Vísir - 08.08.1938, Blaðsíða 3

VÍSIR
r
Á laugardaginn var birti Al-
þýðublaSið kæru þá, sem það
liafði áður dylgjað um, að for-
sætisráðherra hefði borist á
hendur útvarpsstjóra frá einni
af starfsstúlkum útvarpsins, og
er kæra þessi að mörgu leyti
merkilegt plagg, einkum þegar
þess er gætt, að hér á i lilut einn
af fyrirmyndar embættismönn-
um Framsóknarflokksins, sem
flokkurinn liefir til þessa reynt
að bera blak af eftir fremsta
megni og talið einn sinna nýt-
ustu manna. Virðist svo að hér
muni sannast á Framsóknar-
flokknum, að lítil þúfa geti velt
stóru lilassi, svo og liitt, að ekki
sé unt að blekkja almenning án
þess að það hefni sín.
KÆRAN Á
HENDUR ÚTVARPSSTJÓRA.
Stúlka sú, sem hér um ræðir,
Jórunn Jónsdóttir að nafni,
skýrir svo frá ráðningu sinni til
útvarpsins og starfi þar, að í
fyrrasumar liafi hún verið á
skemtiferð á Austurlandi ásamt
fleira ungu fólki úr sinni sveit-
í Egilsstaðaskógi kom hún á
útiskemtun og hitti útvarps-
stjórann Jónas Þorbergsson,
fyrir tilhlutan dóttur hans, og
innti hún hann eftir hvort staða
myndi fáanleg hjá útvarpinu,
en útvarpsstjórinn lofaði að
liugsa málið nánar og tók þessu
ekki fjarri.
Nokkru síðar tilkynti útvarps-
stjóri henni í síma, að hann
myndi ráða hana að útvarpinu,
en hún yrði að koma strax suð-
ur og byrja á starfinu. Stúlkan
brá þegar við og hélt til Akur-
eyi’ar, en þar liitti hún útvarps-
stjórann og konu hans og varð
þeim samferða suður. í Reykja-
vik skildu leiðir og féklc stúlkan
gistingu hjá frænku sinni, og
átti að hef ja störf tveimur dög-
um siðar.
Morguninn eftir var henni
sagt að þar hefði Jónas Þor-
Jjergsson komið og viljað fá að
'fara inn til hennar, þótt hann
vissi að hún væri ekki komin á
fætur, en honum var meinað
það. Daginn eftir lcom liann
einnig snemma og vildi fá að
fara inn í svefnherbergi stúllc-
unnar, en gerði sér þó að góðu
að bíða í stofunni, þar til er hún
hafði ldæðst.
Er stúlkan kom á fund hans
var erindið að tilkynna henni,
að liún ætti að koma til vinn-
unnar, sem liún kvaðst mundu
gcra, en „sagði hann þá, að eg
þyrfti að vera dugleg í starfinu,
klappáði mér og hafði við mig
blíðmæli og lét það óspart í Ijós,
að eg þyrfti einnig að vera góð
og þæg stúlka, til þess að geta
fengið slarf hjá sér“. Var fram-
koma útvarpsstjóra þannig, að
stúlkuna tók að gruna margt.
Eftir nokkurn tima hafði út-
varpsstjórinn orð á því, að liann
ætlaði stúlkunni annað starf, en
FoFsætisráðherrsim hiýtui?
fiilla vansæmd af máiiiiu,
enda bei? honum lagaleg og
sidfesrdileg skylda til ad
taka málið föstum tökum9
án tillits til að flokksmað-
uf á 1 hlutt
að vera einkaritari sinn, en þá
átti hún að talca við fréttaritara-
stöðu lijá útvarpinu. Talaði
hann þrávegis um þetta á skrif-
stofu sinni, og lagði út af þvi,
að þetta starf væri miklu betra
og henni hentara, en auk þess
hóf hann nú að nýju morgun-
heimsóknir, til þcss að segja
henni að liún ætti að vera „góð
slúlka“.
Þegai’ þetta gerðist mun
slúlkan hafa verið 16 ára, encla
virðist svo á bréfi, sem Jónas
Þorbergsson skrifaði föður
hennar, að hann telji hana vera
að lcomast af barnsaldrinum, og
gefur hann henni bestu með-
mæli fyrir unnin störf, en koss
vildi hann fá fyrir meðmælin,
þótt sá koss væri ekki i té lát-
inn.
Þá lcom að því, að útvarps-
stjórinn fór utan, til þess að láta
Karlakór Reylcjavílcur syngja á
plötur í Kaupmannahöfn, en áð-
ur en hann lagði i ferðina lét
liann stúlkuna skrifa fyrir sig
nokkur bréf. Þaut liann siðan að
henni og kysti hana „rembings-
lcoss, sem átti að vera í kveðju-
skyni“.
Er útvarpsstjórinn kom úr
ulanför sinni lcom hann að máli
við stúlkuna og spurði liana að,
hvort hún væri eklci reiðubúin
til utanfarar, til þess að búa sig
undir störf fréttaritara, en hún
vildi ekki fara í óvissu.
Nokkrxun dögum síðar kom
útvarpsstjóri enn i morgun-
heimsólcn til stúlkunnar og
tókst nú það betur en endranær,
að hann komst inn í lierbergi
hennar. Lentu þau þá í orða-
sennu, sen endaði með að út-
varpsstjóri raulc á dyr. Noklcru
siðar kom hann enn i þeim er-
indum að sættast við hana, en
fann hana þá ekki að máli.
Þá lcom að því, að hin fyrir-
heitna staða losnaði.Komþáupp
kvittur upp um það, að stað-
an væri öðrum ætluð en ung-
frúnni, og staðfesti útvarps-
stjórinn það í viðtali við hana.
Nolckru seinna boðaði liann
stúllcuna lieim til sín, og er hann
Iiafði boðið hana þangað vel-
komna, bauð liann lienni þá það
tvent, að lialda áfram þvi starfi,
er hún þá liafði, eða að liún
tæki að sér dyravörslu á lcvöld-
in. Því næst kemur svohljóð-
andi lýsing: „Síðan fór hann að
tala um það við mig, hvað eg
væri sæf og yndisleg lítil stúlka
og gaman væri fyrir sig að hafa
mig í stofnuninni. Brosti hann
mjög blítt og sagðist vona að
við ju’ðum altaf góðir vinir, ef
eg yrði góð stúlka fengi eg ef
til vill starfið einhverntíma".
Stúllcan lcunni þessari lcjass-
mælgi illa og fór á braut, en
útvarpsstjórinn horfði á eftir
henni méð klöklcva.
í lolc kærunnar segir svo:
„Að endingu vil eg geta þess, að
margnefnt svefnlierbergi Iiefi eg
með systur minni. Erum við að
jafnaði báðar heima á kvöldin
og altaf um nætm’. Hinsvegar
fer systir mín út á morgnana
á tíunda tímanum og siðan til
vinnu. Einu tælcifærin til þess
að ná mér einni í rúminu eru
því þegar systir mín er farin og
á þeim tima hefir útvarpssljór-
inn ávalt lcomið., Erindin, sem
samlcvæmt framansögðu hafa
verið liöfð að yfirskyni eru þau
ein, sem embættismanni virðu-
legrar stofnunar bæri tvimæla-
laust að reka á skrifstofu sinni,
en' elclci í svefnherberginu, og
elclci þarf hann heldur að gegna
neinurn sendisveinsstörfmn.
Einna vei’star tel eg þó morgun-
heimsólcnir þær, senx lxann gerir
mér uixx það leyti, senr hann er
að hrekja mig frá starfi, þvi að
þá mátti ætla að eg væri veik-
ust fyrir og kynni að fást til
fylgilags við hann, til þess að
bjarga stöðxi nxinni. Tel eg allan
táldrátt og svik útvarpsstjói’ans
gersamlega ósæmandi íxiaxxni,
senx slcipar slilca stöðu, en þess-
ar síðastnefxxdu ixxorgunheinx-
sólcnir hans siðlausastar og
niesla misbeitingu á .emlxætti —
þar sem lcornung stúllca á í
hlut.“
EÐLI MÁLSINS.
Þannig liljóðar þá þessi
nxei'lcilega kæra í meginatrið-
unx, og kemst Alþýðublaðið að
þeirri niðurstöðlu, „að full á-
stæða virðist lil þess að láta lög-
reglui’annsókn“ fara fram í
málinu, og Breyti það engu,
þótt útvarpsstjói’hin hafi tilkynt
að hann nxuni fara í einkamál
við stúlkuna. Sú slcoðun Al-
þýðublaðsins virðist hafa við
rök að styðjast, þótt hæpið sé
að liegðan útvarpsstjórans geti
fallið undir ákvæði hegningar-
laganna, nema þvi að eins, að
unl misbeiting embættisaðstöðu
sé að ræða, og það brot nxegi
því heimfæra undir 13. lcap.
laganna.
Hitt verður að teljast sanni
nær, að hér sé xuxx hreint „ad-
minstrativt“ atriði að ræða, senx
beinlínis fellur undir vei’lcsvið
forsætisráðheri’a, sem æðsta yf-
irboðax-a útvarpsins, en auk þess
æðsta vöi’ð laga og réttar í land-
inu. Hvei’nig sem á xnál þetta
er litið, vh’ðist sú skylda hvíla
á herðum forsætisráðhen’a, að
leysa nxálið. Annað viðhorfið er
það, að hér á í hlut embættis-
eða sýslunarmaður, senx lýtur
hans valdi í starfi sínu, og.hitt
er, að live rniklu leyti liann hef-
ir farið xit fyrir starfssvið sitt,
þannig að það megi heimfæra
undir ákvæði lxegningarlaganna.
Þessu verður forsætsráðhefrann
að gera sér fulla grein fyrir, og
hann getur á engaii hátt slcotið
sér undan því, að taka afstöðu
til málsins með því að fullyrða,
að málið hcyri undir dómstól-
ana. Annaðhvort er það lög-
reglui’éttux’inn eða forsætisráð-
lxerrann, senx yfirboðari xit-
varpsins, senx unx nxálið eiga að
fjalla, en livort sem heldur er,
hvílir sanxa skylda á ráðhei’r-
anum: að láta málið ganga sinn
eðlilega gang.Einlcamálfi’áhendi
útvarpsstjórans er engin lausn,
og síst lausn, sem alnxenningur
getur sælt sig við, enda er liér
unx ólilca aðstöðu að ræða, þar
senx annars vegar á í hlut um-
lconxulaus og fátælc stúlka, senx
hefir verið svift atvinnu í við-
bót, en liinsvegar einn af gæð-
ingum Framsóknarfloklcsins, og
hér yrði að eins um meiðyrða-
mál að ræða og óliægt að lcoma
fullunx sönnununx við án und-
angenginnar lögreglurét tarrann-
sóknar.
ÞÁTTUR
FORSÆTISRÁÐHERRA.
Hinsvegar nxá það furðulegt
Iieita, að forsætisi’áðherra skuli
elckert hafa aðhafst í máli
þessu, þar senx kæran ber það
nxeð sér, að hún hefir legið í
fórum hans frá þvi 5. nxaí sl.
Svo virðist, sem forsætisráð-
herrann hafi að lokum tekið þá
álcvörðun, til þess að slcjóta
málinu frá sér, að láta útvarps-
stjórann höfða mál á hendur
stúllcunni, senx og ritstjóra þessa
blaðs, senx haldið hefir nxálinu
vakandi, frá er Alþýðublaðið
tók að dylgja unx kæruna.
Vísir liefir átt þess kost, að
sjá ýnxs bréf varðandi mál
þetta, nxeðal annars bréf skrif-
að af kæranda til forsætisráð-
hei’rans, en bréf þetta er dag-
sett 30. júní s.l. og er upphaf
þess svohljóðandi:
„Með því að eg hefi auk þeii’r-
ar skýrslu og bréfa, er eg sendi
hinu háa ráðuneyti um viðslcifti
okkar útvarpsstjóra, átt við yð-
ur, hæstvirtur forsætisráðhen’a,
nolckur einkasamtöl þessu við-
víkjandi, þá leyfi eg nxér virð-
ingarfyllst, að taka fi-anx í
einkabréfi til yðar nokkur at-
riði máli.mínu til skýringar. —
Þegar eg átti tal við yður í síð-
asta sinn, áður en eg sendi hinu
háa ráðuneyti skýrslu mína,
gáfuð þér mér leyfi til að leita
til yðar, svo framarlega, senx
eg yrði einhverjum nxisrétti
Ixeitt sem starfsmaður stofnun-
arimxar eða vikið frá störfum.
— Tólc eg það þá þannig, að
mér væri óhætt að skjalfesta
undandráttarlaust alla meðferð
út vai’psstjóra á mér, án þess að
eg þyrfti að bíða frekari skaða
en orðinn var og gerði eg þá
skýrslu þá, sem yður er kunn.
Nú hefir eg fyrir þessa skýrslu
verið rekin úr stöðu meðillmæl-
unx og hótunum og er nú hlut-
skifti mitt orðið svo ilt, sem
orðið gelur: Eg svikin um stöðu
i útvarpinu, fyrir að vera Jón-
asi Þorbergssyni elcki „þæg og
góð“, og rekin frá öðru starfi
í sömu stofnun fyx-ir að leita
ásjár hins háa ráðuneytis.
1 viðtölum við yður skildist
mér, að þér véfengduð ekki
skýrslu mína og að Jónas Þor-
bergsson hefði hagað sér á ó-
sæmilegan hátt gagnvart mér,
— ef skýrsla mín reyndist sönn.
Eigi að síður hafði eg það á til-
finningunni, — eftir að þér síð-
ast veittuð mér álxeyrn, — að
Iiugsast gæti, að alt ju-ði látið
sitja við það, senx oi’ðið er.
Myndi þá mega líta svo á, að
ráðuneytið teldi Jónas Þorbei’gs-
son liafa breytt rétt og liann þá
telja sig hafa sænxd af úiálinu,
að nxinsta kosti um stundarsalc-
Segir síðar í bréfinu, að ráð-
herrann hafi bent Icæi’anda á,
að hér væri unx dómstólamál að
ræða, en kærandi leitar enn á-
sjái- ráðhei’rans og biður hann
fulltingis, en svo virðist senx
ráðherrarin Iiafi daufheyrst við
þeim bænum, en Kva'tt Jónas
Þoi-bergsson til þess að fara í
meiðyrðaxnál við stúlkuna.
Með slcírskotun til ofanritaðs
bi’éfs virðist svo sem þáttur foi’-
sætisráðlierrans i nxáli þessu sé
engu ómerkari en þáttur út-
varpsstjóra. Ráðherrann livetur
stúllcuna til þesS að Ieita til sín,
verði hún nxisrétti beitt af út-
varpsstjóra, og í tx-austi þess, að
lxún megi vænta stuðnings af
ráðherra, gefur hún honunx
skýi-slu unx nxálið, en í stað þess
að bregðast djax’fmannlega við
lælux’ forsætisráðherrann svín-
beygjast af floklcssofstækinu,
og riddaranienslca hans druknar
í þvi með öllu. Hefir foi’sætis-
ráðherx’ann gersanxlega bi’ugðist
því trausti, sem stúlkan sýndi
honum, senx æðsta nxanni laga
og réttar i íandhiu, og auk þess
yfirboðara útvarpsins, og um
leið brugðist þeim skyldum, senx
á lionuni hvila, þótt hann hefði
engin lofoi’ð gefið um að rétta
við hag lcærandans- Úr þvi senx
komið var bar forsætisráðlierra
að hefjast lianda og lcynna sér
livað hæft væri í ákærunx stúlk-
unnar, t. d. nxeð því að fyrir-
slcipa lögreglurannsókn, en i
stað þess þvær hann hendur sín-
ar Pílatusarþvotti, skýtur mál-
inu til liliðar og lilýtur van-
sænxd af. Ilefir forsætisráðhei’r-
ann því mjög brugðist vonum
nxanna i þessu efni, jafnt and-
stæðinga hans senx floldcs-
manna, sem nokkura sanngirni
og réttlætistilfinningu eiga til
að bera.
DEILUMÁLIN
í FYRRA.
í þessu sambandi er það at-
liyglisvert, að liörð deilumál
lconxu upp innan útvarpsins í
fyrra, og átti þar i hlut útvarps-
stjórinn annai*s vegar, en lcona
ein og starfsmmxnafélag út-
varpsins hinsvegar. Ætlaði út-
varpsstjóri að hrekja liana
á sanxa liátt og Jórunni
Jónsdóttur nú úr stofnuninni,
en starfsmannafélagið leitaði á-
sjár ráðlierra og samþylcti harð-
ort vantraust á liendur útvarps-
stjóra og var samþykt þessi
send útvarpsstjóra til umsagn-
ar, en hann svai’aði því til, að
lconan væri illa lxæf til að vinna
i opinben’i stofnun, vegná skap-
fars síns og ihlutunarsemi, en
sömu ástæðu virðist hann einn-
ig færa fyrir sig að þessu sinni,
Haraldur Guðmundsson, sen3
þá var ráðheri’a, ramisakaði
xnálið, lcomst að þeirri rxiðarv*
stöðu, að lconan lxefði ekki unn.-*
ið sér til ólielgis, setti hana ims
í stöðu sina að nýju, og veittS
flestu stai’fsfólkinu skipimar-*
bréf fyrir stöðunum, til þess af|
gera það óliáðara útvarpsstjóp*
anum.
Ilaraldur Guðmundsson tólá
nxálið föstunx tökunx og liíauS
sæmd af málinu, en forsætisjráð-
herrann vii’ðist fá fulla van-
sæmd af sínum afsldftum a?
þessu nxáli, sem einkum vii’ðast
falin i því, að skjóta sér Iij;i
siðferðislegri og lagalegri
slcyldu, til þess eins að láta út-
varpsstjóra leilca lausmn Ixala
og leyfa honunx að níðast áj
þeinx mimxinxáttar, sem leitaS
hefir fulltingis ráðherrans og
borið til hans traust.
VIÐHORF VÍSIS.
Vísir hefir frá upphafi ekka
vænst mildls af útvarpsstjörau-
unx sjálfum, en unx ráðherranra
hefir verið alt öðru máli að
gegna. Virtist það í fylsta máist
ósennilegt, að foi’sætisráðherr-
ann, — að atliuguðu máli —
þætti sæmd sinni borgið með
því, að liann tylti sér á sama
beklc og útvai’psstjói’inn, en sv©
virðist, senx hann uni sér í þvi
sálufélagi liið besta, en sjálf-!-
skaparvítin eru verst, og Iilýtur
ráðherrann að almanna dóma
litla sæmd af máli þessu;
Eins og almenningi er kumx-
ugt, liefir útvai'psstjóri,. — aS
undirlagi ráðherrans, — álcveð-
ið að lxöfða mál á liendur iit-
stjói’a þesa blaðs, vegna afskifta
lians af máli þessu- Engin stefnsi
lxefir borist ermþá og er þaS
dregið fyllílega i efa, að ut-
varpsstjóx’inn þori að leggja út
i málaferlin, en almenningi
verður gefinn kostur að fylgjast
nxeð þeim frá uppliafi. En IxvaS
sem öllunx málaferlum líður, er
ritstjóri Vísis ánægður meS sitt
hlutslcifti i nxáli þessu. BlaðiS
hefir leitast við að tala máli
manmiðar og réttlætis, þótt þa'S
tvent virðist eiga erfitt upp^
dráttar nú á tinxum, og' almenn-
ingur stendur með Vísi i máli
þessu, og sættir sig ekki við
hálfvelgju og Pilatusai’þvott
forsætisráðherrans.
Löndun á Siglufirði gengur
betur en undanfarin ár.
|Út af fregnum, senx birtar
Iiafa verið frá Siglufirði um ó-
venjulegt ólag á löndun síldar
við síldarverksmiðjur rílcisins á
Siglufirði, snéri Vísir sér til
;Sveins Benediktssonar, sem á
sæti í stjórn verksmiðjamia, og
spui’ðist fyrir um, hvað hæft
væri í þessunx fi'egnum og
slcýrði hann svo frá:
Látlaus löndun hefir verið
Jijá verksmiðjunum síðan afla-
lu’otan hófst í byrjun síðustu
vilcu. Hafa verið lönduð upp í
rúm 19 þúsund mál á sólai’-
hring og löndunin yfix'leitt geng-
ið greiðai’, en nokkurntíma áður
lijá verlcsnxiðjúnum. Ennþá lxef-
ir eklcert skip orðið að bíða
lengur en rxuxxan sólarhring
eftir losun. Undanfarin ár lxef-
ir það iðulega komið fyrir í á-
lílca aflahx’otum, að skipin liafa
orðið að bíða eftir löndun í 5—
7 daga, en vegna þess, live af-
köst í'ikisverksmiðjanna áSiglu-
firði jukust við stækkun á SRN-
verksmiðjunni síðastliðið vor,
vinna verksmiðjurnar fljótar úr
þrónum og' það tekur lengri
| tíriia að fylla þær en áður, þrátt
! fjTÍr ]það, þó;tt lósunln gangl
; greiðar. Á laugardagsnxorgun
var þróarpláss fyrir um 34.000
. nxál, en skip með um 13.000
J mála afla voru að landa eða
biðu eftir löndun. Afgreiðslu
þessara skipa var lokíð' aðfara-
nótt sunnudags.
j Það hefir verið fundið að því,
að ríkisverksmiðjumar á Siglú-
j firði hefðu ekki sjálfvirk íosuh-
artæki, en þar er þvi til að svaræ,
að núverandi verksnxiðjustjórn
hafði samþykt að kaupa slík
tælci og láta setja þau upp ái
, sunxum bryggjum vericsmiðj-
j anna, en vax- synjað unx gjald-
| eyrisleyfi til þeirra Icaupa. Rnn
I senx kornið er hefh- þetta þó
| ekkl komið að verulegri sökr,
svo framt að veiði haldi áfx-am,,
þvi hefðu tælcin verið keypt
nxundu þi’ær verksmiðjannaí
i lxafa fylst þeim nxun fljótar og
I skipin síðar orðið fyrir þeins
mun meiri töf, senx timaspam-
aðinunx af liinni In’áðvirkxa
löndun nanx. Hitt er annað mál,
að í stuttum aflahrolumeru slíísc