Vísir - 09.06.1938, Síða 2

V I S I R
Bretsi? em gi'anais* yfix? ájrá.siuxi.
þeissi. fssexxa. lhx?esk skip hafa ordid
iyrir á spönskum ItöinMiia.
—o—
Eftirlit á Spáni verður auk-
ið og ööpum þfódum gefinn
kostup á aö taka þátt í því.
FJörir breskir flagmenn bíða
bana at slysförom.
London í gær.
inar tíðu loftárásir flugmanna Francos á hafn-
arborgir á austurströnd Spánar, Barcelona,
Valencia og Alicante, vekja hina mestu gremju
í Bretlandi, þar sem í seinni tíð virðist ekkert vera um
það skeytt, hvort bresk skip í höfnum þessum verði
fyrir sprengikúlum eða ekki. Því er jafnvel haldið
fram, að sumir flugmannanna leggi sig beinlínis eftir
því að hæfa bresk skip.
Stjórnmálafréttaritari Daily Mail flytur
fregn í morgun í sambandi við þetta mál og
boðar stefnubreytingu, sem er engu ómikil-
vægari en sú, er tekin var í Nyon á sinni tíð,
til þess að koma í veg fyrir „árásir á kaupskip
á Miðjarðarhafi að sjóræningja hætti“. Blaðið
talar um nýjan Nyonsáttmála í þessu sam-
bandi og fullyrðir, að breska stjórnin ætli að
boða til „nýrrar Nyonráðstefnu“ til þess að
ræða og taka ákvarðanir um eftirlit í lofti við
Spán.
Er í ráði, að hafa flugvélaflokka, sem hafi stöðugt
eftirlit með ströndum fram og elti uppi þær flugvélar,
sem gera árásir á skip hlutlausra þjóða, og fái þannig
áreiðanlega vitneskju um hvaða flugvélar og hverra er
að ræða. Blaðið segir, að í seinni tíð sé um árásir að
yfirlögðu ráði á skip hlutlausra þjóða að ræða.
Bretar og Frakkar munu bjóðast til að leggja fram
flugvélar í þessu skyni, en ítölum og öðrum þjóðum
verði einnig boðin þátttaka í þessu eftirliti, sem nú er í
ráði að koma á fót.
United Press.
London, í morgun„
*egn frá Johannesburg í Suður-Afríku hermir,
að leiðangursmennirnir, sem fóru að leita að
flugvél þeirri, sem var á leið til Suður-Afríku
frá Englandi, en fullvíst var talið, að farist hefði síðast-
liðinn mánudag, hafi nú fundið flugvélina, mölbrotna,
og lík þeirra, sem í henni voru, en það voru 4 breskir
flugmenn úr breska flughernum og tveir flugmenn frá
Suður-Afríku.
Leiðangursmenn fundu leifar flugvélarinnar nálægt
stað, sem nefnist Evangelina. Urðu þeir að höggva sér
leið gegnum skóginn til staðarins, þar sem hún fanst.
Unifced Press.
Dpplestor Ponl Benmerts.
Einstakar viöbupðup
sem allii* þypftu aö
VÍSIR
DAGBLAÐ
Útgefandi:
BLAÐAÚTGÁPAN VÍSIR H/F.
Ritstjóri: Kristján Guðlaugsson.
Skrifstofa: Hverfisgötu 12.
Afgreiðsla: Hverfisgötu 12.
(Gengið inn frá Ingólfsstræti).
S í m a r :
Afgreiðsla 3400
Ritstjórn 4578
Auglýsingastjóri 2834
Verð 2 krónur á mánuði.
Lausasala 10 aurar.
Félagsprentsmiðjan h/f.
Hver á
„æruna“ ?
P ORSÆTISRÁÐHERRANN
hefir „sest niður“ og skrif-
að bréf, til að senda blöðunum.
I bréfi þessu eru blöðin ámint
um það, að vera kurteis við er-
lendar þjóðir og þjóðhöfðingja,
meður því að ísland hafi „lýst
yfir ævarandi lilutleysi“, en um
það nægi ekki „yfirlýsingin
ein“. Hlutleysið verði „jafn-
framt að koma fram í verki,
orðum og athöfnum gagnvart
öðrum þjóðum“, og þess vegna
verði blöðin, eins og blað ráð-
herrans orðaði það, að hverfa
„frá hinum ruddalega rithætti,
er rikt hefir um erlendar þjóð-
ir og forvígismenn þeirra“ og
varast allan „dónaskap“ í þeirra
garð. — En ef blöðin gæti þess
ekki framvegis, að viðhafa ekki
„óviðurlcvæmilegt orðbragð um
erlendar þjóðir eða forvígis-
menn þeirra“, þá scgir ráðherr-
ann, að lokum, að hér eftir
muni ráðuneytið „láta beita við-
eigandi hegningarlagaákvæði
gegn hlutaðeigendum, þótt það
hafi ekki verið venja undanfar-
ið.“
Þessu „hirðbréfi“ ráðherrans
hefir verið tekið mjög misjafn-
lega af blöðunum. Eitt þeirra
fagnar því, hve fljótt og vel ráð-
herrann liafi brugðist við vin-
samlegum tilmælum, sem það
(blaðið sjálfl) hafi alveg nýver-
ið beint til hans um að hlutast
til um það, að blöðin gættu
betur „tungu“ sinnar í garð
annara þjóða en þau hefðu, að
minsta kosti sum þeirra, og að
ógleymdu Ríkisútvarpinu tamið
sér til þessa. Annað blaðið vítir
ráðherrami harðlega fyrir það,
að hann hafi „brugðið við eins
og auðmjúkur þjónn“ þessa
blaðs og hlaupið eftir „upp-
skafningslegum“ „áminning-
um þess“ um að hafa eftirlit
ineð því „að j>cir sem töluðu til
þjóðarinnar“ gættu hinnar
fylstu varúðar gagnvart öðrum
þjóðum í ræðu og riti“. En
blað ráðherrans sjálfs undrast
mjög heimsku beggja þessara
blaða, því að vel megi þau vita
það, að slíkur maður, sem for-
sætisráðherrann sé, muni ekki
hafa þurft að „fara í smiðju“
til annara, til þess að láta sér
hugkvæmast að gefa út þessar
viturlegu og tímabæru áminn-
ingar um það, hversu nauðsyn-
legt sé, að blöðin „stilli í hóf“
stóryrðum sínum í garð annara
þjóða. Og svo vel vilji til, segir
blaðið, að ráðherrann hafi
„fyrir um mánuði síðan“ vakið
máls á þvi í nefnd, sem fulltrú-
ar frá flokkum heggja þessara
blaða eigi sæti i, „að orðbragð
blaðanna um erlendar þjóðir og
forvígismenn væri okkur til
minkunar", og þess vegna æski-
legt „að okkar ruddaskapur
væri lagður niður“. 0,g þess
vegna hafi blaðið, sem „hálfum
mánuði síðar“ gerði þetta að
umtaisefni, í „rauninni bersýni-
lega ætlað að hafa æruna“ fyrir
þetta af ráðherranum. En af
þessu mega allir sjá, hve mikil
fjarstæða það sé, að hann, ráð-
herrann, liafi „hlaupið eftir“
skrifum þessa blaðs, sem þess
„auðmjúkur þjónn“, og væntan-
lega megi þetta, verða til fróun-
ar hinu blaðinu, þegar jiannig
hafi verið færðar sönnur á það,
að forsætisráðherranum einum
beri öll „æran“ af þessu tiltæki
sínu.
Hinsvegar er nú ekki með
öllu séð fyrir endann á jiessari
deilu. Þó að það megi teljast
upplýst, að forsætisráðherran-
um hafi „fyrir um mánuði sið-
an“ hugkvæmst jiað, að ekki
mætti við svo búið standa um
„munnsöfnuð“ blaðanna „um
erlendar jijóðir og þjóðhöfð-
ingja“, j)á virðist j>að hinsvegar
játað af hlaði hans, að hann hafi
látið þar við sitja í hálfan mán-
uð þar frá, og ekkert aðhafst,
til að stemma stigu fyrir ósóm-
ann, fyr en hann hafi verið á-
mintur um það í áður umgetnu
blaðaskrifi. Og leið j>ó ein vika
enn, þar til bréf hans til blað-
anna „hljóp af stokkununj“,
svo að líkindasönnun er fyrir
liendi um j>að, að hann hafi ekki
verið byrjaður á því, þegar skrif
Jietta birtist. Það er þannig
nokkurt vafamál, hvort blað-
inu, sem áminti ráðherrann,
ber ekki, þrátt fyrir alt, eitthvað
af „ærunni“, sem blað ráðherr-
ans telur sig verða að „taka“ af
því. Og mætti þá svo fara, að úr
jiví yrði að fá skorið með gerð-
ardómi, hvernig „ærunni“ ætti
að skifta milli „Iysthafenda“.
Fjórða blaðið liefir látið svo
um mælt, að j>að muni halda á-
fram að „brúka munn“ að
minsta kosti við Hitler, Musso- ■
Iini og Franco, þrátt fyrir bréf
forsætisráðherrans, rétt eins og
ekkert hafi ískorist. Það gerir
|)ví áreiðanlega enga kröfu til
hlutdeildar í „ærunni“, og
mætti j>ví ef til vill fela j>ví for-
sæti í gerðardómnum, sem al-
gerlega hlutlausan aðila.
FánadagurinD
veríur hátíðlega
italdion að Ála-
fossl 12. jfiní.
25 ára afmæll dagsins.
Sigurjón Pétursson, íþrótta-
frömuðurinn góðkunni, hefir
árlega efnt til samkomu á Ála-
fossi mörg undangengin ár, til
þess að sá sögulegi atburður
gleymist eigi, er danskur varð-
skipsforingi tók með valdi blá-
hvíta fánann af ungum manni
(Einari Péturssyni, nú stór-
kaupmanni), sem var að
skemta sér á bátskel hér á
höfninni. En fánatakan leiddi
til j>ess, að menn sameinuðust
um fánann — jafnvel gamlir
heimastjórnarmenn tóku að
berjast fyrir því, að ísland fengi
sinn eiginn fána.
Sigurjón Pétursson á þakkir
skilið fyrir, að fánadagurinn er
i heiðri haldinn. Á fánadaginn
er altaf margt um manninn á
Álafossi, til þess að hlusta á
snjallar ræður, söng o. fl., horfa
á bestu íþróttamenn landsins
þreyía sund og aðrar íj>róttir.
Á 25 ára afmæli fánans verð-
ur enn meira um að vera en
vanalega á fánadeginum. Nú
her fánadaginn upp á réttan dag
(fáninn var tekinn af E. P. 12.
EINKASKEYTI TIL VlSIS
Sex liresknm skipnm
sökt frá [ivl Spánar-
styrjöldis hðfst, en
ráðist á 58.
Osló, 8. júní.
Símfregnir frá London til-
kynna, að frá þvi styrjöldin á
Spáni liófst, hafi verið ráðist á
58 bresk skip af flugvélum eða
kafbátum. Sex af j>essum skip-
um var sökt, en 14 breskir sjó-
menn létu lífið og um 50 særð-
ust.
Flugvélar vörpuðu sprengi-
kúlum á breskt skip í Alicante í
gær og skemdist það mikið.
Hollenskt skip varð fyrir
sprengikúlu í loftiárásinni á Bar-
celona í gær. Annar stýrimað-
ur á skipinu særðist alvarlega,
en breskur eftirlitsmaður, sem
á skipinu var, særðist á auga.
Breskt skip varð fyrir sprengi-
kúlu í loftárás á Yalencia í
gær og var að því komið að
sökkva, er fregnin var send. —
NRP. - FB.
HÓTANIR JAPANA.
Nogura aðmíráll, yfirforingi
japanska flotans í Shanghai,
hefir sagt við blaðamenn, að
loftárásunum á kinverskar
borgir verði haldið áfram í full-
um krafti til þess að leiða styrj-
öldina til lykta hið allra fyrsta.
— NRP. - FB.
júní 1913). Ætti j>að að vera
aukin hvatning til þátttöku.
Allur ágóði að skemtununum
á Álafossi á sunnudaginn renn-
ur til íj>róttaskólans á Álafossi.
BRETAR SENDA HERSKIP
TIL ALICANTE.
London 9. júní. FÓ.
Bretar liafa sent beitiskipið
„Bannock“ til Alicante. Það
liggur nú við landfestar við hlið
þeirra tveggja bresku skipa,sem
urðu fyrir sprengjum úr flug-
vélum uppreistarmanna í fyrra-
dag.
Höfnin í Gandia, sem upp-
reistarmenn gerðu árás á i gær,
hafa Bretar notað sem bæki-
stöð fyrir j>au herskip, sem hafa
stundað gæslustarf við Spánar-
strendur. Þegar árásin var gerð,
var þó ekkert herskip i höfn, en
að eins botnskafa sú, sem eyði-
lögð var.
Sú frétt berst frá Spáni, að
núna i vikunni liafi 1000 manna
lið frá spanska Marokko verið
sent frá Ceúta til Algeciras.
NORSKT SKIP BJARGAR 41
SKIPBROTSMANNI.
Osló, 8. júní.
Norskt skip, Moldanger, á
leið frá Rotterdam til Kyrra-
hafsstranda, hefir bjargað á-
höfninni — 41 manni — af
portúgölsku fiskiskonnortunni,
Bretanna, 40 sjómílur norðvest-
ur af Azoreyjum. Skipið liélt
áfram ferð sinni eftir að hafa
skilað skipbrotsmönnunum af
sér í portúgalskt beitiskip fjór-
um mílum frá Flores NRP.-FB.
aðeiMs Loftup.
EINKASKEYTI TIL VÍSIS.
njéta. —
Það er í kvöld, sem Poul
Reumert les vipp hér í Gamla
Bíó leikritið: „En Idealist“ eft-
ir Kaj Munk.
Eg man eftir j>ví í hitteðfyrra
sumar i Kaupmannahöfn, þeg-
ar Reumert boðaði til samskon-
ar upplesturskvölds i Oddfell-
ow-höllinni j>ar, live eftirvænt-
ingin var mikil. Sýningin á
þessu leikriti á Konunglega leik-
liúsinu þá fyrir nokkrum árum
hafði mistekist mjög vegna ým-
iskonar misskilnings frá liendi
leikhússins. Reumert vildi rétta
við lilut skáldsins og sýna al-
menningi j>að sem aðal-leildiúsi
ríkisins, með öllum sínum út-
húnaði og hjálparmeðulum,
lsafði ekki tekist að sýna (hann
var j>á ekki starfandi við leik-
liúsið) — og honum tókst j>að.
Aleinn, í kjól, án andlitsgerfis,
með einglyrni og með bók i
hendi, las liann fyrir agndofa
áheyrendum af undrun og aðdá-
un öll hin margvíslegu hlutverk
leikritsins, svo að hver persóna
naut sín til fulls, aðeins með
fulltingi látæðis hans og mál-
farstilbrigða. Það var upplest-
ursþrekvirki, sem tók svo lang-
samlega fram öllu J>ví, sem eg
hefi lieyrt af J>ví tagi fyr eða
síðar, og aðeins á meðfæri Poul
Reumerts. Eftirvænting og
fögnuður áhorfendanna, sem
skipuðu hvert einasta sæti í hin-
um stóra sal, var svo mikill, að
J>eir klöppuðu í samfeldar 3
mínútur, J>egar Reumert kom
fram fyrir tjaldið, áður en hann
byrjaði — 3 mínútur. Og þeg-
ar upplestrinum var lokið ætl-
uðu fagnaðarlæti jieirra og lófa-
tak aldrei að sléppa honum. —
Það var alveg ógleymanlegt
kvöld.
Seinna i fyrravetur, þegar
hrunið varð á Nýja leikhúsinu
í Kaupmannahöfn og sýningat
urði í að hætla j>ar, brá Reumert
vi'S ug las aftur upp þctta leilc-
rit: „En Idealist“ til ágóða fyrir
leikarana þar, sem ekki höfðu
fengið kaup sitt greitt. Það var
höfðinglega og fallega gert eins
og vænla mátti af slíku stór-
menni í listinni, sem Reumert
er. —
Eg veit ekki hvort Revkvík-
ingar gera sér j>að fyllilega Ijóst
— eða trúa J>ví — að jæir eiga
kost A að heyra í kvöld, liér í
Reykjavik, svo einstæða og stór-
felda snild í upplestursformi
sem liér er um að ræða. Þeir,
sem fara, munu sannfærast.
F. J.
SiMviiöaroar.
Til Siglufjarðar lcom i dag
flutningaskipið Katla með 1000
smálestir matjessíldarsalts frá
Þýskalandi og 15000 liálftunnur
írá Skotlandi undir Ameríku-
síld — hvorttveggja á vegum
síldarútvegsnef ndar.
Fitumagn síldar jæirrar, er
veiddist i fyrrinótt, 18. sjómil-
ur norðaustur af Siglunesi,
reyndist l>annig, að síldin var
feitust 10 af liundraði, mögrust
9 af hundraði og meðalfeit 9,5
af hundraði. Meðalstærð var 36
sentimetrar. Þann 7. júní f. á.
reyndist fitumagn 11.25 af
hundraði og meðalstærð 35,5
sentimetrar. Þann 9. júní 1936
var meðalfita 9.125 af hundr-
aði og meðalstærð 34,39 senti-
metrar. — Einn bátur úr Siglu-
firði var á reknetaveiðum i nótt,
en lirepti vonskuveður og stór-
sjó — reif mjög netin og fékk
30 síldar. Reknetaveiðiferðirnar
í fyrrinótt og nótt voru famar
á vegum Sildarútvegsnefndar
og síldarverksmiðjanna. (FÚ.).
Málverk
af Sigurði búnaðarmálastjóra
Sigurðssyni, málað af Freymóði.
Jóhannssyni, er til sýnis í sýning-
arskálanum við Austurstræti. Mál-
verk af Björgvin Guðmundssyni,
tónskáldi, er til sýnis í glugga Kron
í Alj>ýðuhúsinu. Það er málað af
Eggert Guðmundssyni. Mentamála-
ráð keypti málverk þessi, og mun
í ráði að gera fleiri málverk af
merkum samtíðarmönnum, með það
fyrir augum, að þau verði eign rík-
isins.