Vísir - 23.09.1938, Blaðsíða 3

3
Föstudaginn 23. séptember 1938. VlSIR
BREYTINGARNAR Á FRÖNSKU STJ(ÓRNINNI.
Tveir franskir ráðlierrar sögðu af sér nýlega, en það varð stjórninni ekki að falli, eins og
menn þó bjuggust við í svip, e i nokkurn beyg liefir þetta vakið um að Daladier sé ekki eins
traustur í sessi og bann liefir verið talinn. Hér sést annar ráðlierrann, sem baðst lausnar,
Frossard, er bann var að koma úr kveðjubeimsókn frá Lebrun, ríkisforseta. —
Skortur á byggingarefni til
nýbygginga í Reykjavík,
en íxti nm land er víöast nóg byggingarefni
fyris? bendi. Kröfap nm réttlátari ntblutun
Mikii óánægja er ríkjandi meðal verkamanna og iðnaðarmanna
út af því, hve skarðan hlut bygg'ingaiðnaðurinn hér í bænum
ber frá borði, að því er innflutning á byggingarvörum snertir.
Iðnaðarmenn og verkamenn hafa lagt mikla áherslu á það, að
leyfður væri innflutningur á nægilegu efni,svo að atvinna þeirra
þjnTti ekki að stöðvast, en afleiðing þess, að byggingaiðnaður-
inn stöðvast á þessum tíma árs, er atvinnuleysi fjölda manna
um margra mánaða skeið, manna, sem hafa fjölda fólks á
framfæri sínu. — Það hefir verið föst venja, að byrja nýbygg-
ingar að hausti, þannig, að steypuvinnu gæti verið lokið áður
en frost koma, en innivinnan að vetrinum og húsin höfð íbúð-
arhæf að vorinu.
Úthlutun á innflutningsleyf-
um til liyggingaiðnaðarins fer
fram þrisvar á ári og reynslan
segir, að við þriðju úthlutun
verði Reykjavík æ harðar úti
með hverju ári. Þrátt fyrir
liarða sókn iðnaðarmanná og
verkamanna fékst að eins inn-
flutningsleyfi fyrir nokk-
urum hluta þess, sem leyfð-
ur var við þessa sömu út-
hlutun í fyrra. Tók innflutn-
ingsnefnd fullnaðarákvörðun
um þetta á fundi sínum fyrir
tæpum hálfum mánuði.
En þótt Reykjavik verði svo
hart úti sem reynd her vitni, er
ekki að sjá, að neinn skortur
liafi verið hyggingarefna út um
land, fvrr en ef til vill
i sumar, og þó að eíns
á nokkrum stöðum. — Kaup-
félagið fyrir austan fjall liefir
nýlega fengið skip með timbur-
farm — og hafði fengið annan
farín liyggingarefna fyrir eigi
löngu síðan — og mun kaupfé-
lag þetta liafa nægar birgðir af
byggingarvörum, timbri, þak-
ijárni o. fl., fram á næsta ár, en
liér er ekki hæg að fullgera hús-
in, vegna skorts á byggingar-
efni.
Hér í Reykjavík er viðbúið
að byggingaiðnaður, sem þarf
að fá efni á þessum tíma árs,
stöðvist í heilt misseri, því að
mikið af því, sem unnið er að,
þarf að ljúka við áður en frost
koma. Yfirleitt er skortur hér á
nauðsynlegustu byggingavörum
tií viðhalds og nýbygginga.
Þess verður að krefjast mjög
eindregið, að byggingariðnaður-
inn í Reykjavík verði ekki harð-
ar úti en aðrir, sem þurfa á inn-
flutningsvörum að lialda til
starfsemi sinnar.
Innflutningshömlurnar mega
ekki koma harðar niður á versl-
unar-, iðnaðar- og verkamanna-
stéttunum en öðrum.
Síðan farið var að beita inn-
flutningshöftunum í þeirri
mynd, sem nú er, hefir í hvert
einasta sinn (að einu ári und-
anteknu) verið reynt að svíkja
Reylcjavík í seinustu úthlutun,
að því er byggingarefnainn-
flutning snertir.
Og það verður ekki nógsam-
lega vitt, hversu kaupfélögum er
ívilnað, jafnframt því, sem
þrengt er kosti allra þeirra, sem
þurfa á byggingarvörum í
Reykjavík að halda og eiga at-
vinnu sína undir því komna, að
byggingarefni sé fáanlegt til við-
halds og nýbygginga.
Frá Vestmannaeyjmn
Fréttaritari Vísis í Vest-
mannaeyjum skýrði blaðinu svo
frá í gær að flestir bátar þaðan
væru nú komnir heim frá síld-
veiðunum og hefir afkoma bát-
anna yfirleitt verið góð, með þvi
að bátarnir eru smáir, en slutt
hefir verið á mið að þessu sinni
og þeir átt auðvelt með sjósókn.
Olíuskip er nú í Eyjum með
farm til samlags útgerðar-
manna, bæði hráolíu og ljósoliu,
og kolaskip kom í (gær til Helgn
Benediktssonar kaupmanns.
DíWntoa Nobels-
Terðlanaanna.
Fleiri Þjóðverjar liafa fengið
Nobelsverðlaunin, en menn
nokkurar annara þjóða. Þrjátiu
Þjóðverjar hafa fengið verð-
launin fvrir vísindastarfsemi,
fimm fyrir bókmentir og tveir
fyrir friðarstarfsemi. •
England er næst í röðinni
með samtals 23% verðlaun,
Frakkland þriðja með 20% og
Bandaríkin fjórða með 18 verð-
laun. Fimta sætið skipar Svi-
þjóð með 10% verðlaun, Sviss-
land skipar það sjötta með 7
verðlaun. Holland liefir fengið
sex verðlaun, en Danir og Aust-
urríkismenn eru jafnir með
5% verðlaun hvor. Belgíumenn,
Norðmenn og ítalir hafa unnið
fjögur og liálf verðlaun, Ind-
verjar, Pólverjar, Rússar og
Spánverjar tvenn hver. Kan-
adamenn, írar, Ungverjar og
Argentínumenn liafa fengið
ein verðlaun. Þá voru ein verð-
laun talin „alheimsleg“ og hefir
því alls verið úthlutað 160 verð-
launum.
Yar byrjað að úthluta verð-
laununum árið 1901 og hefði
þeim verið úthlutað árlega
myndi þau nú vera orðin 185
að tölu.
Frakkar eru að eins fremstir
í bókmentum og friðarstarf-
semi, en á visindasviðinu eru
Þjóðverjar svo langt á undan,
að þeir liafa þar fleiri verðlaun
einir, en tvær næstu þjóðir
samanlagt.
Sé atliuguð liundraðstala
verðlauna hvers lands á 10 ára
fresti, sést að hundraðstaía
Þjóðverja er altaf sú sama,
hundraðstala Frakka fer mink-
andi, en Iiundraðstala Banda-
ríkjanna vex óðum.
Gaiteysingi gefur stór-
fé til klausterstofnnnar
I ágústmánuði lést á Java
sir Walter William Strickland,
87 ára að aldri. Hann lét svo um
mælt í erfðaskrá sinni, að nota
skyldi 50 þús. sterlingspund til
þess að stofna munkaklaustur
fyrir Buddhatrúarmenn á eyj-
unni Ceylon.
Lögfræðingur hans lét svo
um mælt við Lundúnablaðið
Daily Express:
„I síðasta bréfinu, sem sir
Walter skrifaði mér, sagði hann
að hann ætlaði að gefa 50 þús.
sterlingsp. til stofnunar Budd-
ha-munkaklausturs. Sir Walter
skrifaði mér einnig, að hann
ætlaði að gefa 90 þús. stpd. til
þess að vinna gegn hernaðar-
sinnum heimsins.
Hann var ekki Buddhatrúar,
hann var guðleysingi. Hann
studdi socialista með fjárfram-
lögum, en var anarkisti.
Hann gaf Sun-Yat-Sen 10
þús. stpd. til þess að hjálpa hon-
um til þess að hefja uppreist-
ina gegn kínverska keisaranum.
Þeirri uppreist lauk á þann veg,
að Sun-Yat-Sen varð forseti
Kínaveldis.
Tekjur sir Walters námu 10
þús. stpd. á ári, en hann eyddi
aldrei meira en 200 stpd. í eigin
þarfir á ári. Hann var hreykinn
af því, að hann ferðaðist altaf á
briðja farrými og dvaldi í hin-
um ódýrustu gistihúsum.
Þegar hann erfði aðalsnafn-
bót sína bjó hann þrjá daga á
sveitasetrinu, er henni fylgdi,
en kom þar aldrei síðan.
Árið 1923 afsalaði hann sér
nafnbótinni og gerðist tékkó-
slóvakiskur þegn. Síðustu tíu
árin bjó hann á Java og aldi þar
upp tvo mexikanska drengi.
Hafði áður tekið tvo indverska
drengi sér í sonar stað, en þeir
létust.
Sir Walter var hámentaður
og málamaður mikill. Hann
þýddi mikið af austurlenskum
þjóðsögum.
HiMiiiif r finna.
Elli- og örorkutryggingar eru
lögboðnar í Finnlandi frá næstu
áramótum. Gjaldskyldualdur er 17
(18)—55 ára í fyrstu, en færist á
10 árum upp i 65 ár. Auk þess
leggja ríki og bæir fram styrk.
Hluti af bagnaði áfengiseinkasölu
rennur til trygginganna. Vinnu-
veitendur skulu sjálfir gjalda ið-
gjald fyrir ]?á, sem hjá þeim vinna,
en draga annað iögjald frá kaupi
þeirra og standa skil á i'ðgjaldinu
tvöföldu til tryggingasjóðs. Mun
þetta a. n. 1. miðað við slysahættu
verkamanna.
Lægsta iðgjald á einstakling er
50 finsk mörk, en hámark iðgjalds
500 mörk á ári. — Markið gildir
tæpa 10 aura íslenzka. — Gjaldiö
er ekki miSað við nef hvert, heldur
eingöngu lagt á þá, sem hafa
skattskyldar tekjur, — 1% af
skatttekjunum næstu 5 ár, en úr
því 2%, og veröur lágmark iö-
gjalds þá 75 mörk, en hámarkiö
1000 mörk. Undantekningar eru
uokkrar og ívilnað t. d. hjónum
við þröngan kost. Innheimta er í
höndum bæjar- og sveitarstjórna
og yfirleitt sameinuð útsvarsinn-
heimtu (Vinnuveitendur greiða
þó á sérstakan hátt).
Réttur til ellilauna fæst við 65
ára aldur, þó því aðeins, að mað-
urinn sé þá búinn að vera tryggð-
ur í 10 ár. Full ellilaun verður m.
ö. o. byrjaö að greiða 1. jan. 1949.
En öryrkjalaun skal greiða þeim,
sem búinn er að vera tryggður 3
ár og verður öryrki að meira eða
minna leyti, án þess að örorkan sé
sjálfskaparvíti. Sé hún það eða
stafi af glæp, fær hinn tryggði
aðeins endurgreidd iðgjöld sín.
Dánarbætur eru í flestum tilfellum
greiddar ómögum, ef þeir voru á
framfæri hins tryggða og hann
deyr fyrir 65 ára aldur. —- Skipu-
lag þessara trygginga er að ýmsu
leyti ólíkt því, sem er á öðrum
Norðurlöndum.
, vf .•
Herbert von Dirksen.
Herbert von Dirksen er einn af kuntlustu stjórnnlála-
mönnum Þýskalands og var hann kunnur orðinn sem
stjórnmálamáður áður en názistar náðu völdunum í
sinar liendur. En reyndin hefir orðið sú, síðan er nazistar urðu
öllu ráðandi í Þýskalandi, að nýir meiln hafa verið settir til
þess að gegna flestum mikilsverðum embættum, menn, sem
ánnaðhvort aðhyltust stefnu þeirra þegar í uppliafi, eða fljóU
lega, og einn þeirra reyndu embættismanna hins „gamla“
Þýskalands, sem ekki datt upp fyrir við liina gagngeru breyt-
ingu, sem varð í Þýskalandi, við valdatöku nazista, var Herhert
von Dirksen. Það er sagt, að liann hafi átt mikinn þátt i, að
Hitler tók þá stefnu í utanríkismálum, sein reyndin varð, og
in. a. átti Dirksen mikinn þátt i því, að Þjóðverjar, Italir og
Japanir urðu samherjar í andkommúnistiskri haráltu og gerðu
með sér sáttmála í þvi skyni.
Það er sagt, að von Dirksen
beri iá sér mörg einkenni stjórn-
málamanna af „gamla skólan-
um“.
Faðir lians var stjórnmála-
maður og setti liann til menta
með það fyrir auguni, að hann
gengi sömu braut. En Herliert
von Dirkens kom tiltöluléga
seint fram á sjónarsviðið sem
stjórnmálafulltrúi, eða ekki
fyrr en eftir heimsstyrjöldina.
Hann var fæddur i Berlín 2.
april 1882. Þegar hann liafði
tekið lögfræðipróf gerðist hann
embættismaður í Prússlandi, en
fanst snennna starfssvið sitt of
þröiigt, og breylti því til. Ferð-
aðist liann mikið um nokkur
ár, kom til ýmissa landa í öll-
um heimsálfum, en einkanlega
lagði hann stund á að kynna sér
sem best Afríkunýlendur Þjóð-
verja og alt, sem þær varðaði.
Á þessum árum jók liann mjög
tungumálakunnáttu sína. En
liann er sagður framúrskarandi
málamaður.
Þegar heimsstyrjöldin hraust
út fór liann til vigvalla í ridd-
araliðsdeild, en var brátt flutt-
ur til Belgíu, er Þjóðverjar
liöfðu hertekið hana og hafði
þar embætti é liendi það sem
eftir var styrjaldarinnar. Síðar
dvaldist liann um skeið í Haag.
Árið 1918 gerðist liann full-
trúi Þýskalands erlendis, í
Danzig, Varsjá og Kiev, en milli
þess dvaldist liann í Berlín og
starfaði í utanríkismálaráðu-
neytinu.
Árið 1918 varð liann sendi-
herra í Moskva og var þar
þangað til í seplember 1933.
Hafði hann þar erfiðu lilut-
verki að gegna síðari hluta
þessa tímabils, vegna afgtöðu
nasista til konmiúnista og hinna
áköfu árása þeirra á kommún-
ismann.
Þar næst var Dirksen sendur
til Tokio og átti niikinn þátt í
aukinni stjórnmálalegri sam-
vinnu Þjóðverja og Japana, og
ennfremur, að nánari samvinna
var tekin upp við Itali. Árang-
urinn varð andkommúnistiski
sáttmálinn sem gerður var árið
1936. Einnig, að Þjóðverjar við-
urkendu Mansjúkóríkið.
Dirksen var vinsæll með af-
brigðum í Tokio. Hann átti
mestan þátt i því, að dr. Oscar
Trautmann, sendiherra Þjóð-
verja í Nanking, gerði tilraunir
til þess að komast að hvort ger-
legt væri að ná samkomulagi
milli Japana og Kínverja —
samkomulagi, sem leiddi til
þess að styrjöldin í Kina liætti
—- en þessar tilraunir báru ekki
árangur og er þó talið, að Jap-
anir liefði fegnir viljað, að
Dirksen og Trautmann liefði
getað komið þessu til leiðar.
En skilmálar Japana voru með
öllu óaðgengilegir í augum
Kínverja.
Heilsu Dirlísens fór hrakandi
í Tokio og honum liafði verið
ráðlagt að fara lieim, en liann
dró það, vegna þess liversu al-
varleg mál voru á döfinni þar
eystra.
Þegar Joachim von Ribben-
trop varð utanríkismálaráð-
herra fékk Dirksen lausn frá
stöðu sinni (febr. 1938). Á
ferðalaginu heim til Þýskalands
og er þangað kom lirestist liann
hrátt og þegar í april var liann
skipaður til þess að gegna mik-
ilvægasta sendiherraembætti
Þýskalands — sendilierraem-
bættinu í London.
Það þarf ekki að fjöl,y»ða iwn
hvei-su mikilvægt embætti það
er, sem liann gegnir. Ekki sist,
eins og nú horfir, er ófriðar-
blika er stöðugt á lofti. — Von
Dirksen fór til Þýskalands fyr-
ir nokkuru, í sumarleyfi að sagt
var, en vafalaust aðallega til
þess að ræða við Ribbentrop og
Hitler um stefnu Breta í al-
þjóðamálum, vegna Tékkó-
slóvakíu. Og þegar Chamberla-
in fór liin frægu flugferð sína
til Þýskalands, til þess að liitta
Hitler í Berchtesgaden, var von
Dirksen einn þeirra embættis-
manna, sem tóku á móti lion-
um.