Vísir - 06.10.1938, Síða 3
VlSIR
Verður framtíðar skemti-
staður Reykvfkinga í landi
Elliðavatns?
Tillögnr stjóruar Skógræktarfélaguns.
Skógræktarfélag Islands liefir fyrir nokkuru sent bæjarráði
Reykjavíkur erindi þess efnis, að það hlutist til um að skógar-
leifar í landi Elliðavatns verði friðaðar gegn ágangi sauðfjár,
og hefir bæjarráð falið rafmagnsstjóra og bæjarverkfræðingi
málið til atbugunar, en Rafmagnsveita Reykjavíkur keypti jörð-
ina þegar ráðist var í virkjun Elliðaíánna. Stjórn Skógræktar-
félagsins vekur atliygli á því í þessu erindi sínu, að Elliðavatns-
land geti orðið ákjósanlegasti „þjóðgarður“ fyrir íbúa Reykja-
víkur, og með því að erindið er í senn merkilegt og varðar bag
Reykvíkinga allra, en er auk þess mjög skemtlegt aflestrar, birt-
ir Vísir það noklviið stytt, til atliugunar fyrir lesendur sína. —
Þegar bæir vaxa, að víðáttu
og fólksfjölda, er það oftast eitt
af vandamálum þeim, sem úr
þarf að ráða, að sjá íbúunum
fyrir olnbogarúmi, þar sem þeir
geta notið lofts og sólar um-
fram það, sem íbúðar- og at-
liafnáliverfi bæjanna hafa að
bjóða og geta í té látið. Það
þarf að opna bæjarbúixm leiðir
að sæ og sól, grasi og gróðri,
skógum og fjöllum, eftir því
sem við á og skilyrði eru til í
nágrenni bæjanna, án þess að
traðkað sé eignarrétti þeirra
einstaklinga, sem eiga þar lönd
og lendur. Góðir leikvellir og
skemtigarðar innanbæjar eru
mikils virði, en ekki einlilýtir,
og því leggja vaxandi bæir víð-
ast hið mesta kapp á að eignast
lientug svæði i liæfilegri fjar-
lægð frá bæjunum, og útbúa
þau svo, að allur almenningur
geti notið þar skemtunar og
hressingar á góðviðrisdögum,
með léttkleifum kostnaði og
sem minstri fyrirhöfn.
Nauðsyn þessara hluta hefir
ekki altaf og alstaðar verið for-
ráðamönnum bæjanna jafnljós
og nú er víðast orðið. Búa marg-
ar borgir og bæir að því, og
verða nú að offra of fjár og
grípa til erfiðra iirræða, til þess
að leysa vandann.
Ef víkja skal að liöfuðborg-
um Norðurlanda, má nefna,
bvernig Osló hefir keypt stór
svæði „við fjörðinn“ (Oslófjörð-
inn) og miklar merkur (Nord-
marken) umhverfis borgina og
gert að almenningum fyrir
borgarbúa. Gert ýms mann-
virki á þessum stöðum, er
greiða fyrir notkun þeirra til al-
menningsþarfa. Þar eru nú orð-
ið margir „sólvellir“ og „furðu-
strendur“ sumar og vetur, og
aðstaða til útiveru fyrir borgar-
búa þannig orðin liin ágætasta.
Kaupmann@haf narbúak liafa
um langt skeið átt greiðan að-
gang að víðlendum grasvöllum
og skógarlundum i „Dyreha-
ven“, norðan við borgina, en
þeim þykir það ekki nóg, og
Kaupmannahöfn stefnir nú að
því, að eignast „grænt belti“
umhverfis borgina. Flestir
kannast við skemtisvæðið
„Skansen“ hjá Stokldiólmi, og
þannig mætti lengi telja.
Reykjavílc er smábær, miðað
við þessar þrjár höfuðborgir og
aðrar slílcar. Hér biður þó sama
vandamál úrlausnar; það dylst
engum, sem t. d. athugar hvað
fjöldi Reykvikinga leggur í söl-
urnar til þess að komast „á
gras“ að sumrinu, bæði til dval-
ar og um helgar. Fátt sýnir bet-
ur liug fólksins og þörf á þessu
sviði, en það, hve margir lúta
að litlu, bæði um vistarverur
og famrtæki, til þess að kom-
ast út úr bæmim, þegar sæmi-
lega viðrar að sumrinu. Reykja-
víkurbær á milcið land, bæði
nærri bænum og fjær, sem
keypt hefir verið af ýmsum mis-
munandi ástæðum og til ýmsra
nola. Hér skal ekki rætt um
svæði þau, sem næst eru bæn-
um eða innanbæjar, og lilcleg
eru eða fyrirhuguð til almenn-
ingsnota sem skemtigarðar og
leikvellir, t. d. Vatnsmýrin og
svæðið með Öslcjuhlið eða
Skerjafirði o. fl.
T>rátt fyrir miklar landeignir
Reykjavíkurbæjar, þegar fjær
dregur bænum, er þó enginn
staður innan hæfilegrar fjar-
lægðar, sem allir Reykvikingar
eiga auðveldan og ódýran að-
gang að sér til skemtunar og
hressingar. Raunar má nefna í
þessu sambandi, að Þingvellir
— þjóðgarðurinn þar — er öll-
um opinn, og ferðir þangað
mjög vinsælar, eins og kunnugt
er, og mikið iðkaðar. En sökum
fjarlægðar, geta Þingvellir ald-
ei orðið sá almennings hress-
ingarstaður, er allur þorri Reyk-
vikinga geti sótt til í frístnnd-
um sínum. Vel er, ef efnalítill
verkamaður í Reykjavík getur
veitt fjölskyldu sinni og sjálf-
um sér þá ánægju, að fara eina
skemtiferð til Þingvalla á ári,
í stað þess, sem þyrfti, að fara
eitlhvað úr bænum með lconu
og börn um flestar helgar, þeg-
ar vel viðrar, að minsta kosti
yfir sumarmánuðina.
Nú vill svo vel til, að i eign
Reykjavíkurbæjar er einn sá
staður, og það milcið landsvæði,
sem vel lientar til slíkra nota,
sérstalclega ef fleiri stoðir rynnu
þar undir, svo að landsvæðið
yrði aulcið þegar fram í sælcti.
Svæði það, sem hér er átt við,
er Elliðavatn og umhverfi þess.
Kjörstaðurinn i nágrenni
Reykjavíkur, nú minna metinn
en vera bæri og lítill sómi sýnd-
ur, en ómetanlegur, ef lengra er
litið og vcl stefnt í þessu máli,
og staðbátlum eigi spilt meira
en orðið er.
Reykjavíkurbær á, eins og
kunnugt er, jörðina Elliðavatn,
og um leið mesta liluta vatnsins
Elliðavatn, og umhverfi þess.
Landið er ógirt og ófriðað, og,
sem verra er, það er leigt til
ábúðar með þeim liætti, að mi
er rekínn þar allstór f járbúslcap-
ur, fyrst og fremst sem úti-
göngu- og útbeitarfjárbúskap-
ur, og er elclcert leyndarmál, að
sá rekstur byggir mest og best
á leifum þess skógarkjarrs, sem
er í landi Elliðavatns og næstu
jarða, Hólms og Vatnsenda. Er
þar stefnt ötullega að fullri eyð-
ingu þeirra skógarleifa, sem
næstar eru höfuðstaðnum. Illýt-
ur þetta að vera gert meira at
alhugunarleysi en af því, að for-
ráðamenn Reykjavíkurbæjar
\ilji, að bærin fórni þessu fyr-
ír tilföJuJega fáar krónur, sem
engu máh skipLa fyrir afkomu
bæjarins eða þess fyrirtækis, er
hefir umráðarétt yfir Elliða-
vatni, sem er Rafmagnsveita
Reykjavíkur.
Elliðavatnslandi slcal eklci lýst
nánar. Strendur Elliðavatnsins,
vatnið sjáft, Elliðavatnsheiðin
og liraunið þar að baki, getur
að voru áliti, orðið hinn ákjós-
anlegasti „þjóðgarður“ fyrir
íbúa Reylcjvílcur, ef rétt er á
lialdið og landinu sómi sýndur.
Það, sem fyrst og strax þarf að
gera, er tvent í senn: Að stöðva
alla úthlutun lands undir sum-
arbústaði i landi Elliðavatns, og
að girða mestalt land jarðarinn-
ar, eða svo langt til fjalls, sem
íáðlegt þylcir, að athuguðum
gróðri og girðingarstæði. Með
þessu er elclci átt við, að óhugs-
anlegt sé, að sumarbústaðir séu
innan takmarka væntanlegs
„þjóðgarðs“ eða almennings, á
þessum slóðum, en fyrst er að
atliuga heildarnotkun landsins,
hvernig hún sé ráðlegust, áður
en meira er gert að því, en orð-
ið er, að láta góða bletti úr land-
inu til afnota fyrir einstaka
menn eða félög.
Þegar land Elliðavatns er girt,
er æslcilegt og eðlilegt, að girða
um leið og með sömu girðingu,
nokkurn liluta af landi jarðar-
innar Hólmur, — þð er Hólms-
liraunið frá mörkum Elliða-
vatns og áustur á móts við Sil-
ungapoll. í Hólmshrauninu eru
álitlegar slcógarleifar, sem nú
sverfur óðum að, vegna varnar-
lej'sis og sauðfjárbeitar. Hólms-
liraunið væri hin ákjósanleg-
asla viðbót við land Elliðavatns
er til friðunar og framlcvæmda
lcemur til þess, að þarna verði
skemti-almenningur. Hólmur er
þjóðjörð, ætti því að mega tak-
ast samvinna milli Reykjavilcur-
bæjar og rílcisins um þessa um-
ræddu friðun, þvi að sjálfsagt
má telja, að rílcisstjórnin vilji
bjarga skóglendi Hólms frá ör-
tröð og eyðileggingu. Sú hlið
málsins, er veit að ábúanda
Hólms, mun varla vera erfiðari
til úrlausnar en svo, að vel megi
fara, cf réttsýni er viðhöfð, enda
sjálfsagt að stilla svo til, að
liann verði ekki fyrir neinum
balla, þótt hið umrædda land
sé friðað.
Þá eru nokkrar skógarleifar
i landi Vatnsenda, suðvestur af
landi Elliðavatns. Eru þær að-
allega i Strípshrauni og i svo-
nefndum Vatnsendakrikum.
Nauðsynlegt verður að teljast,
að þær skógarleifar væru frið-
aðar samlimis og ásamt Elliða-
vatnslandi. Mun auðvelt mál, að
fá því framgengt, að lcoma
Jíessu þannig fyrir, með sam-
komulagi við eiganda og ábú-
anda Vatnsenda.
Um leið og þannig er vilcið
að landi Vatnsenda eða jörðinni
Vatnsenda, verður ekki fram
hjá því gengið, að hugmyndin
um allsherjar slcemtistað við
Elliðavatn og friðun lands þar,
Reykvíkingum til lílcamlegs og
andlegs gagns og þrifa, verður
aldrei framlcvæmd svo fyllilega
fullkomið. sé, nema að veru-
legur hluti Valnsendalands eða
jafnvel jörðin öll, verði tekin
með i fyrirætlunina og friðun-
ina, Segja má, að fyrirætlun um
friðun Elliðavatnslands, ásamt
bluta af Hólmsln’auni, sé góð
fyrirætlun og myndarleg, en að
friðun og skipulögð notkun Ell-
iðavatnslands, Hólmshrauns og
Vatnsendalands, til almennings-
gagns, sé glæsileg-fyrirætlun og
fullkomin.
Og þess má minnast, í því
sambandi, að ýms svæði í landi
jarðarinnar Vatnsenda eru af-
ar vel til skemtiiðkana fallin,
t. d. Tungurnar fjTÍr sunnan
Hjallana. Þar eru t. d. hinir
bestu reiðvellir frá náttúrunn-
ar hendi, svo hvergi munu betri
jafnnærri Reykjavik, og þó
nokkuð fjær sé leitað. Væri þá
fjTst heilt, ef það land og sem
mest af Vatnsendalandi, væri
telcið til sömu afnota og Elliða-
vatnsland — til almennings-
þarfa.
Hver er svo koslnaðarhlið
þessa máls? Hið fyrsta er ,skaði‘
sá, er Rafmagnsveita Reykja-
vílcur verður fyrir við að talca
Elliðavatn úr ábúð. Um hann
þarf elcki frekar að ræða, eng-
um mun vaxa það í augum, svo
litils er þar um vert. Annað, er
lcostnaðurinn við að girða land-
ið. Sá kostnaður er sjálfsagt all-
veruleg upphæð, en gögn slcort-
ir til þess að áætla hann nán-
ar, en um óviðráðanlega upp-
liæð er ekki að ræða, ef vel er
með farið. Verkið er vel til þcss
fallið, að vinnast í atvinnubóta-
vinnu, þegar snjólaust er að
vetri til. Væri verkið undirbúið
í haust, mætti jafna girðingar-
stæðið og hlaða undir í hraun-
inu slrax i vetur og girða svo
næsta vor.
Hið þriðja kostnaðaratriði við
þessa umræddu liugmynd, eru
mannvirlci þau, stór og smá, er
gera þarf á hinu friðaða svæði
svo það notist sem best, eins og
til er ætlast. Sem betur fer, er
þar auðvelt að stilla i lióf. Það,
sem lig&ur á að gera, er að loka
landinu fyrir ágangi búfjár, —
vegna skógarleifanna, sem nú
er verið að eyðileggja hröðum
fetum — og opna það um leið
fyrir Reylcvíkingum. Mannvirki
á landinu um umbætur á því
má, og á að gera, smám saman,
án þess að efnt sé til stórra talca
cða mikils kostnaðar. En svo
að slcýrt sé lítið eitt hvað fyrir
oss valcir um þær framkvæmd-
ir, þá má nefna, að eitt liið
fyrsta mannvirlci, sem þarna
þarf að gera, er að reisa þar
slcála, — ódýran og einfaldan
— fyrir vinnuskóla fyrir ung-
linga. Óhugsandi er annað, en
að slílcu slcólahaldi verði haldið
áfram liér i nánd við Reykjavilc.
Þarna er tilvalinn staður fyrir
aðalbækistöð sliks slcóla, og
verlcefni óþrjótandi: færa fjöl-
margt í lag á almenningnum,
gera „bryggjur“ og lendingar-
staði við vatnið, ryðja götur og
gangstíga, gera að girðingum,
laga til „leikvelli“ o. s. frv.
Annað, sem má og þarf að
gera, er að slcapa aðstöðu fyrir
íþróttafélögin, að flytja sig með
róðraræfingar sínar upp að Ell-
iðavatni. Þar gæti þeim verið
bestur staður búinn, af öllum
stöðum nærri Reykjavik, langt-
um betri en við Skerjaf jörð eða
„inn við sund“. íþróttamenn
gætu eflaust leyst þá þraut sjálf-
ir, að flytja róðraræfingarnar
á þennan slað, ef þeim væri að-
eins beint þangað, með þær og
þeim oimaður aðgangur til þess
að lcoma sér þar fyrir á heppi-
lega mörkuðum básum. Má
raunar merkilegt heita, að elcki
hefir verið að þessu horfið fyr-
ir nokkru síðan.
Þá þarf að byggja veitinga-
slcála á góðum stað við vatnið.
Heppilegast mun, að bærinn
byggi hann og eigi, en leigja
mætti rekstur hans, svo að skál-
inn \töí bænum engin byrði.
Til brúdargjaia:
Schramberger heimsfræga
KUNST KERAMIK
KRISTALL handskorinn
POSTULÍN 1. flokks.
K. EÍnaFSSOB & HjÖFHSSOll..
Bankastræti 11.
Þannig mætti fleira telja,
sem æskilegt væri að gera á
þessum slóðum, en aðeins einu
skal við bæta. Það er verkefnið
slærsta og mesta: að endurreisa
skóginn, alstaðar þar sem til-
tækilegt er á hinu friðaða svæði.
Þungamiðja málsins — Þjóð-
garður Reykvíkinga við Elliða-
vatn —- er auðvitað, að þvi leyti
er nær til Slcógræktarfélags ís-
land, sem leyfir sér að senda
Bæjarráði Reykjavíkur þetta er-
indi, verndun skógarleifanna í
nágrenni Elliðavatns og endur-
reisn skóganna á hinu umrædda
svæði.
I.O.O.F. 5 = 1201068V2 =
Veðrið í morgun:
1 Reykjavík i stig, mestur hiti í
gær 6, minstur í nótt i st. Úrkoma
í gær og nótt i.o mm. Sólskin í
gær í 0.2 st. Heitast á landinu í
morgun 6 st., á Papey, kaldast i
st., hér. Yfirlit: Kyrrstæð lægð fyr-
ir norðaustan fsland og önnur fyrir
suðvestan á hreyfingu í austur. —
Horfur: Suðvesturland og Faxa-
flói: Breytileg átt o g hægviðri.
Skúrir en bjart á milli.
Skipafregnir.
Gullfoss var við Sand í morgun.
Goðafoss lcom að vestan og norðan
kl. ii í morgun. Dettifoss er að lik-
indum í Kaupmannahöfn. Brúarfoss
og Lagarfoss voru á Hvammstanga
í morgun. Selfoss er í Leith.
M u n i ð
hlutaveltu Sjálfstæðisfélaganna í
K.R.-húsinu í dag kl. 5.30.
Slys
varð á 12. tímanum, á Ingólfs-
stræti, rétt hjá Hverfisgötunni. Var
maður á hjóli á leið niður götuna,
er „framgaf fallinn“ brotnaði upp
við grindina. Steyptist maðurinn
fram af hjólinu og hruflaðist illa
á andliti. Hann var fluttur á Land-
spítalann.
Guðmundur Guðmundsson
frá Þingdal, nú til heimilis að
Grettisgötu 19 C, er 70 ára í dag.
Togararnir
Sindri kom af veiðum í morgun
og Skallagrímur i dag, með full-
fermi.
Einn kálfur
er meðal dráttanna í hlutaveltu
sjálfstæðisfélaganna í kveld. Verð:
50 aurar. Hver hreppir kálfinn?
80 ára
er i dag Jón Björnsson bóndi,
ölvaldsstöðum í Borgarhreppi.
60 ára
er í dag Jón Erlendsson, verk-
stjóri hjá Eimskipafélaginu.
Lifandi gimbrarlamb
með vetrarfóðri er einn dráttur-
inn á hlutaveltu Sjálfstæðisfélag-
anna. Allir þangað!
50 ára
er í dag Ásmundur Guðmundsson
prófessor.
Næturlæknir:
Iialldór Stefánsson, Ránargötu
12, sími 2234. Næturvörður í
Reykjavíkur apóteki og Lyfjabúð-
inni Iðunni.
Matarforði:
50 kg. hveiti, 50 kg. haframjöl, 25
kg. strausykur, 25 kg. melís, 25 kg.
hrísgrjón, 5 kg. brent og malað kaffi,
21/2 kg. export, 50 kg. kartöflur, 50
kg. rófur og 5 kg. smjörlíki á eina
litla 50 aura. Allir á hlutaveltu
sjálfstæðismanna!
íþrótteæfiogar i
O'Msínii
1938—193S-
FIMLEIKARr
Drengir innan 14 ára:
Mánudaga .... kl. 5.20—6.2C'
Fimludaga ... — 5.20—6^0
1. flokkur karla:
Þriðjudaga ... kl. 7.10—8.10
Miðvikudaga . — 9.10—10.10
Föstudaga ... — 9.10—10.10
2. flokkur karlæ:
Mánudaga ____ kl. 9.10—10.1©
Fimtudága ... — 7.10—S.10
Telpur innan 14 ára:
Þriðjudaga .... kl. 5.20—6.20!
Föstudaga _____ — 5.20—6.20
1. flokkur kvennar
Mánudaga .... ki’. 7.10—6.10
Fimtudaga _____ — 8.10—S.IO
Úrvalsflokkur kvenna;
Mánudaga .... kl. 8.10—9.10
Miðvikudaga . . — 8.10—9.10
Föstudaga ____— 8.10—-9.10
FRJÁLSAR ÍÞRÖTTIRr
16 ára og yngri:
Þriðjudaga .... ki*. 8110.—9.10
Föstudaga .... — Tilöl—Silfö
17 ára og eldrír
Þriðjudaga ... kl. 9.10—10.OT
Fimtudaga ... — 9.10—10.165
SUNDr
f Sundhöllinni:.
Mánudaga ... lcl. 9.00—10.30
Miðvikudaga . — 9.00—10.30
í sundlaugunnm :
Miðvikudaga. ----- kl. 8—0
Nánari upplýsingar hjá
Björgvin Magnússynr, KírkjQ-
bóli, sími 3163.
Æfingar byrja þriðjudaginiB
11. okt.
IÍ.R.-ingar! FjöImenniS
á æfingarnar-
íslendingar! Gangið í elsteí.
stærsta og besta íþrótfafélag
landsins.
Knattspyrnuæfingar auglýstar
síðar. Breytingar geta orðiSi
á töflunni sfðar-
STJÓRNTN..
liefi eg opnað, Vesturgötu 12-
Sauma kven og barnafatnað.----
Sníð og máta.
Elín GuðjónsdottíL.
Stórt
skr ifstofoher ber g i
óslcast strax. I'yrirfranigreiðsla
ef óskað er. — Tilboð, merklx
„Félag“ sendist afgr. Visis fyrv-
ir laugardagskvöld, þann SL
þessa mánaðar.
--I---1 fTIMIlM—W—1W— ...
adeíns Loftup.