Vísir - 15.10.1938, Blaðsíða 3

Ví SIR
Sfldarútvegsnefnd hefir týnt kaup-
andanum að Ameríkusfldinni
Alþýðublaðið og T minn ósammála nm kaup-
andann. Finnnr Jónsson verðnr margsaga en
boðar nýja eítirgjðt á andvirði síldarinnar.
Fyrir tveimur dögum birti Vísir fregn þess efnis, að fyrir-
spurn hefði borist hingað lil bæjarins til upplýsingaskrifstofu
einnar frá banka í New Yorlc um það hvar Henry Klapisch
forsljóri „The North American Herring Sales Co. Ltd.“ — félags
sem starfað hefði í 2—3 mánuði, — væri niður kominn, en
ibankinn hafði innheimtu á Klapisch þennan vegna bílakaupa
og vanskil höfðu orðið hjá honum á greiðslum. Vegna þessara
upplýsingar hrópar Tíminn: „Ósvífin og skaðleg blaðamenska.
Slúðursögur Vísis um síldarsöluna til Ameríku“. Alþýðublaðið
vill ekki standa Tímanum að baki og gáfnatippið þar æpir:
„Fíflaleg og tilefnislaus árás á síldarútvegsnefnd. Er tilgangur
íhaldsblaðanna að eyðileggja síldarsölu til Ameríku?“
Fyrirsagnir blaðanna eru svipaðar, en nú skal ger saman-
burður á framburði þeirra að öðru leyti, og má þá ekki
„gleyma garmninum honum Katli“, — þriðja stjórnarblaðinu,
Þjóðviljanum.
HIN RAUÐA FYLKING
FÁVISKUNN AR.
Áður en þessi rauða fylking
fáviskunnar er samprófuð, er
rétt að vekja athygli á því, sem
Vísir liélt fram í. málinu. Var
það í aðalatriðum sem hér seg-
ir:
1. Erlendur banki spyrst fyrir
um Henry Klapiscli, stjórn-
anda „The North American
Herring Sales Co. Ltd.“, með
því að hann og félag hans
fyrirfinnist ekki, — en þvi
spyrst bankinn fyrir um
mann þennan hér á landi,
að hann liafi fengið sérleyfi
(license) lijá rikisstjórn ís-
lands um síldarsölu í Ame-
ríku, og muni hafa farið
hingað til íslands, til þess að
fylgjast með söltun síldar-
innar.
2. Að upplýst væri, að aftur-
kippur hefði komið i söluna.
3. Að „The North American
Herring Sales Co. Ltd.“
mundi vera stofnað eftir
undirskrift sölusamning-
anna.
4. Að Vilhjálmur Þór myndi
gera alt, sem unt væri,’ til
þess að bjarga þvi sem,
bjargað yrði.
5. Að miklir hagsmunir væru í
húfi fyrir land og þjóð, og
ætti þvi almenningur heimt-
ingu á því, að fylgjast með
þessum málum, en hin dýr-
keypta reynsla fyrri ára af
samningum Sildarútvegs-
nefndar, mætti ekki verða
þjóðinni enn dýrari en orðið
,er.
iÞetta er þá ósvífnin, lýgin og
flönskan, sem stjórnarblöðin
eiga eklíi nægilega hatröm orð
tíl að lýsa, en nú skulu fullyrð-
íngar þei rra sjálfra teknar til
athugunar..
Greinin i Vísi var skrifuð
liínn 12. októher, en að morgni
liins 13. s. m. kom Þjóðviljinn
út og þar segír svo í greinar-
korni um þessi má'l:
„Þjóðviljinn áttí í gær tal við
einn af síldarátvegsnefndar.
mönnum og skýrði hann svo
frá, að nokkur vafi væri á því,
hvort kaupandi síldarinnar gæti
staðið við skuldbindingar sín-
ar.“
Einn af síldarútvegsnefndar-
mönnunum staðfestir þá fregn
við Þjóðviljann, sem Vísir flutli,
en þegar þar við bætist, að ann-
ar í viðbót af mönnum þeim,
sem síldarútvegsnefnd skipa,
viðurkennir í yiðtali við Vísi að
einhver afturkippur væri kom-
inn í söluna, svo sem getið var
um í grein Vísis, þá hefir Vísir
tvö vitni úr sjálfri nefndinni til
þess að sanna málstað sinn, og
verður það að teljast sæmilegur
árangur þegar á fyrsta degi eft-
ir að greinin birtist.
Síðari hluta dags liins 13.
október koma þau út, Tíminn
og Alþýðublaðið, með stóru fyr-
irsögnunum, sem greinir í upp-
liafi. Bæði blöðin ræða málið
nokkuð, en sitt á hvorn veg, og
virðist því ekki úr vegi að sam-
prófa þau.
Tíminn segir: „Jakob Frí-
mannsson (fulltrúi framsóknar-
manna í sildarútvegsnefnd)
skýrði svo frá, að ekki væri
annað vitað, en að samningur-
inn við „The North American
Herring Co. Ltd.“ væri í fullu
gildi og að hið ameríska firma
veitti viðtöku öllu því síldar-
magni, sem um hefði verið sam-
ið“
Alþýðublaðið segir: „Alþýðu-
blaðið hafði í gær tal af Finni
Jónssyni, formanni sídarútvegs-
nefndar. Sagði hann að sann-
leikurinn í þessu máli væri sá,
að Síldarútvegsnefnd hefði
enga samninga gert við Klap-
isch, þann, sem Vísir talar um,
heldur hefðu samningarnir, sem
að öllu leyti var hagað nákvæm-
lega eins og undanfarin ár, ver-
ið gerðir við Mr. Stanley Iller,
forseta Santa Cruz Oil Co. í San
Francisco, og hafði Síldarút-
vegsnefnd þær upplýsingar um
hann, að efnahagur hans væri
þannig, að hann væri fullkom-
lega ábyrgur fyrir samninga-
upphæðum og heiðarlegur mað-
ur.“
Þannig hljóða þessi orð blað-
anna, en eitt er athugandi i
þessu sambandi, og það er, að
kaupandi síldarinnar hlýtur að,
vera hreinasta náttúrunnar við-
undur, að því leyti, að það næg-
ir ekki að hann týnist í Ame-
ríku, lieldur týnist liann líka hjá
fulltrúum stjórnjarflokkanna í
Síldarútvegsnefnd og stjórnar-
blöðunum sjálfum.
Jakob Frímannsson og Tím-
inn segja (eins og Vísir
leyfði sér að halda fram):
Kaupandinn er„North American
Herring Co. Ltd.“
Finnur Jónsson og Alþýðu-
blaðið segja: Kaupandinn er
„Mr. Stanley Iller, forseti Santa
Cruz Oil Co. í San Francisco.“
Hvort blaðið lýgur nú? Báð-
um er trúandi til þess, en
hvernig stendur á þvi, að menn-
irnir í Síldarúlvegsnefnd vita
ekki hver kaupandinn er, og
livernig geta þeir þá vitað um
að hann standi við samninga?
HVERJAR ERU RÁÐSTAF-
ANIR VILHJÁLMS ÞÓRS?
Hinn 1. júní s.l. skýrir Al-
þýðublaðið frá samningum1 Vil-
hjálms Þórs í Ameríku og
kemst svo að orði:
„Verðið á síldinn er mjög gott
og ýms atriði í sölusamningn-
um mun hagkvæmari, en áður
hefir gerst í slíkum samning-
um“, en í viðtali Finns Jónsson-
ar, sem Alþýðublaðið skýrir frá
í fyrradag, segir hann: „Samn-
ingarnir, sem að öllu leyti var
hagað nákvæmlega eins og síð-
astliðið ár, voru gerðir við“ etc.
Hvernig er hægt að samræma
þessar tvær umsagnir, „að ýms
atriði í sölusamningnum séu
mun hagkvæmari en áður hefir
gerst í slikum samningum“, og
að samningunum liafi verið
hagað „að öllu leyti nákvæm-
lega eins“ og síðastliðið vor?
Það verður ekki annað séð,
en að samningarnir séu eins
einkennilegt fyrirbrigði og
kaupandinn.
Þá talar Finnur Jónsson um
það, að Vilhjálmur Þór liafi
sent í fyrradag skeyti þess efnis,
að Mr. Iller hafi lofað, að setja
70 þús. dollara tryggingu fyrir
greiðslu síldarinnar, og að „ekki
sé vitað annað, en að síldin selj-
ist öll í Ameríku og að Síldarút-
vegsnefnd samþykki ágreinings-
laust og AÐ MESTU LEYTI Ó-
BREYTTAR ÞÆR RÁÐSTAF-
ANIR, SEM VILHJÁLMUR
ÞÓR HEFIR NÚ GERT í AME-
RÍKU UM ÁFRAMHALDANDI
VIÐSKIFTI VIÐ Mr. ILLER.“
Hvað á það að þýða, er Finn-
ur Jónsson segir að ekki sé vit-
að annað, en að síldin seljist öll
í Ameríku, — þegar síldin er
öll þangað seld samkvæmt áð-
ur gerðum samningum, og
hvernig stendur á því, að þessi
dularfulli Mr. Iller gengur nú
fyrst inn á að setja tryggingu
fyrir greiðslunni? Var ekki kraf-
ist slíkrar tryggingar i vor, eða
var maðurinn svo svipfallegur,
að þess þurfti ekki? Hvernig
stendur einnig á því, að V. Þór
semur nú við Mr. Iller um að
viðskiftin skuli halda áfram, ef
bíndandi samningar voru við
liann gerðir áður, og hvernig
stendur á því, að einar 4.000 tn.
hafa verið fluttar til Ameríku,
þegar 45.000 tn. áttu að vera
þangað farnar hínn 15. þ. m.,
að því er Alþýðublaðið segir?
Sannar þetta alt ekkí að Vísir
hefir sagt það eitt, sem er satt
og rélt í þessu máli?
HVAR ERU FEITU IÍÝRNAR?
Það verður ekki annað sagt
um starfsemi Finns Jónssonar í
Síldarútvegsnefnd, en að liann
hafi alið þar magrar kýr og vart
afsláttarhæfar til lianda lands-
mönnum. Samningar hans hafa
verið með þeim endemum, að
ekki hefir gengið á öðru en eft-
ir gjöfum, þrátt fyrir gerða
samninga, og þrátt fyrir það,
að varan liefir reynst fullkomin
að gæðum og ekkert markaðs-
hrun liefir orðið í heiminum á
slíkri síld.
Árið 1936 fengu laxakaup-
mennirnir Oxenberg eftirgefnar
kr. 55.987.00 og Rússar lcr. 73.-
000.00. I fyrra voru gefnar eftir
kr. 235 þúsund af andvirði sild-
arinnar, og nú segir Finnur:
„Samningunum er hagað að
öllu leyti nákvæmlega eins og í
fyrra.“ Ef þetta á að merkja
það, að Finnur ætli að gefa eft-
ir andvirði sildarinnar á þessu
ári, eins og áður liefir tíðkast,
og búist við að Síldarútvegs-
nefnd fallist á það ágreinings-
laust, eins og hann kemst að
orði, þá er lcominn tími til fyr-
ir þjóðina sjálfa, að láta þessa
menn vita, að liún hefir ekki
ráð á slílcri gjafmildi. Alþýðu-
blaðið upplýsti það í vor, að
verð það, sem fyrir sildina feng-
ist, væri mjög gott og mun
liærra, en við hefðum vanist áð-
ur.
Samkvæmt því, sem frést hef-
ir, var verðið upphaflega ákveð-
ið 9 dollarar fyrir % tunnur og
10 dollarar fyrir tvær % tunn-
ur, og útgerðarmenn, sjómenn
og þjóðin öll krefst þess, að við
þetta verði staðið.
Þjóðin krefst þess, að Síldar-
útvegsnefnd fari nú að koma
fram með feitu kýrnar og af-
sláttarhæfu, en henni er ekki
nóg að Finnur Jónsson,, fitni,
því að hún hefir engan hug á
að ála hann eins og Danir ála
svínin sín.
SKJÖLIN Á BORÐIÐI
Af framanrituðu er auðsætt,
að bæði Finnur Jónsson og Ja-
kob Frímannsson hafa gefið
blöðunum beinlínis rangar upp-
lýsingar um samningagerðir
sildarútvégsnefndar. Þeim ber
ekki saman um kaupandann, en
fulljTða báðir að alt sé í stak-
asta lagi, en auk þess hefir
Finnur Jónsson orðið að minsta
kosti tvísaga, ef ummælin eru
rétt eftir höfð í Alþýðublaðinu.
Úr þvi að svo er málum kom-
ið verður að krefjast þess, að
Síldarútvegsnefnd birti nú þeg-
ar samninga Vilhjálms Þórs, —
þá er gerðir voru á síðastliðnu
vori, — þannig að séð verði
hvort hún hafi unnið til saka
eða ekki. Hér eru stórfeldir
hagsmunir í húfi, sem engin á-
stæða er til að hylja í myrkri
vifilengja og ósanninda. Ef
Síldarútvegsnefnd hefir ekki
unnið til saka ætti lienni að
vera það ljúft að hreinsa sig af
öllum grun, sem upp er kominn
um afglöp hennar, og þótt svo
j kunni að fara, að það takist að
I selja síldina á Ameríku-mark-
| aði, eins og allir vona, sannar
það ekkert í því efni, að upp-
liaflega hafi verið gengið for-
svaranlega frá samningunum.
Snorralikisi í
Gustav Vigeland myndliöggv-
ari hefir nýlega lokið við að
ganga frá líkani sínu af Snorra
Sturlusyni, sem reist verður í
Reykholti þ. 23. september 1941,
er 800 ár eru liðin frá dánardegi
Iians. Snorranefndin með Olaf
ríkiserfingja í fararbroddi skoð-
aði listaverkið í gær, en það
vakti almenna aðdáun. Það er
ráðgert að gera eftirmynd af
þvi og reisa liana í Noregi. —
NRP. — FB.
Finnur Jónsson lætur taka
togarafélagid Hávard h.f» til
g j aldþrotaskifta.
Sjómenn hafa ekki fengið kaup sitt greitt^
en skuldir félagsins 438 þús, eftir 21/, ár» .
rekstur.
Eftir hálfs þriðja árs rekstur hefir Finnur Jónsson fram-
kvæmdastjóri togarafélagsins Hávarður H.f. neyðst til að gefa
félagið upp til gjaldþrotaskifta. Bæjarsjóður ísafjarðarkaup-
staðar, hafnarsjóður og flestir kröfuhafar tapa stórfé á þesstt
fyrirtæki, sem socialistar hafa óáreittir fengið að reka eftir
eigin útgerðarkenningum og fjáraflaplönum. ATlur almenn-
ingur á ísafirði er sárgramur yfir óhapparekstri félagsins og
stjórn Finns Jónssonar á málum þess.
Þegar að Togarafélag ísfirð-
inga fór á hausinn fyrir nokkr-
um árum, stofnuðu socialistar á
ísafirði, með þátttölcu bæjarins,
hutafélagið Hávarð, og keyptu
togarann Hávarð ísfirðing, sem
Landsbankinn hafði tekið upp í
skuldir. Seldi bankinn togarann
fyrir kr. 130 þús. og þóttu það
góð kaup.
Hið nýja togarafélag hefir að-
allega stuðst við liafnarsjóð og
bæjarsjóð í útgerð sinni, en all-
lengi á ári hverju liefir togar-
inn legið á „pollinum“ aðgerða-
laus.
Hinn 11. þ. m. lagði Finnur
Jónsson, framkvæmastjóri fé-
lagsins, inn beiðni til bæjarfó-
getans á Isafirði um það, að fé-
lagið yrði tekið til gjaldþrota-
skifta, enda var þá hag félags-
ins komið svo, að það hafði
ekki einu sinni getað greitt
skipverjum kaup um langa hrið
og eiga þeir hjá félaginu ca. kr.
35 þúsund og standa nú uppi
slippir og snauðir.
Það skal tekið fram að félag
Finns Jónssonar rak togarann í
2/2 ár, en nú er hag þess svo
komið, að það skuldar í banka
kr. 377 þús„ sjóveðskröfur kr.
35 þús„ forgangskröfur kr. 16
þús. og ýmsar aðrar kröfur ca.
kr. 10 þús„ eða samtals 438 þús.
ca.
Upp í allar jiessar skuldir á
félagið sama og ekkert nema
togarann.
Það er ekki að undra þótt
Finni Jónssyni sé hossað hátt í
útvegsmálunum, og hann þyk-
ist geta lagt mönnum lífsregl-
urnar í þeim efnum.
Dðmar fyrir öívdr
og Iandhelgisbrot.
I gær voru kveðnir upp tveir
dómar í Hæstarétti, jTir þeim
Jolin Gibb Sonter, skipstjóra,
og Halldóri Loftssyni hér í bæn-
um.
.Tohn Gihb Sonter var kærður
fyrir ólöglegar veiðar í land-
helgi, hinn 6. mars 1937, er
hann var skipstjóri á Grimsby-
togai-anum Gunner.
Skipherra á Ægi og 1. stýri-
maður mældu báðir stað togar-
ans og og var hann greinilega
innan Íandhelgislínu, en skip-
stjóri neitaði. Lögreglustjórinn
tók mælingarnar til greina og
var Sonter dæmdur í 20.600 kr.
sekt. Sonter áfrýjaði, en Hæsti-
réttur dæmdi hann til að greiða
21.100 kr.
Halldór Loftsson var dæmd
ur í 80. sinn fyrir ölvun á al-
mannafæri og þar af 78 sinnum
síðan 1930. í þetta síðasta skifti
var Halldór tekinn á gatnamót-
um Austurstrætis og Póstliús-
strætis.
Halldór var í undirrétti
dæmdur til að greiða 500 kr. í
sekt, eða í 50 daga fangelsi til
vara.
Áfrýjaði Halldór dómi und-
irréttar, en Hæstiréttur stað-
festi hann að öllu leyti.
JönBjaltalfnSigurðsson
próíessor sextngnr.
Sextíu ára er i dag Reytvifc-
ingur, sem flestir fullorðnír
bæjarbúar þekkja persónulegat,
en allir kannast við.
Þó er hér um að ræða inann,
sem lætur lítið yfir sér. Hann
talar ekki á opinberum fund-
um né i útvarp, lætur blöðun-
um ekki í té viðtöT um ágæli
sitt og afrek og hefir færst und-
an þvi, að taka við orðum og
vi rðingarmerk jum.
Þessi maður er prófessor Jöi®
Hjaltalín Sigurðsson, eða Jón
Hjaltalín, eins og bæjarbúar
nefna liann.
Sá, er þetta ritar, þekkír af-
mælisbarnið bæði sem kennara,
Tækni, yfirboðara, sanxverka-
mann og manii. Þau eúikenni,
sem mest ber á lijá Iionum,
verða ætíð liin sömu, þótf reynt
sé að sjá hann frá ýmsum. sjön-
armiðum. Hann er gáfaður,
minnugur, rékviss, varkár,
gagnorður, ályktar fljótt ogbef-
ir þann eiginleika, að sjá stra*
hvað máli skiftir í hvívetna.
Hann er skemtinn og glettinn
og ann náttúnUini og fögrum
listum. Hann er manna Iærðast-
ur i læknisfræði. Hann lætur
ekki stjórnmál til sin taka. Eitt
er honúm illa gefið: Hann kann
ekki að tala langt mál um lítið
efni, og finna sumir lionum það
til foráttu.
IJann gegnir æðstu virðing-
ar- og trúnaðarstöðum i sinni
grein, sem prófessor i Iyflækn-
isfræði við Háskóla Islands og
yfirlæknir á Tyflæknísdeild
Landspitalans, sjálfkjörinn til
hvorttveggja starfansv
Prófessor Jón' Hj. Sigurðsson
er sextugur i <iag, en þó er hann.
jafnaldri manna milli tvitugs.
og þrítugs, þeirra sem eru ekki
fæddir gamlir.
Eg óska honum og fru Ragn-
heiði til liamingju.
J. Sæmundsson.
Laiidvarnir Breta.
Sír John Simon hefir í tif-
kynningu gert gjrein fyrir nauð-
sxn þess að lialda áfrani af
kappi landvama ráðsföfunum..
Sir John kvað ekki mega bíðai
með ýmsar nauðsynlega varúð-
arráðstafanir, þar til ný öfrið-
ai'hætta kæmi til sögunnar, og
eitt af þvi, sem hann ræddi mn
í því sambandi, var að gera ráð-
stafanir til loftvarna við allar
mikilvægar verksmiðjur og á
slikum stöðum. ÆtTar rikis-
stjórnin að leggja til Ioftvarna-
byssur og annan nauðsjmlegaia
útbúnað og starfslið verksmíðj-
anna, sem falið verður að Iiafa
meðferð slíkra tækja með hönd-
um, verður æft i herbúðum á
kostnað ríkisins, og þar sent
ekki eru liæfir menn fyrir hendi
til þess að taka að sér slík störf,
leggur rikið þá til. (FÚ.)..