Vísir - 04.08.1938, Blaðsíða 3

VlSIR
Knútur Arngrímsson ;
íslands minst að Eiði.
Barátta Sjálfstæðisflokksiiis er sam-
kvæmt eðli sínu frelsisbarátta allrar
íslensku þjóðarinuar gegn innlendu
og erlendu kúgunai valdi.
Síldarútvegsnefnd stöðvap
matjessöltun á SiglultFdi og
lieldup fast við bann gegm
slíkri sðltun á Múnalóasílá
þótt sú síld sé vel söltun»
aphæf.
Eg átti því láni aÖ fagna, fyrsta
sinn, er eg sótti samkomu hér á
Eiði, a'ð þá var sólríkur, fagur dag-
ur. Sundin voru lygn og blá, fjalla-
hringurinn hreinn og skýr. Allir
þeir litir blöstu við sjónum, sem
einkenna ísland helst, er það tjald-
ar sínu besta og við unnum því
ntest. Og eg hugsaði þá, og eg
hugsa svo einnig í dag: Það var
gott, að Sjálfstæðisflokkurinn valdi
sér þennan stað fyrir sumarskemti-
stað, því að þar sem landið hríf-
ur okkur mest, ætti að brenna heit-
ast ástríðan til að vinna því gagn.
Og eg segi aftur: Það var gott, að
Sjálfstæðisflokkurinn valdi sér
slíkan stað, af því að stefna hans
og hlutverk hans í sögu þessa lands
verðskuldar að vera skoðuð af
hverjum ósviknum íslendingi sem
heilagt málefni, málstaður, sem er
þess verður, að fyrir hann sé bar-
ist af ástríðu.
Áheyrendur mínir! Mörg yðar
eru ef til vill óvön því, að á stjórn-
mál sé minst í slíkum tón. En eg
segi: Það er eitthvað bogið við
þá pólitík, sem ekki má hefja upp
í veldi helgra hluta. Það er eitt -
hvað bogið við þá pólitik, sem ekki
er þess verð, að fyrir henni sé bar-
ist af brennandi ofstæki, að fyrir
hana sé elskað og fórnað. — En
nú er það sannfæring mín, að hug-
sjón Sjálfstæðisflokksins verðskuldi
þetta, og þess vegna er það gott,
að við eigum hér stað, þar sem
náttúran gerir sitt til að vekja þau
geðhrif, sem með réttu eiga að rikja
þar sem menn koma saman í flokks-
ins nafni. Hér þurfum við að koma
sarnan á sólríkum og fögrum dög-
um, sem oftast á hverju sumri til
að magna hvert annað brennandi
trú á þann málstað, sem við viljum
styðja, og til að magna hvert ann-
að sem dýpstri fyrirlitningu á því,
sem við viljum berjast gegn, því
á þessum tímum sigrar sá málstað-
ur einn, sem barist er fyrir af fólki,
sem er samstilt og hrifið og með
hjartað á réttum stað.
Við minnumst íslands í dag, því
að það eru örlög vor, að vera ís-
lendingar, og þeim örlögum fylgir
sú skylda, að vera glaðir og þakk-
látir fyrir að tnega vera íslending-
ar, og sú skylda að vinna allt, sem
í okkar valdi stendur, til þess að
gera okkur og niðjum okkar vist-
ina á Xslandi ,’sem Ijesta. — Eg
ætla ekki a'ð fjölyrða urn fegurð
þessa lands; um hana geta stein-
arnir talað. Eg ætla ekki að fjöl-
yrða um auðlegð þessa lands; um
hana tala freyðandi og fossandi
vötnin, grasið, sem grær, og glitr-
andi fiskur.inn, sem spriklar í vörp-
unni. Eg ætla heldur ekkert að
guma af ágæti þeirrar þjóðar, sem
landið byggir. Um það nægir sú
fullyrðing ein: Að féndum þess-
arar þjóðar hefir enn ekki tekist að
gera liana að heimskum skríl, og
þeim skal aldrei takast það.
En eg vil í dag mega tala um
annað. Eg vildi mega tala í fullri
hreinskilni um það, að okkar fagra
land er ekki sjálfstætt, að þjóðin
er kúguð, að þjóðinni er meinað
að njóta gæða landsins til fulls.
Eg vildi mega tala í fullri hrein-
skilni um það, að þjóðin mætir nú
árum saman meðferð, sem henni
er með öllu ósamboðin, að lítilsigld-
ir hégómamenn sitja yfir hlut fólks-
ins og kyrkja hverja heilbrigða
hræring þjóðlífsins í fæðingunni.
Eg vildi mega tala í fullri hrein-
skilni um það, a'ð það er verið með
seigdrepandi meðulum að lama lífs-
þrótt þessarar þjóðar og vængstýfa
hennar fegurstu vonir.
í dag er dagur verslunarmanna,
og þá er rétt að rifja upp örlitið
af því, sem sú stétt hefir orðið að
þola. Var það þó ekki fyrst þá,
er hér reis upp innlend verslunar-
stétt, að hægt yrði að tala um sjálf-
stæða þjóð? Hvar var sjálfstæði
okkar, meðan verslunin var öll í
höndum erlendra manna? En hvað
gerðist? Það er hafin ofsóknarbar-
átta gegn íslenskum verslunarmönn-
um. Fyrst í ræðu og riti, er þessi
stétt og hennar vandasama og á-
byrgðarríka starf nítt og hætt og
tortryggt. Jafnvel svo langt var
gengið, að þegar einn skriffinnur-
inn semur ágrip af fuglafræði fyrir
börn, tekur hann krók af leið sinni
til að gera samlíkingu á kaupmanni
og hrafni. — Og svo kemur lög-
gjöfin. Þing eftir þing, í röskan
áratug.hefir lagt sig í framkróka við
að þröngva kosti þessarar stéttar
með öllu hugsanlegu móti. Einok-
anir, höft, tollafarg og skattaklyfj-
ar, ofsóknir gegn einstökum fyrir-
tækjum og mönnum, hóflaus hlut-
drægni í öllum framkvæmdum, og
hvað á maður að telja upp fleira?
Það er víst nóg til að tala um
fram í myrkur, af ráðstöfunum,
sem stjórnarvöldin í þessu landi
hafa beitt nú síðasta áratuginn ís-
lenskri verslunarstétt til miska og
niðurdreps. En verkanirnar hafa
ekki slegið verslunarstéttina eina.
Þær hafa komið niður á þjóðinni
allri. Fátæktin vex. Fólkið verður
að sætta sig við dýrari og verri
vörur en dæmi eru til í heiminum,
nema ef vera kynni í Rússlandi.
Og svo hafa þessi stjórnarvöld
gert sér leik a'ð því, að stofna heiðri
og trausti íslenskrar verslunarstétt-
ar erlendis i hættu. Fátt illt hafa
þau ógert látið.
Og sama blasir við, hvert sem lit-
ið er. Munaði nema hársbreidd í
fyrra, að stærsta atvinnufyrirtæki
landsins væri gert gjaldþrota og
þjóðnýtt og selt í hendur ábyrgðar-
lausum og þekkingarlausum valda-
bröskunrm? Og hvað segja þeir,
sem einhvern nýjan eða aukinn at-
vinnurekstur vilja hefja? Þeim er
bannað það á beinan eða óbeinan
hátt.
Þjóðin er þróttmikil og hraust.
Henni fjölgar ört á síðustu áratug-
um. Yfir þúsund ungir menn og
konur koma á aldur fullvinnandi
fólks á ári hverju. Og hvaða við-
tökur veitir þjóðfélagið þessu fólki ?
Því eru réttir steinar fyrir brauð.
Glæsilegt, hraust og vel mentað ungt
fólk fær það svar hjá þjóðfélag-
inu, að því sé ofaukið, það sé ekk-
ert með það að gera í landinu. —
„En vinnuskólarnir ?“ mun einhver
spyrja, „og alt, sem rætt er og rit-
að um ráðstafanir gegn atvinnu-
leysi ungs fólks?“ — Látum ekki
blekkja okkur. Ef eitthvað verður
gert í þá átt, þá verður það fyrst
og fremst til þess að búa til ný
embætti fyrir einhverja stjórnar-
gæðinga, og finna upp nýjar leiðir
til þess að sveigja fleiri og fleiri
unga Islendinga undir áróðursáhrif
bolsévika. En unga fólkið í land-
inu vill vinnu, en ekki vinnuhælis-
vist. Það vill mannréttindi og oln-
bogarúm, til þess að heyja sjálf-
stæða lífsbaráttu sem frjálsir menn,
sem rikisborgarar, en ekki sem rík-
isþrælar. Og æskulýður þessa lands
er námfús. í engu landi Evrópu
er það eins algengt og hér, að blá-
fátækir unglingar brjótist áfram
mentaveginn og komist til hárra
menta. En þetta er alt orðið örð-
ugra en áður var. Skólakerfið, sem
við eigum nú við að búa, miðar
að þvi, að sem flestir íáti sér hálf-
mentun og hraflmentun nægja, og
mentaskólinn í Reykjavík stendur
ekki opinn nema í hálfa gátt. Æsku-
lýður höfuðstaðarins mun ekki una
því til lengdar. Hann mun gera sitt
til, að hér rísi upp annar menta-
skóli, svo að þeim, sem vilja ganga
og geta gengið mentaveginn, verði
gefið tækifæri til þess.
Annars er það furðu margt í
þessu landi, sem gefur tilefni til
að ætla, að þeir, sem hér ráða ríkj-
um, hafi einhverjar sérstakar mæt-
ur á, að fólk sé fáfrótt og illa að
sér. Það er til dæmis mikið gert
að því á vegum stjórnarvaldanna,
að útmála sem átakanlegast það,
sem miður fer hjá öðrum þjóðum
og stjórnarvöldum þeirra. Það eru
nokkrar líkur til, að þetta sé gert
með vilja; þetta sé gert til þess
að svæfa óánægjuna, sem réttilega
ríkir hjá öllu hugsandi fólki þessa
lands, með ríkjandi ástand á flest-
um sviðum. Ríkisútvarpið er látið
vinna þetta drengskaparverk. Eg
man ekki til að hafa heyrt þar sagt
frá neinu, sem vel hafi tekist hjá
öðrum þjóðum, nema þá þar, sem
skoðanabræður íslenskra valdhafa
eru við stýrið. Hve mörgu fólki í
þessu landi er enn haldið í þeirri
trú, að marxisminn, hin rangnefnda
jafnaðarstefna, sé ennþá eitthvert
upprennandi frelsis-fyrirbrigði úti
í löndum ? Hve margir í þessu landi,
jafnvel í hópi þeirra, sem eru marx-
isma andvígir, eru ekki enn búnir
að átta sig á því, að úti í heimi
hafa verið settar svo sterkar stýfl-
ur fyrir framrás þeirrar stefnu, að
útbreiðsla hennar er stöðvuð? En
um þetta má almenningur á íslandi
helst ekkert frétta.
Og hvernig er séð fyrir fræðslu
þessarar þjóðar um alþjóða-stjórn-
mál eða heimspólitík ? Uppáhalds-
kenning stjórnarvaldanna um þau
mál virðist vera sú, að ísland sé
eyja og hlutlaust land í hernaði, og
þess vegna komi okkur aljjjóða-
stjórnmál ekkert við. — Það er
margra hluta vegna gott að búa á
eyju fyrir þjóð, sem vill verja sjálf-
stæði sitt. En gleymnir megum við
vera á sögu þessa lands, ef við
héldum að það sé einhlýtt. Alþjóða-
stjórmálin leggja net sín yfir breið-
ari höf en þau, sem skilja ísland frá
öðrum löndum. Og því smærri sem
þjóð er, í hlutfalli við landrými sitt
og auðsuppsprettur, og því háðari
sem þjóð er öðrum þjóðum um
vöruviðskifti, því næmari þarf hún
að vera á sveiflur og straumhvörf
alþjóða-stjórnmálanna, ef allir eiga
ekki að geta vafið henni um fing-
ur sér. En hvað er gert til þess
að þroska þann næmleika hjá ís-
lendingum ?
Það eitt, að vinna að því á skipu-
lagðan hátt, að halda þjóðinni í sem
mestu vanþekkingarmyrkri á þessu
sviði.
Slíkt gera þau stjórnarvöld ein,
sem hafa vonda samvisku; slíkt
gera þau stjórnarvöld,' sem finna
að gerðir þeirra og ráðstafanir eru
ekki í samræmi við lífið og þró-
unina; slíkt gera þau stjórnarvöld,
sem hafa gefið upp vonina um að
geta orðið þjóðarheildinni að liði
og sitja dottandi við stýrið, meðan
þeim er ekki sparkað burt.
Getum við minnst íslands, án þess
að minnast þess, að það er í vanda
statt? Værum við ekki að blekkja
okkur sjáLf, ef við þegðum hér á
þessum stað um þjóðfélagsmeinin,
sem blasa við, hvert sem litið er.
Eg nefni aðeins fá. En við vitum
öll, að þau eru ótalmörg, og að líf-
ið í þessu landi verður að taka
gagngerðri stefnubreytingu, ef hér
á að verða hamingjusöm þjóð.
Þeir, sem farið hafa með völdin
síðasta áratuginn, náðu völdunum
með því að krefjast og heimta, og
þegar þeir áttu svo sjálfir að upp-
fylla kröfurnar, fór alt í lranda-
skolum. En þeir héldu áfram að
krefjast og lreimta og þeir krefj-
ast og lieiníta enn í dag, og berja
höfðinu við steininn, sem þeir
steyptu sjálfir sem fangelsismúr ut-
an um þessa þjóð.
En straumhvörfin verða að vera
í því fólgin, að við gerum kröfurn-
ar fyrst og fremst til sjáífra okkar.
Spyrji sérhver sjálfan sig í fullri
alvöru: Hvað getur þú gert, til að
leysa þjóð þina úr álögunum? Hvað
getur þú gert . til ,að flýta fyrir
líomu nýs og betri tírna í þessu
landi ? Þessar spurningar eru nátt-
úrlega ekkert nýjar. Hve margur
hefir ypt við þeim öxlum, af því
að hann heldur í sínu lijartans lít-
illæti, að hann getþ ekki neitt. En
lífsstraumi heilla þjóða liefir aldr-
ei verið veitt í nýjan farveg án
samtaka, án vinnu, án baráttu, án
fórna; já, stundum stærri og sár-
Framh. á 4. síðu.
Baritlai ili
iiijaiÉia.
Bænakver og „hellagnr
samlur", heroln, S.0.8.
Eiturlyfjaneyslan eykst víða
um heim sem kunnugt er og er
mönnum hið mesta áhyggjuefni
og er mikið gert til þess að hafa
hendur í hári smyglanna, sem
eru legíó, og beita hinum furðu-
legustu brögðum til þess að
leika á tollverði og lögreglu.
Daily Express í London segir
frá eftirfarandi atviki fyrir
nokkurum dögum:
téAAC LEIFER, yfirprestur
Gyðinga í Brooklyn, New York,
hefir verið handtekinn af lög-
reglunni í París fyrir eiturlyfja-
smyg]. Yoru eiturlyfin falin
undir leðri í spjöldum ný-
bundinna bóka. — Bæna-
bækur, sem innihéldu 40
ensk pund af heroini — 3600
sterlingspund að verðmæti —
voru 1 teknar. Annar Gyðingur,
Gottdeiner, var einnig handtek-
inn. Eru þeir grunaðir um að
vera meðal helstu manna í al-
þjóðafélagi eitursmygla, og er
búist við. að fjölda margir eit-
urlyfjasmyglar verði handtekn-
ir í New York og London á
rtæstunni, Lögreglan hafði lengi
haft augastað á bókbandsstofu
í París. Yar leynilögreglan stöð-
ugt á verði. Dag nokkum komu
tveir fyrrnefndir Gyðingar og
sóttu (bækur til bókbindarans og
settu í ábyrgðarpóst til kunnra
Gyðingafélaga í New York.
Bækurnar voru teknar og rann-
sakaðar og Gyðingarnir hand-
teknir. — Bókbindarinn kvaðst
hafa verið grunlaus um, áð í
duftbréfunum, sem hann setti í
spjöld bókanna, væri herionlyf,
— yfirpresturinn hafði sagt
honum, að það væri heilagur
sandur frá Jerúsalem, og því
hafði hann trúað.
Að afstöðnum yfirheyrslum
yfir hinum virðulega, síðskeggj-
aða og velmetna Brooklyn-Gyð-
ingi, sendi lögreglan S.O.S-
skeyti til tveggja farþegaskipa,
„YiIIe de Strassburg“ og „Jer-
usalem“ um að kyrsetja stórar
sendingar af bænabókum, sem
voru með þessum skipum. Það
er þakkað leynilögreglumönn-
um frá New York, að upp komst
um þessa „smy,glaðferð“ Gyð-
ingaprestsins.
P amkvæmt símtali við Siglu-
^ fjörð í morgun fengu ríkis-
verksmiðjurnar 10.000—12.000
mál síldar í nótt sem leið. Veður
var ágætt í morgun og veiðhorf-
ur hinar bestu.
Til Raufarhafnar bárust 2000
—3000 mál. Mikil síld er á Þist-
ilfirði, en fá skip að veiðum,
enda nóg síld nær Siglufirði.
Síld, sem veiðist frá Skaga-
firði og þar fyrir austan er tal-
in óvenjulega mögur á þessum
tíma árs, eni hins vegar er síldin,
sem veiðist á Húnaflóa og út af
Ströndum talin feitari o,g stærri,
eins og hún er; að jafnaði.
Síldarútvegsnefnd hefir stöðv-
að söltun matjessíldar á Siglu-
firði að mestu leyti, vegna þess,
að síldin þyki ekki nógu góð til
þeirrar söltunar.
Hinsvegar hefir nefndin nú
eins og undanfarin ár haldið
fast við bann sitt á matjessöltun
við Húnaflóa, þótt síldin þar sé
betri að gfæðum en síld sú, sem
austar veiðist, og hefir það vald-
ið mikilli óánægju síldveiði-
manna.
Til Hjalteyrar komu í gær
Garðaý með 704 mál, Huginn III
með 741, Huginn II með 800, m.
b. Jón Stefánsson með 312, Sæ-
hrímnir 952, smábátur með 108,
b.v. Ólafur Bjarnason með 1175,
b.v. Þorfinnur með 1216 mál,
tvær færeyskar skútur, önnur
með 587, hin með 1033. — Átta
skip með, fullfermi voru að
landa eða biðu löndunar í morg-
un. —
Til Hjalteyrar bárust í gær
8.400 mál.
Á Djúpavík var 17 stiga Míj
í mor^un, logn og skýjað lofL fi
morgun komu Huginn I með
664 mál í bræðslu og 133 tn. b
salt, Karlsefni með 1300 mál og
194 tn. í salt og Hilmir með 140®
mál í bræðslu.
Bilun sú á lcndunartækjun-
urn í Djúpavík, sem Alþýðu-
blaðið mintist á í gær, var smá-
vægileg, og var við^gerð IokiS
fyrir hádegi í gær.
EINKASKEYTI TIL VÍSIS.
Siglufirði í morgun.
Þessi sldp kornu í gær og nót£
og lögðu sikl í bræðslu: Hröma
550 mál, Alden 900, Ægir 300»
Björgvin 450, Pétursey 800, SaB+
fari 800, Yalbjörn 550, Stella
500, Björn ausiræni 700, Gunn-
björn 650, Nanna 500, pðinm
300, Gullfoss 200, Geir goði 500»
Birldr 650, Venus 120, Mars500»
Auðbjörn 550, Eldborg 1800?
Bára 400, Njáll 500, Oliwette
600, Fylkir/Gyllir 550, Frigg
300, Víðir/Reynir 400, Isbjöm
650, Hvítingur 500, RifsneslOOO»
Hringur 800, Keilir 800, Eggerfi
300, Sjöfn 450, Viðir 450, Bjarki
500, Dagný 150.
Fjöldi skipa bíða nú eftnj
löndun við verksmiðjur ríkis-
ins, því ekki er bægt að Ianda
nema úr 12 skipum samtíinis.
—- Þráarpláss er nægilegt ena.
Mikil síld er nú víða og mörg
skip, sem fóru út í gær, á leiS
inn með fullfermi. Svartur sjór
af sild var við Grímsey i morg-
un, en þar voru eingöngu norsK
skiþ að veiðum.
Þráinn.
Reykjavik: ; Vestmannaeyjar,
Beykvíkingar hafa sigrað í 4 iþróttom af 5
Bæjakepnin milli Reykvíkinga
og Vestmannaeyinga hófst í gær
í Vestmannaeyjum. Kept var í
fimm greinum og sigruðu Reyk-
víkinjgar í öllum nema spjót-
kasti. Þar vantaði Kristján Vatt-
nes.
Áliorfendur voru fáir í gær,
enda liellirigning allan tímann,
sem kept var og voru því braut-
irnar þungar mjög. Eru þó af-
rek þau, er náðust, allgóð. —
Kepninni verður lokið í kveld,
ef hægt verður vegna veðurs.
Hillir þegar undir glæsilegan
sigur Reykvíkinga, enda hafa
Vestmannaeyingar mist sinn
besta mann, Sigurð Sigurðsson,
en liann er sestur að liér í
Rcykjavík.
Þetta er þriðja bæjakepnm,
sem háð er milli Reykvíldnga
og Eyjaskeggja og liafa Reyk-
víkingar jafnan sigrað. Þó var
mjótt á mununum 1936, en þá
fengu Reykvíldngar 13591 stig,
en Eyjaskeggjar 13272. í fyrra,
er kept var hér, fengu Reykvík-
ingar 15647 st„ Eyjaskeggjar
11678 st.
Afrek voru þessi í gær:
100 m. hlaup:
1. Baldur Möller (R.) 11.4 s.
735 st.
2. Jób. Bernharð (R.) 11.6 s.
686 st.
3. Dan. Loftsson (V.) 11.9 s.
618 st.
4. Ilerm. Guðm. (V.) 12.2 s.
556 st.
Kúluvarp:
1. Kristj. Vattnes (R.) 12.88 m.
704 st.
2. Ól. Guðm. (R.) 11.36 m. r
1 563 st
3. Júl. Snorrason (V.) 10.46 m.
485 st,
4. Vigfús Jónsson (V.) 9.45 m
402 st
4
Langstökk: ,
1. Jóhann Bernh. (R.) 6.10 m,
580 st
2. Ivarl Vilm. (R.) 5.92 m.
538 st
33. Dan. Loftsson (V.) 5.68 m
j 485 st
4. Oddur Ólafsson (V.) 5.45 m
í I 435 st
J
i. * — • ,■
Spjótkast:
1. Aðalst. Gunnl. (V.) 46.67'm
527 st
2. Herm. Guðm. (V.) 42.31 m
I 452 st
3. Sig. Júlíusson (R.) 38.92 m
I 397 st
4. ÓI. Guðm. (R.) 35.61 m.
344 s
ÉIÍL§lsSÉ&2StíiÍia.
1500 m. hlaup:
; 1. Sigurg. Ársælss. (R.) 4:27.1
| 641 s
| 2. Ól. Símonars. (R.) 4:27.8
í 639 s
3. Jón Jónsson (V.) 4:38.4
556 s
4. St. Jónsson (V.) 4:50.2
474 s
Eins og nú standa leikar hai
Reykvíldngar 5827 st„ en Eyji
skeggjar 4990 stig.
Besta afrekið, sem lcomið e
er 100 m. lilaup Baldur MöIIei
og besta afrek Eyjaskeggja <
einnig í því lilaupi.