Vísir - 17.08.1938, Blaðsíða 3

VISIR
XMálftnti&ingnx*, er
dæattix* sig' sjáliux*.
Nýja dagblaðid reynii* að gera lit-
varpsstjóra að píslarvotti og ber
stálk:u þá, sem kærði útvappsstjora
að boði rádlierra, ósæmilegum sökum
Nýja dagblaöið kemst að
þeirri niðurstöðu i dag, að rit-
stjóri þessa blaðs liafi ekki
fylgst með lagasetningu svo
sem slcyldi, með því að i grein-
um sínum um útvarpsstjóra-
málið liafi liann ekki tekið tillit
til hinnar nýju einkamálalög-
gjafar og þá einkum 114. gr.
laganna, sem fjallar um aðila-
skýrslur og rélt dómara til að
spyrja aðila um öll þau atriði,
sem hann telur máli skifta. í
grein Vísis 10- þ. m. var þess
getið að þegar í upphafi máls
mætti talca aðilaskýrslu, og
myndi þvi útvarpsstjórinn sjálf-
ur verða að lcysa frá skjóðunni,
ef liann vildi hjarga máli sinu,
en hinsvegar lægju ekki annað
en sektir við, ef hann neitaði að
svara spurningum eða mætti
ekki til að| gefa aðilaskýrslu, en
þær sektir liefðu í sjálfu sér til-
tölulega litla þýðingu.
I einkamáli getur útvarps-
stjórinn slcotið sér undan að
svara nærgöngulum spurning-
um, en það getur hann ekki fyr-
ir lögreglurétti, og mergurinn
málsins er einnig hinn, að vitni
geta færst undan að svara slík-
um spurningum, ef þau eru út-
varpsstjóranum háð, eða spurn-
ingarnar geta valdið þeim beinu
eða óbeinu tjóni.
Nýja dagblaðið þarf ekki að
ætla sér þá dul, að það geti talið
almenningi trú um að andstæð-
ingarnir fylgist ekki með al-
mennri lagasetningu, og Yísir
vill aðeins hugga blaðíð með
því, að ef svo skyldi fara að út-
varpsstjórinn stefiidi blaðinu,
þá mun ritstjóri blaðsins mæta
sjálfnr og hlulast til um að tek-
in verði nákvæm aðilaskýrsla
af útvarpsstjóra, og ekki ein-
ungis það, heldur munu þau
vitni verða leidd, sem út-
varpsstjóra eru háð á einn og
annan veg og úrskurðir látnir
ganga urn vitnaskyldu þeirra.
Nýja daghlaðið má vera þess
fullvíst, að alt verður gert sem
unt er til þess að upplýsa á-
kæruatriði málsins í einkamáli
því, sem útvarpsstjórinn ætlar
að höfða, og almenningi verður
gefinn kostur á, að fylgjast
með framburði hvers vitnis og
hverjum úrskurði, sem feldur
er í málinu.
títvarpsstjóramálið er orðið
almenningi það kunnugt, að
ekki er ástæða til að hæta þar
miklu við, að öðru leyti en þvi,
sem tilefni gefst til er meiðyrða-
málin fá hyr undir háða vængi,
en hjá útvarpsstjóra virðist
hafa verið gæftaleysi til þessa,
með því að engar stefnur liafa
horist, þótt endanlega sé ákveð-
ið að gjafsókn er ekki fáanleg
i málinu, og þvi ekki eftir neinu
sérstöku að híða.
Á sunnudaginn er var hirti
Nýja dagblaðið, málgagn dóms-
málaráðlierrans, atliyglisverða
grein um málið, sem að vísu
var tileinkuð ritsljóra blaðsins,
en þó ekki grunlaust um að
andi dómsmáláráðherrans liafi
sveimað þar yfir vötnunum.
Hvað, sem því líður var grein
þessí þannig rituð, að óviðun-
andi er með öllu, einkum þegar
þess er gætt að hér á málgagn
dómsmálaráðherra í lilut, sem
ætti að marka stefnu lians til
málsins, samkvæmt eðlilegum
lögmálum, enda verða blaðinu
gerð skil sem slíku, með því að
ritstjórinn hefir ekki eftir öðru
að fara í málinu en siðalærdómi
kristindómsfræðslunnar, sem
virðist þó hafa raskast í minn-
inu, en hefir persónulega engin
skilyrði til að íæða lögfræðilega
hlið málsins.
RÓGUR UNDIR RÓS.
Það er ekki úr vegi að! minn-
ast lítið eitt á afstöðu Nýja dag-
blaðsins til þessa máls, áður en
vikið er sérs talclega að sunnu-
dagsliugleiðingum hlaðsins. I
fyrstu þóttist blaðið ekki vita til
þess að kærur liefðu borist á
liendur útvarpsstjóra, en lét
svo sem Alþýðuhlaðið hæri alla
forstj óra ríkisfyrirtækjanna
sökum, með þvi að tilgreina
engani sérstakan i sambandi við
dylgjur þess um misbeiting em-
bættisaðstöðu.
Þegar Alþýðublaðið birti kær-
una var svo að heyra á Nýja
dagblaðinu, sem þvi væri elcki
allskostar ljóst hvaða afstöðu
það ætti að taka til málsins,
enda tvísteig það á málinu langa
hríð, þar til sunnudagshugleið-
ingar þess leiddu hið rétta eðli
i ljós, sem Vísir var búinn að
skýra öllum almenningi frá
fyrirfram, þannig að það kom
engum á óvart að blaðið hall-
aði réttu máli.
í sunnudagshugleiðingum sin-
um kemst Nýja daghlaðið að
þeirri niðurstöðu, að framkoma
útvarpsstjórans sé samboðin
mönnum i liinum æðstu stöð-
um, að öðru leyti en því, að
nokkrir formgallar hafi verið á
„tækni“ lians, sem séu þó af-
sakanlegir. Virðist svo sem
blaðið telji engin takmörk fyrir
manngæsku útvarpsstj órans,
enda telur það að á hak við
kærumálin standi vondir menn,
sem blaðið vill þó ekki nafn-
greina, er liafi átt frumkvæðið
að þvi að kæran lcom fram.
Þetta blað hefir hinsvegar
birt bréf frá stúlku þeirri, sem
hér á hlut að máli, til ráðherr-
ans, þar sem það er beint fram
tekið, að kæran sé send, sam-
kvæmt hvatningu ráðherrans og
með tilliti til þess, að hann hafi
lofað að rétta hlut hennar yrði
hún misrétti beitt.
Blaðið lalar um að þetta muni
nánar skýrast í málarekstrin-
um, en hvernig dettur jafnvel
ritstjóranum í hug slík fáviska,
að slíkt muni upplýsast i einka-
máli. Þótt svo værí, að einhverj-
ir aðrir en ráðlierrann sjálfur
hefðu hlutast til um að stúlkan
kærði undan, framferði útvarps-
stjórans, upplýsist slikt aldrei í
einkamáli, með því að slúlk-
unni her eklci skylda til að
svara, spurningum í þá átt, þótt
þær væru fyrir hana lagðar.
Slíkar fullyrðingar sem þessar
frá hendi blaðsins stafa því ann-
aðhvort af eindæma fáfræði eða
þá af hinu, að blaðið leitast við
að gera stúlkuna tortryggilega
í augum almennings, með því
að telja mönnum trú um að
kæran sé ekki á röknm reist,
heldur a illvilja andstæðinga út-
varpsstjórans, en um leið kem-
ur hlaðið með hinar alvarleg-
ustu ásakanir á hendur stúlk-
unni, sem síst virðist ástæða til
miðað við það sem upplýst hef-
ir í málinu og almenningi er
kunnugt.
Þá segir blaðið að stúlkan
liafi í kæru sinni krafist, að við
hana verði lialdin loforð um
gefið starf, að hún liafi beðið
um álit ráðuneytisins um starfs-
svið sitt og skyldur gagnvart
útvarpsstjóra, og i þriðja lagi
óskað eftir lögreglurannsókn
„ef hið liáa ráðuneyti sjái sér
ekki fært að rétta hlut hennar
í þessu máh, en greinilegar
verði það ekki sagt, að slúlkan
ætli að láta alt falla í Ijúfa löð
— allar morgunheimsóknir og
blíðuatlot skuli gleymast, ef
hún fái umrætt starf“.
Öllu rætnari málflutning frá
hendi hlaðsins er vart liægt að
hugsa sér. Slúlkan leitar til
ráðuneytisins, af þeim sökum,
að útvarpsstjóri setur viss skil-
yrði, sem hún vill ekki hlíta,
fyrir þvi að liún fái þá stöðu,
sem hann hafði lofað henni.
Þurfi hún ekld að ganga að skil-
jæðum útvarpsstjóra, en fái
stöðuna fyrir tilhlulan ráðu-
neytisins er hennar hag borgið,
og hún lieldur sjálfstæði sínu
gagnvart útvarpsstjóra, en
treystist ráðuneytið eldd til að
rétta hlut liennar biður hún um
lögreglurannsókn i málinu.
Ráðuneytið hefir í háðum til-
fellunum ráð útvarpsstjóra í
hendi sinni, hvort sem það læt-
ur lögregluréttarrannsókn fram
fara eða ekki, og hvort sem það
réttir hlut stúlkunnar eða ber
hann fyrir horð, en stúlkan hef-
ir nndir öllum kringumslæðum
gert sitt til að gera ráðuneytinu
liegðun útvarpsstjórans kunna,
og' meira er ekki af henni að
vænta, en að heimta lögreglu-
rannsókn, en þá er ráðuneytis-
ins að hefjast handa.
ÁSTLEITNI
ÚTVARPSSTJÖRA.
Allar sakir, sem Nýja dag-
blaðið hefir á liendur útvarps-
stjóra eru þær:
1) Að útvarpsstjóri hafi
nokkrum sinnum komið heim
til stúlkunnar að morgni dags
lil að segja lienni fyrir verkum.
2) Að hann hafi kyst hana
er hann fór til útlanda og beð-
ið guð að blessa hana.
3) Að hann liafi ritað föður
hennar lofsamleg ummæli og
sagt að hún ætti að kyssa hann
fyrir.
4) Að liann hafi beðið hana
að vera þæga og góða stúlku,
og sé þá bersýnilega alt tal-
ið. Fleiri eru nú syndirnar
ekki hjá Nýja dagblaðinu og
það gleymir alveg 5. liðnum,
sem ætti að hljóða svo:
Að útvarpsstjóri setti ósið-
leg skilyrði fyrir stöðuveit-
ingu innan útvarpsins, og
með því að stúlkan gekk
ekki inn á þau skilyrði fékk
hún ekki stöðuna.
Hvað segir ahnenningur um
shkan málflutning og slikt sið-
gæði, og er það viðunandi að
blað ríkisstjórnarinnar taki
slíka afstöðu til jafn alvarlegra
mála.
EINKAMÁL-
Það hefir verið drepið á það
liér að framan, að í ahnennu
einkamáli er ekki unt að upp-
lýsa livort þær þungu ákærur,
sem Nýja dagblaðið her fram á
liendur stúlku þeirri, sem hér
á hlut að máli, hafa við rök
að styðjast, en slíkar ákærar
verða að teljast í fylsta máta ó-
sæmilegar, einkum þegar þess
er gætt að hér á unglingur i
hlut, sem dómsmálaráðherrann
hefir sjálfur livatt til að skýra
frá vandræðum sínum. Ráð-
herrann hefir gersamléga
brugðist því trausti, sem stúlk-
an sýndi honum, til hvött af
honum sjálfum, en auk þess
hefir ráðherrann brotið mjög i
bága við réttarmeðvitund al-
mennings.
I einkamáli er aldrei hægt að
upplýsa málið til fulls, hvorki
gagnvart stúllcu þeirri, sem hér
á i hlut, né heldur liitt, hvort
útvarpsstjórí hafi reynt að mis-
heita aðstöðu sinni viðar.
Það er í frásögur fært, að
sýslumaður einn hélt próf i
barneignamáli, og er stúlkan
gaf upp barnsföðurinn, brást
liann livatlega við og sagði:
„Hafið þér votta?“
Réttarvotturinn annar greip
þá fram í og sagði:
„Við erum nú ekld vanir þvi
í þessu héraði, heri-a sýslumað-
ur, að liafa votta við slík tæki-
færi“.
„Já, það er alveg satt. Því var
eg alveg búinn að gleyma“,
sagði sýslumaður.
Þótt liér sé mn gamla gam-
ansögu að ræða, sem sennilega
hefir enga stoð í veruleikanum,
hcfir dómsmálaráðherra farist
nákvæmlega eins ólíklega og
þessum sýslumanni. Ráðherr-
ann ætlast lil að slúlka sú, sem
kærði útvarpsstjórann, sanni
það að hann hafi beitt hana
frekri ástleitni, en menn
skyldu nú ætla það, að ráðherr-
ann væri kominn það til vits
og ára, að honum væri kunn-
ugt um að viðast liafa menn
ekki votta við slík tækifæri, en
þvi virðist hann „alveg hafa
verið búinn að gleyma“.
Einkamál getur aldrci hreins-
að útvarpsstjórann af þeim á-
sökunum, sem á liann eru born-
ar, og sú leið sem ráðherrann
hefir valið er valin með vilja,
til þess eins að hera rétt stúlk-
unnar fyrir horð, en draga fram
lilut flokksbróður, sem liggur
undir meintu broti, eða svo
virðist það vera i augum al-
mennings.
Þótt þetta mál sé alvarlegs
eðlis, en kunni að verða þýðing-
arlítið vegna þeii-xar einstöku
meðferðar, sem það sætir frá
hendi ráðherrans, er það hróp-
andi sönnun þess, að allur al-
menningur er réttlaus í landinu,
gegn hinni nýsköpuðu jdirstétt
framsóknármanna, sem helst
uppi fult siðleysi hver sem á í
hlut, —- jafnvel þó það séu ung-
lingar, sem nýkomnir eru úr
foreldraliúsum, og þar af leið-
andi óreyndir í lifsbaráttunni.
Hin eina ráðstöfun frá hendi
ráðherra, sem fullnægt getur
réttarmeðvitund almennings, er
að lögreglurannsókn verði látin
fram fara, með því að þar er
hægt að upplýsa málið til fulls,
en með engu móti öðru, og þar
standa báðir málsaðilar jafnt að
vígi, en hið fylsta réttlæti er
trygt. Sannist það, að útvarps-
stjórinn sé saklaus af ákærun-
um fær hann fulla uppreist bæði
fyrir dómstólum og í augum al-
mennin,gs, en uppreist fær hann
heldur ekki svo fullnægjandi sé
á annan hátt.
aðeix&s Loftup,
Síra Gísli Einarsson
pröfastur.

Ilann andaðist að heimili sínu
i Borgarnesi 10. þ. m., tæpum
sjö mánuðum betur en áttræð-
ur. —
Sira Gísli var fæddur í
Krossanesi i Vallhólmi 20. janú-
ar 1858. Voru foreldrar lians
Einar (d- 1868) Magnússon,
bóndi á Húsabakka og síðar í
Krossanesi, og kona hans Eu-
femía (d. 1881) Gísladóttir
sagnfræðings Konráðssonar (d.
1877). Bræður hennar voru þeir
dr. Konráð, háskólakennari i
Kaupmannahöfn (d. 1891) og
Indriði, hóndi að Hvoli i Saurbæ
og alþm. (d. 1898). Kona Gísla
sagnfræðings var Eufemía (d.
1846) Benediktsdóttir í Rauð-
húsum Ólafssonar.
Einar bóndi í Krossanesi var
sonur sira Magnúsar Magnús-
sonar, er prestur var í Hvammi
i Laxárdal og síðar að Glaum-
bæ. Sira Magiíús var kynjaður
úr Þingvallasveit — frá Stíflis-
dal. Kona lians var Sigríður frá
Reynistað Halldórsdóttir klaust-
urhaldara, alsystir Reynistaðar-
hræðra, er úti urðu i Kjalhrauni
haustið 1780. — Halldór, faðir
Sigríðar, var sonur Bjarna
sýslumanns Halldórssonar á
Þingeyrum og konu hans Hólm-
friðar Pálsdóttur lögmanns
Vídalíns,
Hjónin í Krossanesi eignuðust
16 börn, en ekki komust nema
6 þeirra til fullorðinsára. Á
þeirri tíð hrundi ungviðið niður,
er sóttir geisuðu. Þá var fátt um
lækna, engin sjúkrahús, eng-
ar sóttvarnir. Áttu þá margir
foreldrar um sái’t að binda, er
hörn þeirra sáluðust hvert af
öðru, enda mátti svo heita, að
livergi væri lijálpar að vænta.
Trúin var eina liuggunin og
vonin eða vissan um það, að
börnunum vegnaði hvergi betur
en i almáttugi-i hendi föður síns
á himnum.
Sira Gísli var 10 velra er fað-
ir hans andaðist. Og nokkurum
árum síðar fluttist hann með
móður sinni vestur að Hvoli í
'Saurbæ. Þar hjó þá og lengi síð-
an Indriði bróðir hennar. Sira
Gísli var orðinn fulltíða mað-
ur, er hann hóf skólanám.
Hann varð stúdent 27 ára gam-
all, vorið 1885, og lauk emhætt-
isprófi i guðfræði tveim árum
síðar. Hann fékk veitingu fjnrir
Hvamms-prestakalli í Norður-
árdal 1888 og fluttist þangað þá
um vorið, þrítugur að aldri.
Aðkoman að Hvannni mun
Iiafa verið heldur óliæg eigna-
lausum presti. Brauðið var eitt
liinna rýrari og tekjur litlar.
Jörðin svo illa hýst, að bæjar-
húsin þóttu lílcari moldar-
dyngju en mannabústað.
Eg skrifaði fáeinar linur um
sira Gísla á áttræðisafmæli hans
síðastliðinn vetur og lét þess þá
meðal annars getið, hversiH
rösklega hann h.efði að þvi
gengið, á fyrstu árum smum í
Hvannni, að koma þar upp
vönduðu íbúðarhúsi. Það hús
stendur enn í dag, eftir nálega
hálfa öld, breytt að vísu og hætt
á ýnisa lund. En svo vel var tíl
þess vandað i upphafi að viðum
cg öðru, að það mun enn getai
staðið um langan aldur. — Þá
var örðugt um flutninga í Borg-
arfirði, er liéraðið var veglaust
að kalla. En allan efnivið varð
að sækja í Borgarnes og flytja
á hestum mestan lilut Ieiðarinn-
ar. Þótti mönnum í mikið ráð-
ist, er prestur hóf bygginguna.
Töldu sumir liklegra, að hann
fengi ekki undir kosínaðinum
risið og væri þá ver farið en
heima setið. En alt fór vel og
varð hinum fátæka presti til
sóma.
Sira Gísli þjónaði Ilvamms-
prestakalli einu saman til vor-
daga 1911, en fluttist þá að
Stafholti, er brauðin voru sam-
einuð. Efth- það þjónaði hann
hinu viðlenda Stafholtspresta-
kalli, uns hann lét af embæíö
vorið 1935. Hafði liann þá verið
þjónandi prestur í 47 ár og pró-
fastur Mýraprófastsdæmis síð-
ustu árin.
Um kennimannlega starf-
semi hans get eg ekki horið af
ieigin reynd, þvi að eg Idustaða
aldrei á hann í kirkju. Hítt veifi
eg', að liann hvarflaði litt frá'
fornum lærdómum kirkjunnar
og lét sér hinar nýju trúmála-
stefnur að mestu óviðkomandu
En heyrt hefi eg til þess tekið„
hversu vel og virðulega honum
hafi farið sum prestsverk úr
hendi og hversu einlægur og
prúður liann hafi verið í allri
sinni þjónustu.
Hann var kyrlátur maður og
áburðarlítill, Iiægur í viðmóti,
hjálpsamur og góðviljaðuT.
Gamansamur var hann að eðlis-
fari og smá-kíminn, góður heim
að sækja, hverjiun manni gest-
risnari, veitull um efni frain.
Sira Gisli Einarsson kvong-
aðist 12. júli 1884 ungfrú Vig-
dísi Pálsdóttur, er þá dvaldist i
Fagradal með fóstru sinni, fnl
Ragnheiði Jónsdóttur (Tliorar-
ensen), ekkju sira Jóns Sígurðs-
sonar á Breiðabólssíað í Veslur-
hópi. Frú Vigdis var dóttir Páls
alþm. Pálssonar í Dæli í Víði-
dal. Henni var flest vel gefiðL.
Hún var stórvitur kona og höfð-
ingi i lund, fráhær eiginkona;.
móðir og húsmóðir, fróð um
margt og skemtin í viðræðum,
nærgætin og brjóstgóð, vinföst
og trygg, mikil búsýslukona..
Þeim varð sjö bama auðið og’
eru þau öll á lifi. Þau eru þessi:
Ragnheiður, gift Hermanni
kennara Þórðarsyni frá Glýs-
stöðum í Norðurárdal, Sverrir^
hóndi í Hvammi, kvæntur Síg-
urlaugu Guðmundsdóttur frá
Lundum, Eufemia og Ivristín,
báðar ógiftar, Sigurlaug, gift
Þorsteini Snorrasyni, bónda á
Hvassafelli í Norðurárdal, Vig-
dís kenslukona, ekkja Jón heit-
ins Blöndals héraðslæknís, og
Björn hóndi i Stóru-Gröf í Staf-
holtstungum, kvæntur Andrínu
Kristleifsdóttur frá Stóra-
Kroppi. Auk þess ólu þau upp
þrjú fósturbörn: Jón Sigurðs-
son verslunarmann i Borgar-
nesi, bróðurson frú Vigdísar, og
tvö börn þeirra Ragnheiðar og