Vísir - 23.05.1938, Qupperneq 3

VÍSIR
Alger skortur á
grænmeti í bænum.
Forstjórl GrænmetisTerslnnar ríkisins kennir
gjaidejrísnelnð nm sleifarlagið.
Hirin 23. apríl s. 1. var drepið á það í Vísi, að Grænmetis-
verslun ríkisins hefði mjög' takmarkaðar birgðir af utsæði og
grænmeti til neyslu væri lítt fáanlegt hér í bænum, en ef það
fengist væri það selt með okurverði. Árni G. Eylands forstjóri
Grænmetisverslunar ríkisins svaraði þessari grein Vísis í Nýja
Dagblaðinu með fullum rembingi og lét í veðri vaka að hann
liefði gerst einskonar bjargvættur þjóðarinnar, með því að hann
hefði tekið fram fyrir hendur hinna sofandi landsmanna og
gert stórar pantanir á grænmeti og tryggt nægar birgðir af
grænmeti og útsæði handa landsmönnum. Gat hann þess í grein
sinni, að miklar sendingar væru væntanlegar 2. maí, og þótt
Grænmetisverslunin gæti ekki fullnægt eftirspurn þá í augna-
blikinu, væri það tryggt að landsmenn fengju nægjanlegt
grænmeti.
Þar sem þessar upplýsingar
lágu fyrir í málinu taldi Vísir
rétt að bíða átekta og ræða mál-
ið ekki frekar þar til séð yrði
hverjar yrðu efndirnar á loforð-
um forstjórans. Rauriin varð
hinsvegar su, að í stað „stóru
sendinganna“, komu nokkur
tonn af kartöflum með hverju
skipi, og mun Iiver sending hafa
fullnægt eins eða tveggja daga
eftirspurn.
Vísir hefir leitað upplýsinga
hjá matvörukaupmönnum hér í
bænum um viðskifti þeirra við
Grænmetisverslun ríkisins, og
eru þeir á einu máli um það, að
þau viðskifti séu þannig, að htt
sé við unandi og beri margt til.
Kartöflur þær, sem inn eru
fluttar, eru keyptar frá Ítalíu,
og hafa reynst léleg vara og auk
þess eru þær rándýrar. Fullyrða
kaupmennirnir að danskar kar-
töflur megi fá miklu betri og
ódýrari, en þótt þeir hafi borið
fram kvartanir við Grænmetis-
verslunina hafi því ekki verið
sint. Segja kaupmennirnir, að
kartöfluskorturinn hafi sífelt á-
gerst frá síðustu áramótum, en
verið með öllu óviðunandi tvo
síðustu mánuðina. ÖIl loforð
forstjórans um aukinn innflutn-
ing á kartöflum og fullyrðingar
hans um væntanlegar sending-
ar, hafa reynst rangar, og þær
litlu sendingar, sem hingað hafa
komið hafa verið afgreiddar
seint og illa til kaupmannanna.
I svargrein sinni til Vísis gat
forstóri Grænmetisverlunarinn-
ar þess, að sér væri einum um
að kenna, hvernig ástandið væri
í þessum málum, en innflritn-
ings- og galdeyrisnefnd ætti
enga sök á því, að því er virtist,
með þvi að elcki hefði staðið á
lienni að veita gjaldeyrinn. Nú
virðist hinsvegar vera komið
annað liljóð í strokldnn. Morg-
unblaðið skýrir svo frá á laug-
ardaginn var, að forstjóri Græn-
metisverslunarinnar liafi átt
viðlal við ritstóra blaðsins, og
gefið í skyn að liörgull á græn-
meti stafaði af gjaldeyriserfið-
leikum.
Framkoma forstórans virðist
því liarla einkennileg. Þegar að
Vísir deilir á hann og gjaldeyr-
is- og innflutningsnefnd sam-
eiginglega, tekur framkvæmda-
stjórinn einn á sig alla sök, en
grobbar hinsvegar af fyrir-
liyggju sinni og verslunarviti,
en þegar verslunarvitið og fyr-
irhyggjan hafa reynst moðreyk-
ur einn, þá hefir liann barn til
blóra og skellir skuldinni á hina
saklausu nefnd, sem hann full-
yrðir í upphafi að veitt liafi
nægan gjaldeyri vegna innflutn-
ings á grænmeti.
Það er aukaatriði í þessu máli
hvers sökina á, en aðalatriðið er
hitt, að það er óverjandi með
öllu hve ónógt, gallað og dýrt
grænmeti er í landinu, og þá
einkanlega kartöflur, en neysla
þeirra mun hafa aukist mjög
mikið meðal almennings síð-
ustu árin. Kartöflur er unt að
rækta í Iandinu sjálfu svo nægj-
anlegt sé landsmönnum öllum,
og almenningur getur í hjáverk-
um unnið að þessari framleiðslu
ef hann á kost á að fá nægjan-
legt, ódýrt og gott útsæði, en
verð á útsæðiskartöflum mun
nú vera kr. 34,00 fyrir hverja
tunnu.
Hvað myndi verða sagt um
einstaidinga eða félög, sem ein
hefðu einhverja vörutegund að
bjóða, sem nauðsvnleg væri al-
jnenningi, ef þau sæju! ekki fyr-
ir nægum birgðum, þegar þörf
væri á Hvað myndi verða sagt
um olíufélögin, ef þau hefðu
ekki fyrirliggjandi olíu í byrj-
un vertíðar.
Grænmetisverslun rikisins
hefir gerst sek og hverju sem
um er að kenna, sýnir þetta að
eins hliðina á rikiseinkasölun-
um og þeirra starfsmönnum,
að þeir láta almenningi í té
nauðsynjavörur af einskærri
náð, en að þeim beri skylda til
þess fá þeir ekki skilið.
Veðrið:
Iiitinn í morgun: Rvík 6 stig.
Mestur hiti ii stig (Fagurhóls-
mýri), minstur o st. (Horn, Gjög-
ur). Mestur hiti hér í gær 8 stig,
minstur í nótt 5 stig. Úrkoma síð-
an kl. 6 í gærmorgun 1,7 m.m.
Sólskin í gær 2,5 st. Veðurútlit:
Suðvesturland,Faxaflói og Breiða-
fjröður: N kaldi í dag, en lægir í
nótt. Bjartviðri. Yfirlit: Grumi
lægð við A; strönd íslands á hægri
hreyfingu A.
Skipafregnir.
Gullfoss kom til Leith kl. um
2 í dag. Goðafoss var væntanleg-
ur til Vestmannaeyja um hádegið.
(Brúarfoss kemur frá útlöndum kl.
5—6 í dag. Dettifoss er á leið til
Grimsby frá Vestmannaeyjum. —•
Lagarfoss er á leið til Leith frá
Kaupmannahöfn. Selfoss fer til út-
landa í kvöld.
Höfnin.
M.s. Dronning Alexandrine kom
í gærkveldi frá Kaupmannahöfn.
Esja kom í nótt. Karlsefni kom af
veiðum í nótt með 125 tn. lifrar.
Knattspymufél. Víkingur.
I. og II. flokks æfing í kvöld
kl. 7%. Mætið stundvíslega.
Flugvélin
fór til Hólmavíkur í gærkveldi
til þess að sækja þriggja ára telpu,
sem varð fyrir bíl í gærdag. Fór
annað afturhjól flutningsbifreiðar
yfir hægri upphandlegg hennar og
braut handlegginn mjög illa og
særði mikið og meiddi hana auk
þess á höfði. Héraðslæknir gerði
við brotið og sárið, en þótti ör-
uggara að senda hana á Lands-
spítalann til gegnlýsingar. Telp-
una á Hjálmar Halldórsson sím-
stjóri, en móðir hennar er Sólveig
Magnúsdóttir. Fór hún með hana
suður. —■ Flugvélin flaug frá Ak-
ureyri til Hólmavíkur á 70 mínút-
um og fór þaðan tafarlaust. (FÚ
í gær.).
Farþegar
á M/s Dronning Alexandrine:
Storr, ungfrú Helga Tryggva,
Guðm. Jónsson, frú Rósa Björns-
dóttir, F. Skarphéðinsson cand.
jur., Steindór Einarsson, Ásgeir
Pétursson o. fl. Alls voru 28 far-
þegar frá Danmörku.
Hjúskapur.
Síðastliðinn laugardag voru gef-
in saman í hjónaband af séra Árna
Sigurðssyni ungfrú Kristrún Jóns-
dóttir frá Þóroddsstöðum og Ás-
björn Jónsson frá Deildará. Heim-
ili þeirra er á Ljósvallagötu 14.
Tannlækningastofa
Brynjólfs Björnssonar hefir ver-
ið lokuð um hálfs mánaðar tíma,
en verður opnuð aftur í dag.
Stúdentar frá 1928
eru beðnir að mæta að Hótel
Borg annað kvöld kl. 9.
SúSin
var á Seyðisfirði í gær. Vænt-
anleg hingað 25. þ. m.
Hjúskapur.
Nú fyrir helgina voru gefin
saman í hjónaband af lögmanni
ungfrú Friðbjörg Eyjólfsdóttir og
Eðvarð Árnason simaverkfræð-.
ingur. Heimili ungu hjónanna
verður að Karlagötu 7 hér í bæn-
um.
Pósferðir á morgun.
Frá Rvík: Mosfellssveitar-,
Kjósar-, Kjalarness-, Reykjaness-,
Ölfuss- og Flóa-póstar. Laxfoss til
Borgarness. Póstbíll til Akureyr-
ar. Fagranes til Akraness. — Til
Rvíkur: Mosfellssveitar-, Kjósar-,
Kjalarness-, Reykjaness-, Ölfuss-
og Flóapóstar. Goðafoss frá Hull
og Hamborg. Laxfoss frá Borgar-
nesi. Norðanpóstur. Vestanpóstur.
Fagranes frá Akranesi.
Knattspymumót 3. flokks.
Úrslit mótsins fara fram í kvöld
kl. 7%. Þá keppa Valur og Vík-
ingur og síðan K. R. og Fram.
Silfurbrúðkaup
eiga i dag frú Guðlaug L.
Björnsdóttir og Stefán G. Stefáns-
son, veitingam., Mánagötu 19.
Ármenningar.
Glímuæfing verður í kvöld kl.
9 í fimleikasal Austurbæjarskól-
ans.
Næturlæknir
er í nótt Halldór Stefánsson,
Ránargötu 12. Sími 2234. Nætur-
vörður í Laugavegs apóteki og
Ingólfs apóteki.
Útvarpið í kvöld.
19,10 Veðurfregnir. 19,20 Er-
indi umferðarráðsins: Umferðar-
málin og lögreglan (Guðlaugur
Jónsson lögregluþjónn). 19,50
Fréttir. 20,15 Um daginn og veg-
inn. 20,40 Tvísöngur (frú Annie
Chalopek Þórðarson 0g frú Elísa-
bet Einarsdóttir). 21,05 Útvarps-
hljómsveitin leikur alþýðulög.
21,30 Hljómplötur: Kvartett, Op.
59, nr. 1, eftir Beethoven. 22,00
Dagskrárlok.
Pétur Pálsson,
skrautritari.
! F. 17. júní 1877. D. 15. maí 1938.
Minningarorö.
1
Vatnajökulsrannsóknir
Sigurðar Þórarinssonar.
Stokkhólmi, 22. maí.
Sigurður Þórarinsson hefir
lokið kandidatsprófi i heimspeki
við háskólann í Stokkhólmi. —
Sigurður áformar í sumar að
balda áfram vísindarannsókn-
um sínum á Vatnajökli.
H. W.
Norðmenn viðurkenna yfirráð
Itala í Abessiníu.
Oslo, 23. maí.
Sendiherra Noregs í Róma-
borg liefir verið falið að til-
kynna itölsku ríkisstjórninni, að
sendiherra Noregs sé framvegis
veitt umboð sem sendiherra lijá
konungi Italíu og keisara Abess-
iniíu. — NRP. — FB.
Það mætti telja vanþakklæt-
isvott ef eigi væri Péturs Páls-
sonar minst af hálfu Lands-
nefndar Hallgrímskirkju nú
þegar hann er allur, og þó að
eg riti þessar línur frá eigin
brjósti og án þess að bera þær
undir aðra, vildi eg þó mega
vænta þess, að skoða megi þær
sem kveðju frá nefndinni uns
rækilegar verður um Pétur sál-
uga ritað í Minningabók kirkj-
unnar, eins og að sjálfsögðu
mun gert verða.
Þegar minst er látinna merk-
ismanna þykir hlýða að geta
æfiatriða þeirra. Til þess að
segja æfisögu Péturs Pálsson-
ar í venjulegasta skilningi þarf
ekki langt mál, því að lif hans
var ekki margbreytt að ytri við-
burðum. Hann var fæddur 17.
júní 1877 á Eiði í Hestfirði í
ísaf jarðarsýslu, sonur Páls And-
réssonar, sem enn lifir í hárri
elli á ísafirði, og Steinunnar
Magnúsdóttur, sem andaðist
1905. Foreldrarnir voru fátæk,
og þó að liinn vel gefni ungling-
ur þráði að öðlast skólament-
un, var þess enginn kostur sök-
um féleysis. Samliliða fróðleiks-
lönguninni kom snemma í ljós
lijá Pétri sterk listhneigð, og á-
valt unni hann fegurð i hverri
mynd, sem hún birtist, hvort
lieldur í sjálfri náttúrunni eða
verkrim mannanna. Hingað til
Reykjavíkur mun hann hafa
fluzt litlu eftir tvítugt og lcomst
þá skjótt í kynni við Benedikt
Gröndal. Var Benedikt ekki
lengi að finna hvað í honum
bjó og vildi þá í hvívetna greiða
götu lians, ef hann hefði verið
þess megnugur. Hann glæddi
ást hins unga manns á bólc-
mentum og list og veitti honum
tilsögn í skrautritun, sem Pét-
ur svo lagði fyrir sig upp frá
því, en tók jafnframt áður langt
liði að starfa að málaraiðn. Að
þessu tvennu vann liann síðan
til æfiloka og sem skrautritari
mun hann hafa átt hér fáa jafn-
oka, enda varð sú íþrótt í hönd-
um lians miklu meira en fim-
legt liandbragð. Eitthvað af
verkum sínum í þessari grein
mun hann hafa verið búinn að
gera ráðstafanir til að lenti á
Þjóðminjasafninu eftir sinn
dag, a. m. k. kvæði hans um
Grím Thomsen, sem skrautrit
að er af mikilli list svo að hvar-
vetna mundi þykja gersemi.
Pétur Pálsson kvæntist árið
1906 Margréti ísaksdóttur, ætt-
aðri úr Borgarfjarðarsýslu.
Varð þeim þriggja barna auðið
og lifa tvö, Oddur Stefán og
Svava Guðlaug, bæði uppkomin.
Eins og alkunnugt er var
Pétur mjög vel skáldmæltur
maður og allstórt ljóðasafn
kom út eftir liann fyrir noklc
uruin árum (Burknar, 1929),
en þó mun hitt miklu meira,
sem til er í handritum óprent-
að. Auk þess ritaði hann mikið
í óbundnu máli, þar á meðal
f - '< 4
Maðurinn minn og faðir okkar,
Pétur Pálsson,
skrautritari, verður jarðsunginn frá dómkirkjunni þriðju-
daginn 24. þessa mánaðar kl. SVJ e. li.
Athöfninni í kirkjunni verður útvarpað.
Margrét ísaksdóttir og börn.
Þakka innilega auðsýnda samúð og vináttu, við fráfall
og jarðarför móður minnar,
Húsfrú Sigríðar Hansdóttur Biering.
Fyrir mína liönd og aðstandenda.
Guðm. ÞórSarson.
f jölda blaðagreina um margvís-
leg efni. Hitt mun alt óprentað,
þar á meðal æfisaga hans sjálfs
og allmikið rit um islenska
memiingu á síðustu timum. Alt
sem hann ritaði var með þeim
vandvirknisblæ, sem ávalt fylg-
ir verkum þeirra manna, sem
vandaðir eru og vandir að virð-
ingu sinni. Það felst ætíð nokk-
ur óheiðarleiki í því, að leysa
störf sín illa af hendi, en grand-
varari maður og vammlausari
en Pétur Pálsson held eg varla
að hafi fyrirfundist. Þetta lýsti
sér jafnt i orðum hans og gerð-
um og mótaði alt hans dagfar.
Ekki veit eg hvort beinlínis
er hægt að segja að Pétur væri
við alþýðuskap. Hann hugsaði
of djúpt og af of mikilli alvöru
til þess að þorri manna gæti átt
ifulla samleið með honum, og
liann var að eðlisfari dulur og
fáskiftinn. Stilhngarmaður var
hann og hæglátur, en hann átti
stórbrotna lund og’ viðkvæma,
enda þótt hann stjórnaði henni
svo að lítt gætti skapbrigða.
Eins og tiðast er um þá menn,
sem mjög hugsa rök tilverunn-
ar, var liann innilega trúhneigð-
ur, en við fáa ætla eg að hann
hafi að jafnaði rætt hin trúar-
legu hugðarmál sín, og það
mun sannast sagna að i þeim
efnum liafi hann um flest farið
sínar eigin leiðir og eftirlátið
öðrum troðnuf járgöturnar, enda
verður svo tiðast um þá menn,
sem sjálfstæðir eru i liugsun.
Það var þvi ekki að undra að
hann hneigðist svo sem raun
ber vitni um, að hinu spakvitra
trúarskáldi, Grími Tliomsen, og
hann hefir efalaust kunnað vel
við sig í kirkjunni lians, þeirri,
„sem öllum býður rúm, kær-
leiks að hlýða kenning á komn-
um af ýmsum trúm“. Það var
kærleikskenningin, sem Pétur
mat mest og ávaxtaði líka i öllu
sínu lífi og dagfari. En ekki
þarf að fara í grafgötur um það,
livern hann elskaði mest af öll-
um þeim, er trúarljóð liafa ort.
Eitt sinn er hann fór framhjá
Saurbæ á Hvalfjarðarströnd að
kvöldi dags, varð lionum þessi
siaka á munni:
Höfði lúta dagsins dísir;
dimmir nú um lönd og höf.
Annað fagurt ljós hér lýsir:
ljóminn yfir Hallgríms gröf.
Það var Hallgrimur Péturs-
son, sem hann unni hugástum,
og það er kunnara en frá þurfi
að segja, livernig liann mintist
hans á einn og annan liátt, t. d.
með liinu fagra titilblaði, er
hann gerði á Minningabók Hall-
grímskirkju, og ljóðaflokki
þeim hinum mikla, er fluttur
var á síðustu Hallgi-ímshátíð í
Saurbæ. Yar þetta hvorttveggja
gjöf lians til kirkjunnar, en lag
hafði Sigurður Þórðarson sam-
ið við einn kafla ljóðaflokksins.
Pétur Pálsson bjó alla æfi við
fremur þröngan hag. Það gat
vart öðruvisi verið, þvi fjársöfn-
un liggúr ekki fyrir mönnum
með hans upplagi. Fyrir það,
sem helst hefði getað fært hon-
um tekjur, skrautritunina, tók
hann svo vægt gjald, aS þa‘5
var fjarri öllu þvi lagi, sem hér
tíðkast um hvað eina það, sem
til samanburðar gæti komíð.
Kaupmenska var engin tíl í hon-
um. Og hann fórnaði ákaflega
miklu af tíma sinum til þess át
einn og annan hátt að vinna fyr-
ir aðra án þess að þiggja nokk-
ur laun fyrir — að maður nö
ekki tali um það, að ritstörfin
voru honum vitaskuld ;ddrei
annað en fórn fjár og tíma,
framborin af áhuga hans fyrir
bóklegum störfum. Á síðast-
liðnu ári sótti hann loks tíl AI-
þingis um lítilsháttar styrk tH
þess að geta gefið sig meír við
hugðarmálum sínum. Ekki gaS
þingið sint jieirn tilmæluns, era
þá er vel ef þeir eru allír mak-
legri, sem þar hafa notið meirat
örlætis. Þvi skal ekki leynt, að
eg er ekki þeirrar trúar, né held-
ur þeirrar skoðunar, að svo sé»
lieldur liygg eg skýringuna vera
þá, að aðrir hafi fengið betri á-
heyrn fyrir það, að þeir hafi
flutt, eða flytja látið, mál sitt
af meira atfylgi, og önnur ætla
eg að orðið mundu liafa mála-
lokin ef þingmenn hefðu al-
ment verið kunnugir verkum
og' verðleikum Péturs Pálsson-
ar. —
En þó að líkt væri á komiS
fyrir Pélri eins og nafna hans
forðum um silfur og gull, sé eg
samt enga ástæðu til að harma
auðlegðarskort hans. Hanra
komst ávalt sómasamlega af
með sparneytni sinni, og eg held
endilega að liann hafi safnaS
þeim fjársjóðum, sem lialdhetri
reynst en innstæðan í bankara-
um. Honum hlotnaðist þaS góSa
hlutskifti að geta allmikiS gef-
ið sig viS þeim efnuui,, sem
honum voru hugSnæmust og;
einmitt með því móti aS veita,
mörgum öðrum gleði og yndi,
enda þótt hann yrði til þess ofl
og einatt að neita sér um lífs-
þægindi og hvild, jafnvel svefn.,
Hann var svo lánsamur a®>
eignast góða konu, ástríka og
umhyggjusama og þannig skapi
farna að liún gat lagt heimil-
inu til jiað ljós gleðínnar, sem
liann með sinni ef til vill nokk-
uð þungu alvöru, og niðúrsokk-
inn í listir og bókmentfr, mundi
trauðla sjálfur hafa getaS veítf
því. Þau eignuðust mannværa-
leg börn, sem voru þeim eftír-
lát og ræktarsöm. Og hann gal
að síðustu kvatt svo þenna
heim, að liann skildi eftir góð-
an orðstír og ljúfar minning-
ar lijá öllum þeim, sem kynni
höfðu af honum haft.
Þann kalla eg verið hafa
gæfumarin, sem þetta verSutr
um sagt þegar æfiskeiðið er á
enda runnið. Sn. J.
(IMvnd sú af Pétri Pálssynh,
sem hér birtist, er tekin af hon-
um 27 ára gömlum)..