Vísir - 08.10.1938, Blaðsíða 3

VlSIR
Júlíus Havsteen, sýalumaður:
Stækkun síldarverk-
sxxiidjuxix&a;!* á Húsavík.
Fyrri kafli.
Það sem kemur mér til þess
enn að ræða síldarverksmiðju-
málin milli Gjögra og Langa-
ness á opinberum vettvangi er
annarsvegar krafan um og þörf-
in á stækkun síldarverksmiðju
þeirrar sem reist var í Húsavík
í fyrra, hinsvegar áform endur-
vakið af nokkrum stjórnendum
Síldarverksmiðja ríkisins, að
reisa 5000 mála síldarverlc-
smiðju í Raufarhöfn.
Um fyrra atriðið er þessi
fyrsti kafli greinar minnar og
þar sem eg hefi í höndum
greinargerð verksmiðj us t jóra,
Gunnars Björnssonar er veitti í
sumar forstöðu síldarverk-
smiðjunni í Húsavík, læt eg
hann tala. Hann liefir áður ver-
ið bæði við ríkisverksmiðjurnar
í Siglufirði og i Raufarhöfn,
hann er óvilhallur, hann veit
hvar skórinn kreppir, en til þess
að menn, sem ekki eru mála-
vöxtum því kunnugri, geti sem
best áttað sig á kröfunni um
stækkunina og á orðum Gunn-
ars skal fram tekið, að upphaf-
lega var sótt um, að ríkið léti
reisa verksmiðju í Húsavik með
1200—1500 mála sólarhrings af-
köstum, en niðurstaðan varð sú,
að leyfi og fé fékkst aðeins til
þess að reisa þar verksmiðju í
fyrra með 4—500 mála sólar-
hrings afköstum. Þessi verk-
smiðja er of lítil, þessi verk-
smiðja er gerð með þeim stækk-
unarmöguleikum að komast
upp í 1000—1200 sólarhrings af-
köst, þessa verksmiðju þarf að
stækka og rökstyður Gunnar
Björnsson stækkunina á þessa
leið:
Þegar rætt er um byggingu
nýrra síldarverksmiðja og
stækkanir annara, er eigi úr vegi
að minnast lítilega á þá mögu-
leika er fyrir hendi liggja um
aukningu afkastagetu Síldar-
verksmiðju Húsavíkur. — í
sumar hefir mesta síldarmagn-
ið verið við Tjömes og er það
eins og undanfarin ár að svo
mjá kalla að veiði bregðist aldrei
á þessum slóðum. Skjálfanda-
flói, Axarfjörður og Grímseyj-
arsund eru mikil og drjúg veiði-
svæði, svo að heita má að veiði
bregðist þar eldd. — Húsavík
héfir þvi mjög góða möguleika,
til þess að fá gnægð síldar. —
'Þétta hefir og komið greinilega
í Ijós í sumar. Á meðan síld
veiddist nokkuð að ráði varð
daglega að vísa hurt skipum,
sem komu drekkhlaðin að
’bryggju. Veiði sína höfðu þau
fengið rétt við og leituðu hér
hafnar. Var þetfa svo hörmu-
legt stundnm, að varla var hægt
■að létla þessi skip svo þau kæm-
ust leiðar sinnar til annarar
hafnar, ef nókkuð var að veðri,
vegna rúm og afkastaleysis
verksmiðj unnar. Er það von að
aflamönnum sárni og þyki
harðir kostir að þurfa að molca
afla sínum fyrír horð og var
það eindregin ósk allra skip-
stjóra, að hér yrðu gerð betri
skilyrði til vinslu síldar, en fyr-
ir voru. — í sumar var verk-
smiðjan ætluð eingöngu smærrí
skípum, en fljótt kom það í ljós
að afkastageta Iiennar var alt of
litil. Það hefir þegar sýnt sig á
þessu sumri hve afar nauðsjm
legt það er smærri skipum, að
geta lagt upp afla sinn á Húsa-
vík, þegar síld er þar nærtæk.
Munaði þa!ð oft í sumar smærri
skip um sólarhringstöf frá veíð,
Uin, að þurfa að leita til annara
hafna. Er það mikið tjón og við
svo búið má eigi standa. Stjórn
og framkvæmdastjóri Síldar-
verksmiðja Rikisins hafa hér
sýnt skilning sinn á þessari
hrýnu nauðsyn, með þvi að tak-
ast á hendur að reka þetta fyr-
irtæki í suinar og á þann hátt
greiða fyrir aflamöguleikum
skipastólsins eftir bestu getu.
Þörfin fyrir stækkun verk-
smiðjunnar er svo aðkallandi
að ekki má 'dragast að koma
því máli til framkvæmda og
verður að stækka hana upp í
1000 mála afköst á sólarhring.
Stækkunin verður tiltölulega ó-
dýr, þar sem upphaflega var
gert ráð fyrir henni, er verk-
smiðjan var bygð.
Hér við bætist að blómleg og
frjó héruð liggja að verksmiðj-
unni, svo aðbúnaður og aðstaða
verkafólksins er hér hin ákjós-
anlegasta bæði hvað snertir ó-
dýrar landbúnaðar- og sjávar-
afurðir. Þingeyjasýslurnar og
nokkur hluti Eyjafjarðar hafa í
sumar sótt hingað fóðurmjöl og
hefir verksmiðjan ekki getað
fullnægt þörfum þeiira. Dag-
lega, er leið að vertíðarlokum,
hefir orðið að neita kaupendum
vegna þess, að mjölframleiðsla
verksmiðjunnar hrökk ekki til.
Mælir þetta atriði mjög með
sla'klum verksmiðjunnar. Lega
hennar gerir það að verkum
vegna greiðfærs vegakerfis um
sýslurnar að flutningar heim
til bænda verða ódýrari en frá
öðrum verksmiðjum, sem fyrst
þurfa að senda mjölið á hafn-
irnar, svo bætist á það uppskip-
un, geymsla og að síðustu
flutningskostnaður lieim til
neytendanna. Á þessu sviði get-
ur verksmiðjan fullkomlega
kept við aðrar. Ef mjöl það,
sein liún liefir framleitt í sum-
ar sem er gufuþurkað, reynist
vel, eins og alt bendir til, má
gera ráð fyrir að nærtækur
markaður aukist til muna, svo
að þó stækkað verði mun mik-
ill hluti mjölframleiðslu verk-
smiðjunnar hafa trygga sölu-
möguleika.
Þá er að minnast á mögu-
leika þá, sem fyrir hendi eru
um stækkun verksmiðjunnar.
—- -I fyrsta Iagi er aflvél og
gufuketill valið með það fyrir
augum að geta aukið afköstin
um helming, eða úr 400 málum
upp í 800 mál á sólarhring,
bæði munu geta afkastað 1000
mála vinslu. Með því að byggja
sérstaka mjölskemmu fæst
nægilegt rúm fyrir 600 mála
þurkofn og pressu. Svo þarf
hreytinga við á suðukeri, mjöl-
flytjara og lýsiskeri ásamt einni
viðbótarskilvindu, einnig þarf
stærri kvörn, og stærri liráefn-
ísljdtu fyrir móttöku síldar-
innar. Allar þessar breytingar
verða hlutfallslega ódýrar sam-
anborið við afkastamagnið og
með þessari stæklcun verður
allur reksturkostnaður miklu
ódýrari. Munar þetta svo miklu,
að ef lýsisgeymir er bygður
samtímis er raunveruleg aukn-
ing verkamanna ekki meir en
3—4 menn, frá því sem nú er.
Eru þetta tölur, sem sýna
hvert nauðsynjamál það er
fyrir verksmiðjuna að koma
þessum endurbótum upp fyrir
næstu vertíð. Vinnukostnaður
allur pr. unnið mál verður svo
miklu lægri og möguleikar fyr-
irtækis þessa frá hagfræðilegu
sjónarmiði hinir bestu.
Það er sjaldan að áhugamál
Iandbúnaðar og útvegs fari
saman, en einmitt hér eru gagn-
kvæm skilyrði fyrir hendi, og
með sameiginlegu átaki þessara
atvinnugreina ætti að verða
auðvelt að hrinda máli þessu
til framkvæmda.
Húsavík, í september 1938.
Gunnar Bjömsson.
Útbpeiðslufundup á þriðjudagskveld
Á þriðjudagskvöldið kl. 8% i
Oddfellowhúsinu heldur Svif-
flugfélagið útbreiðslufund og
verða þar teknir nýir meðlimir
í féJagið.
Svifflugfélagið er að eins
tveggja ára og starfandi félag-
ar eru að eins 30 að tölu og hafa
þeir sýnt frábæran dugnað í að
efla félagið. Það á nú þrjár flug-
ur og alt efni í þá fjórðu, tvo
bíla og skálann á Sandskeiði.
Enginn þessara þrjátíu manna
fékk að fljúga fyrri en þeir
liöfðu unnið að smíði á flugum
í 60 tíma og greitt 135 kr. í
gjöld.
Þetta varð auðvitað til þess,
að aðeins hinir áhugasömustu
— þeir, sein vildu leggja eitt-
livað á sig íyrir það málefni,
sem þeir störfuðu að, störfuðu
í félaginu, — hinir, sem minni
áhuga höfðu eða voru peninga-
minni eða áttu erfitt með þátt-
töku að öðru leyti, þeir heltust
úr lestínní.
En nú er svo komið, vegna
hins frábæra dugnaðarþeirra,er
fyrst hrundu þessu máli í fram-
kvæmd, að félaginu er kleift að
taka nýjá meðlimi, með miklu
betri skilyrðufn en áður. Þeir,
sem ganga i félagið nú, þurfa
ekki að vinúá 60 st. að smíðum
áður en þeir fá að læra að
fljúga, þeir þurfa ekki áð greiða
135 kr. í ýmsan kostnað, áður
en þeir fá að „Ivfta sér“. Þeir
þurfa að eins að fara niður í
Oddfellowhöllina á þriðjudag-
inn og gerast meðlimir á fund-
inum þar. Inntökugjaldið hefir
verið ákveðið að eins 10 kr., en
mánaðargjald að eins 5 kr., en
flugkenslan hefst strax og fer
fram á Sandskeiði.
Svifflugfélagið er heilbrigður
félagsskapur, semveitirfélögum
sínum heilbrigða skemtun, jafn-
framt íþróttinni, sem þeir læra
— og ekki er að vita nema komi
þeim síðar að góðum notum, og
það heldur þeim frá miður
heppilegum skemtunum.
Svifflugfélagið er félag allra!
Næturlæknir í nótt:
Gísli Pálsson, Laugavegi 15, sími
2474. Næturvörður, í Reykjavíkur
apóteki og LyfjabúSinni ISunni.
Fram.
1. og 2. flokkur. Æfing á morg-
un kl. 2 e. h. á íþróttavellinum.
Næturlæknir aðra nótt:
Eyþór Gunnarsson, Laugavegi
98, sími2in. NæturvörSur í Lauga-
vörSur í Laugevegs apóteki og Ing-
þlfs apóteki.
fréttír
Messur á morgun.
I dómkirkjunni kl. 11, innsetn-
ing sira Sigurjóns Þ. Árnasonar;
kl. 2, barnaguðsþjónusta (sira Fr.
H.), kl. 5, síra FriSrik Hallgríms-
son.
1 fríkirkjunni: Kl. 2, síra Árni
SigurSsson.
1 Laugarnesskóla: Kl. 10,30
barnaguSsþjónusta; kl. 2, síra GarS-
ar Svavarsson.
Veðrið í morgun.
Mestur hiti 8 stig, á PatreksfirSi,
minstur 4, á Hólum í HornafrSi. 1
Reykjavik 6 stig, mestur hiti í gær
7 stig. Úrkoma frá kl. 6 i gær-
morgun 1.6 mm. Sólskin 1.0 stund.
Yfirlit: Djúp lægS yfir Faxaflóa,
á hreyfingu suSvestur eftir. Horf-
ur: SuSvesturland, Faxaflói: Breyti
leg átt og hægviSri. Rigning öSru
hverju.
Togararnir.
Belgaum fór á veiSar í morgun.
Karlsefni og Arinbjörn hersir munu
fara á veiSar í dag.
Skipafregnir.
Gullfoss var á Bíldudal í morgun.
GoSafoss er á útleiS. Brúarfoss var
á Hólmavík. Dettifoss er i Kaup-
mannahöfn. Lagarfoss er á Reykj-
arfirSi. Selfoss á leiS til landsins.
L.v. Alden
kom aS vestan i morgun:
Slökkviliðið
var kvatt suSur aS SjóklæSagerS
um miSnætti siSastliSiS. Þar var
enginn eldur, en miSstöS hafSi ver-
iS kynt um of, svo aS mikil upp-
gufun varS úr hinum fernisolíu-
borna fatnaSi, sem þarna er geymd-
ur, og stibba mikil. Voru menn
smeykir um, aS í hefSi kviknað,
en svo var eigi.
Valsmenn!
TekiS á móti mununi á Valsvelt-
una í K.R.-húsinu i dag frá kl. 4
til kl. 8 siSd.
Haustmarkaður K.F.U.M. og K.
sem hófst í gær, heldur áfram i
dag frá kl. 3—11 meS sölu á vör-
um þeim, sem velunnarar félaganna
hafa sent þeim til styrktar starfsem-
inni. Á morgun verSur svo hluta-
velta meS mörgu ágætra muna af
ýmsu tagi, en engum núllum eSa
happdrætti. AnnaS kvöld kl. 8,30
verSur svo aS lokum almenn sam-
koma, þar sem síra Bjarni Jónsson
talar, og söngur og hljóSfæraslátt-
ur verSur til skemtunar og uppbygg-
ingar. Allir eru þar velkomnir og
aðgangur er ókeypis, en þeim, sem
vilja styrkja starfsemi félaganna,
gefst kostur á aS leggja fram sinn
skerf eftir samkomuna, þvi sam-
koman er lokaþátturinn í því fjár-
öflunarstarfi fyrir félögin, sem til
HaustmarkaSsins er stofnaS fyrir.
Hlutavelta Sjálfstæðismanna.
1 gær var dregiS i happdrætti
hlutaveltunnar hjá lögmanni og
komu upp þessi númer. FarseSill-
inn til útlanda féll á nr. 7997, mat-
arforSinn 6606, smálest af kolum
964, veiSiréttur í ElliSavatni 974,
farseSill til Akureyrar 3780, raf-
magnsstandlampi 6193, grammó-
fónn 8029, smálest af kolum 3146,
steinoliutunna 7879, lifandi alikálf-
ur 6121. Menn vitji munanna sem
fyrst til Stefáns A. Pálssonar i
VarSarhúsinu.
Ylfing-ar
allir, sem voru í skátafélaginu
„Ernir", eiga aS mæta í Amarbæli
kl. 11 árdegis á morgun.
Dansleik
halda íþróttamenn í ISnó annaS
kvöld (sunnudag) kl. 10 siSd.
VerSa þar afhent verSlaun frá
Meistaramóti Í.S.Í. Allir keppend-
ur og starfsmenn mótsins eru boSn-
ír. En aSrir íþróttamenn hafa aS-
gang meSan húsrúm leyfir. AS-
göngumiSar verða seldir í ISnó frá
kh 8 á sunnudag.
Útvarpið í kvöld.
Kl. 19.20 Hljómplötur: Ungversk
lög. 19.50 Fréttir. 20.15 Erindi:
Haustgöngur á SíSumannaafrétti
(Páll SigurSsson, f. bóndi). 20.40
Hljómplötur: a) Kórlög. b)
Skánskt skemtilag, eftir Rimsky-
Korsakow. 21.25 Danslög.
Farþegar á Goðafossi
til útlanda: Matthías Jónasson,
Hannes Kjartansson, frú Hobbs,
Runólfur Sæmundsson, Ragnar
Jónsson, ASalbjörg Oddgeirsdóttir,
Ásta BöSvarsdóttir, SigurSur Sig-
urSsson, Geir Tómasson, Svavar
Hermannsson, Björn Snæbjörnsson
o. m. fl.
Hjúskapur.
1 dag verSa gefin saman í hjóna-

Hjartans þakkir vottum við öllum þeim, sem sýttd&a
okkur hluttekningu við andlát og jarðarför dóttur okkar,
og unnustu,
Eyglóar Helgadóttur,
Laugarnesvegi 77.
Ástrós Sigurðardóttir. Helgi Guðmundssan-
Haraldur Gíslason.
Laugavegi 33. — Gengið inn frá Vatnsstíg.
— 'öll skiltavinna. — Fljót afgreiðsla. — Vönduð vinna. —-
Tilkynning frá
bsipnaskólunum
Samkvæmt gildandi lögum um fræðslu barna eru öll
börn skólaskyld á aldrinum 7—14 ára, — fædd á tíma-
bilinu 1925—1931, að báðum árum meðtöldum.
Foreldrar, eða aðrir forráðamenn baraa á þessuns
aldri, sem ekki hafa þegar sent böm sín í skóla, era
ámintir um að gera það tafarlaust, eða tilkynna forfölls,
ef mn þau er að ræða.
Séu bömin ekki komin til bæjarins úr sumardvöl,
ber að tilkynna það, ella má búast við, að sæti þeírra f
bekk junum verði skipað öðrum. Vottorð frá Iækní fytgl
tilkvnningu um s júkdómsforföll.
Loks skal bent á, að umsóknir um undanþágu fiá
skólavist ber að senda skriflega, stílast þær tirskóla-
nefndar, en sendist skólastjóra viðkomandi sk.óla.—
SKÓLASTJÖRARNIK.
K. F. U. M. |
Á morgun.
Kl. 10 f. h. Sunnudagaskólinn.
Kl. IÍ/2 e. h. Y. D. og V. D.
Kl. 8 y2 e. h. Samkoma, þar
sem allir eru velkomnir.
band af síra Bjarna Jónssyni, ung-
frú Laufey Árnadóttir og Valur
Gíslason, bókari. Heimili þeirra
verður á Vesturgötu 17.
Útvarpið á morgun.
Kl. 9.45 Morguntónleikar. 12.00
Hádegjsútvarp. 14.00 Messa í frí-
kirkjunni (síra Árni Sigurðsson).
15.30 Miðdegistónleikar. 17.40 Út-
varp til útlanda. 19.20 Hljómplötur.
19.50 Fréttir. 20.15 Erindi: Var
Móses Egipti? (Skúli Þórðarson,
magister). 20.40 Hljómplötur. 21.05
Upplestur: Úr kvæðum Davíðs
Stefánssonar (Ingibjörg Steinsdótt-
ir leikkona). 21.25 Danslög.
aðeÍDs Loftup.
Iþróttaskúiinn
Nýtt náskeið
fyrir telpur 13, 14 og 15 árs>
byrjar í næstu viku. Æft verðŒjr
á mánudögum og fimtudöguns
kl. 5—6 síðd. Umsóknír sendisS
sem fyrst. Viðtalstími kl. 4—5>
síðd.
Jón ÞorsteinssoDL.

NÝJA BÍÓ:
MARGT E R SKRÍTIÐ
í HOLLÓWOOD.
Leslie Howard, enski kvik-
myndaleikarinn, sem hefir aðal-
lilutverkið með höndum i þess-
ari kvikmynd, er einhver fjöl-
liæfasti kvikmyndaleikarinn,
sem nú starfar í Hollywood. —
Hér leikur hann einþykkan og
þurran ltaupsýslumann, sem
lendir í ýmsum furðulegum æv-
intýrum í kvikmjmdaborginnl
mildu HoIIywood, sem er nBS
öllum öðrum borgum tieims.
Móti honum leikur lrin fagra óg
glettna Joan Blondelí. Kvik-
mynd þessi er sögð mjög*
skemtileg, enda eru höfuuÆur
gamanleiksins, sem Iiún er gtarS
eftir, tveir fyndnusfu liöfundas’
Hollywood, þeir Gene Towne og
Graham Baker. Einn af kmm-
ustu leikstjórum HoIIywoodU
Toy Garnett, hafði Ieíkstjoriiniú,
með höndum.