Vísir - 28.09.1938, Page 2

VISIR
VÍSIR
DAGBLAÐ
Útgefandi:
BLAÐAÚTGÁFAN VÍSIK H/F.
Ritstjóri: Kristján Guðlaugsson.
Skrifstofa: Hverfisgötu 12.
Afgreiðsla: Hverfisgötu 12.
(Gengið inn frá Ingólfsstræti).
S í m a r :
Afgreiðsla 3400
Ritstjórn 4578
Auglýsingastjóri 2834
Verð 2 krónur á mánuði.
Lausasala 10 aurar.
Félagsprentsmiðjan h/f.
ÖH sund
lokuð ?
BRESKI forsætisráöherrann
hefir látið þá skoðun í ljós,
að ekki sé vonlaust um það enn
þá, að fundin verði friðsamleg
lausn á deilunni um Tékkósló-
vakíu. Af opinberri yfirlýsingu,
sem ráðherrann gaf út í fyrra-
kvöld eftir að Hitler hafði flutt
ræðu sina, virðist nifga ráða
það, að þessi bjartsýni hans
muni helst eiga sér stoð í um-
mælum, sem Hitler lét falla um
það, að þó að Tékkar hafi i orði
kveðnu fallist á að láta Sudeta-
héruðin af hendi við Þjóðverja,
þá votti enn litt á efndum á því.
Af þessu segir ráðherrann, að
það sé augljóst, að Hiller treysti
ekki „loforðum, sem honum
séu gefin“, en hinsvegar hafi
þessi loforð ekki verið gefin
Hitler einum, heldur einnig
Bretum og Frökkum og þeir
muni „hta á það, sem siðferði-
lega skyldu sína að vernda og
hrinda í framkvæmd tillögum
sínum“ um lausn deilunnar.
En eru þá „tillögur“ Breta
og Frakka, um lausn deilunnar,
þær, sem Tékkar féllust á, eða
þeim var þröngvað til að fall-
ast á, þannig vaxnar, að þær
fullnægi kröfum Þjóðverja?
Eftir fyrstu viðræðu þeirra
Chamberlains og Hitlers var
skýrt svo frá í breskum blaða-
fregnum, að þeir hefðu orðið
ásáttir um það, að Tékkar
skyldu láta af hendi við Þýska-
land þau héruð, þar sem 80%
af hverjum 100 íhúum væíru
þýskir og samþykt væri með
þjóðaratkvæði að liéruðin yrðu
sameinuð Þýskalandi. Aðrar
fregnir hermdu að vísu, að
þannig ætti að fara um öll hér-
uð, þar sem 70 af hverjum 100
ibúum væri þýskir, og það jafn-
vel án þjóðaratkvæðis. En þau
héruð, þar sem íbúar væri færri
þýskir, skyldu öðlast sjálf-
stjórn með „kantónu“-fyrir-
komulagi, eftir svissueskri fyr-
irmynd. Upp úr þessum tillög-
um voru svo samdar þær til-
lögur Breta og Frakka, sem
stjómin í Tékkóslóvakiu félst
á, og þeir Chamberlain og Hitl-
er ræddust við um á siðari
fundi sínum, í Godesberg. En
þar kom Hitler fram með nýjar
tillögur, sem Cliamberlain „lof-
aði að leggja fyrir stjórnina í
Tékkóslóvakiu og hún hefir
neitað að fallast á“. — Og
hvaða „loforð“ eru það þá, sem
stjórnin í Tékkóslóvakiu hefir
gefið Hitler og Bretum og
Frökkum í sameiningu, og lík-
legt er áð Þjóðverjar létu sér
nægja, ef þau yrðu efnd?
Siðustu kröfur Hitlers, þess-
ar sem Chamberlain lofaði að
koma á framfæri við Tékka,
voru á þá leið, að Tékkóslóvak-
ía skyldi ekki síðar en 1. októ-
ber láta af hendi við Þýskaland
öll þau héruð, þar sem 50 af
hverjum 100 íbúum væri þýsk-
ir, og það án þess að nokkur
atkvæðagreiðsla færi fram um
það i héruðunum. Þessar kröf-
ur virðast hafa verið gerðar
með það eitt fyrir augum, að
engU samkomulagi yrði náð um
lausn deilunnar. Og af þeiin
verður ekki annað ráðið, en að
Þjóðverjar vilji ekkert sam-
komulag, og muni ekki láta sér
annað lynda, enaðTékkóslóvak-
ía verði limuð algerlega i sund
ur. Og hvað annað ætti að gera
við ríki, sem til væri orðið með
þeim hætti, sem Hitler sagði í
siðustu ræðu sinni, að Tékkó-
slóvakía væri til orðin eða
sköpuð af nokkurum vitstola,
svokölluðum stjórnmálamönn-
um, af handahófi og án tillits
til sögulegs eða þjóðernislegs
réttlætis!
Bresk blöð voru í gær sam-
mála breska forsætisráðherran-
um um það, að Hitler hefði
ekki með ræðu sinni „lokað öll-
um sundum“ til friðsamlegrar
lausnar á deilunni. Hinsvegar
töldu þau, að ræðan hefði „ekki
aukið á þær vonir manna, að
friðsamleg lausn myndi takast“.
Og um það eru líklega allir á
einu máli.
Bresk skipafélöfl hætta
slfllingnm til Þýskalantis
Bresk skipafélög hafa lagt
niður Þýskalandsferðir, þar til
útséð er urn það, livort ófriður
skellur á eða ekki. Ef til ófriðar
kemur yrði lagl liald á öll bresk
skip í þýskum höfnum, ef Bret-
ar berðust gegn Þjóðverjum.
Átli Eimskipafélagið tal við
Hull í gær, og var þvi skýrt frá
þessu í því samlali.
Visir átti tal við skrifstofu-
stjóra Eimskipafélagsins í
morgun og spurði um ferðir
iDettifoss. Átti hann að fara frá
Grimsby i dag, áleiðis til Ham-
borgar og var aðallega hlaðinn
vörum til Þýskalands og Ame-
ríku. Ekki var ennþá búið að
taka ákvörðun um það, hvort
Dettifoss héldi áfram til Þýska-
lands.
Peningaþjófoatur.
Veski meí 220 krðnnm
stolið fir læstn herherai
í gær var brotist inn í her-
bergi í liúsi við Grundarstig og
stolið veski með 220 kr., er
geymt var i ferðatösku i her-
berginu. í herbergi þessu býr
einhleypur maður. Var hann
ekki lieima í gærkveldi og hafði
liann læst herberginu, áður en
liann fór að lieiman. Þjófur-
inn mun hafa „dirkað“ upp
hurðina. Lögreglan hefir málið
til rannsóknar.
Aðalfundur
Guðspekifélags íslands
var haldinn dagana 25. og 26.
þ. m. Stjómin var öll endur-
kosin. Að kvöldi hins 26. flutti
Grétar Fells erindi fyrir félags-
menn og nokkra gesti. Erindið
nefndi hann: Eitt er nauðsyn-
legt.
aðeins Loftup,
Roosevelt
og vill að
Sudeten-
sendir Hitier orðsendingu
ráðstefna verði Italdin nm
deiluna.

■
Hitler ber alla ábypgð-
ina á heimsfriðinum.
EINIvASKEYTI TIL VÍSIS.
London í morgun.
Fregnir, sem borist hafa frá Washington skýra
frá því að Roosevelt Bandaríkjaforseti hafi
enn á ný sent Hitler símskeyti og endurnýjað
áskoranir sínar til hans um það, að hann héldi áfram
samningatilraunum í því augnamiði að leysa Súdeten-
deiluna á friðsamlegan hátt, en ef hann gripi til of-
beldisverka myndi það hafa
hinar alvarlegustu afleið-
ingar í för með sér og
stofna heimsfriðinum í
voða. Leggur forsetinn á-
herslu á það, að það hafi
sýnt sig í heimsstyrjöldinni
að sú leið að grípa til of-
beldis skapaði aldrei skil-
yrði fyrir framtíðarúrlausn
deilumálanna. Forsetinn
leggur hinsvegar megin-
áherslu á það í skeyti sínu,
að ef Hitler fallist á frið-
samlega lausn deilumál-
anna munu hundruð mil-
jóna manna um heim allan viðurkenna og þakka hon-
um þá ákvörðun, sem einstæða í þágu friðar og rétt-
lætis í heiminum, enda forðaði hún mannkyninu frá
mildu böli.
Roosevelt forseti stingur upp á því að lokum, að all-
ar þjóðir sem flæktar séu inn í deilumálin um Súdeta-
héruðin, eða hafi þar einhverra hagsmuna að gæta,
komi saman á fund til þess að reyna að finna á þeim
einhverja viðunandi lausn.
Það vekur mikla eftirtekt í stjórnmálaheiminum, að
Roosevelt forseti sendir Hitler einum þessa síðari orð-
sendingu sína, en hinsvegar beindi hann fyrri áskor-
un sinni bæði til Hitlers og Benes, og þykir þetta bera
vott um að Roosevelt líti svo á, að Hitler beri á því
alla ábyrgð hvort heimsfriðurinn helst eða ekki.
United Press.
í Niirnberg, á flokksþingi nazist i. Fremst frá vinstri: v. Ralder
aðmíráll, Konrad Henlein, Bouhlen og Seyss-Inquert ríkishaldari
----ef friðsamleg lausn fæst ekki.
EINKASKEYTI TIL VÍSIS.
London, kl. 3 í gær.
Fréttaritari United Press í Teschen í Tékkóslóvakíu segist
hafa átt símtal við talsmann pólska utanríkismálaráðuneytisins
í Warsjá, og hafi hann lýst yfir því, að pólski herinn væri
reiðubúinn til að ráðast inn í Teschen á föstudag eða laugardag
n. k., en hinsvegar bætti hann því við, að hann vonaði, að til
þess þyrfti ekki að koma, með því að friðsamleg lausn fengist
á deilunni.
United Press.
Breski flotinn búinn við
ófriði. - Almenn hervæð-
ing í Þýskalandi í dag
EINKASKEYTI TIL VÍSIS.
London í morgun.
Breska flotamálaráðuneytið tilkynnti á miðnætti
í nótt, að ákveðið hefði verið að bjóða út öll-
um breska flotanum, þannig að hann væri
viðbúinn styrjöld, en það var jafnframt tekið fram í
tilkynningu ráðuneytisins, að hér væri aðeins um ör-
yggisráðstöfun að ræða. Bretakonungur mun gefa í
dag út fyrirskipun til allra varaliðsmanna í breska:
flotanum um að þeir gefi sig fram til herþjónustu, nú
þegar.
í fregnum, sem borist hafa frá Þýskalandi er skýrt
frá því, að þýska stjórnin muni fyrirskipa allsherjar
hervæðingu kl. 2 e. h. í dag, nema því aðeins, að stjórn-
in í Prag hafi slegið undan og gengið að kröfum þeim
eða úrslitakostum, sem henni voru settir í síðasta boð-
skap Hitlers, og að tilkynning um það hefði borist til
Berlínar.
United Press.
Fi-éttaritari Reuters í Berlín
segir a'ð þar sé ástandið álitið
svo alvarlegt að yfirleitt búist
menn við ófriði. Svo mikið er
af hermönnum á götunum, að
önnur umferð kemst ekki fyr-
ir. Fjöldi útlendinga er að fara
frá Berlín, þar á meðal frétta-
ritarar bresku blaðanna, „Daily
Mail“, „Daily Telegrapli“ og
„News Clu'onicle“.
Átta neðanjarðarstöðvum í
London var lokað í nótt vegna
þess að verið er að, gera jarð-
göngin sprengjuheld. Ymsar
aðrar varúðarráðstafanir er ver-
ið að gera víðsvegar um landið,
þar á meðal ráðstafanir til að
flytja konur, börn og gamal-
menni hurt úr stórborgum og
iðnaðarhverfum. Þá hefir verið
fyrirskipað að flytja skólabörn
og kennara á hrott úr stórborg-
unum og hyrjar flutningur
barnanna frá London í dag.
N ámumálaráðherrann breski
befir fyrirskipað að verð á kol-
um til lieimilisþarfa skuli liald-
ast óbreytt næstu 14 daga.
Eftir að Ghamberlain liafði
lokið ræðu sinni í gær hófst
ráðherrafundur og stóð liann
til klukkan 11. Að því búnu álti
Malcolm MacDonald fund með
öllum fulltrúum samveldisland-
anna. Það er nú kunnugt að
Horace Wilson gerði tilraun til
þess að fá Hitler til þess a5
lengja frestinn sem Tékkum
væri gefinn fram yfir 1. októ-
ber en árangurslaust.
Ráðstafanip í
ýmsum löndum.
Allmargar varaliðssveitir í
Frakklandi voru kallaðar til
vopna í gær. Bannaður befir
verið útflutningur á kjöti, fleski
og feitiefnum, og blöðuin hefir
verið bannað að koma út i
meira lieldur en sex síðum til
þess að spara pappír. Italska
hermálariáðuneytið neitar því í
gærkveldi að þar sé hafin al-
menn liervæðing. Þjóðbanki It-
alíu gaf í gær út fyrirskipun um
það, að engan útlendan gjald-
eyri mætti selja almenningi.
Fregn frá Belgrad i Júgóslav-
íu liermir, að almenn hervæð-
ing hafi byrjað i Uygvcrjalandi
í gær.
Miklar loftvarnaæfingar fóru
fram í öllum belstu borgum
Svisslands í gær.
1 Hollandi hafa ýmsar varúð-
arráðstafanir verið gerðar og
ýmsar sveitir loftvarnaliðsins
og stórskotaliðsins kvaddar til
vopna.
Herstjórn Canada hefir synj-