Vísir - 03.08.1938, Side 3

VlSIR
Mæöiveikin.
Furdulegar
Svo mun nú taliö nokkuð al-
ment, að mæðiveikin, liinn
háskalegi vágestur landbúnað-
arins, hafi farið öllu liægara
yfir siðastliðinn vetur og vor,
en verið hefir undanfarin miss-
eri. Þykir sumum bændum því
ekki vonlaust, að pestin sé nú
í nokkurri rénan og hráðasta
hættan í þann veginn að vera
um garð gengin.
En valt mun að treysta því,
að svo reynist, ef sýkin herst
í sveitir og liéruð, sem liún hef-
ir ekki lierjað áður. Þar gæti
hún ef til vill hlossað upp með
svipuðu afli og afleiðingum,
sem í Borgarfirði og Húna-
vatnssýslu.
Stöku hæir á pestarsvæðun-
um hafa sloppið að þessu, livað
sem veldur og liversu sem sið-
ar kann að fara. Fé frá
þessum hæjum imm þó liafa
haft samgang við fé af sýktum
heimilum, jafnt í afrétti sem
lieimahögum. Iiinsvegar liefir
hrunið og tjónið orðið ægilegt
á nálega hverjum bæ í sumum
sveitum. Og all-mörg heimili
víðs vegar um pestarsvæðin,
munu nú gersamlega sauðlaus.
Þar hefir öllu fé verið lógað,
af ótta við algert hrun. Sum-
staðar hefir pestin drepið fé
árum saman, án þess að grip-
ið hafi verið til niðurskurðar
á heilhrigðu fé, og virðist nú
tekin að hægja á sér. Þegar
þannig hagar, getur mönnum
virst svo í fljótu bragði, sem
pestin sé í greinilegri rénan.
En vitcinlega þarf slílc rénan
ekki að merlcja annað en það,
að sá hluti fjárins, sem eftir
lifir, sé lítt næmur eða ónæm-
ur fgrir sóttinni.
Sumir bændur munu þeirr-
ar skoðunar, að fé þeirra hafi
að vísu sýkst meira og minna,
en staðist sjúkdóminn og batn-
að smám saman flestu eða
öllu.
Margir bændur segjast Iiafa
veitt þvi eftirtekt, að hrein-
ræktað fé verjist pestinni bet-
ur og sé ónæmara en hitt, sem
blandað er aðfengnum sauð-
fjár-kynjum. Sú skoðun er að
minsta kosti all-rík í Húna-
vatnssýslu, einkum vestan-
verðri, að fé, sem blandað er
þingeysku kyni, sé mjög sótt-
næmt og að öllu veikfeldara
en hinn forni og harðgerði
kynstofn lieima fyrir. Vestur-
Húnvetningar munu liafa gert
talsvert að því, að hæta fjár-
stofn sinn með kynblöndun, og
hafa keypt þingeyska hrúta í
því skyni. Hefir sú hlöndun
leitt til þess, að féð liefir orð-
ið fríðara og 'vænna en áður
gerðist, en nú 'liefir það orðið
pestinni mjög að bráð og veitt
mildu minna viðnám en hrein-
ræktaði stofninn. Lét bóndi
einn hiinvetnskur svo um mælt
fyrir skömmu, að í sinni hjörð
hefði nú nálega lwer einasta
lcind af þingeyska lcyni orðið
pestinni að bráð, en fátt eitt
af hreinræktaða stofninum,
enn sem komið væri. — í hin-
um ágætu fjársveitum Húna-
vatnssýslu vestan Blöndu, mun
nú víða svo komið, að hænd-
ur liafi mist um helming fjár
sins, en sumir miklu meira.
Nokkur von þólti um það
fyrst í stað, svo sem líldegt má
þylcja, að takast mætti að
varna því, að mæðiveikin hær-
ist austur fyrir Blöndu. Jökul-
vötn eru vissulega mikill stuðn-
ráðstafanip.
ingur við vörsluna, en þó hef-
ir fé islöppið yfir þau, þrátt
fyrir all-þéttskipaðan vörð frá
jöklum til hafs. — Verður það
naumast talinn góður árangur.
Mæðivcikin liefir gert vart
við sig á all-mörgum bæjum
í Vindhælishreppi, svo sem
Vindhæli, Hafursstöðum,
Kambalcoti, Ytri-Ey, Syðri-Ey,
Njálsstöðum og Kirkjubæ. —
Og vel má vera, að bæirnir sé
fleiri, þó að eg hafi ekki lieyrt
þess getið.
Fyrir rúmum hálfum mán-
uði (14. eða 15. júlí) varð pest-
arinnar vart á Njálsstöðum —
insta bæ á Skagaströnd — með
þeim atvikum, að þar fanst
dauð eða dauðvona kind í haga
Var talið víst, að mæðiveikin
mundi liafa orðið henni að
fjörtjóni.
Mun stjórnarvöldunum liafa
verið tilkynt þetta þegar í stað
eða þeim mönnum, sem vfir
pestarmálin eru settir.
Og nú var ekki haldið að sér
höndum eða sofið á verðinum,
heldur brugðið við og gefnar
út fyrirskipanir, sem mörgum
munu þykja Inokkuð? úrleiðis
frá vegum lieilbrigðrar skyn-
semi.
Það var upphaf liinna miklu
fyrirmæla, að. hefja skyldi taf-
arlaust smalamensku á fé
bóndans. En þar næst skyldi
koma innrekstur, brottflutn-
ingur og sala fjárins. Rílcis-
sjóður ætlaði að lcaupa altan
hópinn!
Þess þarf naumast að geta, að
fé Njálsstaða-bóndans var
komið um allar jarðir — nú
í miðjum júlímánuði —- og
hafði vitanlega liaft meiri og
minni samg'ang við fé næstu
granna og margra annara í alt
vor og sumar.
I liinni fyrirskipuðu smala-
mensku eða skyndi-göngum,
var að sögn kunnugra manna
farið víða um fjöll og dali og
sópað á einn stað öllu því fé,
sem fyrir varð. Þvi næst var
safninu kássað saman í hús eða
rétt til sundur-dráttar.
Vitanlega eru heldur litlar
líkur til þess, ;að alt Njálsstaða-
féð hafi komið fram eða fund-
ist í smalamenskunni og auð-
vitað liafa sjúkar kindur eða
sýktar gelað leynst, engu síð-
ur en heilbiágðar. Má því fast-
lega gera ráð fyrir, að smöl-
unin hafi ekki náð tilgangi sin-
um að þessn leyti. Hún hefir
ekki orðið annað en kák og
vandræða-fáhn. Hitt er elcki
allskostar ósennilegt, að sam-
anrekstur fjárins og óh já-
kvæmilegur troðningur í rétt
eða húsi, lmfi getað valdið
smitun, ef sjúkar kindur eða
sýktar liafa verið í safninu.
Þessu næst var fé Njálsstaða-
bóndans djregið :úý hjö’rðinni
og- sent á bifreiðnm eittlivað
vestur í sýslu — jafnvel alla
leið vestur á Vatnsnes. — Hafa
kunnugir menn giskað á, að
flutningskostnaður á hverja
lcind fullorðna muni eklci hafa
orðið undir 4 krónum.
Þess er áður getið, að ríkis-
sjóður hafi keypt fé það, sem
hér um ræðir. Munu kaupín
hafa gerst lieima á Njálsstöð-
um og flutningskostnaðurinn
lagst á rikissjóð. Um verð fjár-
ins cr það að segja, að fullyrt
var nyrðra, að ær lwer með
einu lambi hefði verið greidd
ineð ðO krónum. Um hitt voru
menn ekki á einu máli, hvað
verðið hefði verið fyrir ær með
tveimur lömbum (tvílembur).
Þóttust sumir vita með vissu,
að það hefði verið 60 lcrónur,
en aðrir hugðu það nolckuru
lægra.
En um það virtust allir eins
liugar, að ráðstafanirnar á
Njálsstaða-fénu væri hinn
furðulegasti barnaskapur og
gætu ekki orðið að neinu gagni.
Kostnaður ríkissjóðs af vörn-
um gegn útbreiðslu mæðiveik-
innar er orðinn geysimikill, en
árangurinn miklu minni en
vonir manna stóðu til. Þykir
mörgum hændum illa og ó-
giftusamlega liafa verið á
lialdið af liálfu stjórnarvald-
anna. Þau hafi sofið von úr
víiti, er háskinn var skollinn
yfir, og með þvi framferði sínu
veitt pestinni .riflegan ! út-
hreiðslufrest, einstökum mönn-
iim og alþjóð til skapraunar
og tjóns. Hitt annað, að livorlci
girðingar né varsla hafi lcom-
ið að fullum notum, þrátt fyr-
ir all-mikinn mannafla og
geysilegan fjáraustur. —
I fyrra sumar slapp fé gegn
um flestar eða allar varðlínur
og yfir hvert vatnsfall, sem
vörðum var ætlað að gæta.
Vonandi tekst varslan eitthvað
betur í sumar, og virðast þó
margir liafa heldur litla trú á
því, að svo muni reynast.
P. S.
Sildveiðarnar
istl al 08 besta
veiliueður, sem kom-
ið fioíir ð sumrinu.
EINKASKEYTI TIL VÍSIS.
Siglufirði í morgun.
I gær og nótt lögðu þessi skip
síld í bræðslu: Njáll 100 mál,
Mars 470, Gulltoppur 400, Gull-
toppur/Hafaldan 600, Sjöfn250,
Oliwette 450, Munhm 250, Már
100, Fylkir 100, Jón Þorláksson
300, Lagarfoss 100, (Óðinn/Ó-
feigur 400, Snorri 400, Venus
700, Drifa 400, Grótta 300, Is-
björn 650, Síldin 1000, Vísir250,
Frigg 300, Haraldur 400, Bragi
100, Fylkir 550, Skúli fógeti/
Bragi 250, Sigriður 1300, Sæ-
björn 600, Eggert 250, Vébjörn
60Ó, Freyja 400, Erlingur 1200,
Ásbjörn 650, Bjarnarey 750,
Vesh'i 450, Arthur/Fanney 300,
Þór 150, Þorgeir goði 450,
Ágústa 400, Þorsteinn500, Skúli
fógeti 400, Unnur 300, Hafald-
an 250, Sæborg 250, Harpa 350,
Einar Þveræingur 150, Kári 500,
Erna 220, Höskuldur 550, Þór/
Iirisey 150. — Ennfremur hafa
mörg skip lagt upp í salt. —
Óliemju mikil síld veiddist við
Flatey í gær og komu flest skip-
in þaðan. Einnig hefir fengist
mikil síkl út af Siglufirði.
Þráitin.
Svartur sjór af síld var fyrir
cllu Norðurlandi í gær og mok-
afli.
1 gær var besta veður, sent
komið hafði á sumrinu á Norð-
urlandi og óð síldin um allan
sjó.
í gærkveldi og nótt kom
fjöldi skipa af veiðunt til Siglu-
fjarðar. Ríkisverksmiðjunum
einum bárust í nótt um 20.000
mál. Skipin, sem komu með
síld, voru svo rnörg, að þau
Icomust ekki öll að til þess að
losa, og biðu í morgun 10—20
skip eftir losun á Siglufirði.
Síra
Bjarni Þorsteinsson
frá1 Siglufirði
andaðist í gær hér í bænunt, í
Landakotssjúkrahúsi, en þar
hafði hann legið rúmfastur frá
þvi í byrjun maímánaðar.
Síra Bjarni var 76 ára og var,
frá þvi i fyrrahaust, til heimil-
is liér í hænunt lijá dóttur sinni
og tengdasyni, Steingrími
Björnssyni. Síra Bjarni liafði
átt við æðakölkun að striða unt
nokkurt slceið og var Itrumur
orðinn.
Æviatriða þessa merka
manns verður síðar getið hér
í hlaðihu.
Maðup bíðup
bana af slys—
föpum.
EINKASKEYTI TIL VlSIS.
Akureyri í gær.
I dag kl. 11,30 var vörubif-
reið að flytja fallhamarsbúkka
frá Oddeyrarlanga að Tuliníus-
arbryggju. Garnall ntaður, Jón
Jóhannesson, Lækjargötu 9, sat
á pallinum. 1 Skipagötu rakst
búkkinn í streng, er lá milli
símastaurs og rafstaurs yfir göt-
una í þriggja rnetra ltæð. Sóp-
aðist búldcinn og maðurinn aft-
ur af bílnum. Maðurinn rotað-
ist, en var fluttur á sjúkrahús-
ið og andaðist þar um ltádeg-
isbilið.
Jón lieitinn var ntágur Magn-
úsar heitins Kristjánssonai* óg
var vel metinn og gantall borg-
ari i Akureyrarkaupstað.
Fréttaritari.
Ferðafélag íslands
ráðgerir að fara hringferð um
Borgarfjörð 'unt næstu helgi. Lagt
á stað á laligardagseftirmiÖdag kl.
3/á og ekið unt Þingvöll, Kaldadal,
Húsafell og til Reykholts og gist
þar. — Á sunnudagsmorgun farið
frá Reykholti upp í Norðurárdal að
Hreðavatni, Hreðavatnsskála, geng-
ið að fossinum Glanna og komið
við hjá hinum fagra fossi Laxfossi.
Verði bjart veður og gott skygni,
verður ef til vill gengið á Baulu.
Heimleiðis verður ekið um Hvítár-
brú fyrir framan Hafnaríjall um
Hvalfjörð og til Reykjavikur. í
þessari stuttu ferð sér iólk afar-
mikið af fjölbreyttri náttúrufeg-
urð, att frá hæstu jökúltindum nið-
ur í fjarðarbotna. — Komið heim
aftur á sunnudagskvöld. Farmiðar
seldir hjá gjaldkera félagsins, Kr.
Ó. Slcagfjörð, Túngötu 5, til kl.
7 á föstudagskvöld.
I nótt komu til Djúpavíkur:
Kári með 673 mál, Pilot nteð
227 og 184 tn. i salt, Ólafur með
1200 mál og 165 tn. í salt,
Máliney 270 tn. í salt, Tryggvi
gamli 1400 mál, Bragi 1100 mál.
Aflinn fékst við Vatnsnes og
Skaga.
Sómenn segja, að fyrst nú sé
síldin farin að vaða eðlilega, . .
15 stiga hiti var á Djúpavík í
morgun. Norðan andvari, þykt
loft og síld um allan sjó.
Til Hjalleyrar komu í gær:
Gloria með 302 mál, Fjöhiir
með 887, Jökull með 1200 og
Mímir nteð 751. Línuveiðararn-
ir Garðar og Huginn komu i
morgun, báðir með fullfermi.
Til Hjalteyrar hafa nú borist
78.000 mál síldar, en á santa
tíma í fyrra höfðu verið sett þar
á land 96.000 mál.
Það tilkynnist að faðir okkar,
Bjarni Þorsteinsson,
fyrv. prestur í Siglufirði andaðist á Landakotsspítala í gær.j
Börn hins látna.
Barónsstig 19, var bormn til
moldar 24. júní(dáinn 12. júní).
Haraldur var fæddur 1873, 2.
mars, á Læknisstöðum á
Langanesi. Þaðan fluttist liann
með foreldruni sínum, 5 ára,
að Skála i sömu sveit og ólst
þar upp. Árið 1897 kvæntist
hann Ólöfu Helgu Baldvinsdótt-
ur frá Gunnólfsvík á Langanes-
strönd. Reistu þau bú þar.
Þau eignuðust 2 dætur. Eftir
fárra ára sambúð misti hann
konu sina og aðra dótturina.
Hin lifir og er húselt á Vopna-
firði.
Árið 1910 kvæntist Haraldur
öðru sinni, Þuriði Hannesdótt-
ur, sem þá var ekkja og bjuggu
þau á Gunnólfsvík til 1917, en
fluttust þá til Vestmannaeyja.
Þaðan fluttust þau 1921 til
Reykjavíkur og bjuggú þar síð-
an. Þuriður er eftirlifandi og
ekkja í annað sinn. Býr hún á
Barónsstíg 19. Hún á 2 dætur
á lífi af fyrra lijónabandi. En
þeim Haraldi varð eigi barna
auðið.
Þessar stjúpdætur Haraldar
sál. minnast föðurlegrar vernd-
ar hans og aðstoðar með þakk-
læti og söknuði. Samskonar
huga renna frændfólk og vinir
yfír moldir hans, þakkliátum
liuga með saknaðartílfihningu.
Þetta er sagan, sem altaf er
að gerast.
Sá sem skrifar þessi orð kvnt-
ist Haraldi Magnússyni fyrst
fyrir 6 árum og hefir æ síðan
verið það mikils virði. En eg
vildi nú óska þess, þótt um
seinan sé, að eg liefði kynst
honum fyrir sex sinnum sex ár-
um. Svo heilsteyptur var liann
og mikilsverður samferðamað-
ur öllum sem unna dáð og
drenglund, Irygð og trúmensku
í orði og verki — öllum sem
þarfnast meiri mannkosta,
meiri skapfestu, að það var eft-
irsóknarvert að lcynnast lion-
um. Ef til hans var leitað, þá
hjálpaði hann hiklaust og af-
dráttarlaust, eins og hugprúður
sjósóknari hjálpar skipbrots-
manni í hæstu nauð. Hann var
líka talínn hugdjörf hetja i
hömrum og á sjó, á þroska og
manndómsskeiði. Og þá kosti
bar hann með sér og sýndi að
lokum þá er mest á reyndi, i
langri og þungri banalegu.
Haraldur Magnússon mintist
sveitunga sinna, talaði vel um
þá og bar þeim vel sögu. Eg
býst við að margir þeirra
mundu fúsir á að hæta góðum
orðum við þessi minningarorð.
En það er þá betra að segja
heldur of fátt, en of margt um
Iátinn vin. Auk kynna minna af
Haraldi, þessi fiáu ár, er mér
annars vegna máskylt að minn-
ast Iians, þar sem hann var
förunautur systur minnar sið-
ustu 28 ár æfi sinnar. Að leiðar-
lokum minnist hún og manns
síns, sem sannrar hetju, dugn-
aðarmanns, atorkumanns, ágæt-
ismanns, skyldum og vanda-
lausum.
Flokksmaður í stjórnmálum
var Haraldur Magnússon ákveð-
inn, eiiibeittur og trúr og var
ekki á mínu færi né annara að
]>oka honum hársbreidd frá ör-
llSgu fylgi. Á sama hátt var
liann og einlægur og trúr vin-
ur vina sinna, áreiðanlegur og*
hreinskiftinn svo af har.
Haraldur sál. átti jafnan af-
komu sina að sækja undir högg
áreynslunnar og lilífði sér þan
ekki. Hann fór heldur ekki var-
hluta af andstreymi í lífincu
Með það á vitorði, ásamt því a'tS
hann varð hálfsjötugur, þa
verður eigi sagt að dauða hans
hafi borið mjög óvart að. — Og
Þegar lögð er önd að hjarta
liart við lokið dauðastríð,
þá er engin þörf að kvarta,
þá er komin vorleg tíð.
Þegar samtíðarmaður er far-
inn, þá skýrast kostir hans, svo
að hann lifir í minnum. Enginií
veit livað ált hefir fyr en misft
liefir. Þessi fáu orð eru þá líka
vottur þess, ófullkomin ininn-
ingarorð um svo mætan mann.
En það eru lika hjartans orð,
hjartans þakkir, sameinaaðar
lijartans þakkir.
Litla-Hvammi, 21. júlí 193&.
Stefán Hannesson-
Veðrið í morgurf.
1 Reykjavík 13 st., heitast í gær
15, kaldast í nótt 12 st. Úrkoma í
gær 1.0 mm. Sólskin í gær 3.8 st.
Heitast á lændinu í morgun 16 st.,
Bolungarvík og Raufarhöfn, kald-
ast 9 st., á Papey. — Yfirlit: Lægð-
in er nú um 500 km. suðvestur af
Reykjanesi og hreyfist í norðaust-
ur. — Horfur: Suðvesturtand:
Stinningskaldi á suðaustan eða
sunnan. Rigning öðru hverju. Norð-
urland, norðausturland: Sunnan
kaldi eða gola. Sumstaðar dálítil
rigning.
Skip Eimskipafélagsins'.
Gullfoss er í Reykj'avík.. Goðá-
foss kom til Isafjarðar kL II i
morgun. Brúarfoss er i Grimsby.
Detjtifoss ier á leið til /HuII frá
Hamborg. Lagarfoss er á leið til
Kaupmannahafnar frá Austfjörð-
um. Selfoss er i London.
E.s. Súðin
var í Stykkishólmi í gær..
Höfnín.
Geir kom í: gær/ og fö’r á veiðár
; í morgurr. Júpiter konr til að taka.
ís í gær og fór síðan aftur á veið-
1 ar- Olíuskipið British Tommy fór
; í gær.
Ægir,
júli-heftið, er nýkomið úr. Flyt-
| ur það rrreðal annars greinar urn:
Hafrannsóknaskipið Dana, Snæ-
björn í Hergilsey, Hugleiðingar ura
niðursuðuverksmiðju S.I.F., fisk-
neyslu Egypta, hvalveiðasýninguna
í Osló, yfírEtsfréttir um aflabrögð,
síldveiðina 1938, fiskveiðar Afríku-
manna, sölu sjávarafurða og mark-
aðshorfur, fréttir úr verstöðvunum,
fiskaflann á landihu,, útflutníng
sjávarafurða o. ff.
Hjónaband.
1 dag verða geíin saman í hjónar-
hand í Kaupmannahöfn ungfní
Svava Halldórsdóttir frá Hvann-
eyri, dóttir Halldórs heitins skóla-
stjóra, og Gunnar Bjarnason, Bene-
diktssonar frá Húsavík. Heimili
þeirra verður í Vencfersgade 2y.
Kaupmannahöfn.
Iljúskapur.
Y ígslubiskup Friðrik Rafnar
gifti í gær ungfrú Guðrúnu Ragn-
ars og Geir Borg í Akureyrarkirkjo,
Ný bók.
Um miðjan næsta mánuð kemur
út hók, er heitir: ,.A vcgum and~ •
a»s", eftir Grétar Fells. Bókin er
nærri 10 arkir að stærð og er gef—
in út af Gúðspekiíélagi íslands.