Vísir - 27.10.1938, Blaðsíða 2

VISIR
VfSIR
DAGBLAÐ
Útgefandi:
BLAÐAÚTGÁFAN VÍSIR H/F.
Ritstjóri: Kristján Guðlaugsson.
Skrifstofa: Hverfisgötu 12.
Afgreiðsla: Hverfisgötu 12.
(Gengið inn frá Ingólfsstræti).
S í m a r :
Afgreiðsla 3400
Ritstjórn 4578
Auglýsingastjóri 2834
Verð 2 krónur á mánuði.
Lausasala 10 aurar.
Félagsprentsmiðjan h/f.
Baráttan um
verkalyðinn.
M ú eru þeir orðnir tveir verka-
“ lýðsflokkarnir hér í landi,
og það hafa þeir að vísu þóst
vera undanfarið, en þó er sú
breyting á orðin, að siá flokkur-
inn, sem áður kendi sig við ör-
eigalýðinn, hefir gengið bur-
geisunum á vald og býr við þá
í fullri sátt í einum og sama
flokki. Það eru ekki lengur ör-
eigar allra landa, sem eiga að
sameinast, heldur verður orð-
takið hér eftir: „Burgeisar og
öreigar allra landa sameinist“.
Samfara þessari mikilvægu
breytingu á stefnu flokksins er
einnig full ástæða til að gefa
hinu gaum,að nú ganga forystu-
menn hans fram fyrir skjöldu
og krefjast þess, að verkalýður-
inn myndi með sér óháð fag-
samband, sem í engu lúti Al-
þýðusambandi íslands, en allir
stjórnmálaflokkar skipi i réttu
hlulfalli við fylgi innan félag-
anna. Slíkt fyrirkomulag hefir
ekki átt upp á pallborðið lijá
þessum verkaTýðshetjum til
þessa, en harátta þeirra liefir öll
miðað í þá áttina að knésetja
verkamenn og kúga upp á þá
skoðunum, sem þeir margir
hverjir höfðu illan bifur á og
möttu að engu. Hafa verkamenn
orðið að vera yfirlýstir fylgis-
menn Alþýðuflokksins til þessa,
ef þeir skyldu eiga rétt á að
leggja nokkuð til eigin hags-
munamála, en um leið hafa þeir
verið kúgaðir til að greiða stór-
feld gjöld til starfsemi Alþýðu-
flokksins. Allir þeir verkamenn,
sem ekki hafa viljað beygja sig
fyrir harðstjórunum í Alþýðu-
flokknum, hafa verið réttlausir
með öllu, og verið ofsóttir og
svívirtir af sósíalistaforingjun-
um, hvenær sem þeir hafa átt
þess einhvern kost að koma
fram á þeim hefndum, — með-
fram til þess að kúga þá til
hlýðni. Það liggur í augum uppi,
að það er engum manni ljúft,
sem hefir nokkura sjálfsvirð-
ingu, að greiða gjöld til starf-
semi, sem honum er með öllu
óviðkomandi og vinnur jafnvel
beint gegn hagsmunum hans og
hugðarefnum, en þannig hefir
starfsemi Alþýðuflokksins ver-
ið hagað til þessa.
Það er því ekki að furða þótt
Alþýðuflokkurinn hafi fallið í
þá gröf, sem hann hefir sjálfur
búið sér, — að hinir óánægðu
og misrétti beittu risi upp og
krefjist fullra réttinda sér til
handa, réttinda, sem þeim hefir
verið meinað að njóta, nema
því að eins að þeir greiddu fyrir
með skoðun sinni.
Sjálfstæðisflokkurinn hefir
ávalt litið svo á, að skoðana-
kúgun Alþýðuflokksins gagn-
vart verkalýðnum væri svívirða
í siðuðu þjóðfélagi og liagur
verkalýðsins og stjórnmálaleið-
toganna færi ekki, -—- eða þyrfti
ekki að fara saman. Sjálfstæð-
ismönnum, — og þá ekki síst
verkamönnum, sem þann flokk
skipa, hlýtur hví að vera það ó-
blandið ánægjuefni, að þeir
hafa skyndilega fengið óvæntan
liðsauka, til þess að fylgja þess-
um skoðunum fram, og það
skiftir engu livaðan gott kem-
ur, þótt gjalda beri varhugá við
nýliðunum að öðru leyti.
Það út af fyrir sig, — ef stofn-
að yrði óliáð verkalýðssamband,
sem ekki væri háð pólitískum
öfgamönnum, — verður að
telja stórt spor í rétta átt, og Al-
þýðuflokkurinn mun ekki
treystast til að spyrna á móti
broddunum í því efni, ef hann
vill ekki verða fyrirlitinn og
fylgisrúinn í augum allrar sið-
aðrar alþýðu.
Njtt fangahós á
Aknreyri.
Fréttaritari Vísis á Akureyri
skýrði blaðinu svo frá í viðtali
í morgun, að nýlega liefði verið
hafist lianda þar í bæ um bygg-
ingu nýs fangaliúss, en gamla
fangahúsið, sem var hrörlegt
timhurhús, hrann í fyrra. Verð-
ur fangahúsið byggt við svokall-
aða Smáragötu, efstu þvergötu
á Oddeyri. Búið er að grafa fyr-
ir lcjallara og hyrjað á steyp-
unni, en verkið hefir Tryggvi
Jónatansson húsasmiðameistari
með höndum, og tók liann það
að sér fyrir kr. 12.150.00, að
framförnu útboði.
Húsið verður 7x10 metrar að
stærð, en í þvi verða 3 fanga-
klefar og lögregluvarðstofa.
Var ráðist í byggingu þessa
vegna áskorunar frá Templur-
um og óska hæjarhúa um að
hegningarhúsi væri komið upp
á Akureyri. Þótt hús þetta sé
litið, er það bygt þannig, að það
má stækka síðar, ef þörf gerist.
OiM ko»a
droknar í
Teitsvðtnmn
Síðastliðinn sunnudag ætlaði
öldruð kona, Katrín Jósepsdóttir
að fara frá Keldum á Rangár-
völlum að Markaskarði i Hvol-
hreppi. Var Katrinu fylgt af
stað frá Keldum og lánaður
hestur austur yfir Rangá.Ætlaði
hún síðan að ganga yfir að
Markaskarði, fyrir ofan upptök
Teitsvatna en það er kvísl, sem
kemur upp í hrauninu suðaust-
ur af Keldum og fellur vestur í
Rangá. Sást siðast til Katrínar
að liún slepti hestinum austan
megin Rangár og ætlaði að reka
hann aftur vestur yfir en tókst
ekki. Hljóp hesturinn niður með
ánni og fór Katrín á eftir hon-
um. Talið er að þetta hafi breytt
þvi áformi Katrinar að ganga
fyrir ofan upptök Teitsvatns.
Hafði Katrín gert ráð fyrir að
koma aftur heimað Keldum á
sunnudagskvöldið. eið svo fram
á mánudag og Katrín kom ekki
Var þá spurt um hana í Marka-
skarði og kom þá í ljós að hún
hafði ekki þar komið. Var þeg-
ar hafin leit. Hefir margtmanna
leitað undanfarna daga, en
hún ekki fundist. — Er talið
fullvíst að Katrin hafi druknað
Sendiberpa Breta í Ber-
lin falid ad undirbúa
viðræðurnar.
EINKASKEYTI TIL VlSIS.
London, í morgun.
Samkvæmt áreiðanlegum heimildum er það talið
fullvíst í London, að undibúningur sé þegar
hafinn að nýjum viðræðum milli Chamberlain
og Hitlers, sem búist er við að eigij sér stað mjög bráð-
lega. Er talið að á ráðherrafundi> sem haldinn var í
Downingstreet í gær, hafi þessi nýja ráðstefna verið
rædd, og einnig hafi verið rætt um að hraða fram-
kvæmd bresk-ítalska sáttmálans sem mest má verða. —
Talið er að breski sendiherrann í Berlín, Sir Névile Hender-
son, sem nú dvelur í London, muni strax hef jast handa, er hann
kemur aftur til Berlínar, um að undirbúa þennan væntanlega
fund og leggja grundvöllinn að umræðunum, með viðræðum við
þýska utanríkismálaráðuneytið.
Er talið að nýjar viðræður
milli Chamberlains og Hitlers
muni geta haft víðtækar afleið-
ingar fyrir friðinn og viðhorfin
í álfunni, þar eð þeir munu
ræða um ýms þau vandamál,
sem uppi eru meðal Evrópu-
þjóðanna, og þá sérstaklega
styrjöldina á Spáni og afstöð-
una til Austur-Evrópuríkjanna.
United Press.
Rooseveit íorseti heldnr míkls
friðarræðn 03 hvetar allar
þjöðir tii ?ð atvopnast.
EINKASKEYTI TIL VÍSIS.
London, í morgun.
Roosevelt Bandaríkjaforseti hélt ræðu í útvarp í
Washington í gær, og sneri sér einkum að
friðarmálunum í heiminum og innbyrðis af-
stöðu hinna ýmsu þjóða, sem nú bærust á banaspjót,
eða ættu óútkljáð deilumál, sem dregið geta til ófriðar.
Hvatti hann eindregið allar þjóðir til þess að afvopn-
ast, og lýsti yfir því, að Bandaríkin fyrir sitt leyti væru
reiðubúin til að gera það. Hann kvað Bandaríkjastjórn
og þegna líta svo á, að kapphlaup í auknum vígbúnaði,
til þess að varðveita heimsfriðinn væri hreinasta fjar-
stæða og sýndi það eitt að þjóðirnar æsktu eftir nýjum
Iandamærum og yfirráðasvæðum. Bandaríkjaþegnar
líta svo á, að meira öryggi og eðlilegra felist í hreinni
afvopnun, en gullnum loforðum um frið og friðarvilja,
þegar sífelt og samtímis er unnið að framleiðslu dráps-
tækja. Taldi forsetinn að þjóðirnar ættu nú þegar að
taka upp umræður og samninga um raunverulega af-
vopnun, en halda ekki áfram uppteknum hætti í ' íg-
búnaðarkapphlaupinu.
United Press.
Von Ribbentrop fer til
Rómaborgar.
Oslo, 26. október.
Von Ribbentrop, þýski utan-
ríkismálaráðherrann, fer innan
skamms til Rómaborgar, með
persónulegan boðskap frá Hitler
til Mussolini. NRP. — FB.
og eru allar líkur til, að hún hafi
ætlals að vaða yfir Teitsvötn í
stað þess að fara fyrir upptök
þeirra.
Katrín var 67 ára að aldri -—
fædd að Ásmundarstöðum á
Holtum. Hafði hún náðist til
dvalar um tima að Keldum, en
heimili átti hún hjá Guðrúnu
dóttur sinni í Markaskarði og
Þorsteini Runólfssyni manni
hennar. (FÚ.).
Forsetakoiningin í
Chile.
London 27. okt. FÚ.
Úrslit forsetakosninganna í
Chile eru nú orðin kunn og var
forsetaefni alþýðufylkingarinn-
ar, Don Pedro Aguirre kosinn
með miklum meirihluta at-
kvæða. Hann sagði í gærkveldi
í opinberri tilkynningu, að
stjórn alþýðufylkingarinnar
mundi ekki fara með ójöfnuð á
hendur neinum, en leitast við
að koma á félagslegu réttlæti í
landinu.
adeins Loftur,
TlSbiiaaðnr Þjóðverja við lamtmæri
Tékksslðrakln.
London í morgun. FÚ.
Svar tékknesku stjórnarinnar við seinustu kröfum Ung-
verjalands var birt í gærkvöldi. Tékkneska stjórnin
neitar því að þjóðaratkvæðagreiðsla verði látin fara
fram, en felst á að málið verði lagt í gerð og að Þýskaland og"
Ítalía nefni til gerðardómara. Hinsvegar neitar hún íhlutun
Póllands um þessi mál nema að Rúmenía njóti sömu réttinda.
Þá leggur tékkneska stjórnin til að skipuð verði nefnd af hálfu
Ungverja og Tékka til þess að rannsaka hvernig afhendingin
geti farið fram.
Forsætisráðherra Rutheniu, Brody, hefir sagt af sér vegna
ágreinings við tékknesku stjórnina. Var hann meðmæltur þjóð-
aratkvæðagreiðslu. Nýr forsætisráðherra liefir verið skipaður
og vann hann embættiseið sinn fyrir tékknesku stjórninni í
síma í gærkveldi. Hann sagði síðar í gærkveldi, að hann áliti
])að þegar afráðið hvaða ríki Rúthenia mundi tilheyra í fram-
tíðinni.
Ungverska stjómin lýtur á þessar tillögur sem grundvöll
frekari samninga.
I Prag var í gær gerð tilraun til þess að efna til kröfugöngu
til áreitni við Gyðinga, en lögreglan kom í veg fyrir það.
Þýsk blöð hyrjá’ í gær að
skrifa um áreitni þá og yfirgang
sem Súdetar verði fyrir af
Tékkum. Segir „Angriff“ að
tékknesk lögregla liafi ráðist á
laiidamærastöð á norðurlanda-
mærunum og liaft í hótunum
við Súdeta. Segir blaðið að
Þjóðverjar séu mjög hissa á
þcssum atburði og veki hann
stórkostlega gremju, enda bendi
þetta til þess, að ekki sé hyggj-
andi á yfirlýsingum Pragstjórn-
arinnar um vinsemi við Þýska-
land.
Fulltrúi hermálaráðuneytis-
ins þýska upplýsti það í gær að
500 árásarflugvélar og 30 her-
deildir hefðu verið tilbúnar til
þet,., að ráðast inn í Tékkósló-
vakíu um síðustu mánaðamót
og annað eins af varaliði hefði
verið tilbúið ef Tékkóslóvakía
hefði reynt að verjast. Hann
sagði, að þúsundum af loft-
varnarbyssum liefði verið kom-
ið fyrir á landamærunum og að
rússneskar og tékkneskar árás-
arflugvélar mundu hafa átt erf-
itt með að komast yfir landa-
mærin. Yarnarráðstafanir hefði
einnig verið gerðar gegn loftá-
rásum á Þýskaland úr öðrum
áttum.
Þýskumælandi menn í Memel
SYROVY.
gera nú að nýju mjög róttækar
kröfur og þó að lithauiska
stjórnin hafi boðið ný boð tii
samkomulags efndu þeir til
mikilla mótmælafunda i gær.
Fóru síðan flokkar um götur og
stræti og hrópuðu: „Eitt ríki,
I einn foringi, ein þjóð“ og „Burt
| með alla Gyðinga“. — (FÚ).
Styrjfildln i Kina beldnr
áfram nns yfir lyknr.
London 27. okt. FÚ.
Af liálfu Japana og Kínverja
hefir því nú verið lýst yfir sam-
tímis, að það sé ætlanin að
lialda styrjöldinni í Kína áfram
uns yfir lýkur. Á sama tima
kemur fregn um það frá Peip-
ing að bráðabirgðastjórn sú,
sein Japanir liafa sett á Iaggirn-
ar þar i borginni sé að undirbúa
friðarsamninga upp á eigin
spýtur og að aðal-tillögur samn-
inganna muni bráðlega verða
hirtar í þeirri von að það megi
verða til þess, að Kínverjar láti
leiðast til samkomulags við Jap-
ani. Aðal-forstjóri japanska
þjóðbankans leggur til að kom-
ið verði á víðtækum vöruskift-
um milli Japan og Kina, þannig
að Japana fái hráefni í Kína, en
Dndii liunii)(}i að virkjun
Laxár miðar vel áfram.
Þann 24. þ. m. var lolcið að
steypa þak á aðalliluta stöðvar-
húss við Laxárvirkjun. Bústað
ur væntanlegs stöðvarstjóra er
einnig kominn undir þak nú
fyrir nokkru. Vegna miltilla
þungavöruflutninga til Laxár-
virkjunar á næsta sumri, er nú
starfað að hreikkun og hækkun
á veginum, er liggur af Reykja-
dalsbraut austur að Laxárfoss-
um. Kostnað verksins greiða
ríkissjóður, Akureyrarbær og
sýslusjóður. Vinnu við Laxár-
virkjun verður væntanlega
haldið áfram fram í miðjan
nóvembermánuð, ef tíð leyfir,
- (F,Ú).
Kína kaupi af þeim iðnaðar-
vörur.