Vísir - 07.10.1938, Blaðsíða 2

2
VISIR
Föstudaginn 7. október 1938.
VÍSIR
DAGBLAÐ
Útgefandi:
BLAÐAÚTGÁFAN VÍSIR H/F.
Rifstjóri: Kristján Guðlaugsson.
Skrifstofa: Hverfisgötu 12.
Afgreiðsla: Hverfisgötu 12.
(Gengið inn frá Ingólfsstræti).
Sí m a r :
Afgreiðsla 3400
Ritstjórn 4578
Auglýsingastjóri 2834
Verð 2 krónur á mánuði.
Lausasala 10 aurar.
Félagsprentsmiðjan h/f.
Verslunar-
ófreisið.
C'ramsóknarmenn hamast ó-
* spart á því í blöðum sínum,
að dýrtíðin í landinu og þá eink-
um i Reykjavík, sé kaupmanna-
stéttinni að kenna, með þvi að
hún leggi óhéflega á vörurnar
og skapi þannig óeðlilegt verð-
lag í landinu. Á það hefir verið
bent, að fullyrðing þessi væri
ekki réttmæt að því leyti, að
eins og innflutnmgi er háttað
nú, eru það kaupfélögin, sem
ráða yfir óhemju vörumagni og
ráða í rauninni verðlaginu.
Þegar svo er komið, að kaup-
memi eru sviftir mestu af inn-
flutningi sínum, en geta hins-
vegar ekki dregið verulega úr
rekstrarkostnaði sínum, segir
það sig sjálft, að eðlilegt er að
þeir leggi mun meira á það
vörumagn, sem þeir fá nú, held-
ur en áður var gert og verðlag
ahnennra vara hækki því nokk-
uð. Þess ber einnig að gæta, að
allur reksturskostnaður hjá
kaupmönnum sem öðrum hefir
hækkað allverulega á síðustu
árum, og hafa ýmsar ráðstafan-
irstjórnarvaldaima orsakað það.
Það er t. d. kunnugt að nefnd
sú, sem með úthlutun innflutn-
ings- og gjaldeyrisleyfa hefir
fjallað, hefir í meðferð sinni á
málunum, hygt á ófullkomrium
og ófullnægjandi reglum um út-
hlutun leyfanna. Hefir þetta m.
a. orðið til þess, að hraskað hefir
verið með leyfi, sennilega miklu
meir en alment er kunnugt.
Leyfishafinn hefir framselt
innflutnings- og gjaldeýrisleyfi
sitt til kaupmanna, en krafist að
fá fyrir það ákveðna fjárupp-
hæð, eða ákveðinn afslátt af
vöi;u þein-i, sem hann hefir
keypt, gegn þvi, að leggja til
innflutnings- og gjaldeyrisleyf-
in. Hér er þvi kominn nýskap-
aður milliliður inn í verslunina,
sem veldur þvi, að einhver auka-
álagning verður að leggjast á
vörumar alment og orsakar
verðhækkun fyrir almenning.
Þennan millilið hefir Fram-
sóknarflokleurinn vakið upp,
með hinni óheilbrigðu fjármála-
stefnu sinni, og honum ber því
að líta í eign barm, áður en
hann ásakar kaupmennina um
ástæðulausa álagningu. Kaup-
inennina er ekki hægt að ásaka
þótt þeir neyðist til að kaupa
slík leyfi, eða veita afslátt af
vörum, sem keyptar eru hjá
þ.eim með þessu móti, með því
að þeir eiga ekki annars úr-
kostar, vegna ríkjandi óréttlætis
í verslunarmálum.
Undanfarin ár hefir Fam-
sóknarflokkurinn gengið á mála
hjá socialistum, og selt þjón-
ustu sína, en raunar hefir sú
verslun verið gagnkvæm. Fyrir
þau fríðindi, að Framsókn hefir
fengið að sitja í valdaaðstöðu,
liefir flokkurinn veitt socialist-
um framgöngu ýmsi’a áhuga-
mála þeirra, en m. a. eru þar
einkasölurnar.
Þær einkasölur, sem nú eru
við lýði, eru þær, sem hér grein-
ir: Áfengiseinkasala, Tóbaks-
einkasala, Viðtækjaverslun rik-
isins, Raftækjaeinkasala ríkis-
ins og Grænmetisverslun rikis-
ins. Framsóknarflokkurinn ber
i rauninni ábyrgð á öllum þess-
um einkasölum, að Áfengis-
einkasölunni undantekinni, sem
allir flokkar eru sammála um
að sé landslýðnum nauðsynleg,
vegna þeirrar vöru, sem hún
hefir á boðstólum.
Allar liinar einkasölurnar
liafa verið settar á fót á kostnað
kaupmanna, — hafa dregið frá
þeim vöruflokka, sem oft og
einatt hafa staðið að verulegu
leyti undir rekstri þeirra. Það
hefir verið látið heita svo, að
einkasölur þessar væru stofnað-
ar með hagsmuni almennings
fyrir augum, og myndu þær m.
a. lækka vöruverðið honum til
handa. Raunin hefir orðið alt
önnur. Vöruverðið hefir yfirleitt
hækkað til stórra muna, en auk
þess hafa þessi ríkisfyrirtæki
lítinn vilja sýnt á þvi, að full-
nægja eftirspurn amennings.
Raftækjaeinkasalan er gott
dæmi í þessu efni. Nýlega snéri
verkamaður einn hér í bænum
sér til hennar og leitaði eftir
kaupum á rafvél. Honum var
sagt að engin slik rafvél væri til,
en 200 pantanir lægju fyrir.
Þetta er að eins eitt dæmi af
mörgum um rekstur þessara
ríkisfyrirtækja, en aðalatriðið
er þetta: Að það er Framsókn-
arflokkurinn, sem ber alla á-
byrgðina á því ófremdarástandi,
sem ríkjandi er í landinu, og all-
ir viðurkenna, og það er hin
skammsýna verslunarstefna
flokksins, sem ástandinu hefir
valdið.
Ankinn ferðamanna-
stranmnr til Ssiþjöðar
Um 90.000 erlendir skemti-
ferðamenn frá um 60 þjóðum
komu til Svíþjóðar fyrstu átta
mánuði yfirstandandi árs, sam-
kvæmt skýrslum, sem birtar
voru i september af Sænska
Ferðafélaginu. Hér eru þó ekki
meðtaldir skemtiferðamenn frá
nágrannalöndunum, Noregi,
Danmörku og Finnlandi, en
þaðan kom að vanda mjög
margt ferðamanna. Aukningin,
miðað við sama tímahil í fyrra,
nemur 5.376. — Flestir skemti-
ferðamennirnir voru frá Þýska-
landi, um 40.000, frá Englandi
18.705 og frá Bandarikjunum
14.579. Talsvert fleiri ferða-
menn hafa komið i ár frá
Þýskalandi og Englandi en í
fyrra, en álika margir frá
Bandaríkjunum. Sérstaka at-
hygli vekur, að frá Hollandi
komu yfir 4000 ferðamenn, en
aðeins 920 fyrstu 8 mánuði í
íyrra. Ennfremur að þeim
ferðamönnum, sem koma jafn-
íramt til þess að kynna sér ým-
islegt á sviði fræðslumála og
iðnaðar, fer stöðugt fjölgandi.
(SIRB—FB.)
Oslo, 6. sept.
Útvarpið í kvöld.
Kl. 19.20 Hljómplötur: Rúss-
neskir söngvar. 19.50 Fréttir. 20.15
Erindi: Um nútíma-tónlist (með
dæmum úr hljómlisí) (Robert Abra-
ham söngstjóri). 21.00 Strok-kvart-
ett útvarpsins leikur. 21.25 Hljóm-
plötur: a) Tunglskins-sónatan, eft-
ir Beethoven. b) Harmóníkulög. —
Stórráð fascista bannar Itölum að kvænast
Gyðingum og Svert-
mgjum
Grydingai* mega ekki vera
medlimip faseistaflokksins
og keldup ekki stóratvinnu-
rekenduF.
EINKASKEYTI TIL YÍSIS.
London, í morgun.
Frá Róm berast þær fregnir, að stórráð fasista-
flokksins hafi komið saman til fundar í gær-
kveldi kl. 10 og stóð fundurinn til kl. 2.40 í
nótt. Mússólíni sat í forsæti og stjórnaði fundinum.
Fyrir fundinum lá að taka ákvarðanir um ýms atriði
viðvíkjandi kynflokkablöndun og ráðstafanir gegn þyí,
að slíkt ætti sér stað. Ákvað fundurinn að banna öllum
ítölum að kvænast konum af Gyðingaættum, hvort sem
um væri að ræða hreinræktaða Gyðinga eða blandaða
öðrum kynflokkum, svo og svertingjum og öðrum kyn-
flokkum, sem ekki væru „aríar“. Fundurinn ákvað
einnig að banna verkamönnum að kvænast erlendum
konum, jafnvel þótt um „aría“ væri að ræða, en aðrir
ftalir, sem vilja kvænast erlendum konum verða að fá
til þess samþykki stjórnarvaldanna.
Stórráðið ákvað ennfremur þá skilgreiningu á Gyð-
ingum, að Gyðinga bæri að telja í fyrsta iagi þá menn,
sem væru beint af Gyðingaforeldri komnir, ennfremur
þá menn, sem ættu Gyðing að föður, þótt móðirin væri
ítölsk, og í þriðja lagi þá menn alla, sem blandaðir væru
Gyðingablóði og játuðu gyðingatrú.
Allir þeir, sem þannig eru Gyðingar eða hafa bland-
ast blóði Gyðinga geta ekki, nema því að eins að sérstök
undantekning sé ger, orðið meðlimir fasistaflokksins.
Einnig er þeim óheimilt að reka fyrirtæki, sem hefir
yfir meiru en eitt hundrað starfsmönnum að ráða, og
ekki mega þeir eiga meira land en sem nemur fimmtíu
hektörum, og ei heldur gegna herþjónustu hvorki á
friðar- né ófriðartímum.
Snmarstarf Hfismæðraíélags
Reyfijavíknr.
Húsmæðrafélag Reykjavíkur
hefir undanfarin ár starfrækt
sumarheimili fyrir konur og
börn þeirra. Fyrir góða aðstoð
hæjarstjórnar Reykjavikur og
ýmsra góðra manna liefir fé-
lagið getað aukið þessa starf-
semi sína að verulegum mun.
Nú í sumar hefir þessi mann-
úðarstarfsemi verið tvíþætt,
annarsvegar í Efri-Yeiðimanna-
húsunum við Elliðaárnar, og
hinsvegar austur í Hveragerði í
Ölfusi.
í húsunum við Elliðaárnar
dvöldu í sumar á vegum félags-
ins 22 konur og 60 hörn. Skift-
Taka
Sufleten-héraíanna.
London, 7. okt. — FÚ.
Yfirstjóm þýska liersins gaf í
gær út yfirlýsingu um það, að
taka hins 4. svæðis Súdetaland-
anna væri liafin, og hefðu þýsk-
ar hersveitir þegar um morgun-
inn farið yfir landamærin.
1 gærmorgun lagði Hitler inn
á 2. svæðið, sem tekið var af
hemum 2. og 3. okt. Hélt hann
við það tækifæri ræðu og sagði
að vegur sá til frelsisins sem
farinn hefði verið hefði verið
mjög langur, en árangurinn
sýndi hverju einbeittur vilji
fengi áorkað.
Sjálfsstjörn Slovaka.
ust þau á og var hver hópur
samfleytt í þrjár vikur. Hús-
mæðrafélagið lætm' konunuiö
og börnum þeirra ókeypis í té
húsnæði, rúm, öll nauðsynleg á-
liöld til matreiðslu og borðbún-
að, og ókeypis eldivið og ljós»
Þær fæða sig sjálfar og mat-
reiða fyrir sig og börn sín,
Starfsemin hyrjaði í júní og
stóð franl í september.
Einnig bauð Húsmæðrafélag-
ið 24 konUm, í tveim hópum,
til dvalar í Hveragerði, í hálfa
aðra viku hvorum hóp. Voru
það ekkjur og þreyttar mæður,
sem sérstaklega þörfnuðust
hvildar.
Það er áreiðanlegt, að flest
af þeim börnum og konum sem
þarna voru á vegum félagsins,
hefðu annars ekkert lcomist
hurt úr bæjarrykinu. Ef noldc-
ur tök hefðu verið á því, hefði
dvölin verið lengri, en umsókn-
ir voru svo margar, að það var
ekki hægt.
Ef félagið hefði yfir meira fé
að ráða, myndi það auka þessa
starfsemi, sem er orðin mjög
vinsæl, eins og greinilega hefir
komið i ljós af bréfum, sem fé-
laginu hafa borist frá konun-
um, sem þessa hafa notið. Fé-
lagið efnir því til skemtunar í
Oddfellowhúsinu á morgun,
laugardag, til styrktar þessu
málefni. Heitir félagið á bæjar-
húa að bregðast vel við og sækja
skemtunina, þvi fleiri sem hana
sækja, þvi fleiri börn og mæð-
ur geta notið sumardvalar á
næsta sumri.
Daladier varar við öé-
studdfiin söQUtturdi.
London, 7. okt. — FÚ.
Daladíer forsætisráðherra
Frakka varaði þjóðina í gær við
allskonar fregnum um það,
hvernig stjórnin mundi beita
fjármálaeinræði því, sem henni
liefir verið fengið í hendur og
bað menn að leggja ekki trúnað
á allskonar orðróm sem gengi
um nýja skatta og álögur, sem
von væri á. Hann baðst þess, að
stjórnin fengi ró og næði til
þess, að athuga þessf mál sem
vandlegast og síðan legði hún
fram árangur rannsókna sinna.
Bonnet utanríkismlaráðherra
Frakka svaraði í gær fjölda fyr-
irspurna á fundi utanríkismála-
nefndar fulltrúadeildarinnar
hvað hann öll skjöl sem lúta að
st j órnmálaviðburðum síðustu
daga mundu verða birt hráð-
lega. Loks varaði hann við þvi,
að festa trúnað á allskonar
sögusagnir, sem gengju um ut-
anríkismálastefnu Tékkósló-
vakiu, eins og hún mundi verða
í framtíðinni.
Melra en ársbirgðir
nanðsynja f Noregí,
þðtt aðflntnlngnr tepplst
Haavard Martinsen, formað-
ur norsku bjargráðanefndar-
innar vegna ófriðarhættunnar,
hefir lýst yfir því í fyrirlestri,
United Press.
að þótt aðflutningar til landsins
stöðvuðust vegna styrjaldar,
væri nægilegar matarbirgðir
fyrir liendi í eitt ár, miðað við
allríflega matvælaúthlutun, og
jafnvel þótt aðflutningar tept-
ust enn lengur, væri hægt með
róttækari þörfum að sjá fyrir
öllum brýnustu nauðsynjum
þjóðarinnar lengri tíma. NRP—
FB.
Næturlæknir:
Dan. Fjeldsted, Hverfisgötu 46,
sími 3272. NæturvörÖur í Reykja-
víkur apóteki og Lyfjabúðinni 18-
unni.
London, 7. okt. —- FÚ. í
I Pressburg í Tékkóslóvakíu :
var í gær lýst yfir myndun sló- ,
vakískrar stjórnar. í yfirlýsingu 1
sem hin nýja stjórn gaf út,segist
hún snúast gegn gyðinglegri og
marxistískri heimsskoðun. Sló-
vakiski flokkurinn liefir sent ■
Pragstjórninni kröfuskjal, þar
sem settar eru fram kröfur hans
um fult sjálfsforræði Slóvökum
til handa. Gert er þó náð fyrir
því, að Tékkar og Slóvakar hafi
sameigmlegan rikisforseta, sam- .
eiginlega stjórn utanríkismála
og f jármála. Aftur er þess kraf- !
ist, að Slóvakar liafi eigin her
með slóvakiskum herforingjum
og að slóvakiska sé notuð við
skóla þess hers.
Meistaramót f. S. f.
Ver81aun frá Meistaramótinu
verða afhent i I8nó á sunnudags-
kveldi8.
VALSVELTAN ?
Hva8 er Valsveltan? spyrja sum-
ir. — Þa8 er hin glæsilega hluta-
velta, sem knattspyrnufélagi8 Val-
ur heldur n.k. sunnudag í K.R.-hús-
inu. Valsmenn eru vanir a8 vanda
sérstaklega til sinnar hlutaveltu. —
Lesið Visi á morgun og sjáið hvað
Valsveltan býður yður!
Nýja Bíó
sýnir ennþá hina snildarlega
leiknu kvikmýnd Tovarich, sem þau
Claudette Colbert og Charles Boyer
leika aðalhlutverkin i. Hlýtur hún
hina sörnu dóma áhorfenda hér sem
annarsstaðar, að maklegleikum.
JARÐYRKJA MEÐ NÚTÍMA AÐFERÐUM I ABESSINIU.
Abessiniumenn sjá skriðdrekana notaða til þess að draga plóga og herfi.