Vísir - 27.05.1938, Blaðsíða 2

msaák
V(SIR
DAGBLAÐ
Útgefandi:
BLAÐAÚTGÁFAN VÍSIR H/F.
Ritstjóri: Kristján Guðlaugsson.
Skrifstofa: Hverfisgötu 12.
Afgreiðsla: Hverfisgötu 12.
(Gengið inn frá Ingólfsstræti).
S í m a r :
Afgreiðsla 3400
Ritstjórn 4578
Auglýsingastjóri 2834
Verð 2 krónur á mánuði.
Lausasala 10 aurar.
Félagsprentsmiðjan h/f.
Refurinn
skottlausi.
r RAMSÓKNARFLOKIÍURINN
*■ ætlaði að gera margt fyrir
Reykjavík, ef svo tækist til í
bæjarstjórnarkosningunuin, að
honum hlotnaðist sú eftirþráða
aðstaða í bæjarstjórninni, að
geta ráðið þar úrslitum mála.
Þá ætlaði flokkurinn, í sem
fæstum orðum sagt: að „setja
nýtt andlit á bæinn“. Og þó að
ekki tækist nú þannig til, og
það sé því umfram alla verð-
leika kjósendanna í bænum, þá
virðist svo sem bæjgrfulltrúi
flokksins muni góðfúslega vilja
gera bænum kost á aðstoð sinni
til þess að breyta að nokkuru
um svip. Kemur þessi góðfýsi
bæjarfulltrúans m. a. fram í
tillögu hans um „bygðarleyfin“.
En þó að þess hafi ekki verið
vænst, að „nýja andlitið á bæn-
um“ væri fyrirhugað með slík-
um miðaldasvip, sem ráða
mætti af þeirri tillögu, þá varð
að vísu engan veginn fyrir það
synjað, að svo kynni að verða.
„Góðfýsi“ Framsóknarflokks-
ins í garð Reykjavíkur er nú al-
kunn frá fornu fari. Og fram-
sóknarmenn liafa löngum verið
þess fúsir, að leggja á ráðin um
það, hverjum tökum Reykvik-
ingar ættu að taka á stjórn
bæjarmiálanna. Einkum hafa
þeir lagt mikla slund á að leið-
beina bæjarstjórninni, eða
meirihluta hennar um það,
hvernig fátækramálum bæjar-
ins yrði best stjórnað. Og af því
að nú er svo komið hag allra
bæjar og sveitarfélaga á land-
inu, sem framsóknarmenn og
socialistar liafa stjórn á, að þau
eiga þess engan kost, að sjá
þurfamönnum sinum farborða
á annan hátt en þann, að
skamta þeim fæði og klæði eða
gefa þeim ávísanir á vörur hjá
kaupfélögum eða öðrum versl-
unum, þá á það nú að vera
„einasta lijálpræðið“ fyrir
Reykjavík í fátækramálunum að
fara eins að. Og umfram allt, að
láta þurfamennina enga pen-
inga fá, og lielst af öllu að elda
ofan í þá matinn og sauma og
bæta á þá leppana! Ef menn
sökum atvinnuleysis, eða af
öðrum ósjálfráðum orsökum,
þurfa að leita aðstoðar jiess op-
inbera, þá á það þannig að liafa
í för með sér sviftingu alls
frjálsræðis og sjálfræðis, þó að
það fyrirsjáanlega hlyti að
verða til þess að draga úr
mönnum allan vilja og mátt til
þess að sjá sér farborða sjálfir.
Þetta „hjálpræði“ Framsókn-
arflolcksins er af alveg sama
toga spunnið eins og „bygðar-
leyfin“. Og með alveg saina
hætti hefir að sjálfsögðu verið
séð fyrir þurfamönnunum, á
þeim tímum, þegar „bygðar-
bandið“ var í lögum. Það er því
sami forneskju-bragurinn-ábáð-
um þessum heilræðum Fram-
sóknarflokksins Reykvíkingum
til lianda. En úrræðið í fátækra-
málunum minnir lika á „refinn
skottIausa“. Refurinn varð fyrir
því óhappi, að missa af sér
skotlið. Hann undi því illa, þeg-
ar liann kom í lióp félaga sinna,
að vera einn skottlaus, og ráð-
lagði því hinum að fara að sínu
dæmi, og losa sig við jjennan
óþarfa dindil. Það varð hins-
vegar enginn refurinn við orð-
um lians. En því má geta nærri,
hvort refurinn skottlausi liefði
ekki fagnað því, ef einhver héfði
orðið lil þess að fallast á „úr-
ræði“ hans, þó að aðeins hefði
verið í orði kveðnu, og ekkert
orðið úr því í framkvæmdinni.
Eftiriitið við SpáP.
London 26. maí. FÚ.
Á fundi hlutleysisnefndarinn-
ar í London í gær var samþykt
að skipa tvær nefndir, hvora
þriggja manna, til þess að fara
til Spánar og hafa umsjón með
brottflutningi erlendra sjálf-
boðaliða úr liði livors um sig.
Um leið og talning erlendra
sjálfboðaliða hefst, verður tek-
ið upp aftur gæslustarfið við
landamæri Spánar og Frakk-
lands og við landamæri Spánar
og Portugal, en það skal vera
eigi síðar en 15 dögum eftir að
endanleg ákvörðun um þessa
hluti er tekin á fundi lilutleysis-
nefndar. Ennfremur verður tek-
ið upp gæslustarfið á sjó. Full-
trúi Sovét-Rússlands samþykti
enga af tillögum þeim, sem
bornar voru fram á fundinum,
að undantekinni einni, en það
var tillagan um það, hve langt
skuli vera komið brottflutningi
sjálfboðaliða áður en hemaðar-
réttindi eru veitt stríðsaðilum.
Varð samkomulag um, að það
skyldu vera 1000 sjálfboðaliðar
úr liði þess aðila, sem reyndist
að hafa færri erlenda sjálfboða-
liða í þjónstu sinni, en lilutfalls-
lega meira úr liði hins. Kostn-
aðurinn við alt þetta starf er
áætlaður um tvær miljónir ste-
lingspunda. Bretar og Frakkar
liafa borgað allar skuldir sínar
við sjóð hlutleysisnefndar og
Þjóðverjar og Italir liafa lofast
til að gera slíkt hið sama. Enn-
fremur liafa Bretar og Frakkar
lofað mánaðarlegum greiðslum,
ef aðrir meðlimir geri það einn-
ig- —
FÚ. 25. maí.
BÆJARBRBUNI
Á HVAMMSTAN GA.
Bær Ilalldórs Ólafssonar á
Hvammstanga brann i dag, og
misti eigandinn þar næstum alt
sitt óvátrygt. Ókunnugt er um
eldsupptök.
K. R. vinnur III. fl. mótið.
Mótinu lauk á miðvikudags-
kvöldiö meS kappleik milli K. R.
og Vals og sigra'Si K.R. meS 2: o.
3. flokkur K. R. hefir nú vakiS
sérstaka athygli á þessu móti
fyrir ágætan samleik og „teknik“
hjá næstum hverjum Ieikmanni
liiSsins. Báru þeir mjög af keppi-
nautum sínum á þessu móti, eins
og leikslokin líka sýna. Geröu þeir
16 mörk á mótinu, en ekkert mark
var gert hjá þeim. Þessa ungu og
efnilegu knattspyrnumenn K. R.
hefir hinn góðkunni knattspyrnu-
maður Sigurður Halldórsson æft
og er honum mikill heiður a'ð þess-
um lærisveinum sínum. Sigurður
Halldórsson var, eins og kunnugt
er, einn af fremstu bakvörðum K.
R. fyrir nokkrum árum, en er nú
sjálfur hættur knattspyrnu. — Við
áhorfendur þökkum þér, Sigurður,
fyrir þennan ágæta flokk,og fram-
koma hans sýnir, að meðal okkaf
íslendinga sjálfra eru ágætir þjálf-
arar. Áhorfandi.
Deilnmálin í Tékkóslóvakíu eru
aðalumræðuefni heimsblaðanua.
Henleín og Krofta gera grein
fyrir aðstödunni í Tékkósló-
vakíu og telja keimsstyrjöld
yíirvofandl , ef heppileg
lausn næst ekki.
EINKASKEYTI TIL VÍSIS
London, í morgun.
Lundúnadagblaðið Daily Mail birtir viðtal við
Henlein, leiðtoga Sudeten-Þjóðverja. Sagði
hann m. a.:
„Fyrir næsta haust verður að leysa Sudeten vandamál-
ið. Hinar pólitísku æsingar í Tékkóslóvakíu valda svo
mikilli truflun og ókyrð í Mið-Evrópu yfirleitt, að það
getur haft hinar alvarlegustu afleiðingar. Haldi æsing-
arnar áfram geta þær leitt til svo eyðileggjandi og víð-
íækrar styrjaldar, að alt hryndi í rústir í mörgum lönd-
um“. í
„Eg geri alt, sem í mínu valdi stendur“, sagði Hen-
Iein, „til þess að ná samkomulagi með því að ræða um
málin af fullri einurð og hreinskilni við stjórnina í
Prag“.
Henlein kvaðst hafa lofað stjórninni samvinnu og
hollustu, hinna þýskumælandi íbúa Tékkóslóvakíu, ef
komið yrði á algerri sjálfstjórn í þeim héruðum, þar
sem yfirgnæfandi hluti íbúanna er þýskur. Mundi þá
verða trygt, að núverandi landmæri Tékkóslóvakíu
héldist óbreytt.
Henlein hefir varað Pragstjórnina við afleiðingun-
um þess, ef haldið yrði áfram að neita Sudeten-Þjóð-
verjum um sjálfsögð réttindi. Afleiðingarnar gæti hæg-
lega orðið þær, sagði hann, að Þjóðverjar gripi til þess
ráðs að senda her manns inn í Tékkóslóvakíu, til þess
að koma í veg fyrir ofsóknir í garð Sudeten-Þjóðverja.
Daily Herald birtir í morgun viðtal við Krofta, sem
sagði:
„Við erum ekki hernaðarsinnar, en við munum
ekki láta svifta oss sjálfstæði voru eða neinum rétt-
indum og munum verja frelsi vort til hinstu stundar“.
Krofta sagði, að Prag stjórnin vildi um fram alt fá
varanlega lausn á þessu vandamáli. Kvað hann Prag-
stjórina geta fallist á, að Sudeten-Þjóðverjar fengi ráð-
herra í stjórn Tékkóslóvakíu, að því tilskildu að þeir
fylgdi stjórninni í öllum málum, sem mikilvæg væri
fyrir Tékkóslóvakíu. Þannig yrði þeir að fallast á
stefnu stjórnarinnar í utanríkismálum.
Breska stjórnin er að þreifa fyrir sér í Prag og Ber-
lín hverjar undirtektir það mundi fá, að sendir yrði
fulltrúar til Tékkóslóvakíu til þess að hafa eftirlit með
kosningunum næsta og næstnæsta sunnudag. Ætti
nefnd sú, er þetta hlutverk fengi í hendur, að hafa þau
áhrif, að draga mundi úr æsingum.
Þýsltu blöðin halda áfram að gagnrýna stefnu bresku
stjórnarinnar. Börzen Zeitung segir m. a., að Þjóð-
verjar fái eigi skilið hvað liggi til grundvallar afskift-
um Breta af þessum málum, þar sem þau varði ekki
hagsmuni Bretaveldis.
United Press.
HALLESBY MÓTFALLINN
ÞVÍ, AÐ KONUR GERIST
PRESTAR.
Osló, 23. maí.
Hallesby prófessor hefir sagt
í viðtali við Bergens avis, að
hann muni liætta störfum sem
kennari prestaefna, ef Stórþing-
ið samþykki lagafrumvarpið um
að veita konum aðgöngu að
prestaembættum ríkiskirkj-
unnar. — NRP.-FB.
aðeins Loftup.
BRETAR UNDIRBÚA FÓLKS-
FLUTNINGA FRÁ BORGUM
TIL SVEITA.
London 25. maí. F|Ú.
Breska stjórnin liefir skipað
nefnd, sem á að gera ráðstafanir
um flutning fólks úr þéttbýlustu
borgarhverfunum út í sveitirn-
ar, ef til ófriðar kæmi, en i
þéttbýlustu borgárhverfunum er
álitin mest hætta á manntjóni
af völdum loftárása. Formaður
nefndarinnar heitir Jolin Ander-
son og var áður fylkisstjóri í
einu af fylkjum Indlands.
Ásmundur P. Jóhannsson skýrir
frá hag Vestur-íslendinga.
Engir gestir frá öðrum löndum eru oss íslendingum meiri
aufúsugestir en landar vorir vestra. Ekkert mundi knýta ís-
lendinga vestan hafs og austan traustari böndum en tíðar
heimsóknir þeirra milli, en fjarlægðin er mikil og því erfiðleik-
um bundið fyrir þá að sækja hverir aðra heim. En sem betur
fer er það oft svo, að þeir sem milli fara eru í reyndinni full-
trúar þeirra, sem heima sitja, segja fregnir af þeim og bera
þeim fregnir, og treysta með því þær ósýnilegu taugar, sem
liggja milli þess hluta þjóðarinnar, sem vestra býr, og heima-
þjóðarinnar. Einn hinna ágætu Vestur-íslendinga, sem þannig
liefir margsinnis borið góð orð landa milli, er Ásmundur P.
Jóhannsson, sem nýlega er hingað kominn ásamt frú sinni, og
er þetta níunda ferð Ásmundar hingað til lands. Kemur hann
hingað meðfram til þess að sitja aðalfund Eimskipafélags Is-
lands'sem fulltrúi Vestur-Islendinga, og er það í áttunda sinni,
sem hann situr aðalfund félagsins. En einnig ætlar hann að
ferðast á æskustöðvar sínar, í Húnavatnssýslu, að vanda, og
kona hans, og ef til vill fara þau alt til Ásbyrgis, en einnig
munu þau ferðast um Borgarf jarðarhérað og Mýrar vestur, þar
sem eru æskustöðvar frúarinnar. Fann tíðindamaður Vísis þau
hjón að máli í gær og spurði Ásmund tíðinda af Vestur-íslend-
ingum. —
AFKOMA
VESTUR-ISLENDIN G A.
„Hver er afkoma landa vestra
um þessar mundir?“ spyr tíð-
indamaðurinn.
„Afkoma almennings vestra
hefir yfirleitt verið heldur slæm
og eiga erfiðleikarnir rót sína
að rekja til kreppunnar miklu,
sem skall á árið 1929, en nokk-
uð liefir úr ræst s.l. ár. Afkoma
íslendinga vestra er þó síst verri
en manna af öðrum þjóðum,
enda hafa þeir öll skilyrði til að
standast samkepni annara. Þeir
voru aldir upp við fremur
þröngan lcost og erfið lifsbar-
átta vestra stælti þá og jók þol
þeirra og þeir eru vanir þvi að
móti blási. Síðastliðið ár var
hagstætt mörgum i Manitoba,
einkum bændum og fiskimönn-
um. Kornuppskera varð ágæt í
fylkinu og verðlag hátt á hveiti,
alt að einn dollar og 35 cents
mælirinn (60 pund), og flest-
ir seldu meðan verðið var hæst
og liöfðu fyrsta flokks hveiti til
þess að senda á markaðinn.
IJeyskapur gekk líka ágætlega i
Manitoba og varð nýting liin
besta. Fiskveiðar eru mjög
stundaðar í Winnipegvatni og
Manitobavatni, nálega eingöngu
af íslendingum, og var aflinn
óvanalega góður og- verðlag
liátt, en það fer sjaldan saman.
En í Saskatchewan-fylki og Al-
berta-fylki, þar sem Islendingar
eru einnig allfjölmennir, eink-
anlega í Saskatclicwan, varð
nærri alger uppskerubrestur,
vegna þurka. Gátu bændur i
Manitoba selt þangað mikið af
lieyi, sem keypt var góðu verði
með aðstoð hins opinbera.
HÁTT VERÐLAG.
ATVINNULEYSISSTYRKIR.
„Verðlag á nauðsynjum hefir
hækkað og fer enn hækkandi
og liefir það vitanlega bitnað á
þeim, sem í borgunum búa og
eiga við atvinnuleysi að stríða.
Stjómir fylkjanna og sam-
bandsstjórnin eru að verða æ
tregari til þess að veita atvinnu-
leysisstyrki. Sambandsstjórnin
liefir viljað færa þá niður, en
geta fylkisstjórnanna og borg-
anna er takmörkuð, ef stuðn-
ings sambandsstjórnarinnar
nýtur ekki í þessum efnum“.
WINNIPEG.
„Er mikið aðstreymi fólks til
Winnipeg?“
„Vestra sem viða annarsstað-
ar er þá söniu sögu að segja, að
fólk streymir til bæjanna. íbúa-
tala Winnipegborgar er nú hátt
á þriðja hundrað þúsund og
mun ibúatalan standa nokkuð
i stað, enda reynt að stemma
stigu við innflutningi fólks i
borgina“.
SKÓLAMÁL, FÉLAGSLÍF
OG FLEIRA.
„Hvað er um félagslíf íslend-
inga i Winnipeg og annarsstað-
ar vestra að segja nú?“
„Þegar skólamálin ber á
góma, er vert að geta þess, að
Jóns Bjarnasonar skóli starfar
áfram og dafnar vel. Hann hef-
ir starfað í nærri fjórðung ald-
ar. Aðsókn að honum hefir alt-
af verið sæmilega góð. Við skól-
ann starfa hinir ágætustu kenn-
Frh. á 4. síðu.