Vísir - 22.07.1938, Page 2

VÍSIR
VÍSIR
DAGBLAÖ
Útgefandi:
BLAÐAÚTGÁFAN VÍSIR H/F.
Ritstjóri: Kristján Guðlaugsson.
Skrifstofa: Ilverfisgötu 12.
Afgreiðsla: Hverfisgötu 12.
(Gengið inn frá Ingólfsstræti).
Simar:
Afgreiðsla 3400
Ritstjórn 4578
Auglýsingastjóri 2834
VerS 2 krónur á mánuði.
Lausasaia 10 aurar.
Félagsprentsmiðjan h/f.
Hitaveitulán-
iðog„óhöpp“
ríkisstjórn-
arinnar.
að er nú kunnara en frá
þurfi að segja, að fjármál-
um þjóðarinnar er svo komið i
svipinn, að grípa varð til þess
óyndisúrræðis á síðasta þingi,
að veita ríkisstjórninni heimild
til þess að reyna að fá 11—12
miljón króna fast lán erlendis,
er í gjalddaga félli á yfirstand-
andi áti og næstu tveimur ár-
um. Þessa láns var síðan leitað,
fyrir hönd rikissjóðs, bæði í
Svíþjóð og Englandi, en í hvor-
ugu landinu tókst að fá það að
svo stöddu. í stað þess var að
vísu gerður kostur á 100 þús.
sterl. punda, eða nál. 2Vi milj.
kr. bráðabirgðaláni í Englandi,
og var því sætt „til þess“, eins
og það var orðað í opinberri til-
kynningu frá ríkisstjórninni:
að hægt væri að inna af hendi
mest aðkallandi greiðslur hins
opinbera.
í tilkynningu ríkisstjórnar-
innar var það Iátið heita svo, að
horfið hefði verið að þessu
ráði, af því að það hefði þótt
„óhentugt af ýmsum ástæðum
að bjóða nú þegar út“ 12 milj-
ón króna fast lán fyrir rikið er-
lendis. En engum gat dulist það,
að það „þótti óhentugt“ að
bjóða út tónið að svo stöddu,
fyrir þá sök eina að slíkt útboð
hefði orðið árangurslaust, eða,
með öðrum orðum, af því að
slíkt lán var að svo stöddu ó-
fáanlegt. Og það dylst þá lield-
ur éngum, að þetta „lánleysi“
ríkisstjórnarinnar hljóti að
stafa af því, að þannig sé litið
á erlendis, að fjármálum þjóð-
arinnar muni i nokkurt óefni
komið i svipinn, og því þyki
ekki fært að svo stöddu að festa
meira fé í löngum lánum hér á
landi en orðið er.
Nú hefir farið á sömu leið
um lánið til hitaveitunnar. En
þá bregður svo við, að stjórnar-
blöðin Iáta svo sem þau séu al-
veg höggdofa yfir því, að þann-
ig skyldi takast til um það lán.
Og hlað fjármiálaráðherrans
lætur svo um mælt, að „ef slíkt
óhapp hefði hent ríkisstjórnina
og nú hefir hent Pétur borgar-
stjóra í annað sinn þá mundi
það liafa orðið sjálfstæðis-
mönnum mikið fagnaðarcfni.
Blaðið lætur svo sem þvi sé al-
veg ókunnugt um samfskonar
„óhapp“, sem henti ríkisstjórn-
ina á dögunum, fyrst í Svíþjóð
og átti svo eftir að koma yfir
hana aftur jafnharðan „í annað
sinn“ í Englandi.
Og svo blygðunarlaust er
blaðið, að það vísar jafnvel til
synjunarinnar um 12 miljón
króna lánið, sem rikisstjórnin
reyndi fyrst að fá í Svíþjóð og
síðan á Englandi, sem sönn-
un þess að ekki gæti verið
um það að ræða, að synj-
að hafi verið um hitaveitu-
lánið sökum vantrúar erlendis
á fjárhag þjóðarinnar! „Ríkið
sjálft“ liefir um likt leyti feng-
ið lán erlendis, segir blaðið, og
„synjun hefði ekki siður átt að
ná íil þess láns en hitaveitu-
lánsins, ef um væri að ræða
nokkura vantrú erlendis ó fjár-
hag þjóðarinnar! En livaða lán
er það, sem blaðið á við, að
„ríkið sjálft“ hafi fengið erlend-
is, og búast hefði mátt við, að
synjað hefði verið um, eins og
liitaveitulánið, ef ekki væri
ríkjandi fult traust á fjárhag
þjóðarinnar? Það er þessi rúm-
lega sjötti hluti 12 milj. kr.
lánsins, sem ríkisstjórnin fékk í
Englandi, ekki sem fast lán, til
langs tíma, heldur sem hráða-
birgðaúrlausn, til þess að gera
ríkinu það mögulegt, að inna af
hendi á gjalddaga „mest að-
kallandi greiðslur hins opin-
bera“ í Englandi! En ef þetta
skyndilán, eða þessi hráða-
birgðahjálp, hefði ekki fengist,
þá verður ekki annað ráðið af
áður umgetinni opinberri til-
kynningu ríkisstjórnarinnar, en
að þessar „mest aðkallandi
greiðslur hins opinbera“ í Eng-
landi hefðu fallið niður, og er
því i rauninni ekki um nýtt lán
að ræða, heldur að eins um
bráðabirgða gjaldfrest á þess-
um greiðslum! Hinsvegar var
ríkisstjórninni algerlega synjað
um fasta lánið, sem hún ætlaði
að fá, bæði í Sviþjóð og Engr
landi. Og yfir því hefir enginn
hlakkað eða lostið upp fagnað-
arópi.
Þetta sama blað ríkisstjórnar-
innar sakar borgarstjóra um
það, að hann hafi „pukrast
með“ liitaveitulánið „á bak við
alla aðila, sem veitt gáíu mál-
inu lið“. Ekki þarf að efast um
það, að ríkisstjórnin hafi fús-
lega viljað veita lið sitt til þess,
að lán þeíta fengist. Hitt er
meira vafamál hvernig sú lið-
veisla hennar liefir gefist, með
því að hefja umleitunarinnar í
Svíþjóð eftir 12. milj. kr. lán-
inu um sama leyti og verið var
að semja um hitaveitulánið.
En árangurinn varð sá, að synj-
að var um bæði lánin.
Hlftk iiísiÉii
Sisjá, m velðiir
byltinou i Hsiræli
09 náttúruvísinduin.
Berlín 22. júlí. FÚ.
Þýskum vísindamönnum hef-
ir nú tekist að gera nothæfa
nýja smásjártegund, sem unnið
hefir verið að síðan 1930. Nefna
þeir hana „ofursmásjá“ (Uber-
mikroskop), og getur hún
framkallað 30000-falda „for-
stækkun“ og um 100.000-falda
„eflirstækkun“ (Nachvergrösze-
riing). Þar sem við venjulegar
smásjár eru aðeins notaðir Ijós-
geislar hér um bil 1/10000 mm.
að öldulengd, getur þessi nýja
smásjá notfært sér liinar stystu
tegundir raf segul m agnsgeisla,
alt niður í 1/1000.000.000 mm.
öldúlengd, sem framleiddir eru
Ríkisstjdrn Tékkdslovaka mun brátt leggja
fram tillögur um framtíðarskipulag ríkisins.
Nokkrum fylkisþingiim meö
víðtæku valdi verðuF
komið á fét.
EINKASKEYTI TIL VÍSIS.
M/nn/ng clr. Charcot og
félaga hans af „Pour
London, í morgun.
Fréttaritari Times skýrir svo frá að langt sé
komið að ganga frá tillögum þeim, sem ríkis-
stjórnin í Prag hefir á prjónunum, um fram-
tíðarstjórnskipulag í Tékkóslóvakíu á grundvelli, sem
tryggi rétt þjóðernislegra minni hluta í landinu. Eins
og kunnugt er skiftist Tékkóslóvakía í fimm Iands-
hluta, þeir eru Bæheimur, Moravia, Slovakía, Slesía
(sneið af Slesíu) og Rutheria. Ráðgert er, samkvæmt
tillögum ríkisstjórnarinnar, að hver þessara landshluta
fái heimastjórn og eigið þing. Enn er þó eigi tekin fulln-
aðarákvörðun um hvort fylkisþingin verði 4 eða 5.
Hvert þing hefði fulltrúadeild og verði fulltrúarnir
kosnir með því fyrirkomulagi, að hver þjóðernislegur
minnihluti hafi þingmenn í réttu hlutfalli við kjós-
endafjölda. Hvert hérað hefði héraðs- og sveitarstjórn-
ir að mestu einráðar um innanhéraðsmál. En þing
hinna 4 eða 5 landshluta fengi í sínar hendur allvíðtækt
vald og takast á hendur margar af þeim skyldum, sem
nú hvíla á herðum stjórnarinnar í Prag.
United Press.
Xiebrun fer i heimsókn til Engf-
lands samkvæmt bodi Breta-
konung's*
EINKASKEYTI TIL VÍSIS.
London, í morgun.
Lebrun ríkisforseti Frakklands hefir þegið boð
Georgs VI. Bretakonungs um að koma í opin-
bera heimsókn til London snemma árs 1939.
Bresku konungshjónin komu fram á svalir Qai
d‘Orsay á miðnætti síðast liðnu og voru þau hylt af
mannfjöldanum, sem safnast hafði saman fyrir fram-
an höllina. voru þar tugþúsundir saman komnar og
ætlaði fagnaðarlátunum aldrei að linna. Var dagurinn
í gær seinasti hátíðardagurinn í tilefni af komu kon-
ungshjónanna og var aðalviðburður dagsins hin mikla
hersýning í Versölum.
United Press.
Ferð floQbátsins „Mercury"
gekk að ðsknm og veknr
alhelmsathygli.
EINKASKEYTI TIL VÍSIS.
London, í morgun.
Flugbáturinn Mercury lenti í Montreal í gær, eftir
viðkomulaust flug frá London. Því næst hélt
hann áfram ferð sinni frá Montreal, eftir
stutta viðdvöl, og kom til New York síðdegis í gær. —
Hefir Atlantshafsflug þetta vakið hina mestu athygli
um gervöll Bandaríkin, enda er nú alment litið svo á,
að þess sé skamt að bíða, að reglubundnar flugferðir
hefjist yfir Atlantshaf, en það er mjög um það rætt,
hvaða þjóð muni verða fyrst til að byrja reglubundnar
póst- og flugferðir yfir hafið, en undirbúningi breskra
og amerískra flugfélaga virðist hvað lengst komið, en
einnig hefir verið um það rætt,að bresk og amerísk f lug-
félög hafi með sér nána samvinnu um flugferðirnar,
er þær eiga að hef jast næsta ár.
United Press.
með 60.000—100.000 volta raf-
magnsspennu. Talið er, að með
tæki þessu megi takast að upp-
götva ýmsar sýklategundir, sem
eru of smáar til að sjást í venju-
legri smásjá, svo sem mislinga-
sýkilinn og þann, sem veldur
gin- og klaufaveiki. Aðeins þrjú
eintök hafa til þessa verið smíð-
uð af hinni nýju smásjá.
quoi pas?‘( heiðruð.
Minnmgaratliöln i kirkjugarðinum
í Fossvogi.
Það mun óhælt að fullyrða, að engum bæjarbúa, sem hér var
þ. 30. september 1936 mun úr minni liðið, er sálumessa var
sungin í Kristskirkju í Landakoti yfir dr. Charcot og félögum
hans, af frakkneska hafrannsóknaskipinu „Pourquoi pas?“,
sem þá hafði farist fyrir skömmu, undan Straumfirði á Mýr-
um, en af allri hinni vösku sveit ,er á skipinu var, komst lífs
af að eins einn maður. Þennan dag voru 22 lík borin í Krists-
kirkju — og var það átakanlegri sjón en svo, að nokkur er við-
staddur var muni gleyma. En nokkur lík rak eftir þetta og voru
þau grafin í kirkjugarðinum við Fossvog. 1 dag fór þar fram
hátíðleg og látlaus athöfn, er blóm voru lögð á grafir hinna
frakknesku sjómanna, er þar hvíla, í minningar skyiti ekki að
eins við þá, sem þar hvíla í íslenskri jörð, heldur og félaga
þeirra, sem kvaddir voru hér 30. september 1936 og hinstir
hvíld fengu í skauti ættjarðar sinnar. Eins og þá tóku nú skátar
þátt í minningarathöfninni, til þess hvorttveggja í senn að
heiðra minningu hins göfuglynda og merka vísindamanns og
skátaforingja, dr. Charcot, og hinna djörfu félaga hans allra —
en hvar skyldi hreinlyndir æskumenn, sem ala göfugar hug-
sjónir, frekar kjósa að halda heiðursvörð en við hvílustað slikra
manna, er þeirra er minst á lotningar og bænarstund?
Viðstaddir minningarathöfn-
ina voru M. Voillery, ræðismað-
ur Frakka, heiðursforseti Alli-
ance Francaise, frk. Thora
Friðriksson, form. Alliance
Francaise P. Þ. J. Gunnarsson
stórkaupmaður, skátaliöfðingi
íslands, dr. Helgi Tómasson,
Marcel Champetier de Ribes,
frakkneski skátinn, sem hingað
kom á skátamótið í hoði Alli-
ance Francaise, og floklcur ís-
lenskra skáta, sem mynduðu
lieiðursvörð við grafir liinna
frakknesku sjómanna, og báru
íslensku skátarnir frakkneskan
fána og íslenska.
M. Voillery, ræðismaður
Frakklands, talaði við grafir
sjómannanna, mintist þeirra og
dr. Charcot, sem hann lýsti sem
einu af stórmennum Fraklc-
lands, miklum vísindamanni og
sönnu göfugmenni, en jafn-
framt þakkaði ræðismaðurinn
hlýhug þann og velvild, sem dr.
Cliarcot hefði notið á íslandi,.
og Frakkar yfirleitt.
Lagði ræðismaðurinn vönd
hlóma í þjóðlitum Frakklands
á gröfina, en skátarnir létu fán-
ana siga á meðan til hálfs, í
lotningarskyni, en aðrir við-
staddir stóðu berhöfðaðir
hneigðu höfði.
Frakkneski skátinn Marcel
Champetier de Ribes sagði
nokkur orð og mælti á ís-
lenska tungu. Komst hann svo
að orði:
„Háttvirtu tilheyrendur!
Af klökkum huga flyt eg
kveðju liinna frakknesku sjó-
mönnum, sem látið hafa lífið
fyrir fósturjörðu sína við
strendur íslands.
I nafni frakkneskra skáta, en
foringi þeirra var Dr. Charot,