Vísir - 13.08.1938, Page 3

VISÍR
Utvarpsstjóramálið rætt
„fyrir opnum tjöldum."
Fopdæml, sem skapai? óvenjaleg
og óeðlileg péttindi til iianda
foFStjÓPum píkisstofnana.
INNGANGUR.
iÞegar umræðurnar um út-
varpsstjóramálið höfust, gat
Vísir þess, að frá því er Her-
manni Jónassyni hefði verið
falin stjórn dómsmálanna,hefði
hann ekld misbeitt ákæruvald-
inu sér lil ófrémdar, en slíkt hið
sama væri ekki hægt að segja
um þann mann, sem Framsókn
liefði áður tylt í þann tignar-
sess. I grein sinni í Nýja dag-
blaðinu hinn 10. þ. m., er nefnd-
ist „Endalausar sakamálsrann-
sóknir“, viðurkennir ráðherr-
ann, að ekki sé unt að bera á
móti því, að Jónas Jónsson hafi
misbeitt ókæruvaldinu á hinn
svívh-ðilegasta hátt, en stærir
sig hinsvegar af því, að hann
liafi horfið frá fordæminu og
beitt réttlæli i þessum efnum.
f sjálfu sér er ekki ástæða
til þess fyrir ráðherrann að
stæra sig af því, að hafa ekki
breytt gegn betri vitund, þótt
slíkt ])e,ri að virða og meta eins
og hverja aðra þá breytingu,
sem er lil bóta mnan Fram-
sóknarflokksins. Til þess er liins
vegar engin ástæða, að láta
menn úr livaða flokki sem þeir
eru, njóta meh-a en sannmælis,
enda væri það hið sama og slilc-
ir menn væru yfir gagnrýni
liafnir, og er þá hætt við að
þeir fyltust sjálfsþólta og of-
metnaði, sem yrði hvorki þeim
né þjóðfélaginu til blessunar.
Hér á landi eins og í öðrum
menningarlöndum á gagnrýni
heilbrigðrar blaðamensku i hin-
um alvarlegustu málum að
skapa hverjum einstaklingi það
aðhald, að liann þori ekki í of-
metnaði sínum að fótumtroða
þær hugsjónir lýðræðis og jafn-
rétlis, sem þjóðinni eru i blóð
bornar,og skiftir þar engu máli,
livort hlutaðeigandi skipar há-
an sess eða lágan, að öðru leyti
en því, að skyldurnar eru þeim
mun þyngri, sem trúað er fyrir
xneiru.
Skyldur dómsmálaráðlierr-
ans eru tvíþættar, eins og skyld-
ur allra dauðlegra xnanna, ann-
ai’s vegar að láta kyi-t liggja,
en hins vegar að liafást að, og
þött ráðherrann liafi uppfylt
hinar fyrri skyldur, sannar það
(ékki, að svo sé um þær síðari.
Vísir hefir ásalcað ráðherr-
ann fyx-ir það, að hann hefir
]>eitt valdi sínu til þess að halda
'hlífiskildi yfir brotlegum
floldcsbi’óður, eða m. ö. o. látið
og réttsýni, hvernig hann beitir
þvi, — gagnvart flokksmönnum
sem öðrum —, en lögin, eins og
þaui' liggja fyrir, gera sér engan
mannamun. Það lxefir forsætis-
ráðlierrann hinsvegar gert í
þessu máli á mjög leiðinlegan
liátt.
Annar aðili málsins, Jónas
Þoi-bergsson, á langa sögu að
baki og að vissu leyti elcki ó-
merkilega. Ilann hefir um langt
skeið af samherjum sínum ver-
ið talinn einn af liðtælcustu
flokksmönnum og jafnan stað-
ið fremst i fylkingu vandlætar-
anna og siðabótapostulanna
upp á þeirra vísu. Ilann hefir
verið ein af styrkustu stoðum
flokksins á ritvellinum, reiðu-
búinn til að leggja eða liöggva,
og hefir lítt hirt um, þótt .eit-
ur væri í eg'gjum bitjárnanna.
Hann hefir verið settur í fram-
boð lil Alþingis og fengið þar
sæti, og fyrir alla þessa þjón-
ustu í þág'u Framsóknarflo'kks-
ins var honum trúað fyrir þvi
vandastarfi, ati hafa á liendi yf-
irstjórn útvarpsins, sem ætlast
var til ,að yrði menningartæki
alþjóðai’, og alt valt á að yrði
falið samvisuksömum manni.
Þegar i upphafi var mjög um
það deilt, livort valið hefði ver-
ið heppilegt, en Fi’amsókn
myndaði skjaldborg um út-
varpsstjórann, sem eklci varð
rofin, þar til örlögin tóku í
taumaná og nirfilsháttur
mannsins og smásálarskapur
varð honum að falli. Það upp-
lýstist, að útvarpsstjórinn var
óþarflega ör á að „láta slcrifa
hjá útvarpinu” eigin þarfir sín-
ar, og virlist liann gera á því
lítinn greiriarmun, hvað væri
hans og livað útvarpsins. „Út-
varpið, — það er eg“ sagði liann
á sinn máta eins og Lúðvig XIV.
Þá lcomu upp raddir um það,
að útvarpsstjórinn væri ekki
stöðu sinni vaxinn, með því að
mjög skorti hann siðmenningu
og ytri fágun til þess að gegna
slíku embætti. Þessu til afsönn-
unar liefir hann þrávegis verið
sendur utan á maimamót, en
þær utanfarir hafa af ýmsum
verið talclar til lítils sóma, og
mun yfirboðurum hans hafa
borist það til eyrna, en alt kom
fyrir ekki.
SÖIÍN
NÝJA DAGBLAÐSINS.
Það er sagt, að það
rnegi
lagalegar og siðferðilegar skyld-
ur víkja urn set fyrir fIokksJ^ekkja einn mann altaf en alla
hagsnnmum. Slíkt framferðinienn etctít nema einu sinni, og
verður eldci réttlætt að al-lirátt ***** skjaldborg Fram-
sólcnar um útvarpsstjórann,
mannadómí, og ef það nær
fram að ganga, skapar það virð-
ingarleysi fyrír lögum og rétti i
landinu, en öryggisleysi, vantrú
og andúð gegn valdhöfunum.
FORSAGA
JÖNASAR ÞORBERGSSONAR.
Það er venja dómara, að
vikja sæti í málum, sem nánír
vinir þeirra eru við riðnir, en ef
nákomnir ættingjar eða vensla-
nienn eiga í hlut, ákveða Iögin
að þeirn beri að gera það. Eng-
ar slíkar reglur gela gilt um
dómsmálaráðherrann, sem hef-.
ir ákæruvaldið i höndum, og alt
fer það eftir samvislcusemi hans
hefir ahncnningur smáin sam-
an séð grilla i vankantana, og
verður elcki blektur lengur.
Alþýðublaðið ljóstaði því ó-
vart upp, að kærumál liefði bor-
ist forsætisráðherra á hendur
útvarpsstjóranum, en ráðheri’-
ann myndi þagga þau niður. —
Vísir hélt málinu við, en Nýja
dagbíaðið, — málgagn forsæt-
jsráðlierrans, — ærðist, og hóf
grínima sólcn á hendur Vísi fyr-
ir þá ósvífni, að bera forsætis-
ráðherranum það á brýn, að
liann léti réttlætið ekki njóta
sín til fulls. Var sólcn blaðsins
svo álcöf, að ýmsir voru þeirr-
ar skoðunar, að Alþýðublaðið
hefði hlaupið með ósanna fregn
um inálið, þar til er blað ráð-
herrans viðurlcendi, að lcæran
liafði horist ráðherranum,
þótt það neitaði með öllu að
ræða nánar innihald lcærunnar.
Taldi blaðið að hér væri um
þýðingarlítið atriði að ræða,sem
vel sæmdi mönnum í æðstu
stöðum.
VÖRN
NÝJA DAGBLAÐSINS.
Þegar hér var komið málum
birti blaðið, í sigurvímu sinni,
að útvarpsstjórinn hefði ákveðið
málshöfðun gegn ritstjóra þessa
blaðs og stúllcu þeirri, sem, leit-
að hafði á náðir ráðherrans, til
að fá hlut sinn réttan. Sama dag
birtist kæran á hendur útvarps-
stjóra, og var hún svo alvarlegs
efnis, að engir gátu slcilið af-
stöðu Nýja dagblaðsins og ráð-
lierrans á annan veg en þann,
að um lireina neyðarvörn hefði
verið að ræða frá upphafi, enda
skýrði blaðið nú frá því, að ráð-
herrann hefði átt smn þátt i
þessum málshöfðunum og hefði
þannig þvegið hendur sínar og
trygt hinn fylsta rétt.
Þetta blað vakti þá athygli á
því, að með einkamálshöfðun-
inni liefði ráðherrann tekið af-
stöðu útvarpsstjóra til varnar,
með því meðal annars að út-
varpsstjórinn legði grundvöll
málsins og vitni, sem væru í
þjónustu útvarpsins gætu slcotið
sér undan að svara spurningum,
en af því leiddi að með dómi i
meiðyrðamáli væri elckert sagt
um sýlcnu eða sekt útvarps-
stjórans. Þeíía hefir Nýja dag-
blaðið ekki treyst sér til að
hrekja, og' ekki heldur liitt, að
með lögregluréttarrannsókn
einni er hægl að upplýsa, —
ekki einungis þetta mál, —
heldur einnig hitt, hvort út-
varpsstjórinn hefir misbeitt að-
stöðu sinni gagnvart fleirum.
Nýja dagblaðið reynir að gera
stúllcu þá, sem kærði yfir fram-
ferði útvarpsstjórans, tortryggi-
lega í augum almennings, með
því að spyrja hvernig á þvi
standi, að hún liafi ekki kært
fyr yfir framferði hans. Hér er
um gersamlega ósæmilegan
málflutning að ræða, með því
að brot útvarpsstjórans liggur
aðallega í því, að hann býður
stúlkunni stöð.u gegn því, að hún
gangi að vissum skilyrðum, en
þegar hann fær ekki þessum
vilja sínum framgengt, þá kem-
ur staðan ekki til greina. Á þess-
ari meðferð vill stúlkan fá leið-
réttingu hjá ráðherra, og gefur
skýrslu um málið samkvæmt
hvatningu hans, en þg gerir
hann það, sem í hans valdi
stendur til bjargar máli útvarps-
stjórans, en ber hlut stúlkunnar
fyrir borð.
Alþýðublaðið liefir lítið eitt
veist að útvarpsstjóra vegna
framferðis hans, en ákúrum
hlaðsins er svarað með hótun
um að reka Sigurð Einarsson
frá útvarpinu, eða m. ö. o. það
á að hengja bakara fyrir smið.
Langdvalir Sigurðar erlenclis
virðast elcki koma þessu máli
við, nema því að eins að hann
sé kostaður af útvarpinu í slík
einkaerindi.
GJAFSÓKNIN.
Þá er komið að athyglisverð-
um þætti þessa máls, sem sýnir
smásálarskap og ágengni út-
varpsstjórans, sem og liitt, að
liann blandar með öllu saman
einkamálum sínum og útvarps-
ins.
í bréfi sínu til ráðherrans get-
ur útvarpsstjórinn þess, i sam-
bandi við lcærumál stúlkunnar,
„að hann telji sig aldrei hafa
sætt jafn tilefnislausri árás“,
og virðist því liafa gefið tilefni
lil annara árása honum á liend-
ur. Þrátt fyrir það, aðhannþyk-
ist vera með öllu saldausafárás-
um þessum, og ætti því að eiga
sigur vísan í málunum og fá
þar af leiðandi fullan máls-
lcostnað tildæmdan, sækir hann
um gjafsókn, þ. e. að ríkið
greiði málskostnaðinn hans
vegna.
Ef útvarpsstjórinn er eins
saklaus og hann vill vera láta,
— hvað á hann þá að gera við,
gjafsókn? Þessi umsókn hans
verður ekki skilin á annan veg
en þann, að hér sé um öryggis-
ráðstöfun að ræða, ef svo skyldi
til takast, að hann tapaði mál-
unum, eða þá hitt, að hann
hliðrar sér við að leggja út
nokkrar krónurj um stundarsak-
ir, til þess að heinsa mannorð
sitt.
Samkvæmt núgjldandi lögum
er ráðherra aðeins heimilt að
veita opinberum stofnunum eða
blásnauðum mönnum gjafsókn.
Útvarpið, sem er opinber stofn-
un, — á hér eklci hlut að máli,
lieldur útvarpsstjórinn — Jónas
Þorbergsson sjálfur, — og elcki
mun hann geta talist blásnauð-
ur maður, miðað við þær tekj-
ur, sem hann liefir haft, — viss-
ar og óvissar.
Lögum samkvæmt hefir ráð-
herrann, því enga lieimild til að
veita slíka gjafsólcn, enda hef-
ir liann, að þvi er Nýja dag-
blaðið fullyrðir, synjað beiðn-
inni.
Að undangenginni reynslu
virðist því elcki vera um aðra
leið fyrir útvarpsstjórann að
ræða, en að láta skrifa máls-
kostnaðinn hjá útvarpinu.
FORDÆMIÐ.
Af því, sem að framan liefh-
verið sagt, er auðsætt, að fram-
koma forsætisráðherra í máli
þessu er öll á aiman veg en liún
ætti að vera, nema því að eins,
að hann líti svo á, að forstöðu-
menn ríkisstofnana eigi að hafa
þau hlunnindi hjástarfsstúlkun-
um, sem útvarpsstjórinn hefir
farið fram á við stúlku þá, sem
kærði til ráðlierrans undan á-
leitninni, og liér sé verið að
skapa fordæmi, sem eigi að vera
í fullu gildi meðan núverandi
forsætisráðlierra fer með yfh’-
stjórn stofnanamia.
Beri svo að líta á afstöðu ráð-
herrans, slcýrist hún til muna
og almenningur ætti þvi að
íylgjast vel með.máli þessu, og
þá elclci sist aðstandendur
stúllaia þeirra, sem i stofnunum
þessmn vinna.
Trygging.
1 dag tekur til starfa miðlunar-
skrifstofa, er heitir Trygging, og
tekur hún a'ð sér ýmiskonar störf
fyrir þá, sem þess þarfnast. Hún
útvegar t. d. leigjendur fyrir þá,
sem hafa húsnæði til leigu, og hús-
næ'ði þeim, sem það vantar. Þá sér
hún um verðbréfaviðskifti tttanna
og ýms önnur kaup og sölur, ann-
ast sendiferðir, innkaup, fjölritun,
vélritun og þess háttar. Mi'ðlunar-
skrifstofan Trygging hefir aðsetur
sitt í Þingholtsstræti 15 og hefir
síma 5314.
Áttræð
er á mörgun ekkjan Guðbjörg
Torfadóttir, Flókagötu 3.
Innilegt þakklæti fyrir auðsýnda samúð við fráfall og
jarðarför
Brynjólfs Þórðarsonar
listmálara.
Aðstandendur.
Innilegar þalclcir fyrir auðsýnda samúð og hluttekníngu
við andlát og jarðarför sonar mins og bróður okkar„
Sigurðar Guðmundssonar
Dagbjört Brandsdóttir og systkiní.
Minningarorð
um
Ásdfsi Geirlangn
Þörðarðdttnr.
Þann 4. þ. 111. andaðist Ásdís
Geirlaug Þórðardóttir að lieim-
ili sínu, Þórsgötu 26.
Var liún fædd 22. ágúst 1877.
í Ivolviðarnesi í Eyjahrepþí.
Ættfeður hennar voru snæ-
fellskir í marga liði frarn. Faðir
hennar var Þórður Jóhann, er
lengi bjó á Höfða í Eyjahreppi,
en bann var sonur Þórðar al-
þingismanns á Rauðkollsstöð-
um, Þórðarsonar Jónssonar frá
Dagverðará undir Jölcli. Móðir
Ásdísar var Kristín (cldri) dótt-
ir hins þjóðkunna læknis, Þor-
leifs í Bjarnarhöfn.
Úr báðum ætlum runnu Ás-
dísi sterk áhrif, enda duldist
það fæstum, er gerst þekktu
liana, hve skaphöfn hennar var
traust og heilsteypt.
Tvítug að aldri giftist hún
Alexander Valentínussyni smið,
og settust þau að í Ólafsvílc og
bjuggu þar í 28 ár samfleytt.
Þrjú börn eignuðust þau, sem
öll eru búsett hér í bæ: Jón,
forstjóri fyrir viðgerðarstofu
Ríkisútvarpsins, Kristþór, mál-
arameistari, og Aldis, gift Þor-
steini Hannessyni, málarameist-
ara.
Á heimili þeirra lijóna ríkti
geðblær, sem andaði kvrð og
innileik í vitund þeirra sem að
garði báru. Saga þessa lieimilis
varð eklci viðburðarikari en
almennt gerist, en hún var eigi
að síður merkileg fyrir þá ein-
lægni og þann hlýleika, sem lagt
var í livert starf, er þar var unn-
ið. Háttprýðin þar var fágæt og
kemur glögt fram í skaphöfn
barna þeirra.
Á slíku heimili gerðist sagan
liennar Ásdísar, þar var liún
drottning og því vann hún alt.
Heiniili þeirra hjóna liélst í
sama horfi, eftir að þau fluttust
hingað suður. Snæfellingar voru
þar tíðii’ gestir og fundu glögt
að hvorugu hafði lcopað trygð-
inni eða lilýleikanum.
Átthagatrygð þeirra hjóna
var einstæð, og hin siðari ár
munu þau oft hafa sest við arin
minninganna, enda var þar elclci
að litlu eða fánýtu að hverfa.
Með Asdisi er horfin slík lcona
Messur á morgun.
1 dómkirkjunni kl. 11, síra FritS-
rik Hallgrímsson.
1 Hafnarfjarðarkirkju kl. 5, síra
GarÖar Þorsteinsson.
I Bessastaðakirkju kL 2, síra
Garðar Þorsteinsson.
1 Viðeyjarkirkju kl. 2, candL
theol. P. Ingjaldsson.
Veðrið í morgun.
í Reykjavík 10 st., heitast í gær
16, kaldast í nótt 9 st. Mestur hití
á landinu 12 stig, í Fagradal og
Vopnafirði, minstur 6 st., á HomL
Úrkoma hér síðasta sólarhring 0.4.
mm. Sólskin 3.2 st. — Yfirlit:
Grunn lægð fyrir norðan og nortS-
austan ísland á hreyfingu norð'aust-
ur eftir. — Horfur: Suðvesturland,
Faxaflói, BreiSafjör'ður. Vestan og
norSvestan gola. SumstaSar smá-
skúrir, en bjart á millL
Skipafregnir.
Gullfoss var í VestmannaeyjunB
í morgun á útlei'S. GoSafoss kouií
til Hamborgar í nótt. Brúarfoss er
á leiS til Vestmannaejja frá Leith.
Dettifoss var á PatreksfirSi í morg-
un. Lagarfoss fer frá Kaupmanna-
höfn í dag. Selfoss er í Reykjavífc.
Skemtun að Eiði.
Skemtun verS’ur haldin að Eiði’
á morgun, ef veSur leyfir. Ver'Sa
þar til skemtunar ræSuhöld, dans
á palll og frjálsar skemtanir. Bíl-
ferSir eru frá öllum stö'Svunum og
bátaferSir frá höfninni. Er búi'ð aS
gera bryggju aS EiSi, svo aS land-
ganga er auSveld.
Knattspyrna.
KI. 5^2 í gær keptu starfsmenrs
FélagsprentsmiSjunnar viS starfs-
menn IsafoldarprensmiSju. Sigruðu
hinir fyrnefndu me'S 2:1. — Rétt
á eftir keptu starfsmenn Strætis-
vagna við starfsmenn Útvarpsins,.
og sigruðu Strætisvagnamenn með
3:0.
Sendiherraskrifstofa Dana
hefir beðið blaðið aS geta þess>
aS hútt' muni veita allar nánari upp-
lýsingar um tónlistarkepni þá, seiE’,
getiS er í blaðinu í dag, og „Def:
kgl. Kapel“ í Höfn stendur fyrnrv
Öll NorSurlánda-tónskáld .geta tek—
iS þátt í kepninni.
Skemtisnekkjan 'Warrior
fór í morgun um níuleytiíL
Kolaskipið
Great Hope kom i gær meS farns..
til Kol & Salt.
Nýja Bíó
sýnir í fyrsta simr í kveld ame-
rísku stórmyndina „ÞrælaskipíS" og
eins og nafniS hendir til, gerist húre
á dögum þrælahaldsins fyr á tím-
um. Hún lýsir þrælaflutningum frás
Afríku til Ameríku á mjög álirifa-
rikan hátt. Leikararnir eru ölíurna
kvikamyndahúsgestum gamallcunn-
ir, og eru nöfn þeirra Warner Bax-
ter og Wallace Beery trygging fyrir
því, að vandað hafi veriS til mynd-
arinnar og aS vel sé leiki'S.
Áheit á Strandarkirkju,
afhent Vísi: 5 kr. frá SigurSíi
GuSmundssyni, 2 kr. frá F. S„.
(gamalt áheit), 5 kr. frá ferða-
manni, 12 kr. frá N. O. V. og iCf
kr. frá N. N„ afhentar af sr. B jr
Jonssyni.
og heimilismóðir, sem þvi mið-
iir átti eklci jafningja á hverjia
strái.
L. K-