Vísir - 03.06.1938, Qupperneq 1

28. ár.
Reykjavík, föstudaginn 3. júní 1938.
129. A. tbl.
íslemdingar ættu að stunda
fiskveidar viö Grænland
í sumar.
Niðurl.
Nú mun vera í ráði, að dangkt
firma, sendi skip til Grænlands
í sumar, með salt, olíu og aðrar
útgerðarvörur, og kaupi þar
veiðina af fiskiskipunum. Um
verðið á saltinu, hef eg heyrt
það sérstaklega, að það mundi
kosta 38 krónur tonnið, aíhent
í fiskiskipin og olían yrði með
líltu verði og hér í Reykjavík.
Fiskverðið hef eg einnig heyrt,
að mundi verða líkt og það var
hér í vetur. Vitanlega greitt
með dönsku peningum.
Verði sú liugmynd fram-
kvæmd, að sjiá fiskiflotanum við
Grænland fyrir öllum nauð-
synjavörum, og kaupa af lion-
um fiskinn þar á staðnum, má
heita, að tiltölulega auðvelt sé
orðið að nota hin auðugu fiski-
mið þar vestra, þrátt fyrir að
leiðin er löng. Um 6—7 daga
sigling frá Reykjavik.
Þegar þangað er komið, er
stult á miðin, oliueyðsla við
veiðarnar mun þvi vera litil og
sama sem enginn heitukostnað-
ur, þvi þar fæst ekki annað til
beitu, en loðna, sem veiðist ó-
grynni af á fjörðum og vílcum
við landið.
Færeyingar veiða mestmegnis
á liandfæri, svo veiðarfæraslit
og veiðarfærakostnaður þeirra
er hverfandi litill, samanborið
við veiðarfærakostnað á vetrar-
vertíð liér. Fiskinn draga þeir á
20—70 faðma dýpi og oft i
miðjum sjó og upp við borð.
Það er víst ekki óalgengt, að
Færeyingar liafi fengið 2—3000
og jafnvel upp i 4000 á dekk,
yfir sólarhringinn.
Eftir þessum og fleiri upp-
lýsingum, sem eg hefi fengið og
eftir fleiri ára reynslu Færey-
inganna, virðist mér minni á-
hætta við Grænlandsveiðar yfir
miðsumarið, en síldarveiðar hér
og hagnaðarvonin jafnvel meiri
og vissari.
Mótorskip, sem veiðir á kom-
andi vertíð, 5000 mál bræðslu-
sild og 2000 tunnur saltsíld, fær
að líkindum 36 þúsund la-ónur
fyrir þá veiði, reiknað með þvi
sildarverði, sem nú mun vera
gjört ráð fyrir að fáist, fengju
þá hlutarmenn sæmilegt kaup
og útgerðarmaður dálítinn
liagnað þegar kostnaður væri
greiddur. En eru líkur til að
veiðin geti orðið þetta mikil?
Mér sýnist útlitið benda til,
vegna vorkulda og veðurfars,
að síldveiðarnar muni byrja
seint og veiðitíminn verða mun
slyttri en t. d. í fyrra.
Sé aftur á móti gjört í'áð fyr-
ir, að Grænlandsfarinn veiddi
150 tonn af saltfiski, sem varla
er ógætilega áætlað, með hlið-
sjón af veiði Færeyinga undan-
farin ár, yrði verðmæli veiðinn-
ar líka um 36 þúsund krónur,
en kostnaðurinn, að mun minni
og þá um leið, meiri hagnaður
fyrir lilutar- og útgerðannenn.
Einkum held eg, að áliættan
yrði minni að gjöra út 20—25
tonna báta til Grænlandsveiða,
heldur en til sildarveiða, tvo
með eina nót.
Tilgangurinn með framan-
sögðu, er að vekja athygli úl-
gerðar- og fiskimanna á Græn-
landsveiðum, eins og von er
um, að þær verði reknar í sum-
ar og framvegis.
I
Það, sem hér hefir verið sagt
um fiskiveiðar Færeyinga við
Gx-ænland, er að nokkru leyti
tekið eftir Arbok for Fiskeri
1937—38, sem Matthías Þórðar-
son er ritstjóri fyrir. í fyrra
sumar var liann sendur til Græn-
lands til að kynna sér aðstöðu
fiskimannanna i Færeyingahöfn
og viðar, og horfur fyrir auk-
inni útgerð, verslun viðskifta-
flotans og fiskiðnaði þar. Matt-
hías er glöggsýnn og reyndur
áhugamaður um alt, sem að
fiskveiðmn og fiskiðnaði lýtur,
er það honum að þakka, að nú
rofar til með þekkingu okkar
Islendhiga á Grænlandsveiðum.
Þó Danir hafi nú loks, opnað
þessa glufu á varnarmúriim um
Grænlendingana, er auðskilið,
að þeim hefir ekki verið Ijúft,
að gjöra það. Hin leyfðu fríð-
indi eru ekki önnur en sæmilega
gott og fyi’stum sinn nægilega
stórt skipalægi. Innsigling þang-
að fremur auðveld, eftir sjó-
mei'kjum, sem þar hafa verið
sett, gott vatn og loflskeytastöð.
Það liefir áður verið tekið fram,
að liöfnin lægi vel við hinu
leyfða fiskisvæði, en um val
hennar mun ekki hafa ráðið
minnu, að hún er hæfilega langt
frá mannabygð, til þess að
gjöra það öruggara, að útlend-
ingarnir hefðu sem minsta eða
lielst enga viðkynning og við-
skifti við landsbúa. Það megin
atriði hefir ekki verið haft með
í „planinu“ að þörf yrði fyrir
byggingar á landi. Matthías
Þórðarson gefur í skyn, að
byggingaplássið sé mjög óhent-
ugt og er það svo stór galli, að
naumast verður við unað til
langframa.
Það mun þá heldur ekki
clragast lengi, að aftur fari að
heyrast raddir um, að opna
verði nýtt og hentugra pláss, þar
sem auðveldara verði að byggja
íbúðarhús, vörugeymsluhús og
verksmiðjur. Og ekki þykir mér
ósennilegt, að sú krafa komi frá
Grænlendingunum sjálfum. Þeir
munu ekki ganga þess duldir
mikið lengur, að þeir eru born-
ir til allra mannréttinda.
B. G.
Ársþing
Umdæmisstúkunnar nr. 1
var lialdið í Reykjavík 21. og
22. maí s. 1. þingið sátu 133
fulltrúar frá stúkum í Reykja-
vík, Hafnar’firði, Gullbringu-,
Árnes-, Rangárvalla-, Boi'gax’-
fjarðar og Mýi-asýslu. Á síðast-
liðnu starfsári voru stofnaðar 5
nýjar undirstúkur í umdæminu
og auk þess tók 1 stúka, sem
legið hefir niðri um hríð, til
starfa á ný. Auk þessarar við-
bótar, liefir einnig félögum
fjölgað í þeim stúkum er fyrir
voru. Þann 1. febrúar 1937 voru
í umdæminu 19 undirstúkur
með 1937 félögum. Nú eru und-
irstúkurnar 25 með um 2700 fé-
lögum. Ennfremur eru i um-
dæminu 19 barnastúkur með
um 2500 félaga. Umræður og
ályktanir þingsins snertu að
þessu sinni einungis innanreglu-
mál. í framkvæmdanefnd fyrir
næsta starfsár voru kosnir:
Þorleifur Guðinundsson um-
dæmis æ. t., Pétur Zóphoníasson
Umdæmiskanslari, Sigriður
Halldórsdóttir Umdæmis. v. t.,
Guðgeir Jónsson Umdæmisrit-
ari, Jón Gunnlaugsson Umdæm-
isgjaldkeri, Gísli Sigurgeirsson
fyrv. Umdæmis æ. t., Björn
Magnússon Umdæmiskapilán,
Jónas Lárusson Umdæmis-
gæslum. Unglingastarfs, Einar
Björnsson Umdæmisfræðslu-
stjóri, Haraldur S. Norðdahl
Umdæmisgæslum. löggjafar-
starfs, Gunnar E. Benediktsson
Umdæmisskrásetjari. — Kosnir
voru fulllrúar til Stórstúkunnar:
Þorleifur Guðmundsson, Frið-
rik Ásmundsson Brekkan Jakob
Möller, Jóhann Ögm. Oddsson,
Björn Magnússon og Árni Óla.
ðjarni S Eioarsson
verslunarmaður.
F. 17. sept. 1914, d. 26. maí 1938
MINNIN G ARORÐ.
Á uppstigningardag barst
okkur fregnin um lát Bjarna
S. Einarssonar frá Vífilstaða-
hæli, þar sehi hann hefir legið
undanfarna mánuði, en núna
síðustu 5 vikur mjög þungt
haldinn, og eigum við vinir
hans bágt með að átta okkur á
því, að liann sé horfinn sjónum
okkar fyrir fult og alt, en því
mátti altaf búast við, að svo
mundi fara.
Ilið stutta æfistarf Bjarna
sál. verður hér ekki rakið, hann
var prýðisvel gefinn til munns
og handa, og starfslöngunin
mikil, enda átti hann það ekki
langt að sækja þar sem foreldr-
ar hans voru hin alkunnu dugn-
aðarhjón Einar og Ragnheiður
Halldórsdóttir frá Klapparholti,
og var Bjarni yngstur barna
þeirra.
Kæri, horfni vinur. Eg man
enn vel daginn sem þú komst
frá Vífilsstöðum að heimsækja
okkur vini þína. Það var bjart
og yndislegt veður þann dag, og
inst i sál okkar skinu bjartir
vonargeislar um að heilsa þín
færi að batna, og þú kvaddir
okkur glaður og brosandi er þú
fórst, en í síðasta sinn. Hinn
miskunnarlausi „livíti dauði“
varð yfirsterkari en lífsþróttur-
inn, og lagði þig i valinn ungan
og' efnilegan. En hversu margir
ungir og velgefnir menn og
konur verða ekki þessari geig-
vænlegu veiki að bráð.
Vinur Bjarni, eg þakka þér
einlæga vináttu þína og gleði-
stundir, er þú veittir mér í þau
17 ár sem við höfum verið sam-
an. Nú skilja leiðirnar, og þú
Iieldur út yfir djúpið mikla til
landsins handan við hafið, þar
sem lifið Ijómar þér á ný full-
komnara og varanlegra en hér
hefir orðið.
íslenska rafmagnselda-
íélarnar.
Raflia, liafa verið til sýnis í sýn-
ingarskálanum við Austurstræti
undanfarið. Auk útlits vélanna
gat almenningur séð þar sam-
setningu þeirra og hve bökunar-
ofninn er rækilega einangraður
með eldtraustu stoppi.
Það eru allir sammála um
það, að útlit þessara rafsuðu-
véla og gerð þeirra að öllu leyti,
standi fyllilega jafnfætis úthti
og gerð þeirra rafsuðuvéla, sem
liingað til liafa verið fluttar til
landsins. Og að ýmsu leyti eru
þær fullkomnari og traustari en
þýsku vélamar. Samt hafa ýms-
ir orðið til þess að ófrægja
þessa innlendu framleiðslu, og
gera sölu vélanna örðuga.
Nú munu Raflia-vélarnar
vera komnar i svo mörg hús,
og margra góðra húsmæðra
liendur, að shkt starf ber engan
árangur hér eftir. Þeim, sem
þetta í-itar, er kunnugt um það,
að margir þeh’, sem besta þekk-
ingu hafa á því að velja sér
raftælci, hafa keypt Raflia og
orðið prýðilega ánægðir með
þær. Aðrir hafa aftur uppástað-
ið að fá þýskar rafsuðuvélar,
þótt þeir hinsvegar gætu ekki
gefið neina ástæðu fyrir þvi,
hvers vegna þeir vildu þær
lieldur. Það virðist vera gömul
trú meðal nokkurs liluta þjóð-
arinnar, að ísl. iðnvarning-
ur og raunar einnig islenskar
fæðutegundir, geti ekki verið
eins góður og ódýr og aðkeypt-
ur iðnvarningur. Þetta kann að
vera rétt í nokkrum tilfellum,
sem og raunar eðlilegt er. En
þeim, sem stofnsetja ný iðnfyr-
irtæki, er það betur og betur
ljóst, að nauðsynlegt er að var-
an sé samkepnisfær í alla staði,
þegar frá byrjun. Þetta hefir á-
reiðanlega tekist með Rafha-
tækin. Enda eru þau gerð ná-
kvæmlega eftir norskum raf-
lækjuni, sem reynst liafa einna
best þar í landi og hafa 20 ára
reynslu að baki sér.
Framleiðsla þeirra liluta, sem
landsmenn þurfa með, er stór
liður í sjálfstæði þjóðarinnar.
Eins og það er réttmætt að víta
slæma framleiðslu, er skylt að
viðurkenna og virða þá góðu.
Þeir, sem notað hafa Raflia-
eldavélarnar, ættu því að segja
sem flestum frá reynslu sinni
á þeim, og helst að senda verk-
smiðjunni skrifleg ummæli sín.
X.
FRÁ VESTMANNAEYJUM.
E.s. Edda lestar í Vestmanna-
eyjum 12 þúsund pakka af salt-
fiski til Ítalíu. Kongshavn losar
800 smálestir af kolum til Ól-
afs Auðunssonar. Togarinn
Ilvassafell fór í gær með 80
smálestir saltfisks til Akureyr-
ar. Garðar, skipstjóri jÓskar
Gislason, fer í kvöld á síldveið-
ar við Norðurland og er það
fyrsti báturinn, sem fer úr
Vestmannaeyjum, en alls munu
fara norður um tuttugu bátar.
- (FÚ)._____________________
Vertu sæll vinur, og guðs
friður hvíli yfir moldum þín-
um. Við gleymum aldrei vináttu
þinni. Innilega kveðja þig for-
eldrar og systkini, vinir þínir og
félagar, á þessari stund er þú
flytur héðan til liinstu hvildar.
Far þú í friði.
B. Kr. Grímsson.
Hvítasunnumyndir
kvikmyndahúsanna.
Gamla 'fííó:
NÝJA BlÓ:
„Engillinsi46. „Bohémeliv^.
Gamla Bió hefir valið snild-
arlega leikna og gerða mynd
til þess að sýna á frumsýningu
á annan i hvítasunnu, en á
þeim degi er alt af sérstaklega
vandað til vals á þeim mynd-
um, er kvikmyndaliúsin sýna,
enda búast kvikmyndahúsa-
gestir við að sjá góðar mynd-
ir þá.
Þessi mynd er gerð af Para-
mount-félaginu góðkunna og
það er hin fræga þýska leik-
kona, Marlene Dietrich, sem
leikur aðalhlutverkið, en hún
Kvikmyndin, sem sýnd verð-
ur í Nýja Bíó á annan í hvlta-
sunnu í fyrsta sinn er stórfraag.
Myndin er gullfalleg og skemti-
leg og mun einkum hrifa alla,
sem mætur hafa á góðum sðng,
enda leika og syngja í myndinni
tveir bestu söngleikarar heims,
Jan Kiepura og Martha Eggerth.
Hinar frægustu söngkonur
Dana liafa lokið miklu lofsorði
á sönginn í myndinni. Kgl. söng-
liefir sem kunnugt er dvalist í
Ameríku nú í nokkur ár. Móti
henni leika þeir Herhert Mar-
sliall og Melvyn Douglas ágæta
vel. — Kvikmyndin varð gerð
undir stjórn Ernst Lubitsch,
eins frægasta leikstjóra, sem
nú er uppi. — „Engillinn“ er
að sínu leyti talinn eins mikill
sigur fjTÍr Marlene Dictrich á
framabraut hennar í Ameríku
— eins og sigur sá, sem liún
vann fyrir leik sinn i „Bláa
englinum" með Jannings, en þá
lilaut liún alþjóðafrægð.
konan Emihe Ulrich segh': „DA-
samleg mynd — með takmarka-
lausri fegurð og yndislegum
söng.“
Kgl. söngkonan Ida Möller
segir: „Yndisleg mynd — ágæt-
lega sungin og leikin og mjög
fjörleg. — Marth Eggerth er
hrífandi."
Frægustu óperusöngvarar
Dana fara svipuðmn orðum um
myndina. Niels Hansen, kgl.
söngvari, segh', að þetta sé ein-
hver liin fegursta mynd, sem
liann hafi nokkuru sinni séð.
Og Axel Kierulf segir í Politi-
ken, að þetta sé einhver besta
söngvamynd, sem nokkuru
sinni liafi lieyrst og sést.“
Euflland sigrar
land i knattspjfrnu í
iseriin með 6:3.
Ekki alls fyrir löngu háðu
Þjóðverjar landsliappleik við
Englendinga á Olympia-stadion
i Berlin. Leiknum var útvarpað
frá þýska útvarpinu.
Leikurinn hófst með sókn
Englendinga. Sóttu þeir fast að
Þjóðverjum framan af fyrri
hálfleik og skoruðu mark eftir
16 mín. Þjóðverjar náðu upp-
lilaupi 5 min. síðar og fengu
hornspyrnu, sem þeir skoruðu
mark úr. Náðu nú Englending-
ar alveg tökum á leiknum og
skoruðu þrjú mörk með
skömmu millibili. Þegar tæp
mínúta var eftir af hálfleik,
skoruðu Þjóðverjar mark úr
liornspyrnu. Snemma i síðari
hálfleik skoruðu Englendingar
5. markið en fóru sér siðan ró-
lega og fengu Þjóðverjar nokk-
ura gagnsókn og skoruðu, þeg-
ar ca. 10 mín. voru eftir, en
Englendingar kvittuðu fyrir 4
min. síðar, og við það stóð. —
Englendingar unnu „leik árs-
ins“, sem Þjóðverjar- kölluðu,
með 6 : 3. Til fróðleiks má lelja
hér nöfn keppendanna, talið frá
marki og frá vinstri: England:
Woodley; Hapgood, Sproston;
Welsli, Young, Willingham;
Bastin, Goulden, Broome, Ro-
Til
JsnsSæmnuðssonar
skálds.
Á sextugs afmæli hans
14. april 1938.
Sextugt skáld, með silfrað hár
syngur glöðum rómi,
inn þó blæði undin sár
oft i þögn og tómi.
Mörgum bát á boðnarsjó
bjargar þú að landi,
rýran hlut þér réttir þó
rangsýnn tíðarandi.
Enn eru skáld, sem eiga bágt
á okkar kalda landi,
skipar sess við skarnið lágt
skýr og fagur andi.
Lastað oft og lítilsvirt
Ijóð, sem yrkir snauður,
er með lofi alþjóð birt
eftir að hann er dauður.
Á. H. H.
binson, Matlliews. — Þýska-
land: Jacob; Múnzenberg, Janes
Kitzinger, Goldbrunner, Kupfer,
Pesser(?) Gauchel(?), Szepan,
Gellesch, Lehner. —• Síðar fór
fram kappleikur á Olympia
Stadion, milli fyrverandi aust-
urríska landsliðsins og enska
félagsins Aston Villa. Aston
Villa sigraði með 3:2.