Vísir - 31.08.1938, Blaðsíða 3

VtSIR
Viniiiiskólanum að Kolviðar-
hóli verður sagt upp í dag.
Lúðvíg Guðmundsson skóla-
stjóri er fyrir löngu oröinn
landskunnur maður. Hann er
einn þeirra manna, sem á sín-
um tíma vann best og djarfast
að hagsmunamálum slúdenta,
og var brautryðjandi á því sviði
í ýmsum greinum, stofnaði t. d.
lánssjóð stúdenta, stúdentablað-
ið og var einn af aðalhvata-
mönnum að Garðsbyggingu
þeirri, sem nú er komin upp.
En frá því er Lúðvíg Guð-
mundsson liætti að vinna sér-
staklega að málefnum stúdent-
anna, hefir hann fært bugsjónir
sínar út í lífið á öðrum vett-
vangi, og hefir nú bin síðustu
árin starfað aðallega á ísafirði
sem skólastjóri gagnfræðaskól-
ans þar. Það starf eilt lét Lúð-
víg sér ekki nægja, heldur var
hann aðalhvatamaður að því að
stofnaður var þar vinnuskóli,
þar sem ungum mönnum var
kent að vinna alla hina algeng-
ustu vinnu, og kent að meta á-
nægju hennar og gagnsemi.
Nú síðustu tvo mánuðina lief-
ir Lúðvíg veitt forstöðu vinnu-
skóla að Kolviðarlióli, sem rek-
inn hefir verið af ríkinu og
Reykjavikurbæ sameiginlega.
Aðrir kennarar skólans hafa
verið Hannes Þórðarson íþrótta-
kennari og Baldur Kristjónsson
kennari, og liafa nemendur
fengið lcenslu í leikfimi og söng
auk hinnar almennu verklegu
kenslu.
Skólann háfa sótt um 30 piltar
á aldrinum 13—18 ára og hafa
þeir unnið að ýmsum verkefn-
um, t. d. vegalagningu og skíða-
braut, og sérstaklega hefir verið
lögð stund á að kenna þeim
hina mestu hirðusemi og reglu-
senii í sambandi við vinnuna og
meðferð verlcfæra.
Piltarnir hafa unnið að jafn-
aði 6 stundir á dag, en að lok-
inni vinnu liafa farið fram
íþróttaiðkanir, leikfimi og
knattspyrna og megináhersla
lögð á það að örfa vinnugleði og
vinnuþrótt nemendanna.
Það er enginn efi á því, að
slikir skólar sem þessir geta
unnið hið mesta gagn, ef vel
er á lialdið, og Lúðvíg Guð-
mundsson er alls góðs maklegur
fyrir framkvæmdir sinar í
þessu efni. Hér er um að ræða
einn merkilegan þátt uppeldis-
malanna, sem gersamlega liefir
verið vanræktur til þessa, en
það eitl nægir ekki að ala þann-
ig upp fámennan hóp manna,
heldur verður einnig að hefjast
handa um hitt, að vekja menn
til skilnings á gagnsemi vinn-
unnar, hvaða störf, sem menn
slunda, þannig að allur almenn-
ingur öðlist fullan skilning á
því lilutverki, sem hans er í
þágu þjóðfélagsins, en ekki er
annað liægt að segja, en mjög
hafi brostið á eðlilegan þroska
i því efni.
Við íslendingar erum fámenn
þjóð í stóru og erfiðu landi, en
þeim mun frekar þurfum við
að leggja að oklcur á öllum
sviðum, þannig að við getum
búið með fullri sæmd i landinu
og skilað því síðari kynslóðum
1 liendur nokkru betur en for-
feður vorir hafa gert, þótt að
þeim skuli ekki varpað steini.
Verkefnin eru nóg og vankunn-
áttan mikil, og slikir vinnuskól-
ar sem þessir gætu átt sinn
drjúga þátt í kenslu almennings
i verklegum efnum, ef þess er
aðeins gætt að skólarnir starfi
ekki of eínhæft. Virðist full
þörf á því, að skólar sem þess-
ir kendu unglingum einnig al-
menna vor- og haustvinnu í
sveitum og þá ekki síst garð-
yrkjustörf og trjárækt, sem
rnjög slcortir á að almenningur
stundi sem skyldi.
Nýja Bíó
sýiiir um þessar mundir kvik-
mynd að nafni „Dularfulla flug-
sveitin“ og er hún í tveim hlutum.
Fyrri hlutinn er sýndur í síðasta
sinn í kvöld, en sá síðari verður
sýndur á morgun og næstu kvöld.
Tjapajet
Kennarar og nemendur Vinnu-
skólans á húströppunum að
Kolviðarhóli. Skólastjóri, Lúð-
víg Guðmundsson, stendur
fremst á myndinni (í hvitri
peysu).
Piltaflokkurinn, sem vinnur að
lagningu skíðastökkbrauxar-
innar.
Piltarnir moka á bílinn.
HVAÐ BER
^GÖMA
„Sölusamningar“.
GarByrkjusýniDQ.
Ilið islenska garðyrkjufélag
gengst fyrir þvi að haldin verð-
ur garðyrkj usýning í Markaðs-
skálanum við Ingólfsstræti dag-
ana 2. 3. og 4. sept. n. k. Á sýn-
ingu þessari verður meðal ann-
ars sýnt rnikið af allskonar
blómum, margar tegundir mat-
jurta og ávaxta, svo sem: tó-
malar, agúrkur, melónur, vin-
ber o. fl. o. fl.
í sambandi við sýningu þessa
fer fram sýningarmatreiðsla á
ýmsum grænmetisréttum, sem
sýningargestirnir fá tækifæri til
að reyna á staðnum, og hefir
ungfrú Helga Sigiurðardóttir
matreiðslukona, umsjón þessar-
ar matreiðslusýningar á hendi.
Margt verður gert til þess að
skreyta salinn, þ. á. m. komið
fyrir grasflötum, gosbrunni og
fleiru.
Iívikmynd sú er félagið hefir
látið taka af garðyrkju og ýms-
um fögirum stöðum á landinu,
verður sýnd á staðnum allan
daginn. Þá verða og veitingar á
staðnum og liljómleikar á
kvöldin.
Ýmsar verslanir munu sýna
þarna áhöld, fræ og annað er
að garðyrkju lýtur. Svo munu
og blómaverslanir hafa þar sér-
sýningar.
Á sýningunni verður einnig
komið fyrir gróðurliúsi, 3x5
m. að stærð, og útbúnu eins og
venja er til um slík hús í notlc-
un.
Er gróðurhús þetta vinning-
ur í happdrætti, og gilda að-
göngiumiðar að garðyrkjusýn-
ingunni einnig sem liappdrætt-
ismiðar í því.
Stærð hússins er mjög hentug
og má mjög auðveldlega koma
því fyrir í litlum garði. Hús
þetta mun kosta um 1 þús. kr.
uppkomið.
Garðyrkjufélagið liefir lagt
sig mjög fram til þess að sýn-
ing þessi geti orðið hin glæsi-
legasta og á það þalckir skilið
fjTÍr. Almenningur ætti því að
sækja sýninguna vel, enda mun
hún verða mjög lærdómsrík, og
gefa gott yfirlit yfir það livað
liægt er að rækta liér á landi af
matjurtum bæði utan liúss og
innan, við jarðhita og án lians,
þegar kunnátta og hagsýni
haldast í hendur.
Sölusamningar eru oft kallað-
ir sérstök samningategund, sem
nokkuð er tiðkuð meðal iðnað-
armanna, ekki síst liúsgagna-
smiða, þegar selja skal húsgögn
á þann hátt, að kaupandinn
borgi smátt og smátt hinar
lceyptu vörur.
Blaðinu hefir borist fyrir- '
spurn um þessa samninga. —
Verður þessum samningum því
lýst hér nokkuð:
1 saiímingsformi því, sem iðn-
aðarmenn liafa til fyrirmyndar,
segir að liið selda sé eign selj-
anda þar til andvirði vörunnar
sé að fullu greitt. Ef kaupand-
inn tekur t. d. við húsgögnum,
sem kosta 3000,00 kr., er hús-
gagnasmiðurinn enn eigandi
þeirra, þó einungis kr. 200.00
séu óborgaðar. Ef nú vanskil
verða á nokkrum bluta kaup-
verðsins, er atliugandi hver
réttur kaupandans er. Um það
segir í samningsforminu: „Ef
dráttur verður á greiðslu
tveggja afborgana í senn, eða
fleiri, er skuldin þegar öll fall-
in í gjalddaga. Þegar svo stend-
ur á, má seljandi gera livort er
hann heldur vill: Að liöfða mál
til innheimtu skuldarinnar, eða
að segja upp samningnum, og
taka aftur hið selda með aðstoð
fógeta, ef með þarf.
Það, sem sér í lagi gerir
samninga þessa varhugaverða
fyrir kaupanda er þetta síðast-
nefnda ákvæði samningsins.
Jafnvel þótt ef til vill, aðeins
óveruleg uppliæð kaupverðsins
sé ógreidd, hefir seljandinn
heimild til að taka aftur alla
vöruna til að tryggja, að Iiann
fái það, sem á vantar. Ef selj-
andinn er harðsvíraður getur
liann beitt þessum rétti sínum á
allósanngjarnan hátt.
Þó er réttur kaupandans ekki
með öllu glataður. í samnings-
forminu segir ennfremur: „þó
á kaupandinn rétt á að munirn-
ir verði seldir á opinberu upp-
boði, gegn því að liann setji
tryggingu fyrir þeim kostnaði,
sem af sölunni leiðir, enda fái
hann það, sem verður umfram
það, sem þarf til að fullnægja
kauþsamningnum“.
Hér virðist í fljótu bragði
réttur kaupandans að nokkru
varinn, en ef belur er að gáð,
verður þessi vernd oft ekki mik-
ils virði. Það fer oftast svo, að
munir á uppboði seljist fyrir
mun lægra verð, en þeir eru
virði. Kaupandinn á það á
hættu, að munirnir seljist oft e.
t. v. fyrir smánarverð, og lianu
tapi að mestu þvi, sem hann
hefir greitt.
Af þvi, sem sagt hefir verið
má sjá að kaupandinn á mikið
á hættu, þegar hann gerir þessa
samninga. Ýmislegt getur orðið
til þess, að honum sé ómögulegt
að standa i skilum, enda jiótf.
hann geti ekki sjiálfum sér um
það kent. Ef svo verður, á liann
alt undir því hverskonar mann
liann hefir sldft við. Þess er þó
skylt að geta, að það mun vera
mjög sjaldgæft að seljendur
noti sér þessi ákvæði samnings-
ins, nema um megna sviksemi
sé að ræða af hálfu kaupandans.
Samningarnir eru þvi oftast ein-
ungis aðhahl fyrir kaupandann,
til að standa í skilum.
Þess er að lok'um að geta, að
um þessa svokölluðu „sölu-
samninga“ gilda hér á landi
engin sérstök lög, sem vernda
kaupandann frekar en lögin
gera alment. Slíkir samningar
geta því oft verið atliugaverðir.
Útvarpið í kvöld.
19.20 Hljómplötur: Lög leikin á
bíó-orgel. 20.15 Útvarpssagan
(„01rtóberdagur“, eítir Sigurd
Hoel). 20.45'Hljómplötur: a) Gift-
ingin, tónverk eftir Stravinsky. b)
(21.15). íslénsk lög. c) Lög leikin
á ýms hljóðfæri.
I Frakklandi er nnnið að alhliða viðreisu á
sviði fjárraála og atvinnnmáia.
Breslcu konungshjónunum og
þeim þúsundum landa þeirra,
sem fyrir skömmu dyöldu í
París, komu Frakkar fyrir
augu sem lieilsteypt, öflug og
bjartsýn þjóð. Þá var ekki langt
um liðið að mörgum liafði sýnst
— og stundum með réttu — að
margt færi aflaga, en Daladier,
með merka menn sér við lilið,
svo sem þá Chautemps, Bonnet,
Marchandeau, Paul Reynaud og
Mandel, hefir nú mjög breylt
innanlands viðhorfi á Frakk-
landi.
Marchandeau fjármálaráð-
herra gaf nýlega skýrslu um
fjármálastjórn sína, og sést á
henni, að eftir að Daladier kom
til vakla og stjórn bans liafði
tekið sínar ákvarðanir, streymdi
gullið á ný til landsins.
Ríkið hefir staðið í skilum og
ríkissjóðurinn er þess búinn að
standa við skuldbindingar sínar.
Til undirbúnings fjárlögunum
fyrir 1939 fer nú fram nákvæm
endurskoðun á öllum útgjöldum
rikisins og allri skatlgreiðslu.
Um neina gengislækkun er ekki
að ræða; fjármálaráðherrann
fullvissaði Morgenthau (fjár-
málaráðherra Bandaríkjanna)
um það nýlega.
Til þess að gefa hugmynd um
starf Daladierstjórnarinnar til
viðreisnar viðskiftalífmu, má
nefna margskonar framkvæmd-
ir, t. d. gerð nýrra akvega, og
endurbælur á raflagnakerfi
landsins. Ýms hlunnindi eru
veitt til þess að efla byggingar-
starfsemi. Með lijálp frá ríkinu
fer fram endurskipulagningiðn-
fyrirtækja og útbúnaður þeirra
færist í nýtísku horf.
Á sama tíma og unnið er að
viðreisn á sviði viðskifta og
fjármála, vinna þeir Daladier,
landvarnarráðlierra, Capinchi,
flotamálaráðherra og Guy La
Chambre, flugmálaráðherra að
því að gjöra Frakldand sem öfl-
ugast á sviði hernaðar. Útlend-
ingar þeir, sem sáu liersýning-
arnar þjóðhátíðardaginn 14,
Daladier.
júli og í Versölum fyrir Georgi
konungi sjötta, fengu hugmynd
um franska herinn. Konungin-
um sjálfum þótli mikið til koma
og lét forsætisráðherra vita það.
Frakkland á mikinn lier og ó-
liætt mun að fullyrða, að liann
sé liinn fremsti í heimi fyrir
sakir útbúnaðar, fjölda og ágæti
foringja og þjálfun liðsmanna.
Samt hefir stjórnin ákveðið að
efla herinn enn. Tvö innan-
lands lán, sem skiftu þúsundum
miljóna franka, fengust sam-
stundis. Lögð verður sérstök á-
liersla á aukningu flugflotans.
2.600 flugvélar liafa verið pant-
aðar hjá Bandaríkjunum. í
þessu sambandi mætti minna á
flugferð Hughes, sem sannar
hve góðar amerískar flugvélar
eru. Bandaríkin myndu mjög
slcjótlega geta veitt Evrópu-
þjóðum dugandi hjálp.
Styrkur Frakklands hefir
einnig aukist mjög mikið fyrir
ákvarðanir nýlendumálaráð-
lierrans Mandel, að koma upp
hersveitum innfæddra og efla
þær sem fyrir voru. Þessar ráð-
stafanir hafa sætt andmælum í
ýmsum löndum, t. d. Italíu, en
allir hljóta að fallast á, að
Frakkland lilýtur að verja sig,
hvort sem er við landamæri
Túnis i Afríku eða Austur-Ind-
lands í Asíu.
Fyrir aðgerðir utanríkismála-
ráðherrans, Georges Bonnet,
hefir Frakldand aukið álirif sín
út á við. Má benda á fransk-
tyrkneska sáttmálann, sem batt
enda á langvarandi deilur, og
sem felur í sér hemaðar-sam-
komulag og vináttu-samning
milli Frakklands og Tyrklands.
Georges Bonnet hefir þannig
fyrirbygt fjandskap Tyrklands
og breytt viðliorfinu fná 1914,
er Tyrkland gekk í móti Banda-
mönnum.
Annars miðar stjórnin allar
sínar gerðir við fransk-breska
samvinnu. Samkomulag náðist
í öllum atriðum þá er utanríkis-
málaráðherrann og forsætisráð-
herrann fóru til London í apríl-
mánuði.
Síðan hefir verið forðað stríði
tvisvar. í fyrra skiflið á Spáni.
Það var fyrir atbeina Frakk-
lands og Englands að sam-
komulag náðist í hlutleysis-
nefndinni um brottflutning
sjálfboðaliða og eftirlit. Frakk-
land lokaði samstundis landa-
mærum sínum við Pyreneafjöll
til þess að sýna einlægan vilja
sinn. í seinna skiftið, 21. mai,
daginn fyrir kosningarnar í
Tékkóslóvaldu, þegar breski
sendiherrann lét Hitler vita, að
Frakkland myndi standa við
skuldbindingar sinar og að
England slyddi það.
Heimsókn bresku konungs-
hjónanna til Parísar undirstrik-
aði samvinnu Frakklands og
Englands. Konungurinn sjálfur
lét svo um mælt, að aldrei liefði
sambandið milli ríkjanna verið
nánara. En Frakkland og Engr
land benda þrásinnis á að vin-
átta þeirra er ekki útilokandi
fyrir neina þjóð og að heitasta
ósk þeirra er að komast að
stjórnmálalegu og viðskiftalegu
samkomulagi til þess að forða
stríði.
Tékkóslóvakía veldur áhyggj,-
um. Fyrir Hitler virðist vaka'
tvent, annað hvort alger sjálf-
stjórn eða, ef ekki dregur til'
samkomulags, þá þjóðar-
atkvæði. Þar sem að hvorugu
erhægt að ganga, komu Frakk-
land og England sér saman um
aðspyrja stjórnina í Prag,Iivort
hún myndi þiggja málamiðlan
af hendi Stóra-Bretlands. Hún
svaraði játandi, en ræður auð-
vitað ákvörðunum sínum.
Runciman lávarður hefir verið
útnefndur, og verður þangað til
málið er leyst, ráðgjafi stjórn-
arinnar í Prag. Þessi íhlutun
Stóra-Bretlands í málefni Mið-
Evrópu er mjög mikilsverður
atburður. Hana ber að þakka G.
Bonnet, utanrikismálaráðlierra,
sem hefir tekist að fá England
til þess að taka afstöðu til mála
í þeim hluta Evrópu, sem það
ekki alls fyrir löngu vildi ekki
liafa nein afskifti af.
Þannig er aðstaða Frakk-
lands. Á nokkrum mánuðuni
hefir átt sér stað almenn við-
reisn. Valdi Frakklands er
ekki beint gegn neinum. En ef
til þess kæmi að það ætti hend-
ur sínar að verja, væri það þess
vel um komið.