Vísir - 31.05.1938, Blaðsíða 2

VlSIR
VÍSIR
DAGBLAÐ
Útgefandi:
BLAÐAÚTGÁFAN VÍSIR H/F.
Ritstjóri: Kristján Guðlaugsson;
Skrifstofa: Hverfisgötu 12.
Afgreiðsla: Hverfisgötu 12.
(Gengið inn frá Ingólfsstræti).
S í m a r :
Afgreiðsla 3400
Ritstjórn 4578
Auglýsingastjóri 2834
Verð 2 krónur á mánuði.
Lausasala 10 aurar.
Félagsprentsmiðjan h/f.
Útlendingar
í bænum.
I HVERJU einasta landi eru
1 nú hafðar strangar gætur
á því, að útlendingar taki sér
ekki bólfestu í atvinnuskyni,
nema með sérstöku leyfi yfir-
valdanna. Víðast fá útlendir
menn ekki dvalarleyfi ef grun-
ur leikur á að þeir ætli að leita
sér atvinnu, enda hefir lögregl-
an nákvæmar gætur í þeim sök-
um.
Hér á landi hefir mjög á þvi
borið síðustu þrjú árin, að út-
lendingar hafi komið hingað í
atvinnuleit eða lil að ná hér
bólfestu. Talsverður hluti þess
fólks er Gyðingar, sem af ein-
hverjum ástæðum hafa yfir-
gefið sinn fyrri dvalarstað. Mun
flestum virðast svo, að þjóðinni
sé lítill fengur í komu þessa
fólks hingað enda er hugsunar-
háttur þess að öllu gerólíkur
hugsun og skapi íslendinga.
Margir líta svo á, að fóllc
þetta hafi flúið land sitt vegna
pólitískra ofsókna og þessvegna
sé mannúðarskylda að veita því
landvist. íslendingar geta yfir-
leitt ekki sætt sig við að menn
séu ofsótlir vegna trúar sinnar
eða þjóðernis. En menn mega
ekki láta þelta villa sér sýn. I
fyrsta lagi er engin ástæða til að
ætla að þeir sem hingað koina
eigi einskis úrkosta þótt þeim
sé neitað hér um dvalarleyfi. I
öðru lagi er þjóðin ekki aflögu-
fær um atvinnu handa aðkomu-
mönnum, I þriðja lagi er þjóð-
inni enginn fengur í þessum
„landnemum“. Félagsskapur
mun hafa verið stofnaður hér
af nokkrum alþjóðlega sinnuð-
um persónum, sem í alt vilja
blanda sér, til þess að greiða
fyrir landnemanum. Slíkt þekk-
ist í hverju landi en af engum
tekið alvarlega.
Niðurjöfnunarskráin fyrir
Reykjavík, sem er nýkomin út
sýnir glögt, að ýmsir útlend-
ingar eru þegar búnir að taka
sér bólfestu hér, menn sem
stunda hér atvinnu og greiða út-
svar. Maður verður forviða að
sjá öll hin útlendu nöfn sem
koma fyrir í skránni. Hér skal
aðeins gefið lítið sýnishorn af
þessum nöfnum: Jozorski,
Hoiriis, • Halblaub, Fahning,
Dehnow, Dettloff, Blumenstein,
Bloik, Hirst, Aminorr, Schlither.
Þetta eru aðeins nokkur nöfn
tekin á víð og dreif í skránni.
Erlendu nöfnin eru miklu fleiri.
Allir greiða þessir menn lítið út-
svar en ekki verður sagt hvort
það er nokkur mælikvarði á
eignir þeirra eða afkomu. Marg-
ir hafa heyrt getið um Gyðing-
inn, sem visað var úr landi hér
fyrir skömmu og hafði breytt
eignum sínum í gullpeninga
sem hann lél konu sína bera í
breiðum festum um háls og
arma. Slík djásn komast oftast
framhjá tolli og gjaldeyris-
hindrunum.
Þess eru ekki fá dæmi hér að
þessir útlendingar liafa trygt
sér landsvist hér með þvi að
gerast eiginmenn innJendra
kvenna. Ganga sumir þcirra hér
alt árið með hendur í vösum og
lifa á vinnu konu sinnar. Við
þeim hefir ekki verið hróflað
þótt vafasamt sé hvort slíkt eigi
að tryggja þessum mönnum
ævilangt dvalarlevfi. Gætu út-
lendar landeyður með því móti
sest hér að í stórhópum.
Eftirlit hér með útlendingum
virðist ekki vera nærri nógu
strangt. Þéss verður eindregið
að kref jast af yfirvöldum lands-
ins, að dreggjum útlends lands-
hornalýðs sé ekki veitt hér
landsvist. Atvinnan í landinu
verður að vera fyrir landsmenn
sjálfa. Með þessu máli mun
verða fylgst hér í blaðinu og
frá því skýrt livort yfirvöldin
geri skyldu sína í þessum efn-
um.
Tékknesknm flugfor-
ingja refsað fyrlr al
fljnga Inn yfir landa-
mæri Þýskalanð
LRP 30. maí. FÚ.
Formaður hinnar pólitísku
deildar utanríkismálaráðuneyt-
isins í Prag tilkynti sendiherra
Þjóðverja þar í þorg, að rann-
sókn tékknesku herstjórnarinn-
ar á kærum þýsku stjómarinn-
ar um að tékkneskar hernaðar-
flugvélar liefðu flogið inn yfir
þýskt land, hefðu leitt í ljós, að
einn af flugforingjum Tékka
hefði gert sig sekan um slíkt at-
hæfi, og liefði honum þegar
verið stranglega hegnt. Tékk-
neskum hernaðarflugvélum hef-
ir nú verið boðið að halda sig
í minst sex mílna fjarlægð frá
landamærunum.
Víðtæk lier—
skylda í
Bretlandi.
London 31. mai. FÚ.
Inskip, landvarnamálaráð-
herra Breta, skýrði frá því i
neðri málstofu breska þingsins
í gær, að landvarnaráðuneytið
hefði á döfinni fyrirætlanir um,
að úthluta hverjum borgara
sínu álcveðna starfi, ef til ófrið-
ar kæm.i
Þegar einn af þingmönnum
verkamannaflokksins gerði þá
athugasemd, að þetta væri i
raun og veru herskylda á hæsta
stigi, sagði landvarnamálaráð-
herranna, að ráðuneytið myndi
leita samþykkis þingsins á þess-
um fyrirætlúnum, og þær
myndu ekki koma til fram-
kvæmda nema þingið samþykti
þær.
Berlín 31. maí. FÚ.
Butler, aðstoðar-utanríkis-
málaráðherra Breta, lýsti yfir
því í neðri málstofu breska
þingsins í gær, að starfi hlut-
leysisnefndarinnar til undirbún-
ings brottflutningí erlendra
sjálfboðaliða á Spáni miðaði vel
áfram. Hafa allar ríkisstjómir,
nema sú rússneska, samþykt
tillögur bresku stjómarinnar
um þetta efni, og fer nú árang-
urinn héðan af eftir afstöðu
stjórnarinnar í Moskva.
Þjóderxiissinnar heija sókn
Teruel vígstóðvuimm. •
Loftárásir á Barcelona ogf adrar borgir á hersvædinu.
SL
EINRASKEYTI TIL VÍSIS
London, í morgun.
Ondanfarið hefir verið frekar hljótt um styrjöld-
ina á Spáni, en svo virðist nú sem þjóðernis-
sinnar hafi loltið undirbúningi sínum að úr-
slitabaráttunni. Stjórnarhernum hafa borist miklar
vopnasendingar undanfarið frá Rússum, Frökkum og
Tékkum bæði sjóleiðis og að því er talið er yfir landa-
mæri Frakklands, og hefir það valdið mikilli gremju á
ítalíu, eins og Mússólíni lét í ljós í ræðu sinni, er hann
tók afstöðuna til Frakklands til meðferðar. Telja ítalir
og Þjóðverjar að þessi stuðningur annara ríkja við
rauðliða á Spáni sé til þess eins að draga styrjöldina á
langinn, en ráði engum úrslitum, með því að þau séu
þegar auðsæ. Þjóðernissinnar hafa gert margar loft-
árásir á Barcelona og Valencia síðustu dagana og vald-
ið miklu tjóni á mönnum og eignum, einkum í miðhluta
Barcelona og í nánd við höfnina. Hafa þeir einnig
styrkt víglínur sínar og undirbúið hina stórfeldu sókn,
sem nú virðist vera hafin. Telja þjóðernissinnar, að sér
hafi tekist að ná ýmsum mikilvægum stöðum frá hern-
aðarsjónarmiði, nú þegar á sitt vald.
United Press.
Berlin 31. maí. FÚ.
Frá stöövum uppreistar-
manna 1 Bilbao er símað, að
þeir haldi nú uppi stöðugum á-
lilaupum á allri viglínunni frá
Teruel til strandar, og hafi þeir
náð á vald sitt bænum Mora de
Rubielos og fleiri stöðum, en
lialdi uppi árásum á bæinn Al-
bocacer, sem er 25 mílur frá
Miðjarðarhafsströnd. Þar með
segjast uppreistarmenn nálgast
það. takmark, að geta hafið á-
rásir á Castellon. Fjórar stór-
kostlegar loftárá'sir, sem gerð-
ar voru á Barcelona í fyrrinótt,
ollu þar miklum skemdum, t.
d. við höfnina.
ítalska blaðið Popolo di Ro-
ma segir, að Franeo myndi fyr-
ir löngu liafa borið sigur úr
hýtum, ef Frakkland og Sovét-
ríkin liefðu ekki veitt spánska
lýðveldinu stuðning. Þó segir
blaðið, að Frakkland skuli ekki
telja sér trú um, að það geti
bjargað lýðveldinu. Frakkland
vilji aðeins koma Spáni Francos
á kné til þess, að geta notað
landið í þágu hagsmuna sinna.
Franskt skip, sem lá á höfn-
inni í Valencia, varð fyrir
sprengju, er flugvélar uppreist-
armanna gerðu árás á borgina
i gær. Skipið varð fyrir skemd-
um.
Leyndarráfl bresko rikis-
stjórnarinnar,
Síp Maurice Hankey lætur af störfum
EINKASKEYTI TIL VÍSIS.
London, í morgun.
Sir Maurice Hankey, sem um tuttugu ára skeið
hefir varðveitt leyndarmál ríkisstjórnarinnar,
eins og Lundúnablöðin segja í morgun, hefir
beðist lausnar frá störfum, en hann hafði þrjú mikil-
væg embætti með höndum, þar sem hann var skrifari
ríkisstjórnarinnar, skrifari landvarnaráðs breska alrík-
isins og ritari einkaráðs konungs.
Sir Maurice hefir beðist lausnar fyrir aldurs sakir.
Búist er við, að Chamberlain skipi þrjá menn til þess
að taka við störfum þeim, sem Sir Maurice Hankey
hafði með höndum.
United Press.
Henlein fær yíirgnæfandi
meiri liluta í Sndeten-
hépuðunum.
Fullnaðarúrslit í bæjar- og sveitarstjórnarkosn-
ingunum eru enn ekki kunn, en fullvíst er tal-
ið að Sudetenþýski flokkurinn hafi fengið
85—92% af atkvæðum þýskumælandi kjósenda.
Horfurnar eru nú miklu friðvænlegri og er augljós-
asti votturinn um það, að ríkisstjórnin í Prag er byrj-
uð að senda heim varalið það, sem kallað var saman, er
mestar æsingarnar voru á dögunum og menn óttuðust
að styrjöld værí yfirvofandi. Einnig hefir herliði verið
fækkað að mun á öllum Iandamærastöðvum.
United Press.
iTALlUFÖR HITLERS.
Efst: Frá flotaæfingunum við Neapel. I miðju: Hersýning i
Róm. Neðst: Fasistasveitir hylla Hitler.
17. júni verður íslendinga-
dagur á heimssýningunni í
New
CINS og- vikið er að í viðtal-
^ inu við Vilhjálm Þór hér í
blaðinu, var fundur haldinn í
gær í sýningarráði íslandssýn-
ingarinnar í New York. Hefir
Vísir átt tal við Ragnar E. Kvar-
an landkynni um ákvarðanir
fundarins, en hann á, sem kunn-
ugt er, sæti í framkvæmdar-
stjórn sýningarinnar. — Hinir
stjórnarmennirnir eru: Vilhj,
Þór, form., og Haraldur Árna-
son kaupm.
Um ákvarðanir fundar sýn-
ingarráðs í gær sagðist Ragnari
E. Kvaran frá á þessa leið:
„Á fundinum voru gerðar á-
lyktanir samkvæmt tilmælum
f ramkvæmdas t j órnar innar.
Samþykt var, að 17. júní
skyldi valinn sem sérstalcur ís-
landsdagur á sýningunni, en
hver þjóð, sem tekur þátt í
henni, fær sinn dag og er þá
m. a. útvarpið tekið í þjónustu
hlutaðeigandi þjóðar, sem þann-
ig fær stórkostleg tækifæri til
þess að vekja athygli á sér. Þ.
17. júní, á Islandsdegi heims-
sýningarinnar, fær ísland þann-
ig tækifæri til þess að tala við
allar þjóðir Vesturálfu — og
raunar má segja allar þjóðir
heims, því að endurútvarp mun
verða frá sýningunni á slíkum
dögum út um allan heim. Það
liggur svo i augum uppi hvers
vegna 17. júní er sérstaklega vel
til þess fallinn að vera valinn
sem íslandsdagur, að ekki þarf
að fjölyrða um, en auk þess, að
hér er um fæðingardag þjóð-
hetju Islands að ræða og þjóð-
York
hátíðardag, er þess að geta, að
landar vorir vestra munu fjöl-
menna á sýninguna. Má gera
ráð fyrir því, að þeir verði mjög
fjölmennir á sýningunni í júní.
Ilugsa þeir landar vorir vestra
til heimfarar í stórum stíl og
eru þeir að þreifa fyrir sér
hvernig þeir gæti hagað ferðum
sínum. Eimskipafélag íslands
liefir einnig þetta mál til athug-
unar.
Á fundi sýningarráðs var á-
kveðið að ráða sérstakan sýn-
ingarsérfræðing til aðstoðar
framkvæmdarstjórninni í New
York. Nafn lians er Mr. Leonard
Outwaite. I samráði við for-
mann framkvæmdarstjórnar
sýningarinnar og Vestur-ís-
lendingana þrjá, sem eru oss til
aðstoðar vestra, hefir verið
gerður bráðahirgðauppdráttur
að fyrirkomulagi sýningarinnar
i höfuðatriðum og verður nú
farið að vinna að þessu í smærri
atriðum.
Á fundi sýningarráðsins í gær
var loks samþykt, að hafa efri
hæð skálans svalir, en ekki heilt
gólf, þannig, að séð er fyrir því,
að aðalsýningarsalurinn verður
mjög bjartur og hátt undir loft.
Er ástæða til að ætla, að skál-
inn geti orðið mjög vistlegur og
jafnvel glæsilegur, ef vel tekst.
'7 fyjlmýjotCL?
aðeins Loftur.