Vísir - 16.07.1938, Blaðsíða 3

y ísir
Flóð eru mjög algeng í Rína.
Það fljótið, er flestum flóðun-
um veldur, er Gula-fljótið,
Hwang-Ho, eins og það heitir
á kínversku. Kínverjar kalla það
þó í daglegu tali fult eins oft
nafni, sem þýðir nánast: Mæða
Kína.
Af hverju er það kallað
Gula-fljót?
Af því að hinn gulleiti jarð-
vegur, sem fljótið ber fram með
sér ofan úr liálendinu, litar það.
Hvar sprettur það upp?
Langt uppi í liinu fjarlæga
f jalllendi í Tibet, þar sem lands-
lagið er svipað því, sem sýnt
var í kvikmyndinni „Horfin
sjónarmið“. (Lost Horizons).
Það rennur út í sjó 2.700 milur
frá upptökum sínum, út í hið
svokallaða Gula-liaf við Kína-
strendur.
Hve stórt svæði þekja flóðin,
sem nú standa yfir?
Eitt þúsund fermílur, þ. e. a.
s. hér um bil fertugasti hluti
Islands.
Af hverju stafa vatnavextirnir?
í vorleysingununi stigur
fljótið 30 fet |upp fyrir yfir-
borð sléttunnar í lcring, og er
aðeins haldið í skefjum af varn-
argörðum, sem gerðir eru af
mannahöndum.
Jafnvel undir venjulegum
kringumstæðum nær fljótið 15
fet upp fyrir yfirborð slcttunn-
ar og stafar það af því, að áin
fyllir farveginn með framburði
sínum, svo að þegar varnar-
garðarnir rofna, er ekkert sem
getur hindrað þetta 8. stærsta
fljót í heimi í að gera sléttuna
að stÖðuvatni.
Hvernig fer það að. halda stefn-
unni, þegar varnargarðarnir
brotna?
Það gerir það alls eldíi. 500
síðastliðin ár hefir það breytt
5 sinnum um farveg. Árið 1852
tók fljótið nýja stefnu, ruddi
sér braut yfir Shantung-slétt-
una og myndaði sér nýjan ós
350 mílum frá þeim eldri.
Gula-fljóið hefir meh’a að
segja breytt svo oft um farveg,
að landabréf af gömlu farveg-
unum og skurðunum, sem nú
eru uppþornaðir og ræktaðir,
líkjast einna helst tilgangslausu
kroti eftir lítið bam.
Af hverju taka Kínverjar þess-
um ógnum með svona miklu
jafnaðargeði?
Ef til vill af þvi, að forfeður
þeirra hafa verið þarna svo
lengi, að ógnir Gula-fljótsins
eru orðnar nokkuð, sem maður
verður að sætta sig við, rétt
eins og hin votviðrasömu sum-
ur hér á Islandi.
Löngu áður en sögur bófust,
fóru bópar af fólki niður í dal-
inn, sem Gula-fljót rennur um,
og horfðu í austur, móti hinni
upprennandi sól. Altaf síðan
liefir það dvalið þar og lifað
sínu starfsama, friðsama og fá-
tæklega lífi.
Hvenær byrjaði baráttan við
fljótið?
Gula-fljótið kemur eins þrá-
faldlega við sögu Kínaveldsis,
eins og Rín kemur við sögu Ev-
rópu. Fyrir fjórum þúsundum
ára vai’ð Gula-fljótið óbeinlínis
til þess að gefa Kínveldi sína
fyi’stu raunverulegu konungs-
ætt og sat liún að völdum þang-
að til 1818 fyx-ir Krists bui'ð.
Konungsættin var lcölluð Hia,
eftir samnefndu héraði, sem nú
/ Kína
er í Honan-liéraðinu, og var það
gefið Yu, hinum mikla, fyrir
afx’ek hans i baráttunni við Gula
fljótið.
Hvenær hafa flóð í Gulafljóti
valdið mestri eyðileggingu?
Árið 1852, þegar fljótið
breytti um farveg og „sveiflaði
;skottinu“ yfir 350 mílur. Þá fór-
ust 2.500.000 manns. Aðrar 5
miljónir dóu úr hungri, en
þrisvar fleiri féllu i heimsstyi’j-
öldinni miklu sem stóð þó í 4 ár
Samtals fórst þá eittlivað um
71/2 miljón manna.
Hve oft hlaupa flóð í fljótið?
Hér um bil á liverju ári. Árið
1933 geystist Gula-fljótið yfir
slétturnar og drekti 50.000
rnanna, kvenna og barna, og
bafði næstxim því svelt eina mil-
jón til dauða. 1 ofanálag drektu
flóðin 70 þúsundum nautgripa
og koxri því fólki, sem lifði flóð-
in af, á vonarvöl —- og ltín-
verskir bændur eru nógu snauð-
ii’, þegar gott er í ári.
Koma flóðin á sama tíma á
ári hverju?
Nei, en oftar eru þau um
þetta levti. Til dæmis kom flóð-
ið miklu fyr 1934, þ. e. 1 jclllll-
ar. Bar það þá með sér ísjaka,
sem brutu björgunarbáta, sem
voru með birgðir af matvælum
og hjúkrunargögnum. í það
skiftið tók fljótið 10.000 manns-
lif og gex-ði fjölda manns lxeim-
ilislausa.
Hvað má hafa til marks um
afl flóðanna?
T. d. 1934 réðist Gula-fljótið
á hina ramlega girtu borg
Yensze, og veggir hennar
lirundu fyrir flóðinu miklu
fljótai’, heldur en þeir mundu
nokkurntíma liafa gert fyrir
ákafri skotliríð.
Þegar vatnið fór að kyrrast,
var rétt liægt að sjá húsmæn-
ana, og þá nótt voru aðeins ör-
fáir borgai’búai’, sem komust
lífs af. Fimm þúsund manna
týndu lífinu. Það var erfitt ár.
Flóðin komu aftur í október og
5.500.000 mistu heimili sín og
flóð liljóp einnig í aðra stærstu
á Kína, Yangtsekiang, og í sam-
einingu eyðilögðu þær verðmæti
senx nam 555.750.000 kr.
Hvað skeði árið 1936?
Gula-fljót hljóp erm einu
sinni og lagði i eyði meira en
2000 þorp og varð meira en
10.000.000 manna til tjóns.
Möi’g þúsund ekrur af ræktuðu
landi eyðilögðust og að þessu
sinni var tjónið metið á 6.000.-
000 kr. .
800.000 ltínvei'skir bændur
neituðu þá að yfirgefa lieimili
forfeðra sinna. Umkringdir af
flóðinu, gátu þeir átt hungurs-
neyð í vændurn. Þegar þeir
flýja undan flóðunum, fara þeir
eins stutt og þeir geta, til þess
að geta snúið aftur undir eins
við fyrsta tæltífæri,
Hvað er það, sem Kína þarfn-
ast mest?
Kina þarfnast verkfi’æðinga
til þess að temja Gula-fljótið —
en það bólar ekki á þeirn enn-
þá. —
FulltFúaþlng sambands
íslenskpa bapnakennara
Yfirlit yfir störf þingsins, er ræddi mörg
mál og merk.
Fyrir nokkuru var fulltrúaþing Sambands ísl. barnakennara
háð hér í Reykjavík. Sátu það um 50 fulltrúar úr öllum sýsl-
um landsins.
Þingið var sett með ræðu formanns sambandsins, Sig’. Thor-
lacius, skólastjóra; mintist hann tveggja sambandsfélaga, er
látist höfðu á árinu, þeirra Helga Guðmundssonar, þjóðsagna-
ritara og Ögmundar Sigurðssonar, fyrv. skólastjóra í Hafnar-
firði. Mintust fundarmenn þeirra með því að rísa úr sætum.
Aðalmálin, sem þingið tók til meðferðar, voru þessi:
a) Kennaramentunin.
Kennarar liafa almennan á-
liuga fyrir auklnni mentun
stéttarinnar og krefjast endur-
bóta í því efni. Hafa þessi mál
verið til umræðu á undanföm-
um kennaraþingum og árangur
þess orðið m. a. sá, að fyrir síð-
asta Alþingi var lagt fram
frumvarp þess éfnis, að stofnað
skyldi enxbætti í uppeldisvísind-
um við Háskólann hér. Er ætl-
unin að kennarar geti stundað
þar nám aðallega i fristundum
sínum. Málið dagaði uppi á Al-
þingi, en í því sambandi voru
samþyktar svohljóðandi till. á
þessu þingi:
1. Fulltrúaþing S. t. B. beinir
þeirri eindi’egnxl áskoran til Al-
þingis, að stofnað verði nú á
næsta Alþingi prófessorsem-
bætti í uppeldisvísindum við
Háskóla íslands.“
2. „Fulltrúaþingið felur
stjói’n S. í. B. að vinna að þvi,
að starfandi kennurum verði
gert kleift að liagnýta sér
kenslu í fyrirliugaðri deild í
nppeldisvísindum við Héskóla
tslands“.
b) Atvinnumál unglinga.
Um það mál voru samþyktar
eftirfarandi tillögur:
1. „Fulltrúaþing S. f. B. skor-
ar á stjórn sambandsins, að
vinna að því eftir megni, að
lxaldið verði áfram undirbún-
ingi þess að koma á fót opin-
berum vinnuskóla fyrir ung-
linga á aldrinum 14r—18 ára.
Leggur þingið sérstaka áherslu
á, að vinnuskólinn starfi fyrst
og fremst að vetrinum, og hafi
með liöndum það fjölbreytt
vinnubrögð, að sem flestir ung-
lingar finni þar viðfangsefni
við sitt hæfi. Þó telur þingið
sjálfsagt að halda áfram að
auka á sumarvinnu, sem þegar
er hafin af liálfu ríkisins og
nokkurra bæjarfélaga, og
treystir þvi, að haldið verði á-
fram þvx undirbúningsstarfi,
sem nú er verið að vinna, uns
fengin er viðunandi lausn máls-
ins, t. d. í samræmi við tillögur
þær, er afgreiddar voru frá
fultlrúaþingi S. í. B. 1936.
2. Fulltrúaþing S. í. B. telur
nauðsynlegt, að upp verði tekin
rianari samvinna en verið hefir
milli skólanna, heinxilanna og
vinnumiðlunarskrifstofanna
um atvinnuútvegun lianda ung-
lingum, sem eru að yfirgefa
skólana. Ættu skólarnir sér-
staklega að gera sér far um, að
athuga og rannsaka hæfileika
barnanna, til þess að geta látið
þeim 1 té lioll ráð og bendingar
um, á bvaða sviði lxvert ein-
stakt barn ætti að leita sér at-
vinnu, sem líkindi væru til að
gæti oi’ðíð því til frambúðar.“
c) Ríkisútgáfa skólabóka.
Rætt var um framkvæmd
þeirra laga í einstökum atrið-
um og útgáfu nýrra kenslu-
bóka. Er það eindregin ósk
kennarastéttarinnar að fá xneiri
íhlutunarrétt um þau mál en nú
er. Urn það var samþ. svohlj.
tillaga:
„Fulltrúaþingið leggur ríka
áherslu á, að Ríkisútgáfa náms-
bóka gefi ekki út aðrar náms-
bækur handa barnaskólum en
þær, sem skólaráð barnaskól-
anna leggur til að verði löggilt-
ar. Enda vinni skólaráðið að
þvi, að starfandi kennarar fái
þá ílilutun um samning kenslu-
bókanna, sem nauðsyn er barn-
anna vegna.“
Þá var og rætt um tóbaks-
nautn barna og samþyktar til-
lögur þess efnis, að unnið verði
að því, að koma á banni iá sölu
og afliendingu á tóbaksvörum
til barna og' unglinga innan 16
ára aldurs, og aukin sé fræðsla
barna og foreldra um skaðsemi
tóbaksnautnai’.
Ennfx'émur var rætt urn
nauðsyn þess að lúsinni verði
útrýmt og samþykt eftirfarandi
áskorun til heilbrigðismála-
stjórnarinnar:
„Fjói’ða fulltrúaþing S. í. B.
beinir þeirri áskorun til heil-
brigðismálast j órnarinnar, að
hún láti gera nauðsynlegar ráð-
stafanir til þess að útrýma lús-
inni samtímis alstaðar á land-
inu. Samkvæmt eðli málsins er
aug'ljóst, að úti'ýming lúsarinn-
ar er framkvæmanleg, en
hvorki skaðlaust né vandalaust
fyrir þjóðí'na hð Ima við það á-
stand sem nú er — a. m. k.
sumstaðar á landinu. Virðist
einsætt að læknar, kennai’ar,
lijúkrunar- og yfirsetukonur
um land alt leggist á eina sveif
í þessu máli undir forustu heil-
heilbrigðisstjórnai'innar.“ .
Mörg fleiri mál hafði þingið
til meðferðar, og af þeim mjá
nefna: kvikmyndalcenslu i slcól-
um, útgáfu landkortabókar,
móðurmálskensluna, lifeyri
kennara, launamál þeiri-a og
undirbúning að liátíðahöldum á
,50 ára afmæli kennarasamtak-
anna næsta ár.
Úr stjórninni gengu 4 af
þeim 7 er hana skipa, og voru
kosnir: Sigurður Thorlacius,
Pálmi Jósefsson, Guðjón Guð-
jónsson (allir endurkosnir) og
Bjarni M. Jónsson.
Þinginu lauk með ferð full-
trúanna austur að Sogsfossum
og útifundi í Þrastaskógi. Þar
voru m. a. flutt tvö ex-indi, ann-
að af Ármanni Halldórssyni,
magister: Frásögn frá Vín, en
hitt af Gunnari M. Magnúss:
Um undirbúning fræðslulag-
anna fyrir 30 árum. Um það
mál var að öðru leyti frestað
umræðum vegna fyrirhugaðrar
hátíðahalda ntesta ár, eins og
áður var frá skýrt.
Olympisku leikarnir.
Oslo 15. júlí.
Norska cdympiunefndin kem-
ur saman á fund næstkomandi
mánudag og mun að líkindum
taka ákvörðn um að tilkynna al-
]ij óðaolympiunefndinni, að
Norðmenn óski eftir nð hafa
vetrar-olympisku leikana 1940.
NRP—FB.
Ferðamannastraumur til
Noregs.
Morgenavisen í Bergen segii’,
að ferðamannastraumurinn til
Vestur-Noregs frá útlöndum sé
miklum mun meiri en í fyrra,
þrátt fyrir óliagstæðari veðráttu
það sem af er sumri. Einkan-
lega hefir fjölgað ferðamönn-
um frá Englandi. NRP—FB.
Innilegar þakkir fyrir auðsýnda samúð við andlát og
jai'ðai’för
Siggeirs Torfasonar,
kaupmanns.
Aðstandendur-
Við þökkum innilega auðsýnda samúð við fráfall og
jai-ðai’för
Finnboga Einarssonar,
frá Hofi.
Vandamenn-
Ea
Elsku litli sonur okkar,
Jóharn Fáll,
andaðist 15. þ. 111.
Hildur og Stefán A. Pálsson.
Jón Auðunn Jóns-
son sextugur á
morgun.
Sextugur er á morgun Jón
Auðunn Jónsson, fyrv. alþm.
Hann er fæddur 17. júlí 1878 á
Garðsstöðum í Ögurlireppi,
sonur Jóns Einarssonar bónda
þar og konu lians Sigi’íðar,
Jónsdóttur bónda á Eyri í ísa-
firði, Auðunssonar. Jón Auð-
unn bjó nokkur ár að Garð-
stöðum (1900—1904), en varð
starfsmaður í útbúi Landsbank-
ans á ísafirði 1904 og gegndi þar
bókarastörfum tií 19l4, en þá
vai-ð hann forstjóri þess og
gegndi þvi starfi til 1924. Þing-
maður ísafjarðarkaupstaðar
var Jón Auðunn 1920—1923, en
Þingmaður Norður-Isfirðinga
var liann kjörinn 1924 og var
þingmaður þeiri’a til 1931 og
aftur 1934—1937. Alls hefir J.
A. J. setið á 17 þingum. Hefir
liann alla tíð verið einhver ör-
uggasti maður til sóknar og
varnar í líði Sjálfstæðisflokks-
ins.
Munu sjálfstæðismenn flytja
liorium þakkir sínar og góðar
óskir í tilefni af sextugsafmæl-
inu á morgun.
Síldveiðarnar.
Símfregnir að norðan í morg-
un herma, að veður sé nú gott
fyrir Norðurlandi. Er nú að
hlýna í sjó og lofti og hafa skip-
in, sem, úti eru orðið síldar vör,
en afli er lítill ennþá.
FÚ í gær.
Norðanlands birti til i dag,
lygndi og hlýnaði í veðri, en i
nótt snjóaði niður í xniðjar hlíð-
ar. Útifyrir Siglufirði var enn
þá talsvert mikil kvika siðast er
fréttist, eða um kl. 15 í dag, en
minni veslan Skaga. Flest skip
voru úti i síldarleit, en ekki
liafði orðið sildai-vart. Eitt skip
konx í dag vestan að með 150
mál. Síldin var veidd á mánu-
dag.
FRÁ SÓLBAKKA
OG FLATEYRI.
Rikisverksmiðjan á Sólbakka
hefir til dagsins í dag tekið á
móti 1570 smál. af karfa og
ufsa til bræðslu. Afli togaranna
er þessi: Sviði 553 smál, Maí
544, Hávarður ísfirðingur 472.
Nýtt hraðfrystihús á Flateyri
tók til starfa um síðustu mán-
aðamót og liefir þegar fryst tals-
vert ag kola og lúðu. — Tveir
bálar af Fla tcyri stunda drag-
nótaveiðar og einn þorsk- og
lúðuveiðar. Afli er sæmilegur.
FÚ.
Slys í slldveiöasltiDL
Maður bíðux* baua>
FÚ í gær.
Það slys vildi til á vélhátnuus
Keili frá Sandgerði í morgma
um kl. 9, þar sem hann lá á!
höfninni á Skagaströnd, aS 1.
vélamaður, Ingólfur Þoi’stelns^
son frá Keflavík, 23 ára að aldri*
sem var staddur niðri í vélarv
rúmi skipsins, varð fyrir Ixöggií
af vélarreiminni og beið íxana
samstundis. Fornxaður bátsíns,
sam var bróðir hans, var í klefa
við liliðina á vélarrúmínu, er
þetta vildi tík Heyrðí Ixann ö-
venjulegan hávaða og hljóp?
þegar yfir í vélari'únxið, en þá
var Ingólfur að gefa upp and-
ann. Héraðslæknh'inn á Blöndii-
ósi var tafarlaust kvaddur xmtt
lxorð í skipið, en ekkert varð viS
gert. Var lík Ingólfs flutt tíl
Blönduóss í líklxús sjúkrahúss*
ins þar.
Stúlka
druknar.
Uni lxádegi í gær var lögregt+
unni tilkynt, að starfsstvdfea á
sjúlu-ahúsi Hritabandsins,.
Hanna Helga Kristjáusdóttir frá.
ísafirði, liefði horfið frá vinmttt
sinni kl. 10 urn morgxmími og
var lögreglan beðin áð leítæ
hennar.
Síðar um dagirin tilkynfn
fiskixxxenn, að þeir hefði séð
stúlkuna á floti i 11afnarnaynn-
inu og uáði Iögregláii lienni þá.
Voru gei’ðar bí'gunai'tilnaimír i.
2 klst. á stúlkunni, eu árangurs-
lánst.
Lögreglan télur, að stúlkací'
liafi verið svo skamma stundt i
sjónum, að ef fiskfmemximir
befði tekið hana upp í bát sinia
strax, liefði mátt bjargíx • lífn
liennar.
Norðmenn kjósa Þjóðabanda—
lagsfulltrúa. (
Oslo 15. júlí.
Á ríkisráðsfundi í dag voria
kosnir fulltrúar Noregs á fimdt
Þjóðabandalags'þingsins í sept-
ember næstkomandi. Kosnír
vora Koht utanrikismálaráS-
lierra, formaður, Ilanibro og
Mowinckel, en varamenn dr„
Lange, frk. Reutz og' Caslberg
pi’ófessor. NRP—FB.
aðeins Loftup*