Vísir - 10.08.1938, Blaðsíða 3

VISIR
Útvarpsstjóraíineykslið er augna^
bliksmjnd af réttarfarsmálunum,
og forsætisráðlierrann ætíi að
segja af sér.
Vísir hefir þrávegis vakiö athygli á því að framkoma forsæt-
isráöherra, Hermanns Jónassonar, í útvarpssstjóramálinu væri
með þeim hætti, að stórlega væri misboðið þeim virðingarsess,
sem hann sltipar í augum þjóðarinnar. En þó keyrir um þver-
bak þegar hann, eða málgagn hans, Nýja-dagblaðið, tekur til
varna í málinu í gær, og reynir að þvo af honum svarta blett-
inn með hreinum og fáránlegum blekkingum. Vísir gat þess í
gær að hann myndi gera blekkingum þessum nokkur skil. —
BROT ÚTVTRPSSTJÓRANS
OG LAGALEG SKYLDA
RÁÐHERRANS.
Forsætisráðherrann hefur
grein sína á því, að nú hafi út-
varpsstjóri tilkynnt, að hann
muni höfða meiðyrðamál gegn
Jórunni Jónsdóttur og öllum
megi vera ljóst, nema ritstjóra
Vísis, að það sldfti engu máli,
hvort forsætisráðherrann hlut-
ist til um að opinber rannsókn
verði látin fram fara, eða að
útvarpsstjórinn fari i einkamál,
,vmeð því að niðurstaðan .verður
hin sama, hvor leiðin sem valin
er“, en hefði hann hlutast til um
sakamálsrannsókn, væri um leið
tekin fyrirfram afstaða til máls-
ins frá hans hendi.
Áður en vikið verður sér-
staklega að þessum fullyrðing-
um forsætisráðlieiTa, mun Vísir
rekja að nokkru hvort ástæða
sé til opinberrar rannsóknar, og
ef svo er ekki, livort telja má
að einkamál sé eðlileg lausn
þessara kærumála.
Kemur þá fyrst til álita hvað
í kærunni felst og hvort málið
sé þar skýrt til fullnustu. Eins
og getið hefir verið um í Vísi,
og með skírskotun til bréfs Jór-
unnar Jónsdóttur til forsætis-
ráðherra, dags. 30. júní sl.,
hvatti ráðlierrann liana til að
gefa skýrslu um deilumál henn-
og útvarpsstjóra, og lofaði að
rétta lilut liennar, þannig að
hún yrði engum órétti beitt frá
hendi útvarpsstjórans.
Kæra þessi virðist sist ber-
orð, en þó skín i gegn um hana
að útvarpsstjóri hefir viljað láta
stúlkuna fá góða stöðu innan
útvarpsins gegn þvi, að hún
greiddi úr fyi'ir honum á ann-
an hátt, og í lok skýrslunnar
segir svo: „Einna verstarl tel eg
þó morgunheimsóknir hans (þ.
e. útvarpsstjórans), þar sem
hann gerir mér um það leyti,
sem hann er að hrekja mig frá
starfi, með því að þá mátti ætla
að eg væri veikust fyrir o,g
kynni að fást til fylgilags við
hann.“
Hér er það greinilega fram
tekið, hvað hefir vakað fyrir
útvarpsstjóranum, en lýsingin á
„teknik“ hans i þessum málum
er livergi gefin með svo berum
orðum i skýrslunni, og virðist
því nokkuð undandregið af við-
skiftum hans og stúlkunnar.
Þá ber þess að gæta, að hér
á í lilut yfirboðari og undirgef-
in, en það hefir til þessa þótt
vafasamt atferli hér i landi, er
yfirhoðari heitir aðstöðu sinni
sér til framdráttar í þessu efni,
og alment mun litið svo á, að
taka beri hart á slíku atferli.
Það þrent, að skýrslan er ó-
fullkomin og að hér á i lilut yf-
irboðari og undirgefinn, — og
jdirboðarinn er auk þess em-
bættismaður, — gefur ástæðu til
frekari rannsókna, ef réttlætið
á að vera leygt, og þótt ráðherr-
ann hafi ekki fundið sérstaka
grein í hegningarlögum, sem
hrot þetta mætti heimfæra und-
ir, mætti benda honum t. d. á
186. gr. hegningarlaganna, sem
hér getur komið til greina, en
hún er svohljóðandi: „Hver,
sem með sauruglegu athæfi
særir blygðunarsemi manna,
eða er til almenns hneykslis,
skal sæta fangelsi við, vatn og
brauð eða betrunarhússvinnu.“
Mætti ennfremur vekja athygli
ráðherrans á 13. kap. hegning-
arlaganna, sem hljóðar um af-
brot í embættisfærslu.
Hér að framan hefir vcrið
sýnt fram á, að full ástæða er
til opinberrar rannsóknar, mið-
að við skýrslu þá eina, sem fyr-
ir liggur, en getur ráðherrann
ekki liugsað sér þann mögu-
leika, að útvarpsstjórinn hafi
reynt að beita aðstöðu sinni við-
ar en hjá þessari stúlku, og gæti
ekki farið svo, að opinber rann-
sókn málsins leiddi slíkt i ljós?
Eins og málið liggur fyrir, er
það ekki upplýst til fulls og það
verður aldrei upplýst til fulls,
nema með opinberri rannsókn,
en fram á það verður sýnt síðar.
EINKAMÁL EÐA
OPINBER RANNSÓKN.
Eins og getið var um hér að
framan, getur ráðherrann þess
í grein sinni, að enginn eðlis-
niunur sé á einkamáli og opin-
heiTÍ rannsókn, hvað niðurstöðu
snertir i þessú efni, en með því
að lilutast til um opinbera rann-
sókn hefði hann tekið fyrir-
fram-afstöðu. Allt er þetta
þvættingur, sem löglærðum
manni er fyllilega ósamboðinn,
og sannar það eitt, að ráðherr-
ann hefir þegar tekið fyrirfram-
afstöðu, til þess að bjarga hin-
um brotlega floldcsbróður sín-
um og uppálialds embættis-
manni.
Sá er meðal annars munur
einkamála og opinberra mála,
að i einkamáli er það stefnandi,
sem ræður málssviðinu, þ. e. a.
s. markar nákvæmlega i sátta-
kæru og stefnu atriði þau, sem
hann i þessu tilfelli telur meið-
andi fyrir sig, og um þau at-
riði ein snýst málið, enda gætir
dómarinn þess, að menn hlandi
þar ekki öðrum atriðum inn i-
Við opinbera rannsókn hefir
dómarinn liinsvegar óbundnar
liendur, en honum ber skylda
til að upplýsa málið i öllum at-
riðum, jafnvel þótt að eins um
grun sé að ræða — og getur
beint rannsókninni að fleiri
brotum, en hún heindist upp-
liaflega að, en aðilar málsins
ráða þar engu um.
I einkamáli má þegar i upp-
liafi málsins taka aðilaskýrslu
og myndi því útvarpsstjórinn
sjálfur verða að leysa frá skjóð-
línni, ef hann vildi bjarga máli
sínu, en hann getur einnig telc-
ið upp á því, að mæta alls ekki
HERMANN JÓNASSON.
fyrir réttinum, eða mæta og
þegja, og er elcki unt að beita
öðrum refsiaðgerðum við hann
en sektum, sem óverulega þýð-
ingu hafa, en i opinberu máii
verður liann að svara þeim
spurningum, sem fyrir hann eru
lagðar, en þrjóskist lianri við og
neiti að svara, getur dómarinn
úrskurðað hann i varðhald, þar
til honum liðkast um málheinið.
Vitni, sem mæta i einkamáli,
geta þrjóskast við að svara, og
borið aðstöðu sinni við, og feng-
ið úrskurð dómara fyrir því, að
þeim beri ekki skylda til að
svara spurningum, sem þeim
kemur illa, t. d. vegna stöðu
þeirra, og við útivist vitna liggja
að eins sektir. Hinsvegar getur
dómari i opinberu máli þving-
að vitni til að mæta með lög-
regluvaldi og leysa úr spurn-
ingum á sama hátt og aðila
máls, og oft er það svo í opin-
beru máli, að ekki er hægt að
' segja um með vissu hver er að-
ili og hver vitni, fyr en málið
er upplýst. Slík vitni getur dóm-
arinn einnig úrskurðað i varð-
hald upp á vatn og brauð, þar
til þau svara spurningum.
Þá má geta þess, að í einka-
málum öllum er mikill seina-
gangur, og stefnandi getur dreg-
ið málið von úr viti, án þess að
unt sé að koma í veg fyrir það,
en i opinberu máli ber rann-
sóknardómaranum skylda til
lögum samkvæmt að hraða
gangi málsins svo sem frekast
má verða.
Við einkamál öll er verulegur
lcostnaður, bæði réttargjöld og
þóknun til málfærslumanna, en
í þessu máli, sem hér um ræðir,
yrði kostnaðurinn óhemju mik-
ill, vegna allra þeirra vitna, sem
nauðsj’n ber til að leidd verði,
svo og úrskurði um vitnaskyldu
þeirra o. fl. o- fb, en allan þenn-
an kostnað verða aðilar að
greiða. Allan kostnað í opinberu
máli greiðir ríkið sjálft, en sak-
araðilar þurfa engin gjöld að
greiða meðan á rannsókn stend-
ur. —
Af öllu þessu leiðir það, að
oft og einatt er engin leið til að
af Ia nauðsynlegra gagna og upp-
lýsinga í einkamáli, en dómur-
inn byggist á því einu, sem fyrir
liggui’ upplýst í málinu, og þarf
því ekki að vera réttur, þótt
hann sé það samkvæmt upplýs-
ingum þeim, sem fram hafa
komið. Þótt dómarinn viti bet-
ur, verður hann að dæma eftir
þeim einum upplýsingum, sem
fyrir liggja í málinu.
. Af öllu þessu er auðsætt, að
ráðherrann, eða málgagn hans,
talar gegn hetri vitund,' er hann
telnr rétt stúlkunnar að fullu
trygðan með niðurstöðu einka-
máls.
Viðvíkjandi þeirri fullyrðingu
ráðherrans, að hann hefði tekið
fyrirframafstöðu til málsins, ef
lian hefði fjTÍi'skipað opinbera
rannsókn, er því að svara, að
það er með öllu rangt. Opinber
rannsókn getur bæði leitt til
sýknu og sektar, og til máls-
höfðunar kemur aldrei, leiði
málshöfðunin sýknu aðila í
Ijós. Sé það svo,að saklaus mað-
ur sé grunaður um glæp er hon-
um beinn greiði ger, ef opinher
ransókn er látin fram fara, með
því að þá fær hann fulla upp-
reist, en liggur ella undir grun.
Hér er því að eins um kattar-
þvott að ræða og leiðinlega
neyðarvörn frá hendi ráðherr-
ans, og ber honum bæði laga-
leg en þó aðallega siðferðileg
skylda til að taka mál þetta
öðrum tökum, en hann hefir
gert-
VIRÐING
STOFNUN ARINN AR.
Þegar þess er gætt, að út-
varpið er ein af aðalmenningar-
stofnununum þjóðarinnar, og
ekki hin þýðingarminsta, ber
einnig að hafa það liugfast, að
þar á að þróast menning, en
eklti siðleysi, hvorki i verald-
legu né andlegu lífi.
Allir þeldcja það andlega, en
fáa liefir grunað að þar væru
slík umbrot í veraldlega lífinu
og nú er upplýst.
Þann blelt, sem fallið hefir á
útvarpsstjórann verður hann að
lireinsa af sér, en víkja ella úr
stöðu sinni; en útvarpsstjórinn
getur eldd krafist hins, að hann
fái fulla uppreist þótt sekur sé,
og sist má ráðherrann ganga
gegn gefnum loforðum! og gegn
ski’áðmn og óskráðum siðalög-
málum þjóðarinnar, til þess
eins, að bera rétt kærandans of-
urliði.
Af framanrituðu geta menn
liinsvegar gert sér fulla grein
fyrir því, að það er engum heigl-
um hent að sækja rétt sinn i
hendur Framsóknar. Hér á i
Iilut ung stúlka, — 17. ára, —
umkomulaus og vinafá,enda ný-
flutt til bæjarins. Ilún verður
fyrir óvenjulegri áreitni af þeim
manni, sem trúað er fyrir henni
og er hrakin af honum úr einni
stöðu í aðra og að lokum hrakin
með öllu úr þjónustunni, með
þvi að hún hefir hugrekki til að
standa gegn áreitninni. Myndi
forsætisráðherrann sætta sig við
slilct framferði, ef dóttir hans
ætti í hlut annarsvegar og ein-
hver góður sjálfstæðismaður
hinsvegar? Visir hefir húist við
að riddaramenska ráðherrans
gæti ekki lotið svo lágt, sem
raun er á orðin, og að hann
gengi þannig gegn gefnum lof-
orðum stúlkunni til handa og
skráðum og óskráðum lögum.
Nú hefir bæst einn þáttur í
þennan leik, sem sýnir enn bet-
ur hve stúlkunni er gert ógreitt
fyrir og liún afflutt i augum al-
mennings. Við útvarpið hefir
starfað maðui' að nafni Jón Ey-
þórsson, — lítill fyrirhyggju-
maður og nasbráður. Hefir
liann veriðl notaður til að flytja
sumarþætti í útvarpinu, og tek-
ist það svo einstaklega ólánlega,
að slíks munu engin dæmi,
enda hefirj hann notað öll tæki-
færi til að rægja andstæðinga
framsóknar og getið sér hið
besta orð lijá þeim floklci fyrir
það, hve prýðilega lionum hefir
tekist við að misbjóða almenn-
ingi.
Jón þessi var nú i fyn-adag
notaður til að skýra frá máli út-
varpsstjórans i útvarpinu og
gerði hann það á liinn lúaleg-
asta hátt, með þvi að hann las
upp kafla úr hréfi útvarpsstjór-
ans, þar sem hann meðal ann-
ars vikur að geðbrestum kær-
andans, og fengu lilustendur
þannig með öllu ranga hug-
mynd um málið. Var hér um
ósæmilegan róg að ræða, en
Mappdrætti
Hiskóla íslands.
Sjötti dráttur fór fram í dag og komu upp þessi númer. —-
(Birt án ábyrgðar).
'27 . . 100 7217 .. 100 12807 . . 100 19032 . . 100»
73 . . 200 7222 .. 100 12958 . . 200 19169 . . 100
109 . . 100 7416 .. 100 | 13006 . . 100 19252 . 1000
175 . . 100 7505 .. 100 13098 . . 100 19230 . . 200
186 . . 100 7551 .. 100 13117 . . 100 19283 . . 100
285 . . 100 7566 .. 100 13140 . . 100 19341 . . 100
441 . . 100 7701 .. 100 13285 . . 100 19366 . . 100
586 . . 100 7812 .. 100 13396 . . 100 19367 . . 100
739 . . 100 7911 .. 100 13427 . . 200 19450 . . 100
814 . . 100 8089 .. 100 13446 . . 100 19563 . . 100
848 . . 100 8132 .. 100 13582 . . 100 19632 . . 100
849 . . 100 8160 .. 100 13618 . . 100 19636 . . 100
960 . . 100 8180 .. 100 13729 . . 200 19670 . . 100
1097 . . 100 8212 .. 200 13761 . . 200 19782 . . 100
1258 . . 100 8234 .. 100 13840 . . 100 19783 . . 500
1468 . . 200 8239 .. 100 13925 . . 100 19840 . . 100
1526 . . 100 8333 .. 100 13956 . . 100 19942 . . 100
1629 . . 100 8340 .. 100 13998 . . 200 19988 . . 100
1878 . . 100 8380 .. 100 14015 . . 100 20010 . . 100
1822 . . 100 8431 .. 100 14022 . . 100 20057 . . 100
1886 . . 100 8447 .. 100 14378 . . 100 20146 . . 100
1997 . . 100 8467 .. 100 14436 . . 100 20227 . . 200
2014 . . 200 8493 .. 100 14480 . . 100 20229 . .; 500
2048 . . 100 8494 .. 100 14587 . . 100 20307 . . 100
2129 . . 100 8501 .. 100 14602 . . 200 20451 . . 10©
2182 . ., 100 8677 .. 100 14634 . . 100 20541 . .; 200
2320 . . 100 8717 .. 100 14756 . . 100 20737 . . 100
2354 . . 100 8796 .. 100 14758 . . 100 20852 . . 10©
2446 . . 200 8801 .. 100 14853 . . 100 20986 . . 200
2490 . 100 8844 .. 100 14940 . . 100 20990 . . 100
2496 . 100 8878 .. 200 14975 . . 100 21000 . . 100
2528 . 200 8906 .. 200 15067 . . 100 21025 . . 100
2573 . .; 100 8937 .. 100 15176 . . 200 21037 . . 100
2600 . 100 8952 .. 100 15179 . 100 21110 . 100
2628 . 100 8987 .. 100 15282 . . 200 21161 . 500
2642 . 100 8997 .. 100 15289 . 100 21225 .1 100
2780 . 100 9020 .. 100 15344 . 100 21298 . 100
2854 . 100 9052 .. 100 15647 . 100 21337 . 100
2898 . 100 9085 .. 100 15511 . 100 21386 . 200
2946 . 100 9104 .. 100 15727 . 100 21421 . 10©
3217 . 500 9145 .. 100 16034 . 200 21487 . 100
3343 . 100 9368 . 5000 16038 . 100 21509 . 100
3529 2000 9402 . 100 16044 . 200 21525 . 100
3740 .. 100 9462 . 100 16049 . 200 21601 .. 100
3890 . 100 9491 . 100 16074 1000 21713 1000
3948 .. 100 9527 . 100 16077 . 100 21832 .. 100
4045 .. 100 9528 . 100 16082 .. 100 21934 .. 100
4098 . . 100 9681 . 100 16128 .. 100 22201 .. 10©
4115 .. 100 9702 . 100 16136 .. 100 22343 .. 100
4133 .. 100 9780 . 100 16234 .. 500 22573 ... 100
4205 .. 100 9798 . 100 16291 . . 500 22759 .. 100
4213 .. 100 9873 . 100 16385 . . 100 22888 .. 100
4223 .. 100 10169 . . 200 16401 .. 100 22916 .. 100
4299 .. 100 10306 . . 100 16648 .. 100 22951 .. 100
4401 .. 200 10355 . . 100 16716 .. 100 22969 .. 200
4434 .. 100 10327 . . 100 16736 .. 100 23021 .. 100
4355 . . 100 10391 . . 100 16752 .. 100 23085 .. 10©
4508 15.000 10586 . . 100 16757 .. 100 23116 .200
4781 .. 100 10624 . . 100 16779 .. 100 23233 .. 500
4906 .. 100 10861 . . 100 16892 .. 100 23265 .. 100
4967 ..100 10883 . . 200 16921 .. 1100 23304 .. 100
5115 .. 100 10899 . . 100 16935 .. 100 23411 .. 100
5255 .. 500 11007 . . 200 16987 .. 100 23413 .. 100/
5286 .. 100 11081 . . 100 17009 .. 100 23429 .. 100
5350 .. 100 11284 . . 200 17298 .... 100 ! 23433 . 2000
5530 .. 200 11214 . . 200 17330 .. 100 23455 .... 100
5549 .. 100 11304 . . 100 17398 .. 200 23553 ... 100
5567 .. 100 11311 . . 100 17414 .. 200 23556 .. 100
5708 .. 100 11361 . . 100 17578 .. 100 23704 ..; 100
5739 .. 500 11428 . . 100 17835 .. 200 23754 .. 100
5779 .. 200 11552 . . 100 17858 .. 100 23995 .. 100
5857 .. 100 11588 . . 100 17966 .. 100 24036 .. 100-
6238 .. 100 11634 . . 100 18117 .. 100 j 24072 .. 100
6289 .. 200 11695 . . 100 18204 .. 100 24075 .. 10©
6457 .. 100 11788 . . 100 18362 .. 500 24159 .. 200
6520 .. 100 11819 . . 100 18376 .. 100 1 24305 .. 100
6523 .. 100 11875 . . 100 18448 .. 100 24372 .. 100
6600 .. 100 11936 . . 100 18606 .. 100 24439 ... 10©
6667 .. 100 11939 . . 100 18680 .. 100 24520 .. 100)
6894 .. 100 12043 . . 100 18724 .. 100 24543 .. 100
6940 .. 100 12305 . . 100 18781 .. 100 24584 .. 100
7002 .. 100 12378 . . 100 ’ 18821 .. 100 24661 .. 100
7063 .. 100 12494 . . 100 18864 .. 100 24731 .. 10©
7091 .. 100 12515 . . 100 18897 .. 100 24782 .. 100
7105 .. 100 12603 . . 100 18913 .. 100 24835 .. 50©
7131 .. 100 12637 . . 100 18946 .. 100 24839 .. 200
7155 .. 100 12701 . . 100 18983 .. 100 25000 2000:
7162 .. 100 12729 . . 100 1 í
sýnir hinsvegar, að framsókn
telur mikils við þurfa, er flokk-
urinn beilir slíkum aðferðum til
að níðast á stúlkunni.
NIÐURLAGSORÐ.
Vísir hefir að þessu sinni ger£
grein þeirri, er Nýja dagblaðíðl
flutti i gær full skil, og þotfi.