfjörðum. Brú-
arfoss er í Kaupm.höfn. Dettifoss
er á Alcureyri. Selfoss konx frá út-
löndum um kl. 10R2 í nxorgun.
Esja var á Hornafirði i gærlcvöldi,
á austurleið. Súðin fór héðan i gær-
kvöldi kl. 11 í strandferð vestur
um land.
Bókavikan.
Siðasti dagur bókaútsölunnar er
í dag.
K.F.U.K*
Á morgun eru síðustu fundir
vorsins.
Kl. 4 e. h. Y. D.
Kl. 5 e. h. U. D. Magnús Run-
ólfsson talar. Söngur og hljótSr-
færasláttui’. Allar stúlkur 14—*
17 ára velkomnar.
Austurvöllur.
Byrjað er að laga völlinn og er
það seinna en í fyrra, vegna nætur-
frosta að undanförnu. Menn ætti atf
vera samhuga um að ganga vel um
völlinn, og einkum gæta þess, aS
ganga aðeins á stígum vallarins.
Höfnin.
Kári kom af veiðurn um hádegi §
dag með 70 tn. lifrar. Timburskip-
ið Fulton kom í nótt, en fór strasc
til Borgarness.
Búðum
er lokað í dag kl. 6 e. h., eis
næsta laugardag kl. 1, og verðtrsr
svo sumarmánuðina.
Vesak-fundur
verður haldinn i húsi guðspekr-
félagsins kl. 8.30 i kvöld. Allir fé-
lagsnxenn velkonmir.
Silfurbrúðkaup
eiga 15. þ. m. þau merkishjóniiB
Þuríður Guðnadóttir og Oláfiir
Magnússon á Þórisstöðum.í Svina-
dal í Borgarfirði,
Handavinnusýníng.
1 dag kl. 3—9 er opin sýning á
handavinnu námsmeyja kvennaskól-
ans í skólanum. Á morgttn verður
sýningin opin frá kl. 1—6 e. h. —-
Öllum heimill aðgangur.
Skemtifund
heldur Glínxufél. Ármann annað
lcvöld, sunnudag, í Oddfellowhús-
inu, niðri, og hefst hann kl. 9. Þar
verða afhent verðlaun frá innanfé-
lagsskíðamótum í vetur, gönga og
slalorn. Byrjað verður á sameigin-
legri kaffidrykkju. — Ennfremur
verður steppdans og ýmislegt fleira
til skemtunar. Fundurinn er aðeins
fyrir félaga.
Leikfélag Reykjavíkur
sýnir á morgun gamanleikinrs
„Skírn, sem segir sex“ og er þaÖ
síðasta sýning á þessum ágæta leík,
því í næstu viku hefjast sýningar
félagsins með Reumert-hj óntmum..
Þetta er því einasta tækifærið, sens
j 'éftir er til að sjá Skírnina.
j Silfurbrúðkaup.
Guðlaug Magnúsdóttir og GísK
Gíslason verslunarmaður eiga silf-
urbrúðkaup þann 15. þ. m..
Póstferðir á morgun.
Rvík: Þingvellir, til Rvílcur.
Nova norðan unx land frá NoregL.
K. F. U. M.
Á nxorgun eru síðustu fundíir
Sunnudagaskólans, Y.-D. og V.-D.
á þessu vori. Y.-D-drengir erjj
beðnir að muna samskotin til styrkt—
ar drengjum i Vatnaskógi.
Sundmeistaramót íslands
verður háð í Sundhöll Reykjá-
víkur 19., 20. og 21. júní, og kepS
í helstu greinunx sundíþróttarinnar„
Dragnótaveiðar
ertt í þann veginn að byrja, þvs
að landhelgin verður opin fyrir
dragnótaveiðar eftir næsta miðnættí.
Fara dragnótabátar því alnxent út I
kvöld.
Málaraverkfallinu
lauk í gær og hófst vinna aftusr
ld. 1 e. h.
Síra Bjarni Jónsson
hefir, sanxkvæmt umsókn sinret,
fengið lausn frá prófastsstörfumu
Hættir veiðum.
eru Otur, Baldur og Ililmir. —
Aðrir togarar hætta veiðurn jafis-
óðum og þeir konxa inn.